Nummer 74 Donderdag 17 September 1891. 14e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
De Landbouwtentoonstelling
ANTOON TIELBN,
FE UI L L ET O y.
UITGEVER:
Waalwijk.
te Waalwijk.
en Uifslruisdir (oman
Dit blad verschijnt Woensdag en Zaterdag avond.
Abonnementsprijs per 3 maanden./1,00.
Franco per post door het geheele rijk f 1,15
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden
nan den Uitgever.
Advertentiën 17 regels J 0,60 daarboven 8 cent per regeJ
groote letters naar plaatsruimte. Advertentien 3 maal ter plaatsing
opgegeven, worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitscb-
land worden alleen aangnomen door het advertentiebureau van
Adolf Steinub, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
Getooid met vlaggen en wimpels, die vroo-
lijk wapperden en door hunne kleurenmen
geling in de koesterende zonnestralen een
heerlijk effect maakten, bood het tentoon
stellingsterrein Zondagnamiddag een schouw
spel, zooals men maar zelden te zien krijgt.
't Was wezenlijk een vrool'jk en voor Waal
wijk niet alledaagsch gezicht, die talrijke bonte
menigte uit alle standen der maatschappij,
die gewenscht had tegenwoordig te zijn bij
de openstelling van het feestterrein, te zien
wandelen langs de verschillende étalages of
gezeten op het uitgestrekte middenterrein.
Vooral bij kunstlicht werd het fantastische
van het schouwspel nog verhoogd.
De beide harmonieën Crispijn en l'Espé-
rance gaven een concert, gedurende hetwelk
de heer P. W. H. Verwiel, voorzitter van
het uitvoerend bestuur, de aanwezigen van
binnen en buiten de gemeente welkom heette.
Elk der genoemde muziekgezelschappen
speelde vijt nummers, die allen zeer goed
van stapel liepen.
- Maandag, reeds lang voor het uur der offici-
eele opening, was er weer een zeer talrijk pu
bliek op het terrein aanwezig, waaronder wij
opmerkten: den voorzitter en den secretaris der
Noordbrabantsche maatschappij van landbouw,
leden van het uitvoerend en van het eere-
bestuur, juryleden, leden van den gemeen
teraad en van de kamer van koophandel van
Waalwijk enz.
Ten 10 speelde de harmonie l'Espérance
een Welkomsgroet van Brohm, waarna de
eerevoorzitter, jhr. A. E. M. B. van Groten
huis, burgemeester van Waalwijk, de tribune
beklom, vergezeld van den voorzitter van
het uitvoerend bestuur en de tentoonstelling
opende, ongeveer in de volgende bewoor
dingen.
Door het uitvoerend bestuur ben ik uit-
genoodigd om deze landbouwtentoonstelling
te openen. Gaarne heb ik aan die vereerende
XXII.
DE KRACHT DES GELOOFS.
Dione, wier oogen reeds toornig hadden gefon
keld, sloeg nu hare blikken n..ar den grond, en
mompelde: Dat heeft Said ook gezegd. Eens
klaps riep zij, alsof zij zich van deze gedachten
wilde losrukkenlaten wij niet met elkander
twisten, verhaal mij van hem. Gij weet waartoe
eene moeder in staat is, om haar leven tespaien
voor haar kind, zoolang nog een vonk van hoop
in hare borst gloeit, den verlorene terug te vin
den, zijn leven te redden, hem te beschermen.
