Nummer 80.
Donderdag 8 October 1891. 14e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
van
ANTOON TIELEN,
Staatkundig overzicht.
FETJILLETOK
T-
UITGEVER:
Waalwijk.
uttiigstraalsrtf Courant,
Waalwiikschc en
Dit blad verschijnt Woensdag en Zaterdag avond.
Abonnementsprijs per 3 maanden/1,00.
Franco per post door het geheele rijk f 1,15
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden
aan den Uitgever.
Advertentiën 17 regels J 0,60 daarboven 8 cent per regel
groote letters naarplaatsruimte. Advertentien 3 maal ter plaatsing
opgegeven, worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitscb
land worden alleen aangnomen ioor het advertentiebureau van
Adolf Steinek, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
De Fransche pelgrims zoowel als zij, die
aan de viaduct bij het Boheemsche stadje
Reichenberg een tweetal bommen neerlegden,
om aan een aanslag op keizer Frans Jozefs
leven te doen gelooven, behooren tot de
zulken, die zich niet bezighouden met kans
berekening, 't zijn van die lieden, welke doen
wat hun hand vindt om te doen, zonder over
de gevolgen van hun daad na te denken,
of te trachten zich van de mogelijke en waar
schijnlijke resultaten ervan een denkbeeld te
vormen. Dergelijke lieden zijn immer hoogst
gevaarlijk, gevaarlijk in de eerste plaats voor
hen, wien hun wandaden gelden; gevaarlijk
voor hun vrienden, wier zaak die ook de
hunne is zij trachten te dienen; gevaarlijk
ook voor henzelven, en menigwerf tevens ge
vaarlijk voor de openbare rust en kalmte.
Zoowel de uitvoerder of uitvoerders van
de hoogst laakbare kwajongens dwaasheid te
Rome als de held of de helden, die hun
helsche uitvinding op den spoorweg naar
Reichenberg deponeerden met het niet te
misduiden doel een wanklank te brengen in
de leesttoon, behooren tot de krachten, die
het booze bedoelen en ondanks zichzelven
het goede doen. Maar al te duidelijk hebben
de pelgrims te Rome ondervonden de
goeden hebben natuurlijk voor de zooveelste
maal met de kwaden moeten lijden dat
men geen actie moet wekken zonder in alle
bijzonderheden de kansen op reactie te heb
ben nagegaan; in tal van Italiaansche steden
hebben belangrijke manifestatien plaats ge
vonden voor het huis van Savoye, voor Victor
Emmanuel, den grondvester van Italie's onaf
hankelijkheid en tegen de pelgrims en het
Vaticaan. In plaats van een dienst hebben de
dwaze heethoofden, belust wellicht op een
goedkoope beroemdheid of liever beruchtheid,
hun medepelgrims een schromelijken on
dienst bewezen en al wat katholiek is, haast
zich alle banden van gemeenschap met de
zulken te loochenen, met den Paus zeiven te
62.
XXIII.
DE AMULET.
Het bekoorlijke van het geheimzinnige, de
wensch om hem te helpen, hem gelukkig te zien,
bezielde haar daarom niet minder, en zij kon
nauwelijks het oogenblik afwachten, dat haar
vader en Stephan Kolschitzy zouden komen om
hun het gebeurde te verhalen.
De Pool had reeds het vertrouwen en een vriend
schappelijke toenadering van Louise gewonnen
zij had hem reeds daarom leeren hoogachten en
waardeeren, omdat hij zonder afgunst de meer
derheid van Gundacker erkende, en het natuurlijk
scheen te vinden, dat Louise belangstelling voor-
hem gevoelde. Hij kwam heden vroeger dan zij
hem verwachtte, want hij had de dagwacht op
het Leopoldsbastion, en de zon was nog niet on
dergegaan. Ik heb met een kameraad geruild,
zei hij, ik moest eens komen lrooren hoe het den
armen Gundacker gaat, ik moet ook Starhemberg
bericht brengen.
Geve God en de Heilige Maagd dat onze
blijde hoop niet worde teleurgesteld, antwoordde
Louise, de oude Wlaska heeft een zalf op de wond
gelegd, die het bloeden heeft doen ophouden; zij
zegt dat hij zal genezen en 't schijnt ook, dat 't
middel goed is, want hij ademt vrijer en ligt
thans in een rustigen slaap.
Geloofd ziin alle Heiligen riep de Pool met
zulk een onmiskenbare, hartelijke blijdschap, dat
Louise hem wel had willen om den hals vallen,
indien het gebruik dit had veroorloofd.
Louise vertelde van het bezoek van den bis
schop. De Pool beschouwde de amulet, toen men
hem zacht bij het bed van den lijder had gebracht;
hij kor Grieksche en Arabische woorden lezen.
Dat is zeer zonderling, zeide hij, ik durf wed
den dat ik de plaats ken, waar dit kleinood is
vervaardigd. Ik heb op Candia een ouden here
miet gekend, die voor de menschen, die bij hem
kwamen, zinspreuken op talismans en amuletten
graveerde; hij had ze ook van dezen vorm, ik
beginnen. Overigens zullen de hoofdschuldigen
die meenden hun leedwezen te moeten betui
gen over een staat van zaken, die niet te
veranderen is en tevens hunne hoop wilden
doen kennen op een volgens hen betere
toekomst, er vrij genadig afkomen. Alleen
een uitzettingsbevel zal hen treffen.
Men mag nog van geluk spreken, dat voor
het oogenblik de politiek vreemd is gebleven
aan 't incident, gemakkelijk toch had de
protesterende groote menigte Frankrijk aan
sprakelijk kunnen stellen voor de wandaden
van een paar zeloten en juist ter betuiging
van zijn goeden wil heeft het Fransche gou
vernement Zaterdag tot de bisschoppen op
Fransch grondgebied, de uitnoodiging gericht,
om tot nader order niet deel te nemen aan
pelgrimstochten. Voor 't oogenblik schijnt
alle gevaar voor verdere incidenten geweken
te zijn, dank zij ook de beslist afkeurende
houding der leidende geestelijkheid en er is
alleen weer eens gebleken, dat de tegen
woordige politieke toestand toch eigenlijk
kritiek is, zóó zelfs, dat een of andere dwaas
in vereeniging met een paar collega's gemak
kelijk hoogst ernstige conflicten zou kunnen
ontlokken.
In de politiek blijkt bijna dagelijks dat
kleine oorzaken groote gevolgen kunnen heb
ben en de schuldigen zeiven zullen er niet
op gerekend hebben, dat hunne kinderachtige
dwaasheid zou leiden tot een vergadering
van gedelegeerden van politiekevereenigingen,
waarin, onder presidium van MenottiGaribaldi,
aangenomen werd, dat art. 1 der Italiaansche
grondwet, het katholicismus den staatsgods
dienst heetende, onrechtvaardig is.
Ook bij Z. H. den Paus heeft het gedrag
van een drietal pelgrims in het Pantheon
strenge afkeuring gevonden.
De Voce della Verita en de Osservatore
Romano spreken hetzelfde gevoelen duidelijk
uit, en de directeur der Fransche pelgrimage,
de heer Harmei, is met zijne beide zonen
aanstonds naar den minister van binnenland-
sche zaken gegaan om zijn leedwezen te be
tuigen over hetgeen een drietal kwajongens
herken de bewerking aan de kronkelingen der
arabesken, die de spreuk: Er is slechts één God,
vormen. Hij had zulke amuletten van zilver en
van koper, maar noemde mij een koopman, die
ze ook van goud maakte. Ik vroeg in de stad
Candia naar dien koopman, en vond een jong-
raensch, die mij vertelde, dat zijn overleden vader
doo» dezen handel rjjk was geworden; bijna iedere
welgestelde Griekin bezat zulk een amulet, om,
indien zij van een zoon mocht bevallen, hem deze
in de wieg te leggen.
