Nummer 3. Donderdag 10 Januari 1889. 12e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
FEUILLETON.
YI1TETA,
ANTOON T I ELEN
Staatkundig overzicht.
UITGEVER:
Waalwijk.
42
E. Werner.
it blad verschijnt Woensdag en Zaterdag avond.
Abonnementsprijs per 3 maanden ƒ1,00.
Franco per post door het geheele rijk f 1,15
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden
an den Uitgever.
Adverteiitiën 17 regels J 0,00 duart o en 8 cent per re^c
groote letters naar plaatsruimte. Advertentien 3 maal ter plaatsing
opgegeven, worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitsch-
land worden alleen aangnomen ioor het advertentiebureau van
At>olf Steiner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
Te oordeeten naar de vredelievende ver
zekeringen gewisseld bij gelegenheid der
nieuwjaarswenschen zou de handhaving van
den vrede het voorname doel zijn, waarnaar
de staatkunde van alle groote Europeesche
mogendheden streeft. Te Parijs zoowel als
te Berlijn te Rome zoowel als te Pesth,
hebben de hoofden des rijks of hunne mi
nisters in dien zin de meest categorische
verklaringen afgelegd. Ongetwijfeld is dit
een goed vooruitzicht voor het ingetreden
jaar en wel geschikt om vertrouwen in te
boezemen aan hen die arbeiden. En toch
is het, in weerwil van al die geruststellende
voorzeggingen te vreezen dat de angst voor het
onbekende de openbare meening blijft sto
ren. Als nu eens werkelijk de kans op het
behoud van den vrede den laatsten tijd eer
is toe dan afgenomenals wezenlijk de ge
vaarlijkste quaesties voor 't oogenblik schij
nen te sluimeren dan is toch de feitelijke
toestand der dingen niet veranderd. De
volkeren blijven gewapend tegenover elkander
staan met hunne tegenstrijdige belangen, terwijl
hunne overpiikkelde driften en hun naijver
elk oogenblik het zoo gevreesde conflict drei
gen in 't leven te roepen. Al wat Europa
onder de gegeven omstandigheden mag hopen
is dat het nieuw begonnen jaar, evenals zijn
voorganger, zal afloopen in een betrekkelijken
vrede. En intusschen zullen de regeeringen
de aan de parlementen afgedwongene cre-
dieten besteden om de reeds zoo geduchte
wapeningen te vernieuwen of te vermeerde
ren en om alzoo aan de door belastingen
verpletterde natiën de laatste levenskrachten
te ontnemen die zij voor haar bestaan noo-
dig hebben.
In 't oosten, waar steeds gevaarlijke quaes
ties aan de orde zijn, die steeds onopgelost
blijven schijnen de moeilijkheden te vermin
deren ten minste voor 't oogenblik. Na 't
aannemen der nieuwe Servische constitutie
DOOB.
Fabian zag verlegen voor zich. //Ik weet 't niet
maar ik vermoed, dat er persoonlijke redenen be
staan voor zijne herhaalde bezoeken bij den ad
ministrateur. Vroeger is hij ook al eens bij mij
gekomen."
//En ontvangt ge hem altijd vriendelijk, doctor?
Nu ge brengt de christelijke leer in prak Lijk, dat
moet ik zeggen Als iemand u op de rechterwang
slaat, steekt ge hem geduldig ook de linker toe.
Ik geloof dat ge u geen oogenblik zoudt beden
ken, professor Schwarz den grootstcn vriend
schapsdienst te bewijzen. Maar neem u in acht
voor dien assessor, die zoo tuk is om iemand achter
slot te zetten Zeker is hij weer op de jacht naar
samenzweerders en, hoe dom hij moge wezen,
kon het toeval hem toch eens de rechte lijn in
handen spelen hier op YVilicza is dit niet
moeilijk."
De laatste woorden werden op zulk een knor-
rigen toon geuit, dat de doctor het eerste deel
van zijne //Geschiedenis der Germanen," dat hij
in de 'hand hield, schielijk neerlegde.
//Hebt ge onaangename ontdekkingen gedaan?"
vroeg hij. //Nog erger dan ge verwachltet? Ik
vreesde het, hoe weinig gij er mij ook tot hier
toe van verteld hebt."
,/Waldemar was gaan zitten en steunde het
hoofd met de hand. „Ge weet wel, ik spreek niet
gaarne over onaangename ondervindingen, die ik
nog niet het hoofd kan bieden, en bovendien had
ik tijd noodig om mij in die omstandigheden in
te denken. Wie stond mij borg, dat dc adminis
trateur er ook geen belang bij had om de taak
zoo voor te stellen als hij aeeu, dat hij haar ten
minste niet overdreef en er een verkeerden uit
leg aan gaf? In zulke gevallen mag men alleen
met zijn oordeel te rade gaan en ik heb het
mijne in deze laatste weken gebruikt. Ongeluk
kig wordt elk woord bevestigd, dat Frank mij
is de stelling van koning Milan vaster ge
worden en voor 't oogenblik 't gevaar gewe
ken, dat de vrede liep door een botsing van
de Russische en de Oostenrijksche belangen.