De liefde voor haar kind is het geloof der moe
der, daarin vergeet zij al het andere. Ik had ge
hoopt mijn kind te kunnen redden, die hoop heeft
mij bedrogen. Rijt de wonde in mijn hart niet
open, maar zeg mij, wist die blonde jongeling
niet, dat de Turken zijne moeder hadden wegge
voerd, had hij geen verlangen naar haar, kwam
liij niet naar Stamboul om haar te zoeken
Eleonora schetste de lotgevallen van Gundacker
voor zoover die haar bekend waren, ook wat zij
van Guido over hem had gehoord, en wat Wlaska
had gezegd. Zij trachtte daarbij Maria's vader
zooveel mogelijk te verschoonen, vooral toen zij
vermeldde, dat ook haar ecliteenoot vermoedde,
dat Max vijanden had gehad, aie zijn ongeluk te
Stamboul hadden bewerkt. Zij kon ook mede-
déelen, dat Max een onbestemd voorgevoel had
gehad, dat het raadsel zijner geboorte in het
oosten zou worden opgelost, en aat hem daarom
de reis naar Constantinopel welkom was ge
weest.
Het gelaat van Dione gloeide van hevigen toorn.
Als deze gevangene de waarheid sprak, dan had
Said haar bedrogen, dan zou Max Gundacker
hebben moeten raden wie naar hem vorschte, dan
zou hij alles hebben gewaagd om te vernemen
wie zicli voor hem interesseerde. Een oogen blik
juichte haar hart Max zocht zijne moeder te
Stamboul, hij had zich niet van haar afgekeerd,
omdat zij eene Turkin was gewordenmaarwel-
uitnoodiging gevolg gegeven, niet zoozeer
om de eer, die daarin is gelegen, als wel
omdat ik meende daardoor een steentje te
kunnen bijdragen tot den bloei van den
landbouw, tot het belang van Waalwijk.
Gij allen, die van elders gekomen zijt, als
burgemeester van Waalwijk heet ik U wel
kom ook namens Waalwijks ingezetenen: gij
allen die U hier op het terrein bevindt, heet
ik welkom als eere- voorzitter ook namens
het comité.
Het bericht, dat de jaarlijksche algemeene
vergadering der Noordbrabantsche Maat
schappij van Landbouw te Waalwijk zou
gehouden worden, is hier met groote inge
nomenheid begroet, omdat daarin het bewijs
lag opgesloten dat men belang stelde in
Waalwijk en deze gansche streek. Men be
sloot dan ook bij die gelegenheid eene land
bouwtentoonstelling te organiseeren en zeer
groot was de belangstelling van 't begin af
voor dit plan aan den dag gelegd.
Zijne Excellentie de heer Commissaris der
Koningin in onze provincie nam welwillend
het beschermheerschap op zich; een eere-
bestuur stond het uitvoerend bestuur ter zijde,
terwijl alras deskundigen als juryleden op
traden. Gouden en zilveren medailles kwamen
ruimschoots in, en de dames van Waalwijk
droegen bij tot versiering van het feestterrein.
Hartelijken dank zeg ik bij deze aan allen,
die op eenigerlei wijze hebben medegewerkt
tot het welslagen der tentoonstelling.
Het nut der landbouw-tentoonstellingen
zal ik hier niet betoogen, omdat tal van
vorige dergelijke ondernemingen dit reeds
duidelijk hebben aangetoond.
Ik heb de eer deze tentoonstelling, geor
ganiseerd omdat de Noordbr. Maatschappij
van Landbouw getoond heeft belang te stellen
in Waalwijk, aan te bieden aan den voor
zitter dier Maatschappij, jhr. van Rijckevorsel.
Moge de landbouw er nut, Waalwijk voor
deel en U allen er genoegen uit trekken.
Ik verklaar de tentoonstelling geopend.
Deze rede werd luide toegejuicht en met
fanfares begroet.
dra verstikte het bedrog, dat zij vermoedde, elk
ander gevoel. De argwaan groeit snel waar hij
ontkiemt. Had Said haar bedrogen, dan had hij
dit slechts durven wagen met goedkeuring van
Kara Mustapha.
Voor het eerst kwam thans de gedachte in haar
op, dat haar gemaal geen eerlijk spel met haar
had gespeeld, dat hij haar misschien van den
aanvang af had bedrogen, en dat hij zich slechts
in schijn moeite had gegeven om haar kind te
zoeken. Hij had het moeten vinden, indien hij
had gewild, klonk het thans in hare borst. Was
de knaap niet dood, dan moest het mogelijk zijn
hem te vinden. Maar het was Kara Mustapha
misschien zeer welkom geweest, dat de Maltezer
ridders hem hadden ontvoerd.
De argwaan werd tot overtuiging, onbeschrijf
lijke bitterheid vervulde haar hart. Had haar
gemaal haar bedrogen, dan was het verklaar
baar, dat Max uit Stamboul had kunr.en verdwij
nen, ofschoon zulk een invloedrijk persoon als
Said hem beschermde. Een afgrijselijke lach ver
trok hare lippen, een lach van woede en smart
Kara Mustapna had zelf een verdenking tegen
Said uitgesproken, wellicht om onschuldig te
schijnen als de waarheid aan het licht kwam.
Zij was bedrogen, daaraan twijfelde zij niet
meerhaar gemaal zou wel hebben gevreesd, dat
het gezicht van haar kind hare liefde van hem
zou aftrekkenen om den wil van dien man had
zij haar geloof afgezworen, was zij een renegaat
geworden
Het oog van Dione stond strak, als van een
waanzinnige, plotseling klonk van hare lippen
op een huiveringwekkend somberen toon Mij
treft de hand van dien God, dien ik heb verloo
chend. ik heb mijne ellende verdiend, ik ben
vervloekt hier en hiernamaals I
Neen, neen! riep Maria in tranen. God is de
liefde, bid en Hij zal u troost schenkendat is
het geloof, dat moed geeft om te leven en om te
sterven.
Maria trok een gouden kruis uit haar boezem,
en zeide: Zie hier het bitterste leed. En thans
erken ik Gods hand in de bezoeking die Hij over
ons heeft gebracht, Eleonora wij moesten her
waarts worden gevoerd, om eene ziel terug te
brengen tot het ware geloof!
Diona greep het kruis en drukte het aan hare
lippen. Ja, riep zij, ik wil terug onder de
Hierna nam de voorzitter der Noordbr.
Maatschappij van Landbouw A. M. J. F.
van Rijckevorsel het woord en sprak onge
veer het volgende
Als iemand een geschenk ontvangt dan
betoont hij daarvoor dankbaar te zijn, en
ik, het voorrecht hebbende op te treden als
voorzitter der Noordbr. Maatschappij van
Landbouw, aanvaard met groote dankbaarheid
deze tentoonstelling.
Ik zie daarin een blijk van belangstelling
in deze nijvere streek, want als het den land
bouwer goed gaat, gaat het iedereen goed.
Daarvoor moet aanhoudend gestreden wor
den, en men moge nu die telkens wederkee-
rende tentoonstellingen beschouwen zooals
men wil, zeker is 't, dat zij nuttig zijn.
Ik apprecieer het initiatief, door Waalwijks
ingezetenen genomen ten zeerste, en morgen
op de algemeene vergadering van de Noordbr.
Maatschappij van Landbouw zal blijken, hoe
hoog de leden deze gemeente schatten, die
de belangen van den landbouw zoo hoog houdt.
Leve Waalwijk!
Uitbundige toejuiching.
Op voorstel van den eerevoorzitter ging
daarna de voorzitter van de Noordbrabantsche
maatschappij en de overige heeren over tot
bezichtiging van het tentoongestelde, en de
juryleden begonnen hun onderzoek voor Bloe
men, Planten, Pluimgedierte, Honden, Land-
bouwvoortbrengselen en werktuigen.
Dat alles werd opgeluisterd door de ver
schillende Waalwijksche muziekgezelschappen:
de Harmonie „l'Espérance," directeur de
heer G. P. van Iersel
de liedertafel „Oefening en Vermaak" van
Waalwijk en Bezooien, directeur de heer Frans
de Cortie
De harmonie „St. Crispijn" directeur de
heer Th. Schambergen
De Zangvereeniging „Cecilia," directeur de
heer Norb. van Bladel.
Terwijl deze vereenigingen de verschillen
de nummers van hun programma ten gehoore
brachten, gingen ook wij het terrein eens rond
om het vele schoone dat er te zien was
hoede van den Verlosser, wat er ook van moge
komen. Hij zal zich over mij ontfermen
Een donderend geraas brak het gesprek af, en
deed de vrouwen verschrikt opspringen. De bat
terijen der Turken begonnen thans, nadat de Lo-
tharinger al zijn stellingen had verlaten, ook van
deze zijde tegen de stad te spelen, een vreese-
lijk gesehreeuw van AlahAllahvervulde de
lucht. Maar in de tent van den Grootvizier bad
thans diens eigen gemalin voor de ongelukkige
stad.
Viel Weenen in handen der Turken, nestelde
zich het zegevierende leger der Osmanen in de
erflanden der Habsburgers, dan konden er jaren,
tientallen jaren verloopen eer de keizerlijke le
gers hen weer daaruit hadden verjaagd indien
dit althans gebeurde, en de Islam zijne heerschappij
niet nog verder uitbreidde. Alleen de overwin
ning der Christenen, de verstrooiing en vernieti
ging van het Turksche leger, kon aan de gevan
gen vrouwen redding brengen, en aan Dione ge
legenheid geven zich door de vlucht naar een
christelijk land te bevrijden. Zooals de zaken nu
stonden, was het bijna dolzinnigheid een zooda
nige hoop te koesteren, vooral voor Dione, die
de sterkte van het Turksche leger kende, die ge
zien had, hoe spoedig en gemakkelijk de tegen
stand van den Lotharinger was gebroken, zoodat
deze zelfs niet was in staat geweest, het vooruit
rukken der Turken ook maar een enkelen dag
tegen te houden.
Maar het vaste vertrouwen van Eleonora had
iets aanstekends, en het weder ontwaakte geloof
der jeugd, dat nooit in het hart van Eleonora
geheel uitgebluscht was, het geloof aan de heilige
macht van het kruis, vervulde haar met een nieuw
leven, met andere gedachten. Het was haar als
gevoelde zij plotseling den druk van ketenen,
waaronder zij had gezucht, het verlangen naar
vrijheid ontwaakte in haar, als een zuster om
helsde zij hare gevangenen, haar geheele gevoelen
en denken was als met een tooverslag veranderd.
Het Turksche geschut was voornamelijk gericht
op den Keizerlijken burg, den Stephanustoren,
en de wijk van liet bastion aan de Karintliische
poort tot aan deMöltker-en Scliottenbastion. Het
hoofdtooneel van den strijd en van het gevaar
was de plaats van den tegenwoordigen volkstuin
tot aan den Schottenhof.
Veertig huizen en drie paleizen had de brand
op te nemen. Van een oordeel er over zullen wij
ons onthouden, dat hoort aan de jury; we willen
alleen opnoemen wat we zooal te zien kregen.
Den vorm en de inrichting van het terrein
te beschrijven is overbodig; wij hebben dit
reeds vroeger gedaan.
Zoodra men den hoofdingang binnen is
gekomen vindt men rechts en links fruitboo-
men van verschillende boomkweskers Op het
middenterrein voor de kiosk heeft men eene
kooi met pauwen, ganzen en eenden verder
zijn er tal van perken bezet met plukmast,
bloemen en planten, stamrozen, kamer- en
sierplanten, conifeeren, vetplanten enz.
't Is wezenlijk een aardig geheel.
Aan de rechterzijde vindt men eerst brand
kasten en beelden, dan duiven, kippen kal
koenen, konijnen, vruchten, bouquetten, land-
bouwvoortbrengselen en landbouwwerktuigen
gereedschappen en hoetbeslag; eene keurige
collectie fazanten van den heer Al. Verbunt,
de inzending van rijtuig, tuigen, enz. van den
heer Lathouwers te 's-Bosch.
Niet onvermeld mogen wij laten, de keurige
etalages van de heeren Kuijten en Scham
bergen, waar sigaren, en van den heer Van
Bavel, waar banket, chocolade en suikerwer
ken te koop zijn.
Op het achterterrein een groot aantal hon
den in verschillende soorten, waaronder vele
prachtexemplaren.
Onze wandeling voortzettende vinden we
aan de westzijde konijnen, eene deegmachine,
boter, koperen melkgerief van Laarhoven te
Heusden. Eindelijk naast de restauratie van
den heer W. Jordans, waar men gaarne een
oogenblik vertoeft om eene verfrissching te
nemen, heeft men de groote kaasetalage van
de Gebrs Swinkels alhier, en de prachtige
ter opluistering gezondene etalage van paar
dentuigen, zadels, enz. van den heer Corn.
Loomans te 's Bosch, welke beiden zeer de
aandacht trekkenbrandkasten van P. Wit-
tentrop en beelden van P. van Tielraden
beiden te Tilburg.
Eene degelijke en keurig afgewerkte collec
tie hoefbeslag.
van den Schottenhof in de asch gelegd, maar on
der leiding van Guido was het arsenaal gered;
thans was er bijna dagelijks brand in alle deelen
der stad, maar het vertrouwen op den bevelheb
ber en zijne officieren, had ook onder de burger
militie zulk een strenge krijgstucht verwekt, dat
zelfs in den kogelregen iedere uitbarstende brand
met koelbloedige kalmte, en met een moed, die
den dood verachtte, werd bestreden en gebluscht,
of ten minste belet verder om zich heen te grijpen.
Een gedeelte der bezetting beschermde de wal
len, een ander gedeelte nam den dienst in de stad
waar, wederom een gedeelte stond gereed om
overal hulp te brengen, waar een punt bijzonder
bedreigd werd, maar de moeilijkste en uitputtend-
ste arbeid was die van hen, die de mijngravers
bij den onderaardschen strijd moesten bijstaan.
De Turken waren te dier tijde, toen de vuur
wapenen nog bij lange na die volkomenheid niet
hadden bereikt als tegenwoordig, vooral gevreesd
door het onweerstaanbare geweld van hunne be
stormingen. Gedeeltelijk het geloof der Turken,
dat aan de helden die in den strijd zijn gevallen,
het hoogste geluk van het Paradijs belooft, ge
deeltelijk de woeste opiumroes en de begeerte
naar buit, gedeeltelijk ae barbaarsche discipline,
die de terugwijkenden onverbiddelijk met den
dood strafte, en eindelijk de gevoelloosheid, waar
mede men menschenlevens opofferde, bewerkten
dat de Turksche veldheeren dikwijls letterlijk de
grachten van belegerde vestingen met lijken demp
ten, om daarover de bressen te kunnen bereiken.
De menigte der bestormers moest, hoe groot ook
het aantal der slachtoffers was, de overwinning
afdwingen. Maar de aanval moest altijd daardoor
worden voorbereid, dat men bressen schoot in de
muren. Het geschut van de Turken bestond uit
stukken van ongehoord kaliber, maar zij waren
niet genoeg eeoefend om in den artilleriestrijd
het tegen de Oostenrijkers te kunnen uithouden,
daarom trachtten zij liever door mijnwerken het
gewenschte doel te bereiken, en hierin waren zij
meesters. Zij drongen onder den grond in mijn
gangen, volgens de voorschriften der kunst aan
gelegd, tot onder de bastions door, lieten dan de
sterkste muren en aardwerken in de lucht sprin
gen, en dan volgden de stormkolonnes om met
een vreeselijk Allah gesehreeuw door de bressen
in de vesting binnen te dringen.
(Wordt vervolgd.)
