Donderdag 4
1878,
1® Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
BINNENSLAND.
O
Staat van Brieven
Iets over de Electrische
Verlichting.
I.
Dit blad verschil ™Woen<<da£ eu Zaterdag avond. Abonnemtsprijs per 3 maanden J 1,00, franco per post door het gehesle rijk f 1,15 Brieven gelden enz francoin te zender^aan den uitgerer
Anfnnn TipIpti to Waalwiik of bii de redactie L. G van der Donck, te Tilburg. Brieven, ingezonden stukken enz., uitsluitend de redactie betreffende, aan de redactie te Tilburg.
iSentlënvin7 ^"t per regel, groote letter! naar plaatsruimte. Advertentiën, driemaal ter plaatsing opgegeven, worden slechts tweemaal mrekening gebracht.
Reclames of aanbevelingen beneden de rubriek Binnenland 15 cent per gewonenregel.
TILBURGSCHE SPAARBANK.
Aan inbrengers wordt opmerkzaam gemaakt,
dat als naar gewoonte van af eersten Zaterdag in
April tot en met laatsten Zaterdag in September,
de" Spaarbank hare zittingen houdt Zaterdag-avond
van 7 tot 9 uur op het stadhuis en van 7 tot 8
uur aan 't Goicke in de Fraterschool; tevens wordt
herinnerd aan de Algemceue Vergadering op 8
April, des avonds 7 uur op het Stadhuis.
Tilburg, 1 April 187.8.
Het Bestuur der Spaarbank,
JANSEN, Voorzitter.
W. P. A. MUTSAERS, Secr. Penn.
geadresseerd aan onbekenden, gedurende
de 1 d e h e 1 f t der maand M a a r t 1878.
Van WaalwijkF. van Bork, Rotterdam,
die door tussclienkomst van het Postkantoor te
Waalwijk kunnen teruggevraagd worden..
De Directeur
BAGGERMAN.
Waalwijk, April 1878.
Aanstaanden Donderdag 4 Aprildes namid
dags te zes uren, openbare Vergadering van
dei! Gemeenteraad van Waalwijk, waarin zal
werden gehandeld over
1. Ilavenbeschoeiïng.
2. Keiweg in de Kloosterstraat met bijdrage
van den polder.
3. Rapport der raadscommissie voor het lo
caal voor lijders aan besmettelijke ziekte.
4. Ingekomen stukken.
Ontegenzeggelijk heeft de wetenschap in
de laatste jaren groote schreden gedaan op
de baan van vooruitgang. Onvermoeid streeft
men er naar om de natuurkrachten dienst
baar te maken aan den voorspoed der maat
schappij en ook dan alleen mag de wetenschap
met1 recht de weldoenster der menschheid
genoemd worden.
Onder de vele uitvindingen der laatste
jaren bekleedt voorzeker de electrische ver
lichting eene eerste plaats, om de groote
voordeelen daaraan verbonden.
De electrische verlichting heeft dat vooral
boven de andere wijzen van verlichting voor,
dat een enkele lichtbron, waarover zeer ge
makkelijk toezicht is te houden, op grook
afstanden en naar alle zijden een sterk
licht verspreidtterwijl de kosten van het
electrische licht beduidend minder zijn dan
die van de tot dusver gevolgde wijze van
verlichting. Een tweede en niet minder
belangrijk voordeel bestaat daarindat de
arbeiders beter kunnen werken door bet
meer felle, heldere licht, terwijl de kleuren
bijna dezelfde tinten behouden als bij het
daglicht.
Dit is vooral voor sommige bedrijven een
uiterst gewichtig voordeelterwijl eindelijk
alle gevaar van brand en ontploffing wordt
weggenomen, even als alle beschadiging door
walm.
Door deze eigenschappen komt de elec
trische verlichting voor fabrieken, werkplaatsen
en in het algemeen voor groote zalen, pleinen
en straten meer en meer in zwang en reeds
is dikwerf de voorspelling geuitdat deze
verlichting, althans voor groote inrichtingen,
weldra elke andere zal verdringen, hetgeen
thans reeds op vele plaatsen in Frankrijk
1 het geval is. Ook in Tilburg is op de
fabriek van de heeren F. A. Swagemakers
en Zonen eene dergelijke verlichting in ge-
j bruik. Deze firmadoor haar alom aller
gunstigst bekend fabriekaat en haar onver-
Imoeid streven naar vooruitgang op de baan
der industrie zeer geroemd, had nog onlangs
de eer een bezoek te ontvangen van de offi
cieren der krijgsschool te Bredavergezeld
door den secretaris van het departement van
Nijverheid aldaar.
In Frankrijk wordt, voor de electrische
verlichting meestal de lamp van Serrin ge
bruikt, in werking gebracht door den electro-
magnetischen toestel van Gramme. De toe
steilen zijn spoedig geplaatst; na verloop
van twee of drie dagen kan de regeling en
opstelling aan een handig werkman worden
overgelaten, terwijl voor ontreddering of be
schadiging geen aanleiding bestaatzoodat
in vele fabrieken in Frankrijk de toestellen j
drie a vier maanden werken, zonder eenige|
herstelling te vereischen.
