Nummer 97. Donderdag 5 December 1895. 18e Jaargang.
LIEFDE OVERWINT.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
ANTOON TIELEN,
Staatkundig overzicht.
FEUILLETON.
BUITENLAND.
Belgie.
Frankrijk.
UITGEVER-
Waalwijk.
WaalwpscSie en Langstraalsche Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag en Zaterdagavond.
Abonneraentsp rijs per 3 maanden t' 1,
Franco per post door het geheele rijk f 1,25.
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco e zenden
aan den Uitgever
Advertentiën 1 7 regels f0,60; daarboven 8 cent per regel,
groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën 3maal ter plaatsing
opgegeven worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitsch-
land worden alleen aangenomen door het advertentiebureau van
Adolf Steiner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
Von Köller, Pruisen's minister van binnen-
landsche zaken, niet doende, wat zijn hand
vond om te doen. doch meenende, dat hij
zijn eigjaifpafl^acHpnaire meeningen heel wel
ckien duidelijk uitgedrukten
wensch van den keizer, heeft een aantal
sociaal-democratische vereenigingen te Berlijn
doen sluiten door het hoofd der politie. Door
dezen maatregel zijn getroffen elf vereeni
gingen en comités: zes kies-comités van
den rijksdag, een sociaal-democratisch pers
comité, een propaganda-club, dé plaatselijke
afdeeling van de partij, het hoofd-comité en
de vereeniging van afgevaardigen der partij.
Deze maatregel is genomen op grond van
paragraaf 8 van de wet van 1850 op de
vereenigingen, waarbij wordt geregeld de
verhouding der politieke vereenigingen onder
ling en het lidmaatschap van vrouwen en
leerjongens. Er is wel eenig verband tusschen
de huiszoekingen bij de leiders der partij
en den maatiegel van de Berlijnsche politie;
het een zoowel als het ander is een offensief
optreden, of ten minste een eerste stap in
die richting, tegen de sociaal-democraten.
Natuurlijk draagt de maatregel een voorloopig
karakter de procureur-generaal dient een
aanklacht in wegens overtreding der wet,
waarbij dan blijken moet of het onverwachte
optreden al dan niet wettig is geweest. Naar
de letter kan er geen twijfel zijn aan de
wettigheid duidelijk en klaar wordt bij be
doelde paragraaf verboden en strafbaar gesteld
elke verbinding tusschen verschillende ver
eenigingen onderling twee vereenigingen,
die een geheel onbeduidende briefwisseling
voeren, zij 't ook over een niet-politiek
onderwerp, kunnen vallen onder den verrei-
kenden arm van het zwaard, nader aangeduid
als het zwaard der gerechtigheid. Dat is
volger.r. (It leifcï" d^r wet, naar den geest
schijnt men te hebben gghandeld, vele jaren
lang. Bedbeide vereenigingen toch hebben
meer dan twintig jaren achtereen een bloeiend
19
Nadat er nog op was gewezen, dat niemand voor
deel kon trekken uit den dood van mevrouw Rech-
ling dan alleen de beschuldigde, die door twee be
weegredenen tot de daad was aangespoord: ten eer
ste, door de zucht naar wraak over de ondervonden
beleedigingen, ten tweede, door de begeerte om de
hinderpalen uit den weg te ruimen, die haar
huwelijk beletten, nadat er ook op gewezen was,
dat hier niet aan een zelfmoord kon gedacht
worden, en ook niet kon worden aangenomen,
dat de overledene het vergift op andere wijze
had ingekregen, was de akte van beschuldiging
ten einde. De president richtte thans tot Valentine
de yraag of zij hare schuld bekende.
talmde verscheidene minuten. Een beslist
ja, of neen vermijdende, antwoordde zij toen:
Ik heb mevrouw Rechling geen vergift toe
gediend.
Verder ondervraagd wordende, verhaalde zij
den loop der gebeurtenissen geheel zooals die in
de akte van beschuldiging was geschilderd, en
erkende ook, dat zij zeer verbitterd was geweest
op mevrouw Rechling.
Dan zou het toch natuurlijker geweest zijn
de gevraagde verfrissching te weigeren, zei de
president.
De gedachte daaraan kwam bij mij op, maar
ik achtte dit een onbeleefdheid, luidde het ant
woord.
En toen haalde u den cognac. Hoe kwam
het dat u deze zoo dadelijk bij de hand had
Eiken avond dronk mijn vader een glas
cognac met water, voor hij te bed ging.
Maar u opende een nieuwe llesch.
De andere was den vorigen avond leeg ge
schonken.
En hoeveel dronk mevrouw Rechling?
Een glas cognac vei mengd met water, en
een half glas onvermengde cognac.
Hoe kwam dat?
Toen zij het eerste glas leeggedronken had,
verlangde zij nog meer, en ik wilde niet naar
bestaan geleid zonder dat één enkele maal
in die lange periode de Berlijnsche politie
iets onbehoorlijks of onwettigs heeft ontdekt.
Zijn de heeren al dien tijd blind of bij
ziende geweest, of hebben zij een laakbare
toegevendheid gebruikt vis a vis de sociaal
democraten 't Een is even onwaarschijnlijk
als het ander; men zal in regeeringskringen
plotseling tot de erkenning zijn gekomen, dat
op grond van paragraaf 8, in het belang van
de goede zaak en ten pleiziere van den keizer
eenigszins ruim opgevat, reeds heel wat ten
nadeele der sociaal democraten kon worden
ondernomen. Heel gelukkig kan men de
regeering met haar ontdekking echter niet
prijzen de schijn der partijdigheid heeft zij
tegen zich en de openbare meening is ook
niet vóór haar doen in deze.
Afgewacht moet worden of in deze van
Berlijn uit de victorie zal uitgaan of het te
Berlijn gegeven voorbeeld elders navolging
zal vinden wetend dat voorkomen te prefe-
reeren in boven genezen, heeft het hoofd
comité der sociaal democratische partij den
plaatselijken afdeelingen aangezegd de cor
respondentie in veiligheid te brengen en de
partij-penningen tevens, waarvan door de
leiders reeds het voorbeeld is gegeven: na een
korte beraadslaging tusschen Bebel, Singer
en Liebknecht, is deze laatste met de fondsen
naar Zurich vertrokken. Wel heeft de aanval
op de organisatie der sociaal-democratische
partij het hoofd-comité bestond uit vijf ge-
salarieerden en zeven niet betaalden) groote
sensatie gewekt, doch ontmoedigd is men
geenszins in de gelederen onder verdruk
king en vervolging is de partij geworden wat
zij is.
Of het optreden tegen de sociaal-demo
cratie is een voorbereiding op of een inlei
ding tot beperking van 't algemeen stemrecht,
is moeielijk te zeggen, wel zouden de reac
tionairen een dergelijke „energie" wenschen
en wel zou de regeering een dergelijk middel
om de heftigste tegenstanders afteschudden,
heilzaam achten,
Met de hervatting van den rijksdag en
deri wetgevenden arbeid is er misschien
wel iets nieuws te hooren.
de keuken gaan om weer water te halen.
Hier verzocht de verdediger het woord om
de beklaagde te vragen, waar de cognac gekocht
was. Zij verklaarde, dat zij het niet wist, aange
zien haar tante deinkoopen voor de huishouding
deed.
Lageraan ging weer zitten en de president
zette het verhoor voort. Hij liet Valentine ver
halen, hoe haarvader eenige woorden van mevrouw
Rechling gehoord had toen hij de kamer binnen
kwam, dat hij daardoor kennis had gekregen
van de lage verdenking tegen zijn dochter en
door de hierop volgende opgewondenheid dood
was neergestort.
Zij schilderde dit voorval op zulke getrouwe,
hartverscheurende wijze, dat de toehoorders diep
medelijder, met haar gevoelden, en de stemming
tegenover de overledene mevrouw Rechling vol
strekt niet vriendelijker werd. Men oordeelde,
dat die dame, als zij niet gestorven ware, hier
evengoed op de bank der beschuldigden had
behooren te zitten als haar moordenares dat
Valentine Zier haar vermoord had, betwijfelde
niemand meer. Doch met haar had men nog
medelijden, met haar slachtoffer niet.
Waarom hebt ge uw vader niets gezegd
van uw teedere verhouding tot mijnheer Rechling-^
Waarom hebt ge hem ook verzwegen, dat ge
tengevolge van een heftigen twist het huis uwer
meesteres had moeten verlaten vroeg de presi
dent nu.
Omdat ik hem elke aandoening wilde be
sparen, antwoordde Valentine met een zucht; elke
hevige aandoening kon heiu den dood aandoen,
zooals dan ook helaas geblekei is.
De president zeide dat ze weer kon gaan zitten
en het getuigenverhoor nam een aanvang. Als
eerste getuige werd Koenraad Rechling gehoord.
Hij droeg een donkere kleeding en een rouw
strik om den arm. De algemeene aandacht was
op hem gevestigd; het ontging aan niemand, dat
zijn blikken de beschuldigde zochten en op haar
bleven rusten, terwijl zij de oogen neersloeg en
een beweging maakte alsof zij zicli voor hem
wilde verbergen.
Was de beschuldigde met u verloofd? vroeg
de ij resident.
Zij is het nog, antwoordde Rechling met
heldere stem, ik zeg dit om getuigenis af te
leggen dat ik haar onschuldig houd aan de
Volgens bericht uit Rome aan de Daily
Chronicle achten de diplomatische kringen
de Turksche quaestie sedert Vrijdag verergerd.
De groote mogendheden zijn voornemens een
ultimatum aan de Porte te stellen bijaldien
zij blijft weigeren, een tweede wachtschip in
den Bosporus toe te laten, maar zelfs dan is
het onwaarschijnlijk dat de Porte zal toegeven,
omdat het bekend is dat sommige mogend
heden niet genegen zijn het ultimatum met
geweld door te zetten. Trouwens verklaart
de professor in de rechten te Oxford Holland
in een brief aan de Times van heden, dat
het desbetreffend verzoek van de groote
mogendheden aan de Porte volkomen in
strijd is met de tractaten.
Uit Konstantinopel wordt aan de Daily
Chronicle geseind dat daar onder alle klassen
groote onrust heerscht. Veel Engelschen
zenden hun gezin weg of verzoeken dat het
voorloopig weg zal blijven. Het afdanken
van Rifat Pasja wordt oogenblikkelijk ver
wacht. Rifat is bij den sultan in ongenade
gevallen. De reden zou deze zijn. De zoon
van Rifat Djawid Bei trachtte de Tabakregie
op 30,000 Turksche ponden te brandschatten,
onder voorwendsel dat anders zijn vaders
rapport in zake het nieuwe Tabakregie-plan
ongunstig zou zijn. De Tabakregie weigerde,
waarop Rifat Pasja het Tabakregie-plan af
keurde. Djawid Bei is naar Syrië verbannen.
De Daily News verneemt uit Konstantino
pel dat de meeste Armeensche paleisbeamb
ten weggezonden zijn, en dat de plaatselijke
besturen in de hoofdstad'dat voorbeeld willen
volgen. De gewelddage verbanning van
Armeniérs uit Konstantinopel duurt voort.
Een telegram van 2 dezer luidt
In str'jd met den indruk van gisteren schij
nen thans alle mogendheden besloten te zijn
om aan te dringen op het verzoek nopens
het tweede wachtschip. De ambassadeurs
zullen vermoedelijk morgen bijeenkomen om
misdaad, waarvan zij beschuldigd wordt.
Een vluchtig rood kleurde Valentine's wangen
en zij richtte zich meer op, doch slechts voor een
oogenblik, toen viel zij met een zacht gekreun
in haar vorige houding.
Op een vraag van den president verhaalde
Koenraad hoe hij Valentine ten huize zijner moe
der had leeren kennen en lielhebben, hoe zijn
moeder hen gescheiden en hoe Valentine haar
huis verlaten had. Hoe hij zich moeite gaf om
zijn overledene moeder te verschoonen, zoo werd
haar beeld toch nog ongunstiger dan het reeds
was.
Ik zou nooit van haar afgezien hebben, ver
volgde hij, dat wist mijn moeder ook wel en
den volgenden dag zou ik naar haar vader gegaan
zijn om haar hand te vragen, als Valentine mij
daarvan niet teruggehouden had om hem elke
aandoening te besparen. Ik wenschte dat zij mij
niet teruggehouden had, zeide hij met een zucht.
Misschien zou dan alles anders gegaan zijn. Ik
verliet Berlijn voor een paar dagen en toen ik
teruggeroepen werd vond ik mijn moeder dood
en mijn geliefde werd aangeklaagd als haar
moordenares
De greote flink gebouwde jonkman scheeneen
onmacht nabij; hij zette zich snel neder.
Zijn getuigenis had een diepen indruk gemaakt.
Hoewel hij niets gezegd had dat de bescïiuldigde
rechtstreeks ontlastte, had hij velen gunstig voor
haar gestemd. Immers het zou onnatuurlijk zijn,
wanneer een zoon op zulke wijze ten gunste der
moordenares van zijn moeder optrad en Koen-
raads houding boezemde vertrouwen in doorzijn
kalmte en bezadigdheid.
