Nummer 50.
Donderdag
Juni 1893.
16e Jaargang,
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
99
AiNTOON TIE'LRN,
De Echo van het Zuiden,
Hul«(jksfhrra Lufsinitsrfcr Courant,
Dit blad verschijnt Woensdag en Zaterdag avond.
Abonnementsprijs per 3 maanden j 1,00.
franco per posi door het geheele rijk f 1,15
brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zendr
tan den Uitgever.
1 T G E V Lfi R
Waalwijk.
Advertentiën 1—7 regels 0,60 daarboven 8 cent per regel
groote letters naar plaatsruimte. Advertentien 3 maal ter plaatsing
opgegeven, worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitacb-
land worden alleen aangnomen ioor het advertentiebureau van
Adolf Steinek, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
UITTREKSEL uil het VERSLAG der Kamer van Koophan
del en Fabrieken te Waalwijk.
Algemeene beschouwingen.
Het jaar 1892 leverde voor onze industriëele streek over het
algemeen geene gunstige resultaten op ten aanzien van den
handel, maar uog minder ten opzichte van de nijverheid.
De schoenenfabrieken werkten wel op den gewonen voet door
en de gezellen hadden ook in den afgeloopeu winter, zij het
dan tegen eene betrekkelijk geringe loonsvermindering, wel genoeg
werk, doch de fabrikanten zeiven klagen terecht over geringe
prijzen, terwijl tevens de ongunstige toestand van den handel
en de slechte betalingen in de hoofdsteden van ons land, waar
het fabrikaat zijne voornaamste débouchés vindt, oorzaak waren
van min of me» r belangrijke verliezen.
Dientengevolge kwamen er in deze streek eenige faillissemen
ten en onderhandsche schikkingen met crediteuren voor.
Ongelukkigerwijze vielen deze déconfitures ongeveer op den
zelfden tijd voor, namelijk in de maanden November en Decem
ber, een tijdstip waarop eene catastrophe vau dien aard het
meest gevoeld wordtzoowel door den werkman als door den
werkgever.
Voor het tegenwoordige wordt er weer druk gewerkt en de
voorjaarsleveringen, begunstigd door goed weder, zijn zelfs van
grooteren omvang dan verleden jaar op het correspondeerend
tijdstip.
Vooral de leerlooierij in deze gemeente is in enkele opzichten
eene hetere periode ingetreden, daar haar fabrikaat, zeer ge
wild en gezocht blijvende, gemakkelijk aan de hoogste prijzen
te plaatsen is. Die prijzen zijn echter nog altijd weinig loonend,
doch het algemeen gevoelen bestaat, dat, tengevolge van de
beduidend mindere inwerking van ruwe huiden op de voor
name buitenlandsche leerlooierijen en de betrekkelijk geringe
voorraad daarvan op de hoofdmarkten van Europa, gevoegd
bij de enorme reductie in de slachting, in vergelijking met
vorige jaren in Laplata en de Ilio Grande, in deze binnenkort
eene merkbare wending ten goede kan komen.
De zoolleerlooierijen, die zeer belangrijk zijn, hebben ook
voor, dat zij meest alle gedreven worden met eigen kapitaal.
Deze twee takken vau industrie, schoenmakerij en leerlooierij,
maken hier sedert onheugelijke jaren de hoofdbronnen van be
staan uit. Haar hoogste bloei dateert van de jaren 1850 tot
1875. Sedert zijn de winsten veel verminderd, hoofzakelijk
tengevolge van de ongelijkmatige heffing van rechten en handels
tarieven in het buitenland. Hier wordt alle fabrikaat bijna
zonder belasting ingevoerd, terwijl de grenzen van het buiten
land, tengevolge van de hooge rechten, die daar van onze
gefabriceerde artikelen worden geheven, voor onze nijverheid
zijn gesloten
Wat de scheepvaart aangaat, kan onze gemeente zich ver
heugen in eene voortdurend toenemende beweging. Zij gaat
bovendien eene goede toekomst tegemoet door de werken in
verband met den nieuwen Maasmond. Met voldoening verneemt
men, dat de zoozeer gewenschte schutsluis in onze haven alle
kans krijgt om tot stand te komen.
Hierdoor zullen niet alleen voor deze gemeente en haar directe
omgeving handel en scheepvaart vergemakkelijkt en voor
meerdere uitbreiding vatbaar gemaakt worden, maar ook de
voorname fabrieksplaats Tilburg, waarvoor de Waalwijksche
haven tot dusver de geschiktste waterweg is, ziet in deze schut
sluis veel belang. Vandaar dat dan ook haar Gemeentebestuur
en de Kamer van Koophandel, in vereeniging met de Kamers
vau Koophandel te Amsterdam en te Waalwijk, bij de Hooge
Regeering verschillende officieele stappen hebben gedaan ten
gunste van dit hoogst nuttige geprojecteerde rijkswerk.