Ter vergelijking der kosten met d e van
gasverlichting wordt de bekende Carcollamp
gewoonlijk als eenheid aangenomen.
Zulk een lamp, brandende met eene vlam,
ter hoogte van 35 mm. en een olieverbruik
van 42 gr. per uur, levert dezelfde hoeveel
heid licht als 7 steariue-kaarsen, die elk per
uur 10 gr. verbranden of als een gewone
gasvlam, die per uur 105 liter gas verbrandt.
Iu het jaar 1875 bestond de electrische
verlichting slechts in twee inrichtingen, na
melijk te Muhlhausen in de gieterij van
Ducommun en in de werkplaatsen van
Gramme te Parijs. Thans is deze verlichting
op vele plaatsen in gebruik zelfs zijn vele
Engeische schepen van zulke toestellen voor
zien. Ook in ons land werd de electrische
verlichting reeds voor lang in toepassing
gebracht voor de verlichting der werken aan
de spoorwegbrug bij Zevenbergen.
In de mechanische weverij van Poijer-
Quertier te Isle-Dieu, heeft de werkzaal eene
oppervlakte van 600 vierkante meter en
eene hoogte van 4,2 M. In deze zaal zijn
140 weefmachinen geplaatst, terwijl de gan-
sche uitgestrektheid verlicht wordt door vier
toestellen van Gramme, waardoor 8 lampen
branden. Deze liclitkracht is geheelvol
doende voor de groote werkzaal.
Gp vele plaatsen wordt het electrische
licht ook bij kustlichten gebruikt en voor
zeker zijn daaraan niet onbelangrijke voor
deelen verbonden. De lichtbron toch heeft
weinig uitgebreidheid en hierdoor is het mo
gelijk den vorm der lsnzen en ringen met,
groote nauwkeurigheid te berekenenterwijl
door de meerdere kracht van het licht dit
tot op verren afstand kan gezien worden.
moeten dus in dien geest worden gewijzigdde
Minister meent dat het onderwijs in de schei
kunde ingekrompen en'.dat in de natuurkunde
uiigebreid moet worden.
De Nieuwe Rott. Courant meldt, dat de'heer
S. de Lange Jr., tegenwoordig leeraar aan het
conservatorium te Keulen, vroeger te Rotterdam
woonachtig, officieel uitgenoodigd is bij de
Parijsche 'Tentoonstelling Nederland als organist
te vertegenwoordigen.
Iu het land van Maas en Waal, met. zijn
hoogst gebrekkige waterloozing, zijn de vooruit
zichten voor den landbouwer weer zeer ongun
stig. De polders staan voor ver het grootste
gedeelte nog diep onder en de korenakkers heb
ben 't. zwaar te verantwoorden. Veel graan is
nu als verloren te beschouwen.
Te Heusden heeft eene bijeenkomst plaats
gehad van ingezetenen dier gemeente om te be
raadslagen over een adres in zake den spoorweg
Zwaluwe's-Bosch, dat opgezonden zal worden
n-iu den Minister van Waterstaat., Handel en
Nijverheid. Velen hadden aan de oproeping
voldaan. Met een kort woord opende de heer
C. Malingré de vergadering en gaf daarna het
presidium over aan den heer Burgemeester.
Deze zette duidelijk en beknopt het doel der
bijeenkomst uit een, zeide, dat in deze zaak
door de betrokken gemeentebesturen reeds veel
was verricht om de lijn langs Heusden te krij
gen, en noodigde de aanwezigen uit om door
de onderteekening van het adres de zaak te
steunen. Daarop las de heer Scholten het adres
voor en werd gelegenheid gegeven het te teeke
nen. Allen, die tegenwoordig waren, teekenden
het, terwijl den volgenden dag ook zij, die niet
ter vergadering tegenwoordig waren geweest, ge-
legenh ;id kregen om hun naam er onder te
plaatsen.
Ook door ingezetenen van Eethen c. a. en
Drongelen c. a. is een dergelijk adres aan den
Minister van Waterstaat enz. opgezonden.
De Minister van Binnenlandsche Zaken heeft,
na adries van de inspecteurs bij het M. O. be
paald, dat het onderwijs op de Rijks-Hoogere
Burgerscholen met 5-jarigen curcus zóó zal moe
ten worden gegeven, dat de leerlingen, die met
vrucht het onderwijs in de drie laagste klassen
hebben bijgewoond, geschikt zijn tot liet doen
van admissie-examen voor de Kon. Mil. Acade
mie te Breda. De programma's dier scholen
De Koninklijke fabriek van waskaarsen zal
hare industrie op zeer luisterrijke wijze verte
genwoordigen op de aanstaande Parijsche we
reld tentoonstelling.
