Numoier 7. Donderdag 24 Januari 1889. 12e Jaargang
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
FEUILLETON.
YIlsTETA,
ANTOON TIELEN,
Staatkundig overzicht.
UITGEVER:
Waalwijk.
46
E. "YV E R N E 11.
en LaiMtraatsclie Courant,
it blad verschijnt Woensdag en Zaterdag avond.
Abonnementsprijs per 3 maanden /1,00.
Franco per post door het geheele rijk f 1,15
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden
aan den Uitgever.
Advertentiën 17 regels J 0,G0 daart o en 8 cent per regel,
groote letters naar plaatsruimte. Advertentien 3 maal ter plaatsing
opgegeven, worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitsch-
land worden alleen aangnomen ioor het advertentiebureau van
Adolf Stei'ner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
De vredelievende strekking der Europee -
sche staatkunde is de afgeloopen week nog
bevestigd door de redevoering, door Wilhelm
II uitgesproken bij gelegenheid der plechtige
opening van den Pruisischen landdag. De
keizer-koning zeide overtuigd te zijn, dat
men met vertrouwen mag hopen den vrede
bewaard te zien; hij voegde er nog bij dat de
weldaden des vredes zich op een gelukkige
wijze vertoonen door verbetering van den
economischen toestand en van dien der in
dustrie en der werkende klasse. De indruk,
door deze woorden teweeggebracht, was des
te voldoender, omdat, bij de tegenwoordigen
stand van zaken in Europa Duitschland en
zijn bondgenooten vóór allen het lot van
Europa in handen hebben de andere mo
gendheden schijnen evenmin geneigd zich in
gewaagde ondernemingen te werpenwant
de gebeurtenissen, eenmaal ontketend, kunnen
rampspoedige gevolgen hebben zoowel voor
de eene als voor de andere natie.
De Duitsche staatkunde schijnt overigens
op 't oogenblik niet op den weg van succes
te zijn na afloop van de zaak Geffcken, die
het ontslag van den minister van justitie
Friedburg heeft ten gevolge gehad naar aan
leiding van de openbaarmaking op 's keizers
last van de bewijsstukken van dit proces,.dat
zoozeer de openbare meening in Duitschland
bewogen heelt, en het incident Mori er dat
bijzonder de sympathie van Groot Brittannie
heeft doen bekoelen, dreigt de koloniale staat
kunde van prins Binsmarck op de Afrikaan-
sche kust en op Samoa hem ernstige teleur
stellingen te bereiden. De groote staatsman
is weder in den rijksdag verschenen en, in
weerwil van zijn steeds machtig woord, heeft
het belangrijke debat, dat gevoerd is, zaken
aan den dag gebrachtdie een weinig gun
stig licht werpen op den stand der Duit
sche koloniale ondernemingen.
Uit dit alles volgt klaarblijkelijk dat de re-
DOOR
„En als ik nu de bevelen, die ge mij zoo tiran
niek opdraagt, niet nakom?" vroeg de gavin
langzaam. „Als ik u nu tegenover uwe erkende
erfrechten eens de mijne stel, ik, de weduwe
uws vadersdie door een onrechtvaardig en
wx-eed testament van de plek ben verdreven, die
mij eigenlijk van rechtswege als woonplaats toe
komt? Voor de wet zouaen deze mij wel is
waar weinig baten, maar voor mijzelve heb ik
de overtuiging, dat ik op dezen grond voor nie
mand behoef te wijken, en ik wijk dan ook niet
voor u. De vorstin Baratowski moest, na het
geen ze zoo even uit uw mond heeft moeten
hooren, met haar zoon vertrekken, om nooit te
rug te keeren de vroegere meesteres van Wi-
licza blijlt haar recht handhaven. Wees op uwe
hoede, Waldemar! Ik zou u vroeger of later in
de noodzakeliikheid kunnen brengen om, hetzij
uwe gebiedende woorden van straks te herroe
pen, of uwe moeder en broeder aan het ergste
conflict prijs te geven."
„Ga uw gang!" antwoordde Waldemar koel,
„maar stel mij dan niet verantwoorddel ijk voor
de gevolgen."
Ze stonden tegenover elkander, oog in oog, en
't was zonderling dat zich juist thans een gelij
kenis tusschen beiden openbaarde, die tot dus
ver nog aan iedei', eene enkele slechts uitgezon
derd, was ontnapt. „liet voorhoofd met die scherp
geteekende ader heeft hij van u," had Wanda
eens tot hare tante gezegd- eu index-daad, beiden
haddexx diezelfde hooge, prachtige welving, die
zelfde eigenaardige lijn aan de slapen. Ook bij
de vorstin in haar geprikkelden toestand was nu
die blauwe ader duidelijk zichtbaar, terwijl zij
bij Waldemar zoo geweldig was opgezwollen,
alsof het opbruisende bloed hier een uitweg zocht.