Toen meesier Bockel en zijne zonen later te
huis kwamen om zich een korte rust te gunnen,
vernamen zij al deze nieuwtjes met dezelfde be
langstelling. Guido van Starhemberg bracht slechts
een vluchtig bezoek om naar zijn vriend te komen
zien; met hem sprak men over die zaak niet, men
wilde afwachten of hij zelf dat onderwex-p aan
roerde, of de bisschop er met hem over had ge
sproken en of hij vi-agen deed.
Den volgenden dag kwam de Pool weder op
een ongewonen tijd. Hij zag Louise ernstiger aan
dan ooit, en zeiIk kom om afscheid te nemen;
mij is een gevaarlijke last opgedragen, ik wilde
u verzoeken voor mij te bidden.
Dat doe ik altijd, antwoordde Louise ver
schrikt, ontsteld en tegelijk blozende van schaamte,
ik bid altijd voor u zoowel als voor mijne bloed
verwanten, wanneer gij daar buiten in den strijd
zijt, maar wat kan gevaarlijker zijn dan de wacht
op de schans? Wat wil men van u?
Graaf Rudiger von Starheraberg heeft reeds
twee boden naar den Lothai-inger gezonden, om
hem te laten vei-zoeken het ontzet van Weenen
zooveel mogelijk te bespoedigen, daar de stad het
niet lang meer kan volhouden. Ook moet hij
zorgen ons te helpen, als wij de Turken beletten,
zich aan de andere zijde van den Donau te nes
telen, of zelfs een brug te slaan. Maar geen der
boden is teruggekeerd. De graaf moet weten wat
hij te hopen heeft, hij moet de nog voorhanden
levensmiddelen daarnaar verdeden. Daarom moet
ik nu naar den hertog of zelfs naar den keizer,
om die boodschap over te brengén.
Barmhartige God! riep Louise, verbleekende,
dat is uw dood! Als gij in handen der Tui-ken
valt, dan zijt gij verloi-en
Sterven moet ik toch op de schans, indien
God het zoo wil, antwoordde de Pool. Ik versta
hunne taal en ken de gebruiken der Turken en
gelijk hij hen zélf noemdehadden be
dreven. Zij verklaarden de onverschoonbare
handelwijze des te meer te betreuren, wijl
de ontvangst der pelgrims door het Italiaan
sche volk niet welwillender had kunnen zijn.
Op uiterst hoffelijke wijze beantwoordde
de minister deze royale verklaring. Hij ver
zocht den heer Harmei slechts zijne pelgrims
voorloopig tehuis te houden en dank dezer
onomwonden schuldbekentenis heeft de zaak
nn geen verdere gevolgen. De rust is thans
hersteld. Den dag na het gebeurde is, als
tegendemonstratie, door verschillende stu-
dentenvereenigingen een groote krans op het
graf gelegd.
In Nizza, de hoofdplaats van het Fransche
departement der Zee-Alpen, heeft Zondag de
onthulling van Garibaldi's standbeeld plaats
gevonden, zoo door Franschen als Italianen,
't Was een soort verbroederingsfeest tusschen
Italianen en Franschen, dat zonder eenigen
wanklank is afgeloopen en waarbij veel is
gesproken van eenheid en vriendschap, zon
der dat er over de tastbare resultaten voor
't oogenblik veel valt te zeggen. Rouvier,
Frankrijks minister, sprak ook in dien zin en
't enthousiasme, zoo van Italianen als Fran
schen, was groot en overweldigend.
De geestdriftige betoogingen, in gansch
Oostenrijk en Bohemen uitgelokt door den
verijdelden aanslag op de spoorbrug, waar
over keizer Frans Josef moest heentrekken,
hebben alle verwachtingen overtroffen, 't is
als 't ware een plebisciet en dat het Hon-
gaarsche parlement zoo eenparig besloot zijn
verontwaardiging te kennen te geven over
het gebeurde, zoowel als zijn dankbaarheid
aan de Voorzienigheid voor 's keizers bewa
ring, is wel een belangrijk feit. Over de da
ders van den aanslag, op wier aanhouding
een belooning van 3000 florijnen is gesteld
door de autoriteiten van Rosenthal, hoort men
niets naders; gebleken is alleen dat de ver
vaardigers der ontploffingsstof geen kwajon
gens waren.
Begeleid door enkele weinige vrienden en
Tartaren; indien ik mij verkleed, kan het mij
gelukken den last te volbrengen, beter dan een
ander, want ik ben immers ook jager, en ben in
bosschen en spelonken te huis. Ik wenschte slechts,
dat uwe goede wenschen mij mochten vergezel
len, dan kan het mij niet mislukken.
Een hoogrood bedekte de wangen van Louise
in een niet te misduiden verwarring sloeg zij de
oogen naar den grond.
Kunt gij daaraan twijfelen? stamelde zij.
Neen, maar ik wenschte het zoo gaarne van
uwe lippen te hooren, vergeef mij, maar ik zal
blijmoeaiger zijn, als ik weet dat gij aan mij
denkt.
Zeker zal ik aan xi denken. Gij waagt uw
leven voor mijne vaderstad, ofschoon gij geen
Oostenrijker zijt.
.Maar dat hoop ik te worden; ik moet hier
een nieuw vaderland vinden, of ik heb er nergens
een. Hebt gij mij niet een weinigje lief, Louise?
Kom terug, lispelde zij, en haar oog glin
sterde door haar tranen heen.
Hij drukte haar de handen, hij wilde haar aan
zijne borst ti'ekken, daar hoorden zij de stem van
den gekwetste.
Men heeft mij gezegd, zei deze, die waar
schijnlijk het gesprek had gehoord, op een zwak
ken toon, dat de gemalin van Kara Mustapha
mijne moeder is; indien zij wist dat ik hier was,
zou zij misschien voor de stad bidden Maria
opzoeken eene beschermster
De stem begaf hem, maar de Pool had genoeg
gehoord. Hij had vernomen, dat de Tartaren de
gemalin van Guido von Starhemberg en de prin
ses Maria von Lichtenstein hadden weggevoerd
nu kon hij wel raden wat Max bedoelde, toen
deze hem mededeelde, dat de gemalin van Kara
Mustapha zijne moeder was.
Was dat een koortsbeeld, of was het waarheid?
Dat moest hij weten. De gedachte schoot hem
door het hoofd, dat, indien Max niet had geijld,
dit geheim hem de beste gelegenheid aan de hand
gaf, om heimelijk verstandhouding met het vijan
delijk hoofdkwartier aan te knoopen.
Ik wenschta dat ik die amulet kon meene
men, zei hij tot Louise, en die aan e gemalin
van den Gi'ootvizier doen toekomen, indien ik
zoo gelukkig ben het Turksche leger te bereiken.
Maar indien mij een ongeluk overkwam, dan
ware het voor den bi'aven vriend Verloren, en
getrouwen is Boulanger's stoffelijk overschot
Zaterdagnamiddag te midden eener dichte
menigte, uit duizenden en duizenden nieuws
gierigen bestaande, grafwaarts gedragen. Ver
meldenswaardig zijn alleen de vele ongeval
len, die in het dichte gedrang plaats vonden,
doordien de politie niet in s:aat was de orde
te handhaven. Redevoeringen werden er niet
gehouden noch binnenshuis, noch aan het
graf en de verklaring, Zaterdagavond door
de vrienden en aanhangers van den generaal
afgelegd met betrekking tot de voortzetting
van diens werk in 't belang van Frankrijk,
kan ons koud laten.