In de fabriek is, volgens het ontwerp van
den architect, den heer J. L. Springer, en onder
leiding van den heer Sanches, ingenieur der
fabriek, een tempel vervaardigd van Stearine, op
natuurlijke grootte, waarin het fabrikaat der
waskaarsen in verschillende verpakking, nevens
de vele bekrooningen reeds op andere tentoon
stellingen verworven, geëxposeerd zijn. De
stearine bootst op bedriegelijke wijze het zachte
wit van het marmer na en de zware zuilen in
den rijken stijl der Vlaamsche renaissance, waarop
de tempel rust, aan wier voet beelden geplaatst
zijn van 2 M. hoogte, evenzoo gegoten in stea
rine, maken geheel den indruk alsof zij door
een kunstenaarshand gehouwen zijn. Zoo zagen
wij er het afgietsel eener Polyhymnia, fijn en
afgewerkt ah het schoonste wat in dit genre
wordt geleverd. De tempel wordt gekroond met
een frontispice, voorstellende het Nederlandsche
wapen gehouden door de leeuwen.
Het monument heeft eene hoogte van 13 M.,
eene oppervlakte van 16 M. en 10.000 kilos
stearne zijn noodig geweest voor den bouw.
Het kan niet anders of deze inzending zal in
hooge mate de aandacht trekken op de aanstaande
tentoonstelling, zoo door de schoone architecto
nische uitvoering als de hooge zeldzaamheid van
zuilen en klassieke beelden uit een grondstof,
waarvan palmolie en talk de hoofdbestanddee-
len zijn.
Hoe de Turken den vrede van San Stefano
uitleggen.
Een Tnrkschblad te Smijrna, de Akhbar deelt
het volgende mede
Er is slechts één God en Mahomed is zijn
propheet. Het heeft der schaduw Gods behaagd
den Russen vrede toe te staan. De geloovigen
weten hoe de gevloekte beeldenaanbidders in
opstand zijn gekomen, den schatplicht weigerden,
naar de wapens grepen en tegen den beheerscher
der geloovigen optraden met alle d.uivelsche
uitvindingen van den modernen tijd. God lof!
Het goed recht en de godsdienst van den Profeet
hebben gezegepraald. Onze genadige Heer, de
overwinnende, is ditmaal geheel alleen als over
winnaar der ongeloovige honden uit het strijd
perk teruggekeerd. Thans was het niet als vroe
ger, toen zijn getrouwe vasallende Engrischen,
Franschen en Italianen hem ter zijde stonden.
Geheel alleen aan het hoofd der talrijke geloo
vigen heeft hij de opstandelingen overweldigd.
Sultan liamed el Ghazi wilde ook de hulp. der
ongeloovigen niet aannemen, dat zou zijn roem
hebben verminderdhij wist vooruit dat God*
en de profeet met hem waren en zij waren met
hem.
Jn zijn onbegrijpelijke zachtheid en barmhar
tigheid heeft de Sultan den onreinen Christen
honden den vrede, waarom zij ootmoedig smeekten,
toegestaan. Hoor het, o volk der geloovigen,
weder wordt in vrede de wereld van Stamboul
uit geregeerd, maar hoort ook gij, ongeloovigen
joden, christenen en heidenen, hoort en verneemt
den smaad en de voorwaarden welke hij den.
oproerlingen oplegde.
De Broeder (les beheerschers van Moskon
(Rusland) zal terstond met een sterk gevolg
bestaande uit de voornaamste uit zijn leger, naar
Stamboul komen en in stof en assche aan liet
licht der wereld vergeving vragen en boete doen.
De gewone en achterstallige schatting zal daarbij
overhandigd worden en als dat geschied is
zal de beheerscher der geloovigen in zijn onuit
puttelijke lankmoedigheid opnieuw den beheer^
scher der Russen in zijn eigenschap als Stad
houdervazal bevestigen.
Opdat echter niet opnieuw opstand en verzet
kunnen uitbreken, heeft (1e Sultan, als opperste
Heer der aarde, bevolen dat 50,000 Russen als
pand in zijn eigen provincie Bulgarije zullen
achterblijven. De overige ongeloovige honden
im"-en naar hun vaderland terugkeeren, maar
niet voovdat zij in diepen eerbied voorbij Stam
boul hebben gedefileerd.
Zoo vernedert de Heer allen die tegen den
beheerscher der geloovigen opstaan.
Vóór eenige dagen werd te Amsterdam op
verzoek der ouders, gearresteerd on na het on
dergaan van een verhoor voor den politie-com-
missaris overgebracht naar de cellulaire gevan
genis P. De 11., hun lSjarigen zoonwegens
het in dronkenschap op verregaande wijze mis
handelen zijner ouders.
Tusschen Bussum en Weest is een wiel afge-.
loopen van een der passagiers waggons van den
Oosterspoorweg, (lie ten 11 uur van /Amsterdam
vertrok. De trein stqpte en na eenig opont-.
houd, teneinde den wagen uit den trein te
verwijderen, werd de reis voortgezet. Ongeluk-,
ken zijn niet te betreuren.
Uit Berlijn wordt gemeld, dat een aantal der
meest bekende zakkenrollers en dieven passen
hebben gevraagd voor Frankrijk. Zij willen de
Tentoonstelling te Parijs bezoeken.
In de Zaterdag te Breda gehouden openbare
Raadsvergaadering is eeue commissie benoemd