Heusden ontvangt zijn geliefde Koningin en Kroonprinsen
I
I
onder de moeilijkste omstandighe
den en zonder de noodige hulpmid
delen. Deze doctoren komt een
woord van lof toe voor de accura
te wijze waarop dit werd verricht.
Donderdag 2 November beschoten
de geallieerden de Putterstraat. In
de woning van den heer C. J. M.
Mërkx, hadden de duitschers een
officierensociëteit gevestigd, ver
moed wordt dat de beschieting op
deze sociëteit was gericht. De wo
ning van den heer Merkx en naast
gelegen woningen in de Putterstraat
werden meermalen getroffen, oa.
ook de woning van de wed van
Bladel4 waarin ook gehuisvest was
de heer en mevr. v. d. Snoek,
evacué's uit den Haag. Mevrouw
v. d. Snoek, die zich op de boven
verdieping bevond werd op slag
gredood, eveneens Mej. Verschure
evacué, die zich in een naastgele
gen woning bevond Verder werd
gedood de heer D. de Boer van de
Scheepswerf en Hesselmans uit de
Putterstraat.
Inmiddels waren de soldaten van
de Duitsche weermacht vertrokken
er waren weer SS-troepen aangeko
men. Door de weermacht waren wij
voor deze troepen de zgn. ver
nielingstroepen reeds gewaar
schuwd, zooals later is gebleken
niet ten onrechte. Deze vernielings
troepen zijn menschelijke duivels
gebleken, die er niet voor schroom
den in de grootste koelbloedigheid,
tal van onschuldige menschen in
den dood te drijven eipi te vermoor
den.
In stadhuis, toren der Prot. Kerk
en R K Kerk, alsmede in den ouden
molen op den wal, werden manden
met zakken zand naar boven ge
bracht, zooals ir/en beweerde met
he4 oog op uitkijkposten die er in
zouden worden/ gevestigd. Zooals
achteraf is gebleken bevatten die
zandzak jes dvyiamiet of ontploffings
middelen, r'fie in den nacht van
7otaèrlo«rtvy op Zondag 5 November
ffing werden gebracht,
deze gebouwen werden
e Katholieke kerk vloog
.■iiMi,""or,g in brand, welke
^versloegen op de schuur
Kuijpers en de woning
van C. Verhoeven, die
In vlammen opgingen. De
:he brandweer deed wat
aan haar is hpt dan ook
n dat het R K. gesticht
jj i"föt verdere gebouwen voor de
vlammen werden gespaard.
De hevige ontploffingen veroor
zaakten belangrijke schade aan de
woningen die in de omgeving van
de vernielde gebouwen stonden.
In de Breestraat, Botermarkt,
Pelsestraat en hun omgeving bleef
geen enkele woning onbeschadigd,
daken werden vernield, ruiten
sloegen vaak met kozijnen en al
naar buiten. Het vreeselijkste van
alles was echter, dat van de on
geveer 200 personen, die onder het
stadhuis een schuilplaats voor de
inslaande granaten hadden gezocht
er 134 onmiddellijk werden gedood
De bewoners van de Ridderstraat
kwamen zoo goed als allen om het
leven, slechts één gezin dat een
andere schuilplaats had gevonden,
bleef gespaard. Geheele gezinnen
werden onder de puinhopen van
ons mooie stadhuis bedolven. In
den loop der eeuwen is Heusden
door tal van rampen getroffen,
doch geen was zoo vreeselijk als
deze. En dan te weten dat deze
ramp werd veroorzaakt door dui
vels in menschengedaante, die de
bewoners naar deze, volgens hun
bewering, zoo veilige ^schuilplaats
hadden gedreven, hadden zij hun
zin gekregen, dan zou het aantal
slachtoffers vermoedelijk nog groo-
ter zijn geweest.
Verschillende personen hebben
zich bij het reddingswerk onder
scheiden. Om de echtgenoote van
den heer Nefkens te bevrijden b.v.
w^as een arbeid van 36 uur noodig,
aar bij de bevrijders telkens het
evaar beliepen onder neerstortend
v Jffi
I i
ai
puin bedolven te worden. De heer
Nefkens zelf was gedurende 24 uur,
hierbij een der voornaamste. Hij
was toen zoo overstuur en over
werkt dat hij verwijderd moest
worden. Gelukkig voor hem mocht
het tenslotte gelukken, zijn echt-
echtgenoote, zij het dan al vrij
ernstig gewond, te redden, overge
bracht naar een ziekenhuis in
Tilburg, is zij||jraiis zoo goed als
hersteld. Zoo i de morgen van
5 November arj*x, de morgen, dat
de Engelsche troepen door het
Herptsche- en Oudheusdensche Veld
onze gemeente naderden. Na het
verrichte van hun vernielingen,
hadden de overgebleven Duitschers
een goed heenkomen gezocht, zoo
dat de Engelschen zonder gevechten
onze stad binnen kwamen. Slechts
enkelen hier en daar achtergebleven
moffen werden gevangen genomen.
Hadden wij ons in de voorbije jaren
steeds een feestelijke intocht der
geallieerden voorgesteld, hoe ge
heel anders was deze thans nu hij
werkelijkheid was geworden. Zeker
er heerschte vreugde over de be
vrijding, doch van spontaniteit was
niets te bespeuren, dit was immers
ook onmogelijk, de wonde door
het duitsche barbarisme in onze
Heusdensche gemeenschap geslagen
was te diep en schrijnde te hevig
om aan feest vieren te denken.
Slechts rouw vervulde ons hart,
rouw over de vermoorde onschul
dige burgers en over de vernielingen
van onze monumentale gebouwen,
vernielingen waardoor Heusdsn zijn
schoonheid heeft verloren. 6 Nov
1944 zal als een der zwartste dagen
in de geschiedenis van Heusden
blijven geboekstaaft, tevens als dag
der bevrijding, van 4VS jaar onder
drukking en duitsch barbarisme.
Met de bevrijding was de ellende
voor Heusden nog niet ten einde,
zoo mogelijk werd deze zelf nog
erger. Immers tot de geheele
bevrijding van ons land op 5 Mei,
lag Heusden, nü "Ws 'MST dan"
weer minder onder duitsch granaat-
vuur, waarbij meerdere woningen
totaal werden vernield, andere
meerdere of mindere schade op
liepen, zoodat er thans in geheel
Heusden geen enkel huis te vinden
is, dat er zonder kleerscheuren is
afgekomen. Erger was, dat door
die beschietingen nog verschillende
stadgenooten het leven moesten
laten.
Maandag 13 November sloeg een
granaat in de woning van den heer
v. Laarhoven aan de Vischmarkt
en doodde het 10-jarig zoontje van
den heer v. Meurs, die een ge
deelte van dit huis bewoonde en
welk zoontje in den tuin achter de
woning zat te spelen
Op Zaterdag i8 November sloeg
een granaat in het »Wapen van
Amsterdam* waarin thans het ge
meentehuis was gevestigd, burge
meester Steemers liep daarbij lichte
verwondingen op en moest naar
zijn woning in Waalwijk worden
vervoerd.
De eerste dagen van December
werd het 14-jarig dochtertje van
A de Ruiter, wonende aan de
scheepswerf door een granaatscherf
gedood. Het zoontje van v. Deursen
kreeg een aantal scherven in het
lichaam, gelukkig geen van ajle
doodelijk.
Maandag 4 December opnieuw
hevige beschieting met zware gra
naten, de woning van den heer
Hub Baaijens aan de Oudheusden
sche straat werd daarbij getroffen.
Het 5-jarig zoontje werd daarbij
op slag gedood, de echtgenoote
van den heer Baaijens kreeg een
scherf in den buik en werd naar
het ziekenhuis in den Bosch ver
voerd Aanvankelijk bestond er
hoop op herstel, doch na geruimen
tijd aldaar verpleegd te zijn over
leed zij. Op denzelfden dag werd
de heer A. Toethuis op den Demert
doodelijk getroffen. Jan de Wind
uit Herpt, opgenomen in het R K.
Gasthuis werd eveneens doodelijk
getroffen, eenige personen liepen
verder lichte verwondingen op.
Dinsdag 12 December wederom
inslag van granaten met treurige
gevolgen Bij den eersten inslag
snelt iedereen naar een schuilge-
legenheid, zoo ook de familie
Wol vensperger uit de Ridderstraat
Toen deze familie vlak bij de schuil
plaats bij den heer Vermeulen aan
het Burchtplein was genaderd, sloeg
een granaat midden tusschen het
gezin uit elkaar, doodde onmidde-
lijk de 16-jarige dochter en 12-jarige
zoon en 1-jarig kindje van een zoon
van de familie, die daags te voren
eerst in Heusden was aangekomen
Zijn jeudige echtgenoote werd zwaar
gewond, doch gelukkig herstelde
zij na een tijd lang in het zieken
huis te zijn verpleegd, een drietal
personen liepen minder ernstige ver
wondingen op.
In den nacht van 4 op 5 December
werd de draaibrug over het
Heusdensch kanaal opgeblazen.
Het landhoofd met woning aan den
Aalburgschen kant werd met den
grond gelijk gemaakt. Steeds meer
gezinnen gingen er toe over, elders
een veiliger woonplaats te zoeken.
Den 12den December vond wederom
een hevig artillerie duel plaats. De
eerste projectielen sloegen in op de
Vischmarkt; gedood werd de 21-jarige
zoon van den heer Gijselhart, gewond
werdeR de heeren Gielens en L. J.
Wassen, beiden gelukkig niet van ern-
stigen aard.
Woensdag 13 December werdj.1
Bax achter de Protestantsche kerk do^ jj
een granaatscherf in zijn woning g
troffen, zoodat hij naar het ziekenhu
te 's Bosch moest worden vervoer!
Na eenige weken heeft hij dit
kig weer hersteld kunnen verlat^
Donderdag 28 December wert»^
verplichte evacuatie van Heusden i
gekondigd. Zondag 31 December von
deze plaats. Vele ingezetenen zochte,
een onderkomen in de omliggen^
gemeenteneen aantal werd met En
gelsche wagens eerst naar Tilburg
daarna na Breda vervoerd. Hoopï\
men aanvankelijk, dat deze evacuatij
slechts enkele weken zou duren, der
hoop werd niet bewaarheid de weke
werden zelfs maanden en het wer/
5 Mei voor de ingezetenen mochten té
rugkeeren. Bij hun terugkeer sloe
de bewoners de schrik om het ha
toen zij hun woningen betraden; vt
was vernield en gestolen.
Men bleef echter niet bij de pakk't
neerzitten, met man en macht werj*
gewerkt om daken dichtgelegd es
ramen dichtgespijkerd te krijgen.
Overal lagen bergen met puin
afbraak en huisraad. Men is thans nfi-,
druk bezig deze op te ruitr$f^n e
buiten de stad in de rietv elden 1
deponeeren. Heusden ziet/ér niettemi
nog vreeselijk uit en het zal geruime,
tijd duren voor het weeSr een eenige
zins behoorlijk aanzpen zal hebbel
verkregen.
Reeds eerder liepen er in Heusden
geruchten, dat H. M. de Koningin een
bezoek aan onze zwaar geteisterde
plaats zou brengen, zoo ook weer
Dinsdagmorgen. Ditmaal bleek het
geen ijdel gerucht te zijn, een paar
officieren kwamen de heugelijke tijding
brèngerr^e'n deelde inéde7"*8ai!' vtf&Sr'
schijnlijk H K.H. Prinses Juliana, Hare
Majesteit zou vergezellen.
Om 2 uur zou H M. uit Breda
vertrekken zoodat haar aankomst, tus
schen drie en half vier werd verwacht,
om zich persoonlijk op de hoogte te
komen stellen van den toestand in
Heusden.
Aanstonds verschenen uit de wo
ningen de Vaderlandsche driekleur met
Oranjewimpel, zoodat Heusden on
danks zijn erbarmelijken toestand, in
minder dan geen tijd in feestdos ver
keerde.
Tegen 3 uur gaven verschillende
genoodigden zich naar het manufac-
turenmagazijn van den heer Joh. de
Mol aan de Botermarkt alhier, waar
tijdelijk het gemeentehuis is onderge
bracht. Onder deze genoodigden be
vonden zich een delegatie oud-illegale
werkers, nl. de heeren H. Ph. Kramer,
Oldendorp, dienstgeleider der belas
tingen, A. v. d. Pol en K. Veltman.
Verder de geestelijken, de pastoors
Mommers en Timmermans en de pre
dikanten Ds. Vogel en Ds de Tombe,
Mevrouw Van Goor en Mevrouw Wa
genberg van de H A.R.K. (hulpactie
roode kruis), Mevrouw en dokter
Schimmel met tandarts Kolkman, ver
tegenwoordigende de plaatselijke af-
deeling van het Roode Kruis, de heer
A. Verschuur, hoofd van den Lucht
beschermingsdienst alsmede het secre-
tariepersoneel Tegenwoordig was te
vens Jhr. de Beaufort, adjudant van
Hare Majesteit.
.Voor het gemeentehuis, aan den
ingang stonden een aantal slachtoffers
opgesteld, die den ramp van het ge
meentehuis hadden overleefd, bij
sommigen waren de sporen van dezen
ramp nog duidelijk te constateeren.
Op straat stonden de burgers van
Heusden en een groot aantal be
langstellenden uit de omgeving, allen
getooid met oranje en het rood, wit
en blauw.
Te ruim kwart over drie kondigde
een luid gejuich in de verte de komst
van de hooge gasten aan. Het pu
bliek zong het Wilhelmus. Aan den
ingang van het gemeentehuis werd
H. M. de Koningin en Prinses Juliana J
verwelkomd door burgemeester G. H
J. Steemers en diens echtgenoote er
door Wethouder Verhoeden uit Herpt.
De aanwezigen zongen ht Wilhelmu^
en juichten de vorsten en hartelijj
wrfiarit iog.' 'BwgfeMegifcf
stelde de Koningin aan de verschil
lende aanwezigen voor, Wethoude
Verhoeven H K H. Prinses Juliana.
Op minzame wijze spraken de vor->
stinnen met elk der aanwezigen en
informeerden met groote belangstel
ling naar hun wederwaardigheden en
hun belevenissen. Hare Majesteit g^/J
de verzekering dat de rampspoed vrf/|
Heusden haar volle aandacht en b\
langstelling had en alles zou worde
gedaan om de vernielingen en het vei
nietigde te doen herstellen.
Terwijl HM. met Dr Schim ine.
sprak, werd deze weggeroepen in ver
band met het ernstige ongeluk ir
Doeveren (men zie plaatselijk nieuws;
Onmiddellijk werd het gesprek beëin
digd en werd Dr. Sch vergund te
vertrekken. H M. vroeg of nog meer
dere personen zifch naar de st**LAiG
fers moesten begeven/ waarop Qo
tandarts Kolkman vertf
Vervolgens begaf qie Koningin e
Prinses Juliana zich ;naar buiten er-
onderhielden zich miede geredde
slachtoffers van het sta$/lu,s en de fa
milieleden daarvan. Voor elk had
den zij een vriendelijk,
woord en een handdruk A'des v/nd
plaats in den grootsten eenVöud en
op een wijze alsof een moeder tot
hare kinderen sprak Eender geredden
verklaarde „Alles was zoo gewoon dat
het leek of er een Mevrouw uit Heus
den tot ons sprak".
Nadat de hooge gasten weer naar
binnen waren geleid en daar plaats
hadden genomen, werd hun thee aan
geboden, die door Mevrouw de Mol
werd rondgediend
Na het gebruiken van de thee wan
delde H.M. en de Prinses naar de
puinhoopen van het stadhuis, waar
Burgemeester Steemers haar toesprak
het publiek twee coupletten van he
Wilhelmus zong en op aansporing van
Burgemeester Steemers een driewerf
hoera uitbracht op Koningin, Prins^
en het vorstelijk gezin. Omstuwd door
een groote menigte, waarbij de enkel
politie beambten die aanw^^M^
met moeite een pad vrijljf
i •111 1
llUUUOiOXI, Y