Welke toekomst wacht Frankrijk bij den
treurigen toestand, waarin het gekomen is
door de misslagen der regeering en den
strijd der partijen Van den eenen kant
gaat het, na een tijdsverloop van eene eeuw,
door eene voor alle werken des vredes ge
opende wereldtentoonstelling eene der grootste
gebeurtenissen vieren door de geschiedenis
opgeteekend en van den anderen kant staat
hét op het punt geroepen te worden om de wet
gevende macht door algemeene verkiezingen
te hernieuwen, en dit wel op een oogenblik,
waarop- de openbare meening beroerd is door
hevige conflicten tusschen de onverzoenlijke
partijen, en zich een crisis heeft geopenbaard
in de instellingen, de regeering en de alge-
heele staatkunde des lands. De uitslag der
gedeeltelijke verkiezingwelke in het depar
tement der Seine moet plaats hebben, zal de
maat aangeven van den werkelijken stand
van den volksgeest, 't Valt niet te ontken
nen 't is de uiterste crisis der republiek
als generaal Boulanger te Parijs wordt geko
zen opent zich voor de Fransche natie een
nieuw onbekend iets.
De republikeinen te Parijs hebben Zondag
tot hun candidaat gekozen voor de verkie
zing op 27 dezer tegenover generaal Boulan
ger, den heerjacques. Debeteekenis van deze
verkiezing wordt gruwelijk overdreven men
knoopt er het al of niet voortbestaan van
het ministerie aan vast en zoo erg is het
gelukkig nog niet.
Met het Panama-kanaal staat het aller
treurigst uit Amerika dreigt het gevaar, dat
een inmenging van de Fransche regeering
niet zou worden geduld en evenmin die van
een ander gouvernementAmerika voor de
Amerikanen blijft de leus. Dus moet de door
graving van de landlengte van Panama door
een particuliere onderneming worden voort
gezet en een hoogst belangrijk besluit is Za-
heeft geschreven; zoover zijn gezag zich uitstrekt
heerscht er orde, en liet zal hem waarschijnlijk
zwaar genoeg gevallen zijn, haar op den duur
te houden en te handhaven, maar op de andere
goederen, op de pachthoeven en voornamelijk in
de bosschen ik had mij een erge verwarring
voorgesteld, maar zulk een chaos toch niet ver
wacht."
Fabian schoof zijne boeken en couranten nu
voor goed ter zijde en luisterde met belangstel
ling naar Waldemar's woorden; de sombere uit
drukking op het gelaat van zijn voormaligen
kweekeling scheen hem te verontrusten.
„Oom YVitold heeft altijd gedacht, dat mijn
Poolsche bezitting uit de verte bestuurd en be
heerd kon worden," ging Nordeck voort, „en hij
heeft mij, helaas! ook in dat geloof opgebracht.
Ik hield niet van Wilicza. 't Wekte slechts bit
tere gedachten bij mij op aan de droevige on-
eenigheid tusschen mijne ouders, aan mijne eerste
vreugdelooze kindsheid; ik was gewoon den
Oldenhol als mijn tehuis te beschouwen, en later,
toen ik hierheen had zullen, had moeten komen,
toen was er weer wat anders dat mij terug
hield. Dit wreekt zich nu. Dat twintigjarig be
stuur, door de beambten uitgeoefend en door
mijn voogd geduld, heeft reeds genoeg kwaad
aangericht, maar toch is er in de laatste vier
jaren, terwijl de Baratowski's hier het bewind
voerden, nog vrij wat erger onheil gesticht 't Is
mijn eigen schuld, wel is waar. Waarom heb ik
mij nooit over mijn eigendom bekommerd, waar
om heb ik oorn's ongelukkige gowoonte van elk
geschreven bericht te gelooven, van hem over
genomen Nu sta ik op mijn eigen grond als
een verkoeld en verraden man."
„Ge waart nog zoo jong toen ge meerderjarig
werdt verklaard," bracht de doctor in het mid
den. .De driejaren, die ge op de academie door
bracht, waren dringend noodzakelijk tot uw vor
ming, en toen we daarna een jaar lang op reis
waren, had niemand immers eenig vermoeden,
hoe de zaken hier stonden. Wij zijn terstond om
gekeerd, zoodra gij den brief van don adminis
trateur hebt ontvangen, en gij met uw geestkracht
zult toch wel tegen die omstandigheden, hoe erg
ook, zijn opgewassen."
