Vernielde Kerkgebouwen in het
Land van Heusden en Altena.
De toestand in Qost-lndië.
Woestijnen van puin
Qoed nieuws
2e jaargang. no. 61
maandag 8 october 1s45-
waarin opgenomen„KIEUWSBLAD voor het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard"
und van alteha
ii.
Toch wonen er menschenmaar hoe?
Uitgever: K. VELTMAN te Drunen Algemeen Redacteur: J. H. ROZA te Heusden Drukkerij: FIRMA L. J. VEERMAN te Heusden
Verschijnt Maandag en Vrijdag Abonnementsprijs: f 1.95 per 3 maanden; per week 15 ct.losse nummers 10 ct. Advertentiën 20 cent per regel
Ook het kerkgebouw en de spitse to
ren van Heesbeen liepen door het oor
logsgeweld schade op.
De kerkdiensten, kunnen hier even
wel gewoon gehouden worden. Klein
en weinig bekend is het aardige dorpje
Doeveren, met hier en daar een buurtje.
In den Spaanschen Tijd lag er een
schans. En op die Schans stond een kerk
oud, klein en vervallen en „door den
Oorlog (toentertijd) ook al schaade ge
leeden, en om de Stadt Heusden te ver
sterken, mitsgaders ook zekere brugge
over de Oude Maze leggende en de
passagie na Baertwijk gaende te bevrij
den, zoo is bij die van dese syde de
kerk aldaar met een wal en graft, wei-
verstaande, dat de Dijk in zijn geheel
blijft, moet en alsoo een Schans daer-
van gemaekt.
De dienst van Gods Heylige Woord
word ondertussen gedaen in een particu
liere huysinge, hetwelk daertoe is ge-
acoomodeert."
Het bouwval werd geamoveerd en in
1803 herbouwd, tot een eenvoudig zaal
gebouw.
De toren, thans, evenals de kerk een
ruïne, dateert van 1907.
Gruwelijk is het vandalisme der mof
fen geweest in het stadje Heusden...,
het vestingstadje aan de Maas, zoo vol
frissche historiciteit.
Waar toch trof men eein architectuur
aan, die zooveel picturale kwaliteiten
bezat?
Doch, hoe is nu de huidige situatie?
Het prachtige stadhuis met zijn kwis
tige versieringen, zijn luchtig en
speelsch torentje, en weelderige orna
mentiek, gansch domineerend voor
het totaalbeeld van de oude vesting, is
in de lucht gevlogen.
De torens der Prot. en R.K. Kerk,
hooguitstekend boven kleurige daken
en bloesemende tuinen, alsook de beide
kerken aan hun voet zijn vernield.
De H. Catherinakerk werd reeds ver
meld in 1210. In 1555 werd dit gebouw
met een kruisarm uitgebreid, doch in
1572 ging het in vlammen op.
Het schip der kerk werd nu her
bouwd en in 1579 kwam het bedehuis
in handen der Hervormden.
Slechts enkele muurfragmenten staan
nu rechtop. Hef pas gerestaureerde or
gel wérd vernield.
De beide torenklokken, dateerend uit
1412 en 1501 zijn thans teruggevonden
dank 'zij de bemiddeling van den heer
Stangenberger uit Tilburg.
Hoe vaak is deze omgeving door
den w ree den oorlog geteisterd. In den
Spaanschen tijd stroopten Spaansche
soldaten de dorpen hier af, vernielden
talrijke woningen en prachtige gebou
wen, als de Abdij van Bern, de kerk te
Oud-Heusden, de kasteelen alhier en
te Heesbeen. Ook het nonnenklooster te
Heesbeen moet toen zijn vernield.
Lang lagen de trieste puinhoopen
der kerk daar, als een stille aanklacht
tegen den Spaanschen moedwil en toen
ze herrees, miste ze den luister van
weleer.
Alleen het slot te Oud-Heusden her
kreeg zijn vroegere schoonheid. De
Bernsche Abdij bleef een puinhoop.
In 1588 werd ook Heusdens stadhuis
weer herbouwd en werd in den toren
daarvan een klokkenspel aangebracht
(1590).
Reeds in 885 moest Aalburg het
ontgelden, toen de woeste piraten uit
het Noorden, de Denen of Noormannen,
het Land van Heusden plunderden en
verwoestten.
Later verrijst hier, ?ooals te Arkel,
Hoornaar, Schoon rewcerd, Oud-Heus
den, Woudrichem, Giessen, Rijswijk.
Almkerk een afgodstempel.
Juist het Land van Heusden en Alte
na was het centrum van den Franki-
schen afgodendienst. Maar Suitbert
bracht hier, in den diepen nacht van
het heidendom, het verlossend licht van
het Evangelie.
De tempel te Aalburg werd in een
Christelijk bedehuis herschapen. Bij el
ke heidensche tempel was eertijds een
bron of put, een beekje of stroom. Te
Aalburg moet deze put bij een drie
sprong gelegen hebben, maar, daar deze
put al tal van jaren is gedempt, is ook
de herinnering er aan ter plaatse ver
vlogen.
Staat de huidige toren met kerk
op de plaats van den ouden heidenschen
tempel
Het teere torentje heeft in den laat-
sten oorlog door granaatvuur vele scha
de geleden. De kerk is doorschoten.
Van Jret dak zijn de leien afgerukt.
In 1630 is de kerk herbouwd. Later
is de toren verrezen. Eertijds was het
bedehuis te Aalburg de hoofdkerk en
fungeerde dat te Heesbeen als bijkerk.
De Abt van St. Truda onderhield in
vroeger eeuw deze kerk en het „pasto
riehuis", „dat schijnt bedongen te zijn»
omdat hij vele landen en tiendens, zoo
onder Aalburg als elders, heeft behou
den. „Eertijds plagten die van Aalst
tot Wijk haren kerkgang te hebben." Dit
dorp „bevalliger", omdat, daar „vrucht
bare grond en aangenaam geboomte
was," was eenmaal bestemd geweest
tot stad, maar „door verscheidene be
letselen (heeft dit) nimmer zijn beslag
gekregen."
„Dit dorp heeft wel de grootste kerk
en den hoogsten toorn van het gansche
Land van Heusden en alsoo hare twee
klokken door den Oorlog werden geno
men. zoo hebben zij de grootste binnen
Heusden gevlugt; en daer verzet, dog
int jaer 1640 hebben zij twee andere
laaten gieten..."
De Wijksche kerk, oorspronkelijk ge
wijd aan den H. Martinus, is thans ge
deeltelijk vernield. De toren,, waaraan
de ouderdom goed merkbaar was, zoo
dat er plannen tot restauratie bestonden
en die aan den Oostkant nog de moet
van een hooger kerkdak vertoonde, is
een afgekerfde stomp. Met het oprui
ming s werk is reeds begonnen.
Het ligt in de bedoeling in de kerk,
door het bouwen van een muur en de
amotie van een andere muur, een nood
kerk te maken, die nog voor den winter
gereed moet zijn.
De toestand in Oost-Indië met name
op Java is nog steeds verward. De
moeilijkheden, die onze regeering te
overwinnen heeft zijn bijzonder groot.
Wat voor een goed gedeelte zijn oor
zaak vindt in het feit, dat wij in Indië
nog niet over een legermacht beschikken
en in de tweede plaats in de houding
van den Engelschen generaal Christison.
Deze generaal' heeft blijkbaar be-,
sprekingen gevoerd met Soekarno, Mo
hammed Hatto en vier andere leiders
van Indonesische nationalisten, op den
vooravond van de geallieerde landing op
Java.
Mountbatten had hen doen weten^
dat hij met hen wilde samenwerken als
burgers, niet als politici. Zoolang hun
volgelingen de orde bewaarden, zou
geen sprake zijn van arrestaties.
Volgens verklaring van luitenant-ge
neraal Christison heeft hij danrna Dr.
v. Mook, Luitenant-Gouverneur Gene
raal yan Ned.-Indië, naar Java ontbo
den in verband met de huidige span
ningen. In Ned. Indische kringen wordt
evenwel verklaard, dat Dr. v. Mook
op eigen initiatief naar Java is ver
trokken.
Mag men de berichten gelooven, dan
is het getal volgelingen van Soekarno
niet groot en zou dit slechts 5 pCt.
van de bevolking van Java uitmaken. Dit
getal omvat echter een groot deel van
de jongeren, die door de Japanners be
wapend zijn.
Om den toestand nog verwarder te
maken heeft Dr. v. d. Plas in een radio
boodschap een beroep gedaan op alle
leiders om hun opvatting te kennen te
geven over het nieuwe Indonesië. Hij
garandeerde allen vrije terugtocht.
De Nederlandsche regeering heeft
hierop een verklaring afgelegd, waarin
te kennen wordt gegeven, dat zij de
maatregelen van den heer C. H. v. d.
Plas om dr. Soekarno tot een bespre
king over den toekomstigen politieken
status van Indonesië uit te noodigen,
in geenendeele ondersteunt.
De heer v. d. Plas was niet gerech
tigd om namens de Nederlandsche re
geering te spreken, aldus minister Lo-
gemann, zonder dr. van Mook te raad
plegen, wat hij klaarblijkelijk niet ge
daan had, daar dr. v. Mook toen nog
niet te Batavia was. Terwijl Wij' reeds
eerder op een persconferentie verklaard
had, dat de Nederlandsche regeering in
geen geval met Soekarno onderhande
len zal.
Minister Logemann verklaarde ver
der dat de Nederlandsche regeering be
reid is met Indonesische nationalisten
te onderhandelen mits hun werkwijze
geen voortzetting van de Japansche po
litiek is onder het mom van nationalis
me zooals het geval is met Soekarno en
zijn volgelingen.
Logemann verklaarde, dat de Neder
landsche regeering doende was Indo
nesische nationalisten van Nederland
naar Java te zenden, deze hebben er
allen mee ingestemd met de Nederlan
ders samen te werken, omdat zij de
beloften van Koningin Wilhelmina ver
trouwen en ook vertrouwen hebben
in de plannen van de regeering om
Indonesië naar zelfbestuur te leiden.
Latere berichten melden, dat de ge
allieerde bezettingstroepen, die uit Ame-
rikaansche, Britsch-Indische en Neder
landsche strijdkrachten £ij'n samengesteld
de Javaansche sleutelposities zonder in
cidenten overnamen.
Nu de orde terugkeert, blijkt het,
dat de rood-witte vlaggen van de „re
publiek Indonesia" snel verdwijnen. Van
de drie vlaggen die op het Konings
plein geheschen zijn, hangt de Neder
landsche hooger dan de Engelsche en
de Amerikaansche.
Volgens „New-Dehli-radio" heeft de
schout bij nacht Patterson verklaard,
dat het Bataviasche vliegveld door Ne
derlandsche troepen is overgenomen.
Nader wordt vernomen, dat de Ne
derlandsche autoriteiten de beschikking
giekregen hebben over een extra schip
voor troepenvervoer naar Nederlandsch-
Indië. Met dit schip, dat vandaag uit
Engeland vertrekt kunnen 3500 man
vervoerd worden. Vier bataljons die
vólgens den oorspronkelijken opzet, pas
in de tweede helft van October uit
Engeland zouden vertrekken, zullen
thans met dit schip hun bestemming
kunnen volgen.
Bandoeng en Soerabaja onder
controle van Soekarno.
Vier van Soekarnos' volgelingen heb
ben de Japanners verdrongen en de oon-
trole van twee van de belangrijkste ste
den op Java, n.l. Bandoeng en Soera
baja overgenomen.
Associted Press meldt uit Batavia,
de Indonesiërs beweren, dat hun leger
uit 35.000 man bestaat, met nog 10.000
leden van het Moslim leger als vrijwil
lige reserves, terwijl nog 75.000 Indo
nesiërs door de Japanners werden op
geroepen.
Naar men uit San Francisco bericht
heeft de heer v. d. Plas verklaard^
dat tusschen de zeven en tien millioen
Javanen gedurende de Japansche be-
bezetting den hongerdood zijn gestor
ven.
Er zijn - nog twee Britsche bataljons
aangekomen, terwijl twee andere on
derweg zijn.
Wanneer het donker wordt en de
lucht is grijs en kil van den regen
'dan trekken wij de gordijnen dicht
en s teken de lamp aan. Buiten is het
hondenweer. Maar wij zijn het vergeten.
Wij hebben goed gegeten, zijn tevreden
en gelukkig met een goed boek voor
het slapen-gaan heerlijk onder de war
me dekens in een zacht bed.
Wanneer het donker wordt en de
Het zal onze lezers zeker groot ge
noegen doen te vernemen, dat wij in
't vervolg ook des Maandags met 4
pagina's zullen verschijnen, zoodat wij
vanzelfsprekend ook meer en uitgebrei
der nieuws kunnen geven.
De rubriek „Hoe verschillende plaat
sen in onze omgeving den oorlog door
stonden" en die wij tijdelijk moesten
staken, gaan wij weer vervolgen, met
die plaatsen die nog niet aan de beurt
zijn geweest.
Het Jigt in onze bedoeling, deze
rubriek aangevuld met meerdere gege
vens, die wij nog in portefeuille hebben,
in boekvorm te doen verschijnen zoodra
de papiersituatie enz. ons dit mogelijk
maakt.
DE REDACTIE.
lucht is grijs en kil van den regen,
zijn er anderen, die wachten tot het
nog donkerder zal zijn en nog killer,
en zij zittten met velen, veel te velen',
in een bouwvallig schuurtje zwijgend
bijeen of in de keldergaten verscholen!
van een tot puin geschoten stad waar
wind en regen van alle kanten binnen-
gieren, en wachten, wachten...
Wachten waarop, wachten hoe lang,
wachten waarvoor...
900.000 menschen in nood wachten
op U bezittende landgenooten!
Honger lijden wij: niet meer. Honger
lijden zliji niet meer. Maar een mensch
leeft niet van brood alleen!
Verschrikkelijk zou het züjin eens te
moeten hooren, dat de oorlogsgetrof
fenen geworden zijn tot het door ver
geten en verguisde uitschot van ons
land. Offeren moeten wij allen, die
nog maar iets te missen hebben, niet
alleen geven. Wij moeten het voelen,
dat wij wat afstaan. Wij! moeten het
voelen het voelen dat wij wat af-'
staan. Wij moeten wat missen, werke
lijk wat missen
Uw buurman offerde reeds! Hoorde
U niet van dien arbeider in Dordrecht^
die zeiNeem mijn heele mooi-kamer
ameublement maar mee, dat is toch
luxe? Wist U reeds dat in Amsterdam1
20.000 menschen drie weken lang in
de weer zijn om kleeren, huisraad],/
schoeisel, etc. te verzamelen voor Arn
hem? Reeds op den eersten dag wer
den eenige honderden vrachtauto's en
een 20-tal schepen gevuld met de gaven
van 19.000 gezinnen, En dan dat klei
ne Groningsche dorpje Stedum, dat waar
bij één geldinzameling zóóveel werd
opgehaald, dat het bij telling bleek,
dat er per hoofd ongeveer f 25 was
gegeven.
Ook de zilvervloot vaart weer door
de Hollandsche waterenvan Dordrecht
naar West-Brabant voeren 40 schepen
vol beladen met 3300 ton giften voor de
geteisterde gebieden.
Wie hoorde niét over het geweldige
werk door de Haarlemmers verricht?
De schooljeugd mo«ef hier geprezen
worden. Reeds 5000 ton per schip voor
Nijmegen.
Voor Venray 10 vrachtwagens tot de
nok gevuld!! Een klein deel van de
3000 m3 goederen die nog ongeduldig
op vervoer wachten. En dan het zelf
zoo zwaar getroffen Rotterdam, dat
op de eerste dag van de steunactie
voor Den Bosch 6 verhuisauto's vulde.
Kunt U dan achterblijven? Kunt U
dan werkeloos blijven toezien? Orga
niseert in elke plaats Uw actie, slaat
alle handen ineen, opdat wij spoedig
mogen komen tot doeltreffende steun
aan dat deel van ons land, dat zoo
smartelijk wacht totdat het weer le
ven zag, totdat het werkelijk vrij zal
zijn.
De levende brug tusschen U en hen
die om hulp roepen, is de Nationale
H.A.R.K. Zij bundelt de verschillen
de plaatselijke en provinciale initiatie
ven, zij zorgt zoo mogelijk voor de
propaganda, zij zorgt voor vervoer in-
i