De volgende getuige was de koetsier van het
huurrijtuig, waarin mevrouw Rechling naar Wil-
mersdorf en terug naar huis gereden was. De
man verklaarde alleen dat de dame onder weg
nergens was uitgestapt en dus ook geen vergilt
had kunnen innemen. Vervolgens kwam dokter
Schmidlein, die een beschrijving gaf van mevrouw
Rechling's doodstrijd en verkluarde, dat zij ge
storven was met de beschuldiging op de lippen:
dat Valentine Zier haar vermoord had. De ver
klaring van den dokter werd bevestigd door de
drie dienstboden, die ook nog vertelden, hoe hun
meesteres thuis gekomen was en elk oogenblik
hare ongesteldheid erger voelde worden. Zii
hadden haar te bed gebracht, den-dokter gehaald
te beraadslagen over de gedragslijn, die ze
moeten volgen ten opzichte van de tegen
werpingen die de sultan heeft aangevoerd als
reden om den firman te weigeren.
Zondagnacht om half twee werd te Ant
werpen brand ontdekt in een gebouw naast
de Anthoniekerk, waar beneden kazuifels
banieren, vaandels, heiligenbeelden en andere
voorwerpen voor den dienst werden bewaard,
en op de verdieping zalen ter beschikking
stonden van geestelijke broederschappen, om
te vergaderen. De broederschappen die daar
bijeenkwamen, bewaarden er sieradién, ba
nieren, zilver en archieven.
De brandweer slaagde er met moeite in
den brand te beperken tot het eene gebouw
dat echter geheel afbrandde. Om vier uur
was ze hem geheel meester. De schade is
heel grootmen zegt van fr. 300000, alles
verzekerd. De archieven zijn natuurlijk niet
te vergoeden. De omliggende gebouwen
onder anderen een bewaarschool en een
klooster, hebben veel waterschade.
De ter-aarde-bestelling van het stoffelijk
overschot van Alexandre Dumas heeft Zater
dag, overeenkomstig het verlangen van den
overledene, in alle stilte op het Montmartre-
kerkhof te Parijs plaats gevonden. Tweede
klasse, en in die klasse nog zoo eenvoudig
mogelijkwas die uitvaartgeen militaire
eerbewijzen, geen redevoeringen, de kortste
weg naar het kerkhof. Twee rijtuigen met
bloemen, die voorafgingen, vormden het ee
nige huldetoon.
Al wat op letterkundig en kunstgebied te
Parijs eenigen naam heeft, had zich overigens
bij den stoet aangesloten.
In den Parijschen gemeenteraad heeft, naar
en haar sterven bijgewoond. Zij beschreven den
gewonen loop van net dagelijksche leven in me
vrouw Rechling's huis en ook het heftige tooneel
tusschen haar en Valentine, waar zij van de
onbeschaafde handelwijze hunner meesteres ge
tuigen waren geweest. En weer viel het licht
ongunstig op de doode, daarentegen zeer gunstig
op de beschuldigde.
Terwijl Louise en Minna onuitputtelijk waren
in de verzekering van Valentine's onschuld, was
Hendrik echter zoo terughoudend, dat de presi
dent hem opmerkzaam maakte op zijn houding,
die zooveel van die der beide meisjes afweek, en
naar de reden daarvan vroeg. De eerlijke knecht
geraakte in verlegenheid en zweeg; natuurlijk
areef de president nem nu nog meer inde engte,
herinnerde hem aan den afgelegden eed en waar
schuwde tevens voor de gevolgen van een
valschen eed.
Deze woorden brachten Hendrik tot de volgen
de bekentenis: Toen de dokter de politie ge
waarschuwd had en wij in verhoor geweest waren,
werd mij gevraagd waar juffrouw Zier woonde,
en daaruit begreep ik, dat de commissaris naar
haar woning wilde gaan. Van den schrik blijft
ze misschien dood, dacht ik, en toen ik weinige
oogenblikken later met verscheidene boodschappen
werd uitgezonden, nam ik de gelegenheid waar,
ging per stoomtram naar Wilmersdorf en kwam
nog bij tijds om te waarschuwen.
Ga voort, beval de president, toen Hendrik
zweeg.
En toentoen kwam de juffrouw me zoo
komiek voor..
Hoe bedoelt ge dat
Zij verschrikte welmaar toch scheen het
mij toe, of ik haar geen nieuws vertelde; juist
alsof zij reeds wist, dat er iets verschrikkelijks
gebeurd was.
Wat hebt ge daar op te antwoorden vroeg
de president, zich nu tot Valentine wendende.
Zij sloeg de oogen neer en antwoordde
Niets.
Waarom hebt ge niet gezegd, dat de huis
knecht u de tijding reeds gebradit had
Hij had mij verzocht dit te verzwijgen, en
ik had geen reden om mijn woord te breken.
Door dit verzwijgen zijt ge aan den com
missaris die u gevangen nam, ook verdacht voor
gekomen; hij vond ook dat ge voorbereid waart.