„Ik weet het niet," zeide Waldemar somber.
„De vorstin is mijn moeder en zij en Leo zijn
terdagmiddag in dien geest genomen door
een vergadering van aandeel- en obligatie
houders.
Men wil een nieuwe maatschappij vormen
uit de oude aandeel- en obligatiehouders
onder voorzitterschap van De Lessens. De
nieuwe maatschappij zal de voleindiging der
werkzaamheden verzekeren door een voor
loopig kapitaal van 5n,(W)0 aandeelen van 500
fr. waarvoor de tegenwoordige aandeel- en
obligatiehouders de eerste keus hebben
opdat de winsten zullen blijven behouden
voor hen die de eerste gelden hebben ver
schaft.
Boulanger heeft zijne medewerking beloofd
om de zaken betreffende het kanaal tot een
gunstig einde te brengen en dadelijk vijf en
twintig obligatien genomen - een re
clame die den grooten man voordeel kan
brengen.
Tusschen Engeland en Duitschland dreigt
een ernstig diplomatiek conflict te ont -
staan.
Eenige weken geleden bevatte de „Köln.
Ztg." beschuldigingen tegen den Engelschen
gezant te St. Petersburg Sir Robert Morier,
als zou hij in den oorlog van 1870 maar
schalk Bazaine belangrijke aanwijzingen heb
ben gegeven over den weg door de Duit-
sche troepen te nemen en zij zette haar aan
klacht voorttoen de Engelsche bladen de
partij opnamen voor den gezantja publi
ceerde de stukken tot staving van haar
beweren.
Deze bevatten lang niet zooveel belang
rijks en het blijkt, dat de Kölnische
spijkers op laag water heeft gezocht en als
haar doel was in Engeland een beweging te
wekken tegen graaf Herbert von Bismarck
c.s. is zij daarin uitnemend geslaagd. Deze
heeft namelijk geweigerd den gezant in zijn
eer te herstellen en men ziet daarin een be-
leediging voor de geheele Britsche natie ja
zelfs eischt men dat de Engelsche regeering
zich er in menge. 't Is niet te wachten dat
de strijd tot nog toe een pennestrijd, in er
ger zal ontaarden maar toch zal de ver-
geheel van mij afhankelijk dat bindt mij na
tuurlijk de handen. Als ik het tot een uitbar
sting laat komen, moeten zij Wilicza verlaten.
Rakowicz is dan hun eenige toevlucht, en aan
zulk eeu vernedering wil ik althans mijn broe
der niet blootstellen. En toch moet er een eind
aan komen aan dat alles in de eerste plaats
aan wat er hier in het kasteel voorvalt. Ver
moedt gij er nog niets van Dat wil ik wel ge
looven, maar ik weet des te meer. Ik wilde eerst
tot eenige helderheid hieromtrent komen en nu
zal ik met mijne moeder spreken."
Er volgde een pauze. Fabian waagde het niet
hem te antwoordenhij wist, dat als er zulk
een uitdrukking op het gelaat van den jongen
slotheer te lezen stond, het geen kleinigheden
betrof. Eindelijk trad hij evenwel op hem toe
en legde hem de hand op den schouder met de
zachte vraag:
„Waldemar, wat is er gisteren toch op de
jacht gebeurd
Waldemar zag op. „Op de jacht? Niets! Hoe
komt ge daaraan
„Omdat ge zoo vreeselijk verstoord terug-
li waaint. Aan tafel hoorde ik iets van een twist
tusschen u en vorst Baratovvslci
„Wel neen," zeide Nordeck onverschillig. „Leo
was wat boosomdat ik zijn lievelingspaard
egnige oogcnblikken bereed en het juist niet
zachtzinnig behandelde; maar de zaak is van
weinig beteekenis en alweer zoo goed als ver
geten."
„Dus was 't iets anders?'
„Ja iets anders."
Wederom volgde hierop een stilte en wederom
begon de doctor
„Waldemar, de vorstin zeide onlangs dat ik
de eenige was, dien gij vertrouwde!; ik had haar
kunnen antwoorden, dat gij eigenlijk in het ge
heel geen vriend of vertrouwde hebt. Misschien
sta ik u wel iets nader dan- al die anderen,
maar openhartig gaat gij ook nooit met mij om.
Moet men dan altijd alles maar alleen dragen
en bekampen?"
Waldemar glimlachte maar 't was een koele,
weemoedige glimlach, die hem om de lippen
speelde. „Ge moet mij maar nemen zooals ik hen.
Doch waarom maakt ge u eigenlijk zoo bezorgd
Bij al de onaangenaamheden, die mij hier over-
houding tusschen Engeland en Duitschland
reeds minder gunstig door den strijd tegen
de ex-keizerin Frederik gevoerd na het
overlijden van haar gemaal, er niet beter op
worden.
Naar men verneemt is het incident
Morier reeds het onderwerp geworden eener
persoonlijke gedachtenwisseling tusschen Bis
marck en Salisbury.
De Engelsche Soeakim-expeditie is geëin
digd generaal Grenfell heeft met zijn st
en een compagnie van het regiment va.
Wales het tooneel des oorlogs verlaten. Al
gemeen wordt gedachtdat half werk is
gedaandat de belegeraars spoedig zullen
terugkeeren. 't Best was maar Soeakim te
ontruimen dat millioenen verslindt en geen
voordeel brengt.
De Duitsche pers en wel bijzonder de of-
ficieuse Duitsche pers met de Kölnische
Ztg. aan het hoofdsteekt de Fransche
pers naar de kroon waar het geldt eenig
leven in de brouwerij te brengen of liever
te houden. Het twistgeschrijf neemt geen
einde nu eens is het een Putkamer of een
Stöcker, dan weder een Geileken of Morier
die haar aanleiding geven haaav lezers aan
genaam bezig te houden met een uit
gebreid geschrijfkolommen druks beslaan
de waarop de repliek natuurlijk niet
uitblijft.
Op het oogenblik is de vrijlating van pro
fessor Geffcken na een voorarrest van 99
dagen ingevolge de staking van het proces,
het groote nieuws het nieuws dat, na alles
wat met de publikatie van keizer Fredriks
dagboek is saamgegaan en die openbaarma
king is gevolgd^ gewis alle aanspraak heeft
op ,de bijvoeging „gewichtig". De commen
taren zijn natuurlijk buitengewoon rijk in
aantalde liberale bladen vullen er kolom
men druks mede terwijl de regeeringsbladen
zich bepalen tot de bloote vermelding van
het feit.
De „Köln. Ztg." zegtdat in ieder geval
landverraad is gepleegd en meentdat de
intrekking van de vervolging alleen is ge
stelpen, heb ik waarlijk alle reden om verstoord
te zijn."
De doctor schudde het hoofd. „Dat is 't niet.
Die stand van zaken prikkelt en verbittert u
zeer; maar de stemming, waarin ge dezer dagen
.verkeert, is van een anderen aard. Zoo heb ik u
maar eens gezien. Waldemar, jaren geleden, op
den üldenhof
„Mag ik n verzoeken, doctor, mij die herinne
ringen te besparen viel Waldemar hem zoo
ruw en driftig in de rede, dat Fabian onwille
keurig achteruitweek, „'t Spijt mij dat ook gij
moet lijden onder de ergernis, die dat Wilicza
mij veroorzaakt" liet bij er echter schielijk op
vrij wat kalmer toon op volgen, ,'t Was inder
daad egoïstisch van mij, dat ik u mede hierheen
nam. Ge hadt maar naar J. moeten teruggaan,
ten minste zoolang totdat ik hier de orde her
steld had en u een kalm verblijf kon aanbieden."
„Ik zou u in geen geval alleen hebben gela
ten," beluigde Fabian met zijn zachte stem, die
echter ditmaal buitengewoon vast klonk.
Waldemar stak hem de hand toe, als om hem
vergiffenis te vragen. „Dat weet ik wel, maar
kwel u ook niet langer met mijne zorgen an
ders heb ik wezenlijk berouw, zoo openhartig
met n gesprokm te hebben. Gij hebt genoeg met
uw eigen zaken te doen. Als gij naar J. schrijft,
groet dan professor Weber van mij en zeg hem,
dat ik bezig ben om uw werk in praktijk te
brengen en op mijn oud-Slavische goederen den
stempel van uwe „Geschiedenis der Germanen"
te drukken; dit is hoog noodig hier op Wilicza.
AJieu l"
Hiermede ging bij been." Zuchtend zag doctor
Fabian hem na. „Ondoordringbaar en hard als
een rots, zoodra men het beproelt dat eene punt
aan te roeren, en toch weet ik dat hij er tot op
den huidigen dag nog geen rust bij heeft en er
ook nooit rust bij hebben zal. Ik vrees dat die
ongelukkige invloed, ter wille waarvan wij Wi
licza zoolang hebben vermeden, zich weer op
nieuw laat gelden. Waldemar mag het ontken
nen zooveel hij wil, maar toen hij gisteren van
de jacht terugkwam, heb ik 't. gezien dat hij
weer onder de oude betoovering is."
(Wordt vervolgd.)