Summer 24.
Zondag 22 Maart 1896.
I oegewijd aan Handel, industrie en Gemeentebelangen»
Belangrijk bericht aan onze lezers
bart-"kan
19* Jaargang.
De Bankiersvrouw.
Geillustreerd Zondagsblad
ANTOON TIELEN,
FEUILLETON.
Kapitaal en Arbeid
zTuTeST r ie u-haten' rr het kwaad 'da'
fpttndTo^": 'e hebben tol -Ö
getiteld
DE JACHT NAAR GELUK,
UITGEVER:
"Waalwijk.
ïïdSf' mij' Wie ke' waa^. 4i geld tJé
v^et n°Uitm?Hetmenaan all6S denken en niets
hUgza»8edaI°rirhtie:
De Echo van het Zuiden,
Waalwijksdii' en Laiigslraafsebe (onrant,
Dit Biad verschijnt Woensdag en Zaterdagavond"
Abonnementsprijs per 3 mannden fl,—
rranco per post door het geheele rijk f 1J5.
aardden' S'UkkCn' ?e'den °r'Z" fra"™ te
Zaterdag 28 Maart e. k. gaat liet
met no 14 zijn tweede kwartaal van dezen
jaargang in.
Voor lien, die dat blad reeds kennen, is
het onnoodig bet vele schoone en goede op
te sommen, dat dit tijdschrift biedt.
Maar lien, die er nog geen kennis mede
maakten, willen wij daarop wijzen en uit-
noodigen bij den aanvang van dit nieuwe
kwartaal in te teekenen.
Daartoe is te eerder aauleiding nu de
uitgevers besloten hebben daarin op te nemen
een uiterst boeiende, groote en zeer
fraai geïllustreerde roman met tal
van vervolgen,
welke roman in het land van den schrijver,
in Engeland, buitengewonen opgang maakte
In een der eerste nummers van het
nieuwe kwartaal wordt daarmede een
aanvang gemaakt, zoodat men wèl doet zich
als abonnc aan te melden met ingang van
liet nummer, dat 28 Maart e. k. verschijnt.
Het Geïllustreerd Zondagsblad, het
welk geregeld elke week verschijnt in 8 rijk
geïllustreerde pagina's, kost voor de abouné's
van ons blad slechts f 0.30 per kwartaal
van 18 nummers of 371/s cent franco per
post. Men ontvangt dus elk kwartaal voor
dit luttele bedrag 104 pagina's met fraai
uitgevoerde gravures boeiende novellen
geïllustreerde voorvallen reproducties naar
schilderijen, etc. etc., welke aan het einde
van het jaar een boekdeel vormen van 416
pagina's
Zijdie alsnog deze goedkoope
illustratie geregeld bij ons blad wenschen
--""n .ar&cai --J.--.yy y -i -- v
te ontvangen worden beleefd uitgenoodigd
daarvan te doen blijken, door achterstaand
i je geteekend aan den uitgever te doen
toekomen.
19
Als het dan bepaald moet, zei Prosper, als
u het wilt. K
-- Ja, ik wil het. Kom, een beetje zekerheid
en zelfvertrouwen. Ga u gauw wat opknappen,
riet is al laat, ik heb honger, wij zullen onder
weg ergens dejeuneeren en kunnen dan alles be
spreken.
Prosper was juist in zijn slaapkamer, toen er
weer gebeld werd
Den heer Verduret ging open doen. Het was
de concierge, die een vrij groot couvert in de
hand had.
Hier, zei hij, is een brief die van morgen
voor den heer Bertomy gebracht is. Ik was zoo
verrast, toen ik hem zag terug komen, dat ik
aan den brief niet meer gedacht heb. Eeu vreemde
brief, he mijnheer?
Ja, het was inderdaad een vreemde brief. Het
adres was niet geschreven maar bestond uit
lrukletters, die uit een of ander boek of couvert
geknipt en opgeplakt waren.
Hoe,riep de heer Verduret, wat is dat?
En zich tot den portier wendend, zei hij »a
:ven zitten, ik kom dadelijk terug.
Hij liet den portier in de eetkamer en ging
naