EEN ONDERWIJZER
mm mm
BIERHUIS,
Rotterdam
Zangschool
jd:e XXEJI J\
eene dienstbode,
Katholieke Illustratie.
Huidenbericht en.
OPENBARE SCHOOL
NIEUWEN CURSUS,
De Wasch- en Bleekinrichting
GrM'W'i
ADVERTENTIEN.
Prinsenstraat 59,
WAALWIJK.
op Dinsdag 11 Augustus,
De inteekening op den nieuwen jaargang, waar
van het le nummer is verschenen, is opengesteld bij
te WAALWIJK.
STAAT YAN BRIEVEN
AMSTERDAM, 31 Juli
Bericht van de makelaai s
Brouwer Ancher Dordregter.
*7l
6 3A
4Vs
S'Vs
23A
Uitslag der herstemming voor den
gemeenteraad.
AAN DE
Allen die hunne no
ta's bij de feest
commissie hebben
ingediendkunnen het bedrag
daarvan ontvangen bij den secre
taris dei feestcommissie, den heer
AN TON WITLOX ten kantore
van de firma C. A. Witlox en
Zoon,
des namiddags tusschen 1 en 2
uua.
DE FEESTCOMMISSIE.
staat de geringe beteeken is van de Congo als
waterweg in geen verhouding tot de lengte van
den stroom en zijn stroomgebied.
Toen wij op de „Karl Woermann" de vlakke
kust naderdendreven een paar vrij groote
zwemmende eilandjes ons voorbij. De strooraing,
die nog in de zee tot het eiland Anabom kon
worden waargenomen is zoo sterk dat zelfs
dicht bij de monding (ten minste aan den zui
delijken oever) de invloed van ebbe en vloed
van geene beteekenis is. Daarbij is üe kleur
van 't water zoowel in d<*n regentijdals in de
periode van droogte roodbruin, zoodat men reeds
buiten in zee tamelijk goed kan vaststellen
wanneer men binnen de grens van het Congo-
water komt. De stroom is nergensook uiet
aan de mondingzoo breeddat men niet ge
makkelijk beide oevers kan zien. Een grootsehen
indruk maakt hij hier aan de monding niet.
Hoewel kapiteins van eeuige ervariug hier ge
makkelijk kuuuen binnenloopenneemt men
om voor alle gevallen gedekt te zijn meestal
een loods aan. Als zoodanig fungeert de
strandvoogd of de havenmeester vaa het Hol-
landsche huis te Banana en da r de schepen,
die van 't noorden komen naar 't zuideu gaan
bij de aankomst 14 en bij 't vertrek 7 pond
sterling betalen moeten deze loodsen wel goede
zaken maken. Voor 't overige zijn de tarieven
hier overal zeer hoog,
Banana is zonder twijfel de gewichtigste plaats
in 'tgeheele gebied van den Congo staat en wat
nog meer zeggen wil een der belangrijkste plaatsen
aan de westkust van Afrika. Maar eene uit
breiding schijnt onmogeiijk als men niet door
kostbare indijkingen land winnen wil. De Hol
landers latendaar de zee voortdurend meer
wegspoelt van de landtong waarop Banana legt
hunne factorie door duin niet alleen beschermen
maar ook vergrooten. Een oud zeilschip brengt
den noodigen steen aan. De gebouwen der
Nederlandsche nieuwe Afrikaansche Handelsver-
eenigingdie over 't geheel de grootste bezit
tingen hier heeftnemen ongeveer de helft in
van het niet zeer breede schiereiland. Dan volgen
het Eransche huis Daumas Beraud en Co. en
ten slotte eene Portugeesche en verscheidene
Engelsche firma's. Toen eindelijk voor korten
lijd ook de Assotiation Internationale Africaine
dacht aan de oprichting van een station te Banana
moest zij eerst den grond van de Nederlanders
huren. Men begint hier reeds in landerijen te
speculeeren.
Dorpen van inlanders zijn noch in noch dicht
bij Banana. Elke factory echter is niet alleen
een dorp maar eene kleine stad. Dit geldt vooral
van de Nederlandsche factoryde grootste, die
ik in West-Afrika zag en misschieu de grootste
van geheel Afrika. De gebouwen zijn oud en
moeten in dit opzicht onderdoen voor andere aan
de kustmaar zij zijn zeer goed onderhouden
en zeer uitgestrekt.
In de factory leven buiten de nooit ont
brekende en meestal zeer talrijke gasten on
geveer veertig blanken en omtrent driehonderd
zwarte arbeiders gedeeltelijk Kroe's uit Liberia,
gedeeltelijk Kabinda'sdie van oudsher als lijf
eigenen tot de factory behooren. Om niet te
moeten spreken van lijfeigenen of zelfs van slaven,
bedient men zich van het verzamelwoorddat
op alle uit Liberia komende arbeiders toegepast
wordtmaar men gebruikt het volgens de Por
tugeesche uitspraak, zoodat „Cromanos" of
„Kromanos" onvrije, van de Congo afkomstige
„Kroo-men" of Kroe heden daarentegen vrije
uit Liberia komende arbeiders beteekent. De
lijfeigenen van het Hollandsche huis, de „Kro
manos" hebben indertijdtoen men tot eene
theoretische bevrijding overgingeen boek om
vangen waarin de hoogte van hun werkloon
aangeteekeud wordt. Tegen deze manier om de
gewezen slaven ook verder in dienst te houden,
kan men niet veel zeggen. Voor't overige worden
nieuwe slaven door de Hollanders sinds lang
niet meer gekocht en men tracht zich te redden
deels met hier geboren vrije arbeiders, deels mei
Kroe-lieden uit Liberia. De laasten zijn veel
betermaar ook veel duurder dan de hier ge
boren werklieden. De arbeid der Kabendr's komt
met kost en wat daarbij behoort op ongeveer
anderhalf pond st. in waren eene waarde in
geld van ongeveer twaalf gulden. Vrije arbeiders
kon men vroeger niet bekomen en dat was mis
schien ook de reden waarom Stanley bij het
aanleggen van zijne eerste station meermalen
slaven moest koopen tot den prijs var» ongeveer
tweehonderd gulden.
In den ouden vorm, hoewel onder den dek
mantel van een contract, bestaat de slavenhandel
nog in de Portugeesche bezittingen maar alles
te zamen genomen is deze slavernij niet zoo erg
als men in Europa meent. Slaven worden ge
woonlijk goed gekleedverpleegd en behandeld,
terwijl hunne stamgenootendie te huis bleven
als het in langen tijd niet regentvan honger
omkomen. Aan de Congo bezit het Fransche
huis de meeste lijfeigenen ook wordt soms door
de Portugeezeu nog wel slavenhandel gedreven.
De onvrije arbeiders moeten door de Franschen
dikwijls hard behandeld worden. Uit eigen er
varing kan ik getuigen dat dit bij de Neder
landers niet het geval is. De Kromanos zijn
meestal getrouwd en wonen in zeer langelage
huizen die in verschillende woningen zijn ver
deeld. Iedere woning heeft een eigen trap en
deur en achter elke woning is een keukentje
opgezet. De lieden zien er doorgaans welgevoed
uit en zijn goed gekleed en tevreden.
In alle handelshuizen, ook in het Hollandsche,
bestaat de groote meerderheid der bedienden uit
de donkerkleurige Portugeezen, die onontbeerlijk
zijn gewordenomdat van alle Europeanen de
Portugeezen het meest geafrikaniseerd" zijn. De
hoofdagenten van 't Hollandsche huis zijn meestal
jongelieden van meer dan gewonen aanleg. Zoo
is bv. de tegenwoordige zeer bekwame hoofdagent,
de heer Fontaineeerst 27 jaar oud, terwijl zijn
voorgangerde heer De Bloemereeds op zijn
24ste jaar in zijne moeilijke en verantwoordelijke
betrekking werd benoemd. Aanmerking verdient
nogdat de beambten van 't Hollandsche huis,
zoolang zij in Afrika zijn niet mogen trouwen,
ook niet met eene blanke. De toestanden zijn
voor eene blanke vrouw te ruw en eene mui
lattin zou een slechten invbed uitoefenen op de
ondergeschikten.
Het merkwaardigst is de groote gastvrijheid
der Nederlanders in West-Afrika. Geen Afrika-
reizigergeen zendeling'geen ambtenaar der
Association die uiet voor korter of langeren
tijd de gastvrijheid "van het Hollandsche huis
ondervond. Om te begrijpen wat dat beteekent
moet men in 't oog houden dat aan de Wesl-
Afrikaansche kust geene plaats 9terker vreemde
lingenverkeer heeft dan Banana en dat de Fransche
factorie in 't geheel niet gastvrij is. Dikwijls
zitten aan de algemeene tafel van 't Hollandsche
huis meer vreemde gasten aan dan beambten.
De factory is een hotel op grooten voetwaar
men niet betaalt. De sommen, die aldus jaarlijks
a fonds perdu worden uitgegeven, moeten enorm
zijn. Als men met de heeren spreekt over de
onaangename zijde van zooveel gastvrijheid
antwoorden zij dat de vreemdelingen toch huis
vesting moeten hebben. De waarheid zal wel
zijndat men de uit vroeger tijd afkomstige
gewoonte niet afschaftomdat een groot en
trotsch huis niet dan ongaarne met de oude ge
bruiken breekt. Op den duurals het verkeer
nog meer toeneemtzal men echter wel dit
systeem moeten wijzigen. Er wordt reeds nu te
veel misbruik gemaakt van de gastvrijheid der
Nederlanders.
De vertrekken van het Hollandsche huis
over een twaalftal gebouwen van slechts eene
verdieping verdeeld worden beter of slechter
gevonden naarmate zij op Banana Creek of op
den stroom uitzien. Daar van den stroom komt
de koelefris9che lucht en de Banana Creek
levert de verschrikkelijke muskietenzwermen
waartegen men zich met geen middel kan wapenen.
De dag wordt in 't Hollandsche huis aldus ver
deeld 6 uur morgenkoffie, 11 lunch, 7 uur
avondmaaltijd. Aan eene lange tafel zitten de
/heeren" aan eene tweede de ondergeschikte
beambten. Allen gebruiken dezelfde spijzen en
drinken den zelfden gezonden maar minder wei
smakenden Portugeeschen wijnwaarvan ook
des avonds als de chimpansee /,Leonidas" zijne
kunsten vertoont nog wel eenige glazen gedronken
worden. Hoewel men een biljart heeftwordt
het weinig gebruikt en meB gaat vroeg te bed.
Want men leeft in Afrika om te werken en na
eeu dag gearbeid te hebben verlangt men hier
nog meer dan in Europa naar rust.
geadresseerd aan onbekenden.
Verzonden gedurende de le helft van Juni.
Van Waalwijk.
1. P H. Elvers. Amsterdam.
2. Wed. E. Zijlstra.
Kunnende de brieven door tussclienkomst van
het postkantoor terugbekomen worden.
De Directeur,
BAGGERMAN.
Huiden. Ex „Prins Alexander" zijn af
gedaan 795 Padang runderhuiden.
Inlandsche artikelen blijven in
stemming.
VERKOOP BIJ INSCHRIJVING op
namiddags half een ure.
Iedere partij afzonderlijk.
Entrepotdok 8e afdeeling.
flauwe
11 Aug.
No.
Per „Madura."
Tax.
685.
285 Soerabayaaard runder 31 10
k. 65/66
686.
319
Pasaoeroean
99
55/56
687.
320
99
7
57/58
688.
276
99
99
39/io
51/52
689.
321
Soerabaya
buffel
93/ö
29/30
690.
477
9»
runder
3
65/66
691.
226
99
99
43/4
„51/52
692.
226
•9
99
53/54
693.
305
91
99
48/49
694.
568
99
99
23/<
„71/72
695.
92
99
99
4
58/59
696.
308
99
>9
5 3/ö
51/52
697.
114
99
99
3V3
„57/58
698.
43
99
99
575
49/50
699.
171
99
buffel
26/27
700.
292
99
runner
29/io
52/53
701.
85 2/8 Soerabava
V3 Bali
runder
42/5
46/47
702.
174
Bali
99
872
38/39
703.
161
Soerabaya
99
3
64/65
704.
102
99
99
6 2/5
51/52
705.
250
Sumauap
23/5
57/58
706.
24
99
99
43/4
50/51
707.
74
Soerabaya
99
72/73
708.
21
9»
buffel
62/3
29/30
Per „Prinses Amalia."
709.
151
Soerabaya
runder
375
58/59
710.
849
99
99
67io
55/56
711.
9
99
buffel
93/5
„21/22
712.
61
99
99
84/s
27/28
713.
102
Tjilatjap
runder
372
58/59
714.
47
99
478
47/48
715.
89
aard
99
372
53/54
716.
118
aard
buffel 147/10
31/32
717.
68
99
H
12
„27/28
Per „Merkara.''
718. 365 Batavia buffel 112/5 39/40
Per „Johanna Margaretha."
719. 88 Macassar buffel 142/s 22/23
Per „Prinses Amalia."
720. 281 Probolingoaard runder 6 55/56
721. 861 Soerabava 295/100 73/74
722. 615 3V4 58/59
723. 98 V/2 „77/78
724. 208 35/s n 43/44
725. 264 5 46/47
726. 359 Bali 62/5 44/45
727. 170 Soerabaya buffel 82/- „28/29
728. 74 8V5 /r 33/34
Per „Tjerimai."
729. 1669 Probolingoaard runder 6 „57/58
730. 59 Soerabayaaaid &/2 63/64
41 Probolingoaard 353/ioo
731. 61 Soerabaya 13/4 89/90
732. 184 21/5 80/81
733. 181 33/10 „63/64
734. 48 2V10 „79/80
735. 107 31/s 65/66
736. 178 57/8 „54/55
737. 73 52/5 „47/48
738. 207 41/8 44/45
739. 63 37/8 „47/48
740. 902 buffel lO^/o 31/32
741. 217 97/8 „34/35
Per „Prins Alexander."
742. 58 Padang buffel 95/8 34/35
15 ,1 11 n
743. 47 lD/s v 29/30
744. 4 I21/3 13/14
Per „C. Fellinger."
745. 135 Soerabaya buffel 103/10 29/30
Entrepotdok 5e afdeeling.
Per „Prinses Amalia."
746. 180 Samarang runder 355/i00 77/78
747. 245 6 57/58
748. 422 3Vs >.56/57
749. 84 41 /8 61/62
750. 25 62/5 „43/44
751. 200 31/5 39/40
752. 102 buffel 9i/4 38/39
753. 132 92/5 „37/38
754. 317 9i/5 „31/32
755. 392 9 „27/28
Per „Batavia."
756. 462 Samarang runder 41/5 53/54
757. 156 415/100 „51/52
758. 437 73/5 „43/44
759. 42 buffel 10i/4 35/36
760. 84 97/l0 „31/32
761. 605 9-Vs „27/28
762. 79 87/s 20/21
763. 314 Padangaard runder 4i/10 54/55
764. 169 31/10 „40/41
765. 69 buffel 9i/4 „27/28
Per „Soenda."
766. 112 Samarang runder 37/10 77/78
767. 165 61/3 „57/58
768. 6 82/5 43/44
769. 182 buffel 1255/l00 41/42
770. 38 10i/s 34/35
771. 173 9 „28/29
772. 16 9i/4 20/21
773. 12 Batavia runder 53/s 52/53
774. 51 buffel 93/s 50/51
775. 51 Bataviaaard 9i/10 34/35
776. 24 Padangaard H45/ioo 11 29/30
Per „Prins van Oranje."
777. 89 Samarang buffel 82/s 24/25
Per „Prinses Wilhelmina."
778. 89 Samarang buffel 95/8 30/31
Per „Prinses Amalia."
779. 85 Batavia runder 6 54/55
780. 26 Padangaard runder 4i5/ioo 46/47
781. 203 37/8 „47/48
782. 67 Batavia buffel 11 52/53
783. 94 4/g Bataviaaard i/5
Padangaard buffel lli/4 „43/44
784. 157 Padangaard 9 30/31
785. 38 Oost-Indische ID/4 35/36
786. 27 Padang 107/8 31/32
Per „Madura."
787. 214 Soerabaya runder 32/5 61/62
788. 695 62/3 „56/57
789. 9 buffel 10i/10 „29/30
Per „Prins Frederik."
790. 552 Soerabaya runder 62/5 53/54
791. 16 buffel 91/2 „31/32
Amsterdamsch Westelijk Entrepot.
Per „Batavia."»
792. 155 Cheribon buffel 87/g 42/43
793. 266 8Vs „31/32
794. 220 95/g „29/30
795. 98 91/2 „23/24
17
Per „Soenda."
796. 102 Soerabaya runder 44/s „47/48
797. 26 buffel IOI/4 „28/29
DRUNEN.
Aantal kiezers 179- Uitgebrachte stem
men 170.
Gekozen Jan Elshout met 93 stemmen.
Joh. Van Loon bekwam 76 stemmen.
1 briefje blanco.
BEZOOIEN.
Periodieke aftredinq.
Uitgebracht 79 stemmen. Onwaarde 2.
J. Schalken 39 stemmen.
A. v. d. Zaken 38
Gekozen J. Schalken.
Buitengewone vacature.
Opgekomen kiezers 79, in do bus briefjes 80.
Uitgebracht op J. Schalken 37 stemmen.
J. Broeders 36
L. van der Hammen 35
F. van der Geld 20
Bij stemming voor de buitengewone va
cature was een briefje te veel in de bus
wat invloed kan hebben gehad op den uit
slag. Het stembureau besliste daarom dat
een nieuwe stemming zou plaats hebben.
J. Schalken neemt de eerste benoeming
aan zoodat voor de buitengewone vacature
een nieuwe keuze zal gedaan worden.
te Waalwijkwordt GEVRAAGD
met acte voor bet Fransch, jaarwedde f 700.
Brieven franco aan den burgemeester.
Zijdie wenscben deel te nemen aan den
moeten zich vóór MAANDAG a. S. aan
melden bij den directeur FRANS de CORTIE
te Waalwijk.
bij gelegenheid van het 25jarig bastaan der
liedertafel
op Broekhoven TILBURG,
belast zich met bet wasschenbleeken en
geheel opmaken van linnengoed TEGEN
BILL IJ K TARIEF, dat op aanvrage
te bekomen is bij J. A. van Glabbeek
Spoorlaan te Tilburg.
Zoo spoedig mogelijk
in bet station Tilburgom in het buffet
behulpzaam te zijntegen boog loon.
Zonder goede getuigschriften onnoodig zich
aan te melden.
Adres in persoon bij CHARLES DUZÉE.
te Tilburg.
