Nummer 82. Donderdag 15 October 1891. 14e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
'feuilleton.
ANTOON TIELEN,
Staatkundig overzicht.
BUITENLAND.
Frankrijk.
Portugal.
Engeland.
UITGEVER:
Waalwijk.
▼u
WaalwyMe cd Langstraatscbc ('onraiil,
Dit blad verschijnt Woensdag en Zaterdag avond.
Abonnementsprijs per 3 maanden ƒ1,00.
Franco per post door het geheele rijk f 1,15
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden
aan den Uitgever.
Advertentiën 17 regels ƒ0,60 daarboven 8 cent per regel
groote letters naar plaatsruimte. Advertentien 3 maal ter plaatsing
opgegeven, worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitscb
land worden alleen aangnomen ioor het advertentiebureau van
Adolf Steiner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
De Times, het regeeringsorgaan van En
geland, heelt gelukkig haar wenschen niet
tot verwezenlijking zien komenhet blad had
een vërgelijking gemaakt tusschen 't geen de
teraardebestelling van den leider van het la
gerhuis Smith, Zaterdag geweest is en 't geen
Parnell's teraardebestelling die Zondag
moest plaats vinden mocht doen verwach
ten. Natuurlijk had men van conservatieve
zijde een reeks incidenten tusschen parnel-
listen en anti-parnellisten, broeders van één
stamniet onaardig gevonden dergelijke
zaakjes leenen zich zoo voortreffelijk tot agi
tatie-middelen bij de groote massa en 't is
zoo gemakkelijk eigen gebreken en tekortko
mingen te doen schuilgaan achter 't min lof
felijke en laakbare van anderen.
Waardig inderdaad is de betooging ge
weest van Parnell's aanhangers in 't alge
meen en van de te Dublin wonende parnel-
listen in 't bijzonder, hoewei toch ook de
wijsheid der anti-parnellisten en hun leiders
Dillon, O'Brien, Sexton en Healy dient te
worden geprezen, een wijsheid, die hen van
Dublin, het brandpunt van het parnellisme,
heeft verwijderd gehouden. Waartoe zouden
incidenten en rustverstoringen hebben ge
diend Alleen zou de klove tusschen beide
fractiën er nog door verwijd zijn en zouden
de kansen op een mogelijke toenadering en
wederaansluiting veel geringer zijn geworden,
want immers zegt het spreekwoord terecht,
dat een enkel uur van onbedachtzaamheid
jarenlange smart en spijt kan doen ontstaan
en bedachtzaamheid is bij politieke betoo
gingen doorgaans een door zijn afwezigheid
schitterend artikel.
Ierland heeft Zondag de stoffelijke over
blijfselen van den voorvechter voor en den
verdediger van zijn rechten, van den man,
die als mensch meer te beklagen dan te ver
achten was van den politicus, die gevallen
is als het slachtoffer van zijn driften, Ierland
heeft Zondag Charles Parnell een luisterrijke
64.
XXIV.
DE BODE.
Nooit, heer hertog, hernam de Pool, eer la"
ten wij ons onder de puinhoopen der stad be
graven. Maar nu zullen wij nog blijmoediger
strijden, nu hebben wij hoop
Hoe? vroeg een jong officier, die bij het
gesprek tegenwoordig was geweest, wilt gij wagen
naar de stad terug te keeren.
De officier was een klein, teergebouwd man,
in een bruinen overrok iret blanke, geelkoperen
knoopenzijn gelaat was mager, langwerpig,
geelachtig bruin, door een langen stompen neus
scherp geteekend en door zwarte haren omgeven;
met zijn kleine zwarte, vujige en schrandere
oogen won hij alle harten, zoowel van mannen
als van vrouwen.
Zeker wil ik dat, antwoordde de Pool, ik
heb het beloofd, en ik houd gaarne mijn woord.
De jonge officier, die niemand anders was dan
de later zoo beroemd geworden edele ridder prins
Eugenius van Savoye, knikte welgevallig, alsof
hij dien moed wist te waardeeren en te erken
nen.
En als het mij wil gelukken, zei de Pool,
door dezen blik aangevuurd, dan speel ik den
Turken nog een streelt Hij beschreet hoe hij in
het Turksche leger was geslopen en welken last
hij van Said had gekregen. Indien ik mij niet
vergis, voegde hij er bij, dau heeft Weenen een
bondgenoote in de gemalin van den groot
vizier.
God verblindt den ongeloovige l riep prins
Eugenius. Thans begrijp ik dat de stad het nog
houdt, nog houden kan. Bij een grooten, alge-
meenen storm zou het niet mogelijk zijn.
Kolschitzky, eenmaal aangemoedigd, verhaalde
nog meer. Hij vertelde dat de gravin Eleonora
Starhemberg en de prinses Maria Liechtenstein
voorloopig in het Turksche leger nog wel be-
schermd waren.
Maria Liechtenstein? riep Eugenius lachend,
en indrukwekkende uitvaart bezorgd. Om 7
uur in den morgen kwam het lijk te Dublin
aan, vergezeld van den broeder en de zuster
des overledenen en de overbrenging naar het
stadhuis geschiedde in plechtigen optocht,
waaraan deelnamen verschillende afdeelingen
der nationale liga en andere genootschappen,
benevens vele duizenden belangstellenden.
Van 10 uur af werd den vrienden en ver
eerders ten stadhuize gelegenheid geboden
een laatsten blik te werpen op de kist, die
het stoffelijk omhulsel van den overledene
omsloot en welke laatste woning onder bloe
men en kransen was begraven. Met extra-
treinen werden onophoudelijk belangstellen
den aangevoerd, die zich door den stroo
menden regen niet hadden laten weerhouden.
Om twee uur moest het bezoek eindigen,
daar de stoet zich in beweging moest zetten
naar het kerkhof. Indrukwekkend inderdaad
was de begrafenis. Voorop de burgemeester
en de corporatien van Dublin, daarna cor-
poratien en gemeenteraden van Iersche ste
den en dorpen, home rule-vereenigingen, tal
van andere politieke vereenigingen en ein
delijk een onafzienbare stoet rijtuigen, waarin
de vrienden des overledenen hebben plaats
genomen.
De lijkwagen werd door zes zwarte paar
den getrokken en Parnell's vrienden uit het
parlement begeleidden hem, terwijl een zestal
muziekkorpsen af wisselend treurmarschen deden
hooren. Tal van huizen waren met rouwfloers
behangen en rouwkleeding werd veelvuldig
opgemerkt onder de menigte, die met ont
bloot hoofd den stoet liet passeeren.
Hoewel de politie geen voorzorgsmaatre
gelen had verzuimd, is er, dank zij der af
wezigheid van anti parnellisten, niets betreu
renswaardigs voorgekomen. De aan den dood
verschuldigde eerbied heeft alle pogingen tot
rustverstoring voorkomen, hoewel de harts
tochten niet zijn ingesluimerd en de resolutie
van de Ieren te Chicago wel alle aandacht
verdient, waarbij 't ten sterkste wordt ontra
den, bij een mogelijke vereeniging tusschen
beide fractien der Iersche partij, als leider
ofschoon zijn gelaat anders ernstig stond, dc
dame, die mij is toegedacht Als zij nog leeft,
dan is het mijn ridderplicht haar te gaan be
vrijden.
U toegedacht? stamelde Kolschitzky, den
prins bevreemd en verbaasd aanziende.
Ja, dat is het planhebt gij er iets tegen?
vroeg Eugenius in een vroolijken luim, alsof een
protest hem juist niet zoo veel zou kunnen
schelen.
Ik ken iemand, die haar zal beminnen tot
in den dood, en ik heb gehoord, dat zij niet van
hem afkeerig is; maar hij verdient bet ook, dat
het oog van een prinses op hem valt 1 riep de
Pool.
Hariep Eugenius lachend, daar heb ik
allerlei geruchten van vernomenzeg het maar
ronduit, spreekt gij soms van iemand, die het
eervolle handwerk van goudsmid uitoefent?
Ik spreek van een man, steeds de voorste op
de schans, die zijn bloed voor Weenen heeft ge
stort, dien graaf Rudiger von Starhemberg tot
keizerlijk hoofdman heeft benoemd. Hij was een
goudsmid, maar het schijnt, dat het weldra zal
blijken dat het edelste bloed door zijn aderen
vloeit.
Dat is zoo, maar al ware hij de zoon vau
een boer, indien graaf Rudiger zijn moed erkent
dan is de lof van ltudiger een brief van adeldom,
antwoordde de prins, zonder er zich om te be
kommeren, dat de Lotharinger over deze verheer
lijking van Starhemberg ae schouders optrok.
Indien God de stad Weenen redt, en alles blijkt
te zijn zooals gij zegt, dan zal ik zelf het aanzoek
van mijn medeminnaar ondersteunen
Kolschitzky nam gerustgesteld den terugweg
naar de stad aan. Het was een roekeloos waagstuk,
om in een nieuwe vermomming nogmaals het
Turksche leger te bezoeken; maar hij had zich
een plan gevormd, dat veel beloofde, indien het
gelukte, en had zich zoo dikwijls om zijn pels-
handel onder de woeste volksstammen, die geen
vreemdelingen onder zich dulden, gewaagd, dat
hij ter wille van hoogere doeleinaen zulk een
vcrmetelen streek zeker niet vreesde.
Intusschen had hij een belangrijke hulp in den
neger, die met een treffende dankbaarheid hem
trachtte te vergelden, dat hij hem van een ondra
gelijk juk had verlost. Ithyssa bezat niet alleen
scherpe zintuigen, hij kon niet alleen met de vlug
tot candidaat te stellen een van Parnell's
tegenstanders.
Een minister die geen rooskleurige voor
uitzichten opent, het treurige heden niet tracht
te verbergen achter een would-be hoopvolle
toekomst, is de Oostenrijksche minister van
financien, Steinbach. De uitgaven zijn met 3
millioen meer gestegen dan de inkomsten
zoolang de tegenwoordige politieke toestand
voortduurt zullen de voor het leger benoo-
digde millioentjes een groot deel van de ont
vangsten in beslag nemen het budget is er
niet op verbeterd en alle pogingen zullen
moeten aangewend worden om deficitten te
voorkomen in deze weinig hoopvolle be
woordingen lichtte de minister zijn exposé
toe. Dat de bladen over het geheel zoo gun
stig oordeelen over 's ministers werk, is wel
een bewijs, dat de waarheid, zelfs als is zij
minder aangenaam om aan te hooren, toch
nog wel herberg kan vinden en inderdaad
wat heeft men aan schoonschijnende beschou
wingen als later de werkelijkheid zoo gansch
anders blijkt te zijn.
Aan de manifestatien van vriendschap en
sympathie schijnt voorloopig nog geen einde
te zullen komen, nu zou 't weer een Duitsch
eskader zijn, dat Portsmouth een bezoek zou
gaan brengen en zelfs zitten de Engelsche
autoriteiten reeds danig in de war, hoe zij
zich uit deze moeielijkheid zullen redden;
mogen de heeren een wachter voor hun mond
zetten, de schijn zelfa van partijdigheid dient
vermeden, wel mag men zijn hartelijkheid bij
greintjes afwegen, men dient den Duitschers
juitst evenveel te geven als den Franschen,
doch ook geen schijntje meer of minder.
w—i ■ii r— ii iiiii—fi —mum—nmnana—
Vier-en dertig personen, die beschouwd wor
den als de hoofdschuldigen aan de te Mar
seille gehouden manifestaties tegen de minis-
heid van een aap de hoogste toppen der boomen
beklimmen om te bespieden, of zacht gelijk een
slang zich in kruipende houding over den grond
voortbewegen, hij wist ook in het. geheele Turk
sche leger den weg en kende dc onderbevelheb
bers en hoofdlieden, zoowel als hunne zwakke
zijden.
Ithyssa was, evenals vroeger te Constantinopel,
ook thans in het leger een werktuig van Said
geweest, waarvan de aga zich des te viijer en
onbeschroomder kon bedienen, omdat hij heer
over leven en dood van zijn slaaf was, en omdat
volgens de Turksche wet de slaaf nooit tegen
zijn meester kon getuigen. Zoo was dan ook I-
thyssa met de intriges van Said tegen Gundacker
bekend, en Kolschitzky kreeg van hem de ver
klaring van het zonderling geluk, dat de eerste
?e ai al in van Said hem hare hulp had aangeboden,
thyssa verhaalde den Pool welken last Dione
aan Said had opgedragen, maar hoe de aga ook
zelfs door een medelid van het Oostenrijksch ge
zantschap was aangezocht om Max Gundacker öf
te Stamboul terug te houden öf hem te doen ver
dwijnen. Ithyssa had behoord tot de spionnen,
door wie Said alle schreden van Gundacker had
doen bewaken, en hem eindelijk naar het sterke
slot aan den oever van den Bosporus had laten
slepen. Hij verhaalde welk plan Said met geweld
had willen doordrijven, maar hoe dit daardoor
was mislukt, dat zijne schoone dochter, van liefde
en medelijden voor Max vervuld, diens ontvluch
ting had bewerkt, en hoe Said daarop in zijne
woede zijn kind had vermoord.
Het was des te meer verklaarbaar, dat Ayescha
van dien dag af den moordenaar van haar dochter
doodelijk haatte, daar Said steeds een grillig, ty
rannised, opvliegend karakter had gehad, en zelfs
zijn gemalin niet beter behandelde dan een slavin;
Ithyssa sprak echter ook ziin overtuiging uit, dat
Ayescha haar woord houden en wraak oefenen
zou op Dione en de gevangen prinsessen, indien
de Pool hare hoop teleurstelde.
Nadat Kolschitzky had onderzoeht, in welk ge
deelte van het Turksche leger hij het minst bloot
stond aan het gevaar den aga der Janitzaren te
ontmoeten, en waar hij dus het meest op het ge
lukken van zijn plan kon hopen, schafte hij zich
ecnige schoone paarden aan, en nadat hij zijn
gelaat had geverfd, en de snede van zijn baard
had veranderd, kwam hij als een Armenisch
ters Rouvier en Constans, hebben Zaterdag
reeds voor het kleine parket terecht gestaan.