Dat er bij de heeren een goede wil be
staat, gelooven we gaarne, maar de midde
len om dien wil te doen gelden
De strijd om den voorrang tusschen Rus
land en Engeland in Azie strekt zich, zooals
tot voor korten tijd, niet meer uitsluitend tot
Perzie en Afghanistan uit, De Pamir is
er thans eveneens onder begrepen.
Een Engelsch kapitein, met een zending
naar Centraal-Azie belast, had een der pun
ten van dit reusachtige plateau bezet, dat/de
oude Aziaten het dak der wereld noemden,
en dat te Londen beschouwd wordt als het
bolwerk van Indie. Na zijn vertrek uit Rach-
gan had hij in het begin der maand Augus
tus vernomen, dat een Russisch detachement
;ijn matten op het gebied van den Kleinen
Pamir ontrold had, en neigingen aan den
dag scheen te leggen, om steeds voorwaarts
te rukken. Onmiddellijk na het vernemen
van deze tijding, had kapitein Younghusband
zich in gemeenschap gesteld met het garni
zoen van Gilgit, dat de meest geavanceerde
post in deze streek is, die aan de provincie
Kachmyr grenst. In der haast werden 200 man
naar de grens van Chitral gezonden, waarvan
het gevolg was, dat de Russen zich binnen
de grenzen van hun! grondgebied terugtrok
ken.
Deze mededeelingen werden ontleend aan
een brief van den Engelschen kapitein.
Maar nu dezer dagen wordt in Engeland
dan zou ik den diefstal voor God niet kunnen
vei'antwoorden.
Zeker niet, antwoordde het jonge meisje
maar wat wildet gij met dat kleinood.
De Pool deelde haar de gedachten mede, die
deze wensch in hem had opgewekthoe het
voor de belegerde stad van onberekenbaar belang
kon zijn, indien het mocht gelukken heimelijke
verstandhouding in het Turksche leger aan te
knoopen roet eeiie zoo invloedrijke vrouw als de
gemalin van Kara Mustapha.
Had ik maar het een of ander, zei hij, om
die vrouw te overtuigen, dat iemand, in wien zij
belang stelt, hier te Weenen is, dan zou ik reeds
veel hebben gewonnen, en indien werkelijk de
sultane Gundackei's moeder is, en gelijk hij te
kennen gaf, naar hem smacht, kan graaf Starhem-
bei-g geen beteren bode vinden dan mij.
Hier is nog een zijden doekje zei Louise,
terwijl zij het den Pool liet zien, dat Max op dé
boi'st droeg, het is hem eveneens een dierbaar
aandenken, maar niet zoo belangrijk als de amu
let ik geioof, als hij bij kennis was, dat hij dan
wel zou toestaan, dat gij het meenaarat.
Max had gelegen met gesloten oogen, maar nu
opende hij ze, alsof hij het gesprek had gehoord,
en knikte toestemmend. llij wil het, riep de
Pool en tastte naar het doekje. Doch toen Louise,
niettegenstaande zij den blik van Gundacker had
opgemerkt, rog aarzelde of zij wel zoo eigen
machtig mocht handelen, voegde hij er smeekende
bijvertrouw het mij toe i
Wie kan weten zeide zij, of de zieke dat
alles niet in de koortshitte heeft gesproken, en
thans nog geen helder bewustzijn heelt van dat
gene, wat hij oogenschijnlijk 'heeft toegestaan?
Hoe zou ik mij kunnen vei'antwoorden, als hij
weer bij zijn volle kennis komt, en mij dan ver-
weet, dat ik zijn eigendom niet had beschermd?
Hij zou gegronde reden hebben mij te haten, en
te verachten.
Wat wij doen, geschiedt met het edelste doel,
hernam de Pool en indien hij bezwaar maakte,
daarvoor een offer te brengen, dan zou hij niet
de man zijn, voor wien ik hem steeds heb ge
houden. Gij schat hem niet zoo hoog als hij ver
dient.
Louise zag hem aan, alsof zij wilde vragen of
hij haar kon bespotten of beschimpen. Indien ik
recht had om voor hem te handelen, zeide zij