Nummer 86, Donderdag 29 October 1891. 14e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
ANTOON TIELEN,
Staatkundig overzicht.
FEUILLETON.
BUITENLAND.
Frankrijk
UITGEVER:
Waalwijk.
en Laigstraalsche Courant,
Dit blad verschijnt Woensdag en Zaterdag avond.
Abonnementsprijs per 3 maanden.ƒ1,00.
Franco per post door het geheele rijk f 1,15
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden
aan den Uitgever.
Ad verten tiën 17 regels 0,60 daarboven 8 cent per regel
groote letters naar plaatsruimte. Advertentien 3 maal ter plaatsing
opgegeven, worden 2maal berekend. Advertentien voor Duitscb-
land worden alleen aangnomen door het advertentiebureau van
Adolf Steiner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
Om eens wat variatie te brengen in de
vrij eentonige parlementaire beraadslagingen
heeft men Zaterdag in de kamer van Frank
rijk eerst de begrooting van 1892 verdedigd
en haar daarna aangevallen. Oogenschijnlijk
zou men meenen met een operette-grap te
doen te hebben, doch in werkelijkheid was
't toch zoo heel dwaas niet. Rouvier, de mi
nister van financien, verdedigde in een wel
sprekend betoog het financieel beleid der
regeering in 't algemeen en het aandeel, dat
hij er in neemt, in 't bijzonder. Van een
buitengewonen druk op de belastingplichtigen
wilde hij niets hooren, in tegenstelling met
hen, die meenen dat 't elders alles beter is;
een wetsvoorstel over de hervorming der
drankbelasting zal in het volgende budget
worden ingelascht. De in behandeling zijnde
begrooting heette Rouvier in staat alle cri-
tiek te doen zwijgen, daar er na aftrek van
alle supplementaire kredieten, een overschot
van 29 millioen zou zijn.
Dit was Rouviers gunstig ontvangen be
antwoording van des afgevaardigden Piou's
aanvallen en na deze beantwoording der
voornaamste bezwaren door den laatste in
gebracht, na deze verdediging van zijn be
leid dus, volgde een aanval van den radi
caal Pelletan, die reeds dadelijk zeide in
zijn betoog den middelweg te willen bewan
delen; Piou heette hij te pessimistisch en
Rouvier te optimistisch, de waarheid, meende
hij, lag juist tusschen deze beide uitersten
in. Wel zag hij een aantal hervormingen,
maar niet genoeg zooals men weet lijden
radicalen over het algemeen aan hervormings
manie, het goede, dat er is, zien z:j over 't
hoofd, om te grijpen naar het onbekende, dat
lang niet immer genezing brengt voor alle
kwalen en dan zou hij willen dat men bij
hooger uitgaven zijn toevlucht nam tot be
sparingen, niet tot nieuwe belastingen een
schoon ideaal, maar niet zoo gemakkelijk
voor verwezenlijking vatbaarKrachtens zijn
XXV.
DE TERUGKOMST.
De Pool moest Max alles verhalen wat hij had
gehoord of vernomen, en hoe hij aan die berich
ten was gekomen. Hierdoor wist Max nu ook,
aan wie hij zijne redding uit de gevangenschap
te danken had. De Pool sloeg Max scherp gade,
toen hij vermeldde, dat de beide prinsessen het
aan de belangstelling van Dione voor hem ver
schuldigd waren, dat haar lot dragelijk was
geworden, en zijn voorkomen bij deze beschrij
vingen bevreemdde Max steeds meer.
Weten de prinsessen, vroeg Gundacker, dat
Dione mijne moeder is en dat deze wonderbare
samenloop haar heeft gered
In ieder geval heeft de gemalin van den
grootvizier haar dat verteld, hernam de Pool,
anders zou prinses Liechtenstein bezwaarlijk een
haarlok hebben opgeofferd, waar ik om heb
verzocht.
Een haarlok riep Max, rood wordende,
hebt gij een haarlok van haar voor mij
De laatste woorden werden zacht, nauw hoor
baar, bedeesd, als twijfelend in bange verwachting
uitgesproken.
Voor u heb ik ze juist niet gevraagd, maar
ik had eenige dingen noodig om den pacha
bijgeloovig te maken, en toen verlangde ik een
haarlok van een christelijke maagd. Maar de
prinses zal wel geraden hebben voor wien ik ze
verzocht.
En zij gaf ze Waar is zij
De Pool tastte in den borstzak van zijn wam
buis en stelde hem de lok ter hand. Hij zag hoe
Max met bevende hand er naar greep, hoe hij
zich slechts voor hem ontzag om haar aan zijn
lippen te brengen, en hoe zijn oogen schitterden.
Ik weet niet of ik goed gedaan heb, zei hij
met somberen ernst. Men mag geen onschuldig
hart bedriegen de prinses gelooft ongetwijfeld,
dat gij haar bemint, maar dan moet gij haar
ook toebehooren of ik heb misdaan; ik moet de
lok terugeischen, indien gij haar niet uw geheel
radicalisme veroordeelde Pelletan de protec
tionistische politiek en ondanks zijn politieke
richting drong hij aan op conservatisme op
het gebied der kolonien-manie. Houden wat
men heeft en niet trachten naar meer, bleek
's heeren Pelletan's devies in deze.
De algemeene beraadslagingen over de
begrooting zijn nu gesloten en de artikelsge-
wijze behandeling heeft een aanvang genomen.
Wat evenwel meer dan de financieele mug-
gezifterijen de aandacht bezig houdt, is Frank-
rijks economische politiek en het nieuwe
economische regime kost den regeeringsman-
nen heel wat zorg en slapelooze nachten, 't
Is dan ook een groote stap, dien men gaat
doen, men kent de waarheid van het spreek
woord, hetwelk zegt, dat hij, die voor anderen
een kuil graaft, er zelf leelijk kan intuimelen
en in zoo'n 'cuimelpartij heeft men volstrekt
geen lust, doch wie A heeft gezegd moet
ook B zeggen, meent men in de regeerings-
kringen, en daarom holt men voort op den
ingeslagen weg tot 't wellicht te laat is.
Dat de senaat de protectionistische stroo*
ming zal trachten tegen te houden, is niet
te denken, hoewel de vrijhandelsmannen he
mel en aarde in beweging brengen, om als
nog wijziging te krijgen in het door de re
geering voorgestelde en door de kamer reeds
goedgekeurde. De regeering is voornemens
aan het parlement ter goedkeuring voor te
leggen een plan, volgens hetwelk zij tot einde
1892 het nieuwe minimumtarief toe' wil pas
sen op die staten, welke met Frankrijk nog
een tractaat hebben, nl. Belgie, Nederland,
Zwitserland, Spanje, Zweden en Noorwegen
en Portugal, op voorwaarde, dat die staten
ook hun laagste tarieven toepassen op Fran-
sche waren.
Uit Madagascar worden in den laatsten
tijd voor Frankrijk niet zeer gunstige berich
ten ontvangen. „De onbeschaamdheid der
Hovas, voornamelijk der hoofden, wordt on
dragelijk," dus luidt het in de jongste tele
grammen omtrent de houding der oorspron
kelijke bezitters des lands, „en voortdurend
hart hebt gewijd.
Dat behoort haar, zoolang er een adem
tocht in mij isriep Max, en nu drukte hij de
lok aan zijne lippen. Ik geef die lok niet terug
of zij moest haar zelve opeisclien.
Het kwam mij voor, zei de Pool, dat uw
oog op een andere was gevallen, ik zag de hand
van de dochter van meester Bockel in de uwe.
Eene wolk vloog over het gelaat van Gund
acker. //Spreek mij daar niet over, antwoordde
hij, zichtbaar verward. Er is geen meisje op de
wereld, wie ik meer achting en vrienschap toe
draag dan dit lieve kind. Louisa kent mijn hart,
zij weet dat een onbereikbaar tooverbeeld mij
heeft geboeid, zij beklaagt mij."
En gij speelt met het vuur, dat gij hebt
ontstoken! Gij denkt slechts aan u zelve, en
ziet niet, dat zij daaronder te gronde gaatIk
heb geen recht u verwijten te doen, maar meester
Bockel moet het weten
Zwijg! viel Max hem in derede. Gij spreekt
daar een vermoeden uit, dat mijne eer kwetst;
meester Bockel weet, dat Louisa mij haar
hart niet heeft geschonken; hij weet welk droom
beeld mijn hart najaagt, God weet wat daarvan
nog zal komen. Maar bemoei u niet met zaken,
die u niets aangaanindien gij mij ten minste
voor een rechtschapen man van eer houdt.
Daarvan ben ik overtuigd, dat gij dat zijt!
hernam de Pool, met geweld de smart bedwin
gende, die zijn hart verscheurde. Gij hebt gelijk,
de zaak gaat mij niets aan.
Kolschitzky sprak die laatste woorden met een
onbeschrijfelijke bitterheid, maar Max was te zeer
in zijn eigen gedachten verdiept om op hem te
letten, want ae woorden van den Pool hadden
hem opnieuw gewaarschuwd, dat hij met het
vuur in de borst van Louisa speelde.
XXVI.
DE VERKLARING.
Niemand in het huis van Bockel begreep, wat
den Pool zoo geheel had doen veranderen, maar
niemand geloofde ook van hem, dat hij onbe
dacht had gehandeld; zoo dikwijls hij zich in den
loop der volgende dagen vertoonde, kon ieder
hem aanzien, dat hij een diepe smart in zijn
borst verborg.
Max had geen geheim gemaakt van de mede-
deelingen van Kolschitzky, en Louise verheugde
staan de Franschen aan allerlei plagerijen
bloot."
Volgens een telegram uit Madrid hebben
de kamers van koophandel een onderzoek
ingesteld naar den stand van den wissel op
het buitenland, den toestand der bank, den
uitvoerhandel in wijnen en de algemeene
staathuishoudkundige politiek.
Wat de wijnquaestie betreft, zoo heelt de
beslissing der Fransche regeering in zake de
handhaving en vernieuwing der invoerrech
ten op de Spaansche wijnen in de pers op
het schiereiland een storm van verontwaar
diging doen opgaan. Ofschoon die beslissing
sinds eenige weken een publiek geheim was,
is zij voor den Spaanschen wijnhandel thans
een feitelijke sluiting van de Fransche markt
voor hare producten, dubbel bezwaarlijk met
het oog op de ongunstige financieele toe
standen. Daar Frankrijk den Spaanschen wijn
alleen noodig heeft om de Fransche wijnen
te versnijden, zal het een daaropgelijkend
product gemakkelijk van elders kunnen be
trekken, doch het is nu voor de Spanjaarden
zeer moeilijk om voor den aanwezigen of
nog te wachten voorraad nieuwe afnemers
te vinden. Wel is er in Spanje aan gedacht
om deskundigen uit Zuid-Frankrijk te laten
overkomen en den wijn op de plaats zelf te
bewerken, en er zijn reeds proeven in dien
geest genomen, doch met zeer verschillenden
uitslag, afhankelijk van klimaat of van be
kwaamheid der verbouwers. Zoolang de
Spaansche roode wijnen hunne consumenten
bereiken in den vorm van Medoc, waartoe
die in Zuid-Frankrijk worden omgewerkt, vin
den zij goede afnemers, doch zoodra de uit
voer uit een Spaansche haven plaats vindt,
zijn zij veel minder getrokken en verliezen
het grootste deel hunner waarde. De veront
waardiging der Spanjaarden tegen hunne noor
delijke naburen is dus in deze begrijpelijk.
In het parlement van Hongarije schijnt het
lieve leventje opnieuw te beginnen. Bij alle
voorstellen, bij kredietaanvragen en doodon-
zich innig over zijn nieuwe hoop; zij zou den
Pool zoo gaarne hebben bedankt, dat hij zijn
leven had gewaagd om Max dien troost te bren
gen, maar haar ontbrak de moed om een ver
trouwelijk woord met hem te spreken.
Hij had zoo zonderling geglimlacht, toen Bockel
eens had gezegd, dat men het nog wel zou bele
ven, dat zijn voormalige gezel een prinses naar
huis bracht; er lag in dien glimlach iets bitters
en indien het de familie Bockel mogelijk ware
geweest hem van afgunst te verdenken, dan had
zij op het vermoeden moeten komen, dat hij Max
dien triomf misgunde. Daar men nu de ware
oorzaak zijner veranderde stemming niet kon
raden, bleef er slechts de onderstelling over, dat
hij gedurende zijne afwezigheid van YVeenen in
het leger der Turken of in dat van den Lotha-
ringer iets moest hebben vernomen, dat hem nood
zaakte zijn aanzoek om de hand van Louise op
te geven. Misschien had het een of ander hem
een vergeten plicht herinnerd, misschien had hij
ontdekt, dat iemand, die hij voor dood had ge
houden, nog leefde, en was zijn blijmoedigheid
verdwenen bij die herinnering aan oudere ver
plichtingen. leder lid van de familie Bockel had
hem lief gekregen en betreurde het, dat hij zijn
geheim bewaarde; maar niemand deed eene vraag,
om niet onbescheiden te schijnen, en zoo werd
eene verklaring onmogelijk gemaakt.
Men zag elkander nu ook zeldzamer, daar de
dienst zwaarder werd, naar mate de gelederen
werden gedund door den dood, door verwondin
gen en ziekten; de lust om zich met plannen en
gedachten voor een beteren tijd bezig te houden,
verdween meer en meer; op alle gemoederen drukte
als een zware last het vooruitzicht, dat er voor
de belegerden geen andere verlossing uit hun
lijden was te wachten, dan de dooa onder de
puinhoopen der stad.
Wederom waren weken voorbijgegaan, maar
geen straal van hoop op ontzet verkwikte de
benauwden in hun nood; de ellende in de stad
bereikte den hoogsten graad. Men kende slaap
noch rust. Des daags donderden de kanonnen en
woedde de strijd, des nachts moest men de be
schadigde wallen en muren herstellen, en de doo-
den begraven. De Turken hadden in de aanhou
dende gevechten ook groote verliezen geleden; de
gedurige bestormingen hadden den grootvizier
reeds bijna 50,000 man gekost, maar het leger
van den vijand was evenwel nog een geduchte
schuldige wetsvoorstellen, wordt er tusschen
de mannen der linkerzijde en de regeering
een formeel gevecht geleverd, evenals in de
dagen van Tisza en zelfs is er uit dat gekijf
en gekibbel nu een uitdaging gevolgd van
den afgevaardigde der oppositie Horansky
tegenover den minister van justitie Szilagyi.
Gelukkig hebben de getuigen 't zaakje ter
elfder ure in den minne geschikt.
't Ministersbaantje lijkt in Hongarije dan
al wonder gevaarlijk.
De regeering der Vereenigde Staten neemt
het tegenover Chili zeer hoog op. Volgens
mededeeling van ambtswege beschouwt ;e
de aanranding der Amerikaansche matrozen
te Valparaiso als eene beleediging der Ame
rikaansche vlag en Amerikaansche eer aan
gedaan, welke een zoo krachtig mogelijk op
treden der diplomatie vereischt. Egan, de
gezant in Chili, heelt instructies ontvangen,
waarin hem gelast wordt een alleszins al-
doend herstel van het onrecht te vragen, ten
einde de zaak in der rr.inne te schikken, zon
der dat de eer der beide landen hieronder
lijde. Wanneer de gevraagde genoegdoening
niet gegeven wordt binnen een redelijken
tijd, zal Egan worden teruggeroepen en zul
len de diplomatieke betrekkingen geheel
worden afgebroken.
Nog geen berichten uit het zuiden des
lands, dat het water in de overstroomde stre
ken begint weg te vloeien. Integendeel, het
water blijft wassende. Te Laurens-les-Bains,
bij Privas, departement Ardèche, zijn acht
huizen ingestort.
Hier en daar hebben de werkstakende
glasblazers den arbeid hervat, zonder eenige
voldoening op hunne eischen gekregen te
hebben. In het departement Marne zijn on
der anderen alle handen weer aan het werk.
macht; in de stad daarentegen was het kleine,
gedunde aantal der verdedigers tot een hoopje
doodelijk afgematte raenschen ingesmolten. De
lucht was door de opstijgende gassen van in der
haast begraven lijken verpest, besmettelijke ziek
ten raapten duizenden weg, in alle huizen lagen
gekwetsten en zieken, reeds ontbraken de genees
middelen, de honger waarde door de straten rond,
met steeds holler wangen sleepten de uitgeputte
strijders zich over de wallen, en steeds zwaarder
werd de arbeid, om de verbrijzelde muren en
vernielde aardwerken in staat van verdediging te
houden. Reeds hadden de Turken acbttienmaal
storrageloopen, reeds hadden de verdedigers vier-
en-twintig uitvallen gedaan, en nog kwam er
geen hulp. De keizerstad lag als in een zee van
stof, rook, en vuur begraven. De grootvizier had
in zijn woede over den langdurigen, hardnekki-
gen tegenstand, aan graaf Starhemberg en aan
aen bisschop Kollonitz doen weten, dat hij hun
het hoofd zou laten afslaan als de stad in zijn
handen was, maar des te ijveriger vervulden zij
hunne plichten van verdediging en hulpbetoon,
ieder op zijn post.
Den 5en September 1663 was de aanval der
Turken woedender dan ooit. Den vorigen avond
had een groote mijn het voorste gedeelte van het
Burgbastion in de lucht doen springen, en een
andere had in den wal van het Löwenbastion bres
gemaakt. Met bovenmenschelijke dapperheid had,
Starhemberg de openingen in de verbrijzelde wer
ken doen herstellen, en onder een aanval der
Turken van vierentwintig uur, uit balken, en palen
versperringen laten maken. Kanon- en musket
kogels, houwen, stooten en slagen met zeisen,
spiesen, hellebaarden, knodsen, strijdbijlen en
strijdkolven, regenen op de aanstormende Janit-
zaren; terwijl zelfs vrouwen helpen om de straten,
die het eerst aan het gevaar blootstaan, door ket
tingen en balken en door ijzeren venstertralies
te barricadeeren.
De donder der kanonnen, het Allahgeschreeuw
der Turken doet den grond dreunen, maar de
mannen van Weenen staan pal. Op het Burgbastion
strijden naast elkander soldaten en burgers, stu
denten en leden van het vrijcorps. Max Gund
acker, nauwelijks van het krankbed herrezen,
slaat een Turk neer, die reeds den sabel boven
het hoofd van meester Bockel heeft opgeheven.
Jozef ligt dood in de bres, Leopold Bockel bloedt
uit een diepe wond. Wordt vervolgd.