Drie hunner zullen door de correctioneele
politie worden veroordeeld, en de overigen
zullen voor de rechtbank van gewone politie
verschijnen. De straffen, die hun kunnen wor
den opgelegd, variëeren van 11 tot 50 francs
boete en van een tot vijf dagen gevangenis
straf. Bovendien zullen nog een-en-veertig
anderen voor het kleine parket verschijnen.
Sarah Bernhardt, die in Australië veel
geld verdient, moet, naar men bericht, een
som van f 720,000 uit Sydney naar Parijs
gezonden hebben om te beleggen in aandee-
len der gemeentelijke leening, na aftrek van
f 6000, welke som een eerste bijdrage moet
zijn voor een tehuis voor oude acteurs en
actrices.
De Times verneemt uit Lissabon, dat het
transportschip India naar Madeira vertrok met
eene groote hoeveelheid graan. De regeering
contracteerde in Noord-Amerika voor de le
vering van 100,000 vaten tarwe. De koning
bekrachtigde de statuten der Mozambique-
compagnie, alsook hare overeenkomst betref
fende den Pungweespoorwegbouw met den
aannemer van Lann. Het maatschap
pelijk kapitaal bedraagt een millioen p. st.,
verdeeld in één ponds shares. De eerste serie
omvat 400,000 stuks. De bestuursraad bestaat
uit hoogstens 25 en minstens 15 leden, waar
van er zeven leden der regeering moeten
zijn en de meerderheid moet bestaan uit
Portugeezen, in Portugal ingezeten. Eene
delegatie zal den bestuursraad te Parijs ver
tegenwoordigen.
De onderhandelingen ;ijn weder afgespron
gen, zoodat de werkstaking aan de dokken
wordt voortgezet. Een oproeping is gedrukt,
waarbij allen dokwerkers wordt aangeraden
het werk neder te leggen. Zes en-dertig werk-
peardenkooper in het Turksche leger.
Ditmaal hield Kolschitzky zich ver van de
tenten van St. Ulrich; hij begaf zich naar dat
gedeelte van het leger, waar te midden van de
tenten van Tscherkessische ruiters zich een soort
van marktplaats bevond. Allerlei handelaars bo
den hier tabak, koffie en opium te koop. In de
kramen met levensmiddelen waren ook lederen
zakken met wijn te vinden en menig pacha of
aga versmaadde het niet hier heimelijk den heer
lijken, bedwelmenden drank te halen, welks
gebruik door de wet van den Profeet streng was
verboden. Hier werden bij het genot van de
koffie allerlei geroofde kostbaarheden verhandeld,
paarden verkocht of geruild, hier hoorde men
acn doedelzak van den Albanees of de viool van
den heiden; hier verzamelde de sprookjesverteller
een kring van nieuwsgierigen om zich; heen:
kortom, hier heerschte het bonte gewoel van een
jaarmarkt op groote schaal, want de ruiters
hadden rijken buit behaald en achtten het ge
roofde gering, in vergelijking van de schatten,
die men in het veroverde Weenen hoopte te be
machtigen.
Kolschitzky was in het Turksche leger spoedig
als te huis. Hij verruilde paarden, kocht buitge
maakte voorwerpen en gaf voor in het bezit te
zijn van zeldzame geneesmiddelen en elixers,
waarmee men het leven kon verlengen, paarden
vurig en onvermoeibaar maken enz. Hij specu
leerde op het bijgeloof en berèikte daarmee ook
weldra zijn doel; het gerucht van zijn wonder
middelen verspreidde zich in het leger en reeds
kort na zijne komst hadden bevelhebbers, officie
ren, ja zelfs een pacha zich tot hem gewend om
zijne middelen te beproeven. Het stoute zelfver
trouwen, waarmede hij met zijn hoofd borg
stond voor de onfeilbaarheid zijner middelen, de
slimheid, waarmede hij zijn verschillende klanten
wist te behandelen, verwekte een nieuwsgierig
vertrouwen, dat te meer gerechtvaardigd scheen,
daar men meende de macht te hebben hem te
staffen, indien het bleek dat hij een bedrieger was.
Kolschitzky had verscheidene vloeistoffen ge
reed gemaakt, deels uit onbeduidende, onschade
lijke bestanddeelen, deels ook uit aftreksels van
kruiden en planten, waarvan hij in zijn jagers
leven de geneeskracht had leeren kennen, zoodat
hij aan het bijgeloof ook iets kon aanbieden, wat
werkelijk goea was, bij de kooplieden in spece-