En op beider aangezicht stond dezelfde uitdruk
king: eene onwankelbare vastberadenheid, een
stalen wil, die zich door niets liet weerhouden.
geerings-veranderings-crisis nog niet geóindigd
is en dat de leiding der binnen-
en buitenlandsche aangelegenheden des rijks,
hoewel steeds in dezelfde handen min of
meer besluiteloos en weifelend is.
De publicatie van de aanklacht tegen
doctor Geffcken, waarover wij hierboven
spraken zal gewis door vorst Bismarck
reeds lang overgelegd zijn en men kan ver
onderstellen dat het resultaat van die
overleggingen den kanselier ten goede zal
komen.
Wat toch is het geval De aandacht, die
zich zoolang met de publicatie zelve heeft
bezig gehouden bepaaldelijk om den inhoud
van het dagboek gaat zich nu bijna uit
sluitend bezighouden met den bewerker
er van en nu reeds is het te voorzien dat
de man er slecht zal afkomennu zijn
zaak voor het forum der openbare meening
is gebrachtheel wat slechter dan voor de
rechtbankhij loopt alle kans om algemeen
uit een zedelijk en politiek oogpunt veroor
deeld te worden en dat is juist de bedoeling
van den rijkskanselier. Geffcken loopt even
groot gevaar door allen te worden losge
laten als Mackenzie de Engelsche specia
liteit.
Het blijkt, dat Geffcken's openbaarmaking
een wraakneming tegen Bismarck heeft ten
grondslag gehad dat dus de doctor niet
ter verheerlijking van keizer Friedrich diens
dagboek heeft openbaar gemaakt maar uit
pure partijhaat een hem toevertrouwd ma
nuscript voor particuliere belangen beeft ge
bezigclzonder eenig verlof van de recht
hebbende persoon (keizerin Frederik.)
Iedereen begrijptdat dit aan de beteeke-
nis van het dagboek en de waarde er va.,
niets afdoeten juist daardoor heeft Geff
cken zijn doel bereikt, maar ten koste van
zijn reputatie.
Voor alles heeft Europa er belang bij den
vrede bevestigd te zien en uit dit oogpunt
beschouwd schijnt de tegenwoordigen groe
pering der mogendheden vaste grondslagen
Thans, nu ze elkander op leven en dood den oor
log verklaardenopenbaarde het zich voor de
eerste maal, dat zij werkelijk moeder en zoon
warengevoelden zij dit misschien ook voor
het eerst.
Waldemar trad de vorstin op zijde en legde de
hand zwaar op haar arm.
„Mijne moeder heb ik de gelegenheid lot den
terugtocht gelaten," zeide hij vt elbeteekenend.
„De vorstin Baratowski vei'bicd ik, op mijne goe
deren ten voordeele lxarer partij te intrigeeren.
Geschiedt dit nochtans, drijft ze mij tot het
uitex-ste, welnu, daix kom ik er ook toe en moet
ik allen
Hij hield eensklaps op. Zijne moeder voelde,
hoe hij plotseling ontroerde, hoe zijne lxand, die
de hare met zulk eexx ijzeren greep omknelde,
d'eze op eens losliet en machteloos nederzonk.
Ten hoogste verbaasd, volgde zij de richting van
zijn blik, die als betooverd op den ingang van
het schx'ijfkabinet bleef rusten. Hier op den
drempel stond Wanda. Hiet in staat zich langer
te bedwiugen, was zij opgesprongen, en de hef
tige beweging, waarmede dit geschiedde, had hare
tegenwoordigheid vex-raden.
Een zegevierende glans straalde de vorstin uit
de oogen. Eindelijk liad zij de kwetsbare plek in
het hart van haar zoon gevonden. Indien hij
zich al het volgend moment weer vermande en
even strak en ontoegankelijk voor haar stond als
straks, 't was te laat dat eene onbewaakte
oogenblik had l.em verraden.
„Hu, Waldemar?" vroeg zij en een bijna on
merkbare spot klonk i.. den toon barer stem,
„het hindert u immers xxiet, dat Wanda getuige
van ons gesprek is geweest 't Gold toch groo-
tendeels ook haar. In elk geval zijt ge haar en
mij nog het slot van uw gezegde schuldig ge
bleven. Ge wildet or.s allen
Waldemar was een stap achter uitgeweken, llij
stond nu in de schaduw, zoodat zijn gelaat on
zichtbaar was..