De beweging op 's rijks post- en telegraafkantoor, evenals het
mouvement bij het correspondentschap der Nederlandsche
Bank, toont in allerichtingen min of meer belangrijke uitbrei
dingen aan, zooals uit het overzicht der operatien van het
correspondentschap en van het rijks post- en telegraafkantoor
nader in dit verslag zal blijken.
Verschillende werken tot verfraaiing van de gemeente en tot
verbetering van waterloozing voor de landerijen in den Biunen-
en Buitenpolder, in verband met het waterverbruik voor de
leerlooierijen, zijn bij het Gemeentebestuur en de betrokken
Polderbesturen aanhangig.
De uitvoering daarvan, zal waarschijnlijk in den loop van
1893 geschieden, (voor zoover men niet zal hebben te wachten
op de meergenoemde werken van den nieuwen Maasmond,)
waardoor vooral de irrigatie en de in- en uitlooziug eene aan
merkelijke verbetering zullen kunnen ondergaan.
Onze week- en jaarmarkten blijven haren goeden naam hand
haven, ofschoon de handel in vee niet gunstig was, tengevolge
van het verbod van invoer in Belgie en Duitschland.
Ook vertoonde zich, zoowel in de zand- als in de kleistreek
onzer nabuurschap, het mond- en klauwzeer. Dit onheil is ge
lukkig weer geweken.
In den aanvoer had dit toch geene belangrijke vermindering
tengevolge, zooals uit de cijfers in de daartoe bestemde rubriek
blijken zal. Bij de reeds bestaande jaarmarkten werd in den
loop van het jaar nog eene enkele zoogenaamde groote markt
gevoegd.
De gezondheidstoestand van den veestapel laat thans niets
te wenschen over. Het bezoek op de markten neemt intusschen
gaandeweg toe.
De gunstige ligging onzer gemeente aan spoor- en waterwe
gen, omgeven door een aantal welvarende dorpen, haar vormend
tot het middelpunt der Langstraat en als hoofdplaats van het
Kanton Waalwijk, geven onze gemeente een eigenaardig, bedrijvig
cachet, zooals men zelden in plaatsen van gelijken rang aantreft.
Verlegging van den Maasmond.
De werken tot verlegging van de uitmonding der rivier de
Maas vorderen goed; met het, graven der nieuwe rivier is men
reeds gekomen tot onder de gemeente Bezooien en aan de Waal
wijksche grenzen. liet zuider afvoerkanaal onder deze gemeente
ten oosten van de Waalwijksche haven werd opgeleverd en
goedgekeurd; eveneens het scheepvaartkanaal ten westen dier
haven, welk kanaal in het begin van November voor de scheep
vaart werd opengesteld.
Omtrent, het bouwen eener schutsluis tot verbinding der
Waalwijksche haven met de nieuwe rivier is door de hooge
regeering nog geen beslissing genomen.
De minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, heeft
aan Gedeput. Staten van Noordbrabant medegedeeld, dat hij
bereid is de onderwerpelijke sluis te bouwen, mits de provincie
de toegezegde bijdrage van V3 in de aaulegkosten gestand doet
en de gemeente Waalwijk op zich neemt het onderhoud en de
bediening der sluis. Daar echter deze kosten nog al aanzienlijk
zijn, zullende die om de f 2000.per jaar bedragen, en de
gemeente om ze te dekken verhooging van de bestaande belas
tingen zou moeten uitschrijven, heeft de Gemeenteraad B en W.
in vereeniging met onze Kamer van Koophandel opgedragen,
met de betrokken autoriteiten in correspondentie te treden en
te trachten het daarheen te leiden, dat tie Staat ook deze kosten
op zich neemt.
Fabrieks- en Handelsnijverheid,
Omtrent den toestand der leerlooierijen valt het navolgende
mede tc deelen
Niet minder dan in de twee of drie voorgaande jaren wel
ken de leerlooierijen in deze gemeente Hink door.
Op de eerste plaats de voorname zoolleerlooierijen, jaarlijks
met ongeveer 25,000 stuks in diverse soorten en wichten, doch
meestal prima soort zware huiden.
Onder bijvoeging van de daartoe benoodigde schors en andere
looimiddelen, wordt het jaarlijksch kapitaal berekend op ongeveer
f 500,000, een kapitaal, dat, naar men weet, slechts ongeveer
om de twee jaar is om te zetten.
Tengevolge van den algemeen drukkenden toestand van handel
en industrie, en niet minder als gevolg van de ongunstige
toepassing der bestaande handelstarieven in het buitenland, zijn
de intresseu en de winsten van dezen voornamen tak van
nijverheid niet genoegzaam loonend, voor de opofferingen, die zich
fabrikanten getroosten.
Het is niettemin bemoedigend den volhardenden ijver en het
beleid onzer leerlooiers gade te slaan en te zien, met hoeveel
belangstelling zij zich op de hoogte stellen van beproefde, deug
delijke methoden vau bereiding, waardoor zij de fameuse con
currentie van het buitenland hot. hoofd weten te bieden.
Verschillende voorname looiers hebben het aantal werklieden
vermeerderd, hunne werkplaatsen en drogerijen vergroot en
verbeterd en deze naar de eischen des tij cis doen inrichten.
Een en ander draagt er toe bijdat het fabrikaat werkelijk
met het beste kan worden vergeleken en dat er althans voor
zooveel mogelijk in het binnenland een goed débouché wordt
gevonden.
Naast de zwaarleerlooierij komen in aanmerking de paarden-
lederfabrieken die hier in de laatste jaren eene aanzienlijke
uitbreiding erlangden.
Men beweert, (lat er geen tweede plaats in Nederland bestaat,
waar deze branche zulk eene hoogte heeft bereikt. Op de ge-
zamelijke paardenl eerlooierij en werden in 1892 10 a 17 duizend
paardenhuiden verwerkt met een verbruik van 300,000 pond
schors, 200 vaten extract, meestal quebracho, 400 vaten traan,
14000 kilo vetongerekend dégras en andere ingrediënten
(grondstoffen en looimiddelen) ter bereiding en afwerking be-
noodigd.
Het personeel op deze, met inbegrip der op meer bescheiden
schaal werkende schachtenfabrieken, bedraagt p.m. 100 manne
lijke werklieden.
De werkloonen varieeren van /'6 tot f 10 per week.
De prijzen van het gefabriceerde zijn over 't geheel laag en
de betalingen gaan langzaam zoodat ook hier van te weinig
verdiensten sprake is, terwijl daarentegen huiden, looimiddelen
en andere grondstoffen contant en tegen betrekkelijk hooge
prijzen moeten ingekocht worden. Getuige echter het toenemend
clebiet en de uitbreiding der inrichtingen, wordt het paarden-
leder evenals de bereide schachten voor heeren bottines zeer
geroemd en gezocht. Tegenover de geringe winsten dienen de
ondernemers dus hunne vergoeding te vinden in den vermeer
derden omzet.
De schoenenfabrikanten, zooals wij reeds in onze algemeene
beschouwingen constateerden, klagen ook over minne prijzen
en slechte betalingen. Het gevolg van deze onereuse omstan
digheden was, dat er verschillende schoenmakersbazen van den
tweeden en derden rang noodlijdend werden en dat daarnaast
enkele grootere het aantal werklieden moesten verminderen en
hunnen omzet inkrimpen. Andere werkgevers die of aan
hunne zaken uitbreiding hebben kunnen geven of eene nieuwe
machinale sehoenmakerij op touw zetteden, namen deze werk-
loozen spoedig op, zoodat er gelukkig ouder de schoenmakers
knechts bijna geen gebrek aan arbeidzelfs in den harren
winter, heeft geheerscht, of mocht dit in geringe mate al hebben
bestaan, dan was het slechts voor zéér korten tijd en wellicht
onder de minder bekwame gasten. Daarentegen waren de
meeste werkgevers genoodzaakt tengevolge van de reductie
op de prijzen vau haar fabrikaat, de loonen min of meer te
verlagen. Deze loonsvermindering werd geleidelijk en met
overleg toegepast, zoodat hierdoor geen stoornis in den gewonen
gang van zaken is ontstaan. De werklieden zijn overtuigd van
de noodzakelijkheid van dezen maatregel, bewust als zij verder
zijn van hunne gunstige positie tegenover tal van werklieden
van andere bed rij fs- en nijverheidsinstellingen in ons vaderland.
Is de toestand der schoenenindustrie dus al niet rooskleurig,
het voorjaar van 1893 laat zich iets heter aanzien. Er bestaat
meer vraag in alle artikelen en de voorraad hier en in andere
productie-plaatsen der Langstraat is oneindig minder dan verle
den jaar. Fabrikanten en werklieden beijveren zich om het
fabrikaat te verbeteren en zich op de hoogte van den tijd te
stellen. Er bestaat aan beide zijden een merkbaar streven
om den goeden naam van de Waalwijksche en Langstraatsche
schoenenindustrie meer en meer te handhaven en te bevorderen.
De Nederlandsche fabriek van lederartikelen te Baardwijk
heeft opgehouden te bestaan, als gevolg van verliezen, geleden
op verschillende aannemingen wanbetalingen en de te lage
prijzen van het fabrikaat.
in de maand November werd het hekend dat deze zaak
noodlijdend was. Het gerucht, dat helaas weldra waarheid bleek
te zijn veroorzaakte in deze streek eene niet te ontkennen
paniek.
De roep echter bleek ook hier weer erger te zijn dan de
daad, en alhoewel het deficit niet onbeduidend was, is de
liquidatie gunstig en met beleid, thans nagenoeg afgeloopeu.
Aan crediteuren is reeds 50 pet. vau hunne vorderingen
uitbetaald; een groot aantal werklieden is actief gebleven van
het begin tot aan het einde der afwikkeling der loopende zaken
en commissies.
Het aantal werklieden bedroeg ruim zestig, die allen bij andere
fabrikanten zijn ondergekomen. De reden, waarom wij bij deze
geschiedenis iets langer stilstaan, dan in een verslag gebruikelijk
is, vindt zijn oorsprong in de omstandigheid, dat de toestand
der fabriek, ten opzichte van hare gunstige verhouding tot en
voor den werkman telken jare breedvoerig in het verslag
werd besproken.
Hare grieven van verschillenden aard, tegenover militaire aanbe
stedingen van het rijk het vak betreffende, werden door de
kamer te zijner tijd gerelateerd en in haar verslag opgenomen.
De resultaten der fabriek van leestklaar schoenwerk te Be-
zooien zijn bevredigend. Niet op groote schaal werkende breidt
de clientele zich toch steeds uit eu legt de fabrikant zich vooral
toe op solied en fijn werk. De binuenlaudsche afnemers, waaruit
de claudisie bijna uitsluitend bestaat, (in het buitenland valt
niet te coucurreeren, uithoofde der ongelijke rechten) zeggen,
dat zij in hoofdzaak de fijnere artikelen van deze fabriek be
trekken. In dien zin is hier dus bepaald vooruitgang waar
te nemen.
De hier gevestigde lijmfabriek verkeert, zooals de fabrikanten
verklarenals zooveel andere van dien aard in gedrukten
toestand. De prijzen van de gefabriceerde lijm zijn, wellicht
tengevolge der buitenlandsche scherpe concurrentie en het min
dere verbruik in de ambachts- eu nijverheidsinrichtingen, die
lijm bezigen, tot een dusver ongekend laag standpunt gedaald.
De omzet bepaalde zich dan ook slechts tot kleine partijtjes
voor onmiddellijke behoefte. Flinke partijen zooals vroeger
zijn bijna niet te plaatsen. Daartegenover staat nochtans, dtft
de grondstoffen, hoofdzakelijk het ruwe lijmvleesch, spotgoedkoop
door de looiers wordt afgegeven. Concurrentie bestaat er bijna
in deze streek niet. Het fabrikaat wordt geroemd en blijkt
steeds van goede qualiteit te zijn.
De van ouds bestaande tabak- eu sigarenfabriek met snuif-
kerverij heeft, naast de nieuwere inrichtingen van dien aard
niet op groote schaal werkende, een goed debiet.
De ondernemer van de sedert onheugelijke jaren hier bestaande
vernisstokerijmet aanverwanten handel in verfwaren en schil
dersgereedschappen, blijft zich steeds in een goed debiet ver
heugen.
Niettegenstaande de enorme concurrentie had de bierbrouwerij
«De Witte Klok" voortdurend een goeden afzet barer verschil
lende biersoorten.
De stoomwasscherij en drogerij werkt met succes; het aantal
abonnés, zoowel in deze gemeente als van andere in den omtrek,
neemt gestadig toe.
De twee stoom- en windmolens alhier en die te Baardwijk
en Besoijen, hebben genoegzaam te doen, zoowel voor bemaling
m granen als schors en andere looimiddelen.
De heide boekdrukkerijen met eene daartoe behoorende cou
rantendrukkerij en aanverwanten boek- eu papierhandel, genieten
een flink debiet, met toenemende claudisie.
De beide apotheken eu drogisterijen, met daaraan eigenaardig
verbonden winkelnering, genieten het algemeen vertrouwen en
verkeeren blijkbaar in gunstige positie.
De koffiebranderi j bleef op denzelfden voet als vorig jaar werken,
alleen voor eigen clièntele van den koopman-brander.