EEN NACHT VOL VERSCHRIKKING
Hoe verschillende plaatsen in onze omgeving den oorlog doorstonden
waarin opgenomen„NIEUWSBLAD voor liet Land van Heusden m Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard"
2e JAARGANG. NO. 69
DINSDAG S NOVEMBER 1945
Uitgever: K. VELTMAN te Drunen Algemeen Redacteur: J. H. ROZA te Heusden Drukkerij: FIRMA L. J. VEERMAN te HeusdeH
Verschijnt Maandag en Vrijdag Abonnementsprijs: f 1.95 per 3 maanden; per week 15 ct.losse nummers 10 ct. Advertentiën 20 cent per regel
Jantje Nieuwkoop, 5 jaar
Cornelis Nieuwkoop, 2 jaar
Hendrika Bastiaantje Nieuwkoop, 7 maanden
Cornelis Bertus Nieuwkoop, 14 jaar
Johan Viktor Nefkens, 1 jaar
Peter van den Oever, 86 jaar
Paula Johanna Qeertruida van Ooijen, 11 j.
Nicolaas Johannes van Ooijen, 9 jaar
Maria Christina van Ooijen, 7 jaar
Gerardus van Ooijen, 4 jaar
Johannes van Ooijen, 3 jaar
Laurens van Ooijen, 2 jaar
Johannes Poddewijn, 82 jaar
Joke Roubos. 8 jaar
Jan Jacob Roubos, 7 jaar
Cornelia Roubos, 6 jaar
Alexander Antonius Schapers, 65 jaar
Albertina Schapers-v. d. Pol, 58 jaar
Cornelis Adrianus Snijders, 62 jaar
Adriana Snijders-v. Koevorden. 54 jaar
Marinus J. Th. M. Snijders, 19 j.
Johannes Threresia M. Snijders, 15 jaar
Theodora Th. F. Snijders, 13 jaar
Maria Cornelia Adr. Snijders, 13 jaar
Johanna Cath. v. d. Stoep-v. Baardwijk, 38 j.
Johannes Antonius v. d. Stoep, 15 jaar
Neeltje Lena v. d. Stoep, 12 jaar
Johanna Ant. Maria A. v. d. Stoep, 7 jaar
Francijna Godefrida Toethuis-v. d. Aa, 68 j.
Gertrudis Vandebosch, 39 jaar
Geertruida Antonia Verbunt, 22 jaar
Johanna Maria Verhoeven, 7 jaar
Wed. Petronella Vos-v. Rijswijk, 47 jaar
Petronella Cornelia Vos, 21 jaar
Sientje Maria Vos, 21 jaar
Aart Vos, 16 jaar
Cornelis Hendrikus Vos, 11 jaar
Pieter van Vugt, 25 jaar
Pietronelia Cornelia v. Vugt-Mans, 23 j.
Pieternella Johanna v. Vugt, 5 jaa«
Cornelis van Vugt, 4 jaar
Peter van Vugt, 2 jaar
Elias van der Wal, 51 jaar
Janna Lamberta v. d. Wal-Wigmans, 44 j.
Huiberdina van der Wal, 21 jaar
Geerdina Cornelia v. d. Wal, 13 jaar
Elly Jenny v. d. Wal, 1 jaar
Verder vonden hierbij nog den dood 3
vrouwen, 2 jongens en 4 meisjes, waarvan
de identiteit niet meer kon worden vastge
steld.
Het kon en mocht ook niet anders
of op dezen eersten gedenkdag wilde
Heusden zijn dooden herdenken en
eeren. Op eenvoudige, doch waardige
wijze is dit geschied. Wij hopen in ons
volge nd nummer een verslag te geven
hoe dit plaats vond.
Een nacht vol verschrikking en groote
ellende voor Heusden was de nacht
van 4 op 5 November 1944. Allen
die deze nacht meemaakten, kunnen en
zullen hem nooit vergeten. Het was
waarschijnlijk de vreeselijkste nacht
die Heusden in zijn eeuwen lange
bestaan ooit heeft meegemaakt.
Gierende granaten, die dan hier dan
daar insloegen en de ingezetenen
dwongen, veilige schuilplaatsen op te
zoeken in kelders en onderaardsche
gewelven. Ruim een uur na midder
nacht, lieten zich plotseling hevige
ontploffingen hooren, die de geheele
stad als het ware op .haar grondvesten
deden schudden. De eene geweldige
ontploffing volgde op de andere en
met schrik en ontsteltenis vroegen de
burgers zich af wat gebeurt er toch
Bij den eersten slag was de algemeene
gedachtede moffen laten de brug
springen. Helaas het was veel ernstiger
wat er gebeurde.
Met veel bombarie hebben de moffen
steeds getracht, de Nederlanders wijs
te maken, dat zij vochten voor de
bescherming van de Europeesche cul
tuur. Immers „Ook voor dit monumen
tale gebouw strijdt de S.S." was hun
leuze. Op welke wijze deze cultuur
door hen werd beschermd, dit heeft
Heusden dien nacht ervaren. Het eene
fraaie gebouw na het andere, waarop
Heusden met recht trotsch ging, werd
door hen dien nacht opgeblazen en
totaal vernield.
Bij de tweede ontploffing ging ons
fraaie stadhuis de lucht in daarbij een
200-tal 'burgers, die onder zijn gewel
ven een veilige schuilplaats meenden
te hebben gevonden, onder zijn puin-
hoopen, begravend.
Ondanks het groote gevaar, tenge
volge van de steeds maar inslaande
granaten, begaven zich een aantal bur
gers naar de onheilsplaats en deden
wat zij konden, om te redden wie nog
te redden waren. Groote staaltjes van
moed en zelfopoffering werden dien
nacht geleverd en het mocht gelukken
een 60-tal personen levend van onder
het puin vandaan te halen. Met 134
was dit helaaas niet het geval, deze
ongelukkige vrouwen, mannen en kin
deren moesten met hun leven de tol
betalen voor de bevrijding van Heusden,
die slechts enkele uren later zou volgen.
Wij laten hun namen hieronder nog
eens in alfabetische volgorde volgen:
Egbert Arendse, 68 jaar
Anna Arendse-Hut, 62 jaar
Hendrik Arendse, 41 jaar
Henriëtte Arendse, 14 jaar
Johanna Gijsbertha Arendse, 11 jaar
Jaantje Arendse, 9 jaar
Egberta Arendse, 7 jaar
Elisabeth Arendse, 3 jaar
Wilhelmina Arendse, 7 maanden
Petrus Johanna Maria v. Alphen 14 j.
Johannes Lambertus v. Alphen, 13 jaar
Johannes Gerardus Wilhelmus van
Alphen, 11 jaar
Johannes Hendrikus v. Alphen, 5 jaar
Maria v. d. Berg-Merkx, 61 jaar.
Johannes Josephus v. d. Berg, 40 jaar
Maria Francisca v. d. Berg, 20 jaar
Maria Johanna Theresia v. d. Berg,
14 jaar
Jaantje v. Beijnen-de Kolff, 27 jaar
Fidrika Pieternella v. Beijnen, 3 jaar
Gerrit Biesheuvel, 59 jaar
Johanna Biesheuvel-Baks, 55 jaar
Wilhelmina Biesheuvel, 16 jaar
Jan Hendrik Biesheuvel, 13 jaar
Adriana Biesheuvel, 11 jaar
Geertje Cornelia Biesheuvel, 8 jaar
Hilda Johanna Biesheuvel, 8 jaar
Christina Broekmeulen, 65 jaar
Henrica de Bruijn-Beekmans, 41 jaar
Rombout de Bruijn, 15 jaar
Henrica de Bruijn, 10 jaar
Johannes de Bruijn, 8 jaar.
Gerdina de Bruijn, 4 maanden
Arie Crielaard, 15 jaar
Johannes Josephus Adr. Dankers, 58 j.
Maria Ant. Wilh. Dankers-v. Delft, 50 jaar
Antonius van der Donk, 20 jaar
Johannes van Folker, 46 jaar
Antonius johannes v. d. Griendt, 55 j.
Catharina v. d. Griendt-de Laat, 43 j.
Petronella C. v. d. Griendt, 20 jaar
Adrianus Marinus v. d. Griendt, 16 j.
Johannes Josephus v. d. Griendt, 12 j.
Johanna v. d. Grïendt-v. Balkom, 71 j.
Johanna v. d. Griendt, 50 jaar.
v. d. Griendt-Schapers uit 's-Hage
Kind van C. v. d. Griendt, 6 maandem
Johanna Jansen, 50 jaar
Petrus Klee, 52 jaar
Grada Klee, 14 jaar
Wilhelmina Klee, 3 jaar
René Klee, 7 maanden
Jacoba Klerkx-de Laat, 44 jaar
Antonius Klerkx, 12 jaar
Petronella Theodora Johanna Klerkx, 10 j.
Johannes Cornelis Klerkx, 6 jaar
Cornelia Klerkx, 4 jaar
Theodorus Klerkx, 1 jaar
Petrus Hendr. Godefridus Küïjpers, 41 jaar
Francisca Johanna Kuijpers-Toethuis, 37 j.
Godefridus Adrianus Kuijpers, 5 jaar
Cornelis Kolf, 69 jaar
Adriana Kolff-Crielaard, 65 jaar
Lambertus Kolff, 40 jaar
Dirk Kolff, 35 jaar
Pieter Kristalijn, 62 jaar
Johannes van Liempt, 57 jaar
Maria van Liempt-Merkx, 52 jaar
Johanna van Liempt, 17 jaar
Johannes Martinus van Liempt, 16 jaar
Leonardus Joh. Marinus v. Liempt, 12 jaar
Hendrikus Martinus van Liempt, 9 jaar
Adriaan van Mierlo, 63 jaar
Echtgenoote van Adriaan v. Mierlo
Wilhelmus van Mierlo, 9 jaar
Hendrika Meerman-van Eek, 52 jaar
Jan Meerman, 15 jaar
Kasper Nieuwkoop, 32 jaar
Pieternella Corn. Nieuwkoop-Meerman, 26 j.
WIJK.
II.
In September 1944 vond in de ge
meente een autovordering plaats. De
duitschers eischten, dat zich hiervoor
chauffeurs beschikbaar stelden om de
ze auto's, zooals zij voorgaven, naar
het wagenpark in Den Bosch te ver
voeren. Indien zich geen voldoende
personen ^voor dit vervoer meldden,
zou zulks voor de ingezetenen groote
moeilijkheden opleveren. Om deze te
voorkomen, boden zich het voldoende
aantal aan, doch inplaats van in Den
Bosch, kwamen verschillende chauffeurs
in België op het slagveld terecht. Zoo
goed als allen wisten te ontvluchten
en kwamen behouden in de gemeente
terug. Alleen de chauffeur G. P. L.,
v. d. Maaden, bleef tijdens de gevech
ten in België achter, wist zich daar
bij de geallieerde troepen te vervoegen,,
trad bij deze als chauffeur in dienst
en keerde eerst na de algehöele bé-
vrijding bij zijn ouders terug.
Het aantal geallieerde vliegtuigen,
dat aanvallen deed op de schepen in
de rivier, de Maas nam steeds toe,
met bommen en mitrailleurvuur werden!
deze schepen aangevallen. Woningen
dicht bij de rivier gelegen, werden daar
bij meermalen getroffen, gelukkig even
wel zonder ernstige gevolgen. De ge
wapende trawler, voor duitsche reke
ning gebouwd op de scheepswerf te
Heusden en aan den grond geloopen
even door de draaibrug, kreeg schier
eiken dag een beurt. Personen, die
dan op den Hoogen Maasdijk liepen en
burgers, die aan duitsche verdedigings
werken moesten arbeiden, waren dan
verplicht dekking te zoeken voor de
bommen, die in de nabijheid vielen,
groote gaten veroorzakend en voor de
kogels, die uit de vliegtuigen werden
afgeschoten.
Nabij de brug was door de duit
schers veel afweergeschut opgesteld, dat
ook herhaaldelijk werd aangevallen.
Wonder boven wonder liepen deze aan
vallen telkens zonder persoonlijke on
gelukken af.
Steeds meer duitschers werden in
de gemeente gelegerd, in het Vereé-
nigingsgebouw werd een noodzieken
huis ingericht. De burgers van Wijk
werden evenals die uit omliggende ge
meenten geprest om aan de verdedi-<
gingswerken langs de Bergsche Maas
te arbeiden vanaf Bern tot Genderen.
Voor het front in Noordbrabant,,
kwamen er een zestal keukenwagens
in Wijk en Aalburg, om het eten voor
de duitsche troepen gereed te maken.
Vóór de bevrijding van 's-Bosch op
26 Oct. werd Wijk en Aalburg vanaf
Rosmalen reeds beschoten en kwamen
de eerste granaten in de gemeente te-t
recht. De eerste gewonden vielen te
betreuren in het gezin van M. van
Rijswijk in de Aalburgsche Steeg.
Half October viel des avonds in'
de Veldstraat een V .2, met verschrik-*
kelijke uitwerking, een duizendtal rui
ten moesten het daarbij ontgelden, ter
wijl ook de woningen van B. van den
Bogerd en J. C. Wink ernstige schade
opliepen.
Na de bevrijding van Heusden op 5
November, nam de beschieting van Wijk
en Aalburg steeds in hevigheid toe.
Eind No^jmber, viel tengevolge daar
van, het eerste slachtoffer n.F. H. v.i
Bergeijk, nadien nam het aan^l slacht
offers geregeld toe. Miet Kerstmis wer
den k£rk en toren hevig beschoten,
in het gezin van J. Bouman werden zes
personen gewond, terwijl nog 3 anderia
eveneens wonden opliepen en R. Tref-r
fers werd daarbij voor zijn leven ver-»
,minkt.
Veel vee werd gedood, zoodat voorj
wat de vleeschportie betneft, Wijk een
eldorado was geworden. Met Kerstmis
werd het vleesch van gedoode paar
den op straat uitgepond. Veel staaltjes
van moed werden vaak gelevierd. De
bakker B. v. Wijk, die in Heusden
zijn klanten bezocht, bleef dit doen,
tot het laatste oogenblik toe, zelfs^
toen de groote brug reeds' gferegeldi
onder granaatvuur lag.
Blijkbaar werd er door ondergrond-
sche strijders goed werk verricht, want
niet zoodra was er een geschutopstel-
ling van de duitschers gereed, of ze
werd reeds door het geallieerd geschuts-
vuur bestookt.
Ook was in de gemeente een staf
kwartier gevestigd* dat telkens moest!
verhuizen, niet zoodra had zij zich in
een woning geïnstalleerd, of de grana
ten sloegen reeds in de nabijheid in,
met gevolg, dat deze officieren niet in
die gemeente durfde te blijven en naar
elders vertrokken. Ijverig werd door de
duitschers naar spionnen gezocht.
Dokter Coster van Voorhout en zijn
echtgenoote werden door de duitschers
gearresteerd. Naar den zoon van K. Roza
werd gezocht, doch deze werd bijtijds
gewaarschuwd en wist onder te duiken.
De heer K. Roza werd evenwel gevan-t
kelijk weggevoerd en kwam in het kampf
te Amersfoort terecht, doch dokter Cos-
VAN