„Daar freule Morynski getuige van ons gesprek
is geweest, is elke nadere verklaring overbodig
en heb ik er niets bij te voegen. Ik reis mor
gen vx-oeg af," ging hij voort, zich tot zijne moe
der wendende. „Bij hebt acht dagen tijd om u
te bedenlfen. Dit is mijn laatste woord." Dit
zeggende, boog hij even stijf voor de jonge gra
vin als gewoonlijk en vei'liet het vertrek.
te geven. Want tegen het drievoudig verbond
weegt op de wezenlijk bestaande ofschoon
stilzwijgende verstandhouding, een gevolg van
gemeenschappelijke belangen, tusschen Frank
rijk en Rusland, en Engeland, steeds gereed
om zich te scharen aan de zijde welke zijn
welbegrepen belang medebrengttoont op
't oogenblik groote neiging om zich nader bij
zijn grooten mededinger in het Oosten aan
te sluiten.
Ongelukkiglijk missen de mannen die
Frankrijk regeeren, het noodige talent en
prestige om een ondubbelzinnige en besliste
staatkunde te volgen. Alles wordt aan het
toeval overgelaten in dit schoone land dat
toch nog zooveel hulpbronnen en zooveel
levensvatbaarheid bezit's lands instellingen
zelfs loopen gevaar door de aanstaanden
Zondag plaats hebbende gedeeltelijk verkie
zing in het Seine departement.
Wie van de twee kandidaten zal het win
nen Boulanger of Jacques? Deze vraag
houdt op 't oogenblik bijna uitsluitend de
openbare meening bezig.
Volgens den Parijschen correspondent van
de N. R. Ct. zijn de aandeelen van Bou
langer niet rijzende hij gelooft zelts dat zij
dalende zijn hiervoor zegt hij is geen
absoluut bewijs te leveren maar er is iets
dat vrij wel de richting aanduidt bij de groote
massadat is de verkoop der bladen op
den openbaren weg. Nu is in de laatste
dagen de verkoop van „la Bataille" die in
het bijzonder is opgericht om Boulanger te
bestrijden vrij aanzienlijk geklommen. De
venters verkoopen er ieder wel vijftig of zestig
exemplaren per avond. De „Cocarde" en de
„Presse" daarentegende bijzondere or
ganen van Boulanger zijn dalende in den
verkoop.
Twee nieuwe vermoedens zijn geopperd
die in den strijd, welke, helaas nog eenige
dagen moet duren niet zonder belang zijn.
Men heeft namelijk de onderstelling geuit
dat het talrijke geld waarover de generaal
beschikthem wordt verschaft door prins
Jéröme Bonapartedie het op zijne beurt
Wanda was al dien tijd op den drempel blij
ven staan, zonder het salon binnen te treden
eerst nu naderde zij hare tante en vroeg zacht,
maar met een zonderling bevende stem
„Gelooft ge mij nu
De vorstin was achtei'over op de sofa gezon
ken. Hare oogen rustten nog op de deur, waar
door haar zoon zich verwijderd had, als wilde
en kon ze het voorgevallene nog niet x*echt be
grijpen.
„Ik heb hem altijd op eene lijn gesteld met
zijn vadei-," sprak zij als tot zichzelve „die dwa
ling komt ons allen duur te staan. Hij heelt mij
getoond, dat hij niet zooals zijn vader is."
„Hij heeft u nog wel meer getoond. Gij waart
er altijd zoo trotsch op, tante, dat Leo uiterlijk
op u gelijkt; van uw karakter heeft hij weinig
overgeërfd dat moet ge bij zijn broeder zoe
ken. 't Was uwe geestkracht, waarmede hij straks
zoo dreigend tegenover u stond, uw onbuigzame
wil; 't waren zelf uw blik en uw toon Wal
demar heeft meer overeenkomst met u, dan Leo
ooit heeft bezeten."
Er lag iets in de stem van de jonge gravin,
dat de vorstin onwillekeurig trof. „En wie leerde
u juist dat karakter met zulk een nauwkeurig
heid nagaan?" vroeg zij bits. „Was 't uwe vijan
dige gezindheid tegen hem, die u zulk een scher
pen blik gaf, waar wij allen dwaalden?"
„Ik weet niet," antwoordde Wanda met neer
geslagen oogen. "'t Was meer vermoeden dan
bepaalde waarneming, geloof ik, maar ik wist
van den eersten dag af, dat hij een vijand zou
blijken te zijn."
;',Om het even verklaarde de vorstin op vas
ten toon. „Hij is en blijlt mijn zoon. Ge hebt
gelijk, hij heeft mij lieden voor de eerste maal
getoond dat hij 't werkelijk is, maar juist daarom
zal zijne moeder wel tegen hem zijn opgewassen."
„Wat wilt ge doen?" vroeg Wanda,
„Den strijd met hem wagen. Denkt ge dat ik
mij aan zijn bedreigingen zal storen? We zullen
ir. elk geval afwachten, of hij tot het uiterste
overgaat
„Dat zal hij stelligverlaat u daarop! llcken
niet op eenige zwakheid of toegevendheid bij
dien man. Hij offert u en Leo en allen onmee-
doogend op aan datgene, wat hij recht noemt."
De vorstin wierp een vorschenden blik op bet
opgewonden gelaat van het jonge meisje. „Mij en
zou krijgen van prins Roland Bonaparte, die
als weduwnaar van mejuffrouw Blanc voor
de helft eigenaar is van de speelbank te
Monaco.
Wat men ook reeds herhaaldelijk heeft
hooren vertellen is, dat de vele aangeteekende
brieven die Boulanger over de post krijgt
en die steeds door hem worden aangehaald
als de groote bron zijner inkomstenhem
toegezonden uit alle deelen des lands vol
strekt geen geld zouden bevatten maar een
voudig wit papier. Die aangeteekende brie
ven zouden slechts een hulpmiddel zijn
om eene andere herkomst van het geld te
verbergen.
Het wetsontwerp aangaande de bescher
ming der Duitsche belangen eti de afschaffing
van den slavenhandel in Oost-Afrika, is in
den bondsraad gekomeneen krediet van
twee millioen mark wordt aangevraagd. Een
rijkscommissie zal met de uitvoering der
maatregelen worden belast en eveneens met
de controle over de Duitsche Maatschappij
en haar beambten.
Op Samoa was het 8 dezer rustigmaar
of het zoo blijven zal, mag betwijfeld worden.
De grondslagwaarop Amerika de orde wil
herstellen is onafhankelijk-verklaring van
Samoazooals bij het verdrag van 1886 is
overeengekomen en dat wil Bismark liefst
niet.
De opstand aan Afrika's Oostkust neemt
eer toe dan af. De houding der inboorlingen
wordt steeds dreigender voornamelijk door
dien de Duitsche schepen onophoudelijk de
kust bombardeerenwaarbij velen den dood
vinden.
De Arabieren dringen meer en meer naar
de kust voort en geven daar de gisting
nieuw voedselwat wel 't meest blijkt uit
den aanval op den zendingspost van Tugu
onder het bereik der Duitsche kannonneer-
boot.
De Engelsche posten loopen eveneens ge
vaar en de Engelschen beginnen nu reeds
spijt te gevoelen dat zij de hand mede in
den bijenkort hebben gestoken.
Leo misschien," antwoordde zij, „maar ik ken
thans zijn teere punt; ik weet wat hij niet zal
opoffex'en, en 't zal mijn streven zijn, op het be
slissend oogenblik hiervan gebruik te maken."
Wanda zag hare tante aan, zonder haar te be
grijpen. Ze had niets verder opgemerkt, dan dat
Waldemar plotseling had gezwegen, toen zij zoo
onverwachts voor den dag was getreden, en daar
op weer zijn gewone koele en strenge houding
had aangenomen, Ze kon dus onmogelijk raden,
waarop die woorden doelden, en de vorstin liet
haar ook geexx tijd er over na te denken.
„Wij ïxxoeten een vast besluit nemen," ging zij
voort. „Tn de eerste plaats moet uw vader van dit
alles op de hoogte gebracht worden. Daar Wal
demar morgen ochtend vertrekt, vervalt de reden,
waarom gij zoo schielijk naar huis zoudt gaan.
Ge blijft dus en verzoekt uw vader en Leo on
middellijk hier te komen. Welke verhinderingen
ze ook mogen hebben, deze zaak is thans vaxx
het grootste gewicht. Ik laat uw brief terstond
per expresse bezorgen. Morgen avond kunnen zij
dan hier zijn."
De jonge gravin gehoorzaamde. Zij keerde naar
het kabinet terug en zette zich weer aan de schrijf
tafel, zonder in het minst te vermoeden, welk
een rol zij op eens in de plannen lxarer tante
speelde. De sedert lang geëindigde en vergeten
„kinderachtigheid" verkreeg een geheel andere
beteekenis, nu het was gebleken dat zij niet ge
ëindigd cn vergeten was; ze was immers al eens
dienstbaar gemaakt om de heerschappij over Wi-
licza te veroveren, De vorstin kon het haar zoon
niet vergeven, dat hij zoo beslist en beleedigend.
weigei'de, het bloed der Morynski's in zijne aderen
te erkennen. Wel nu, een Morynski al was 't
dan ook niet zijne moeder zou hem dit be
taald zetten.
In de huiskamer van den administrateur zaten
doctor Fabian cn Margaretha Fj-ank voor een
opengeslagen boek.
De Fransche lessen hadden natuurlijk een aan
vang genomen, maar zoo eerlijk en nauwgezet de
leermeester de zaak opnam, zoo zorgeloos en licht
zinnig betoonde zich de leerling.
(Wordt vervolgd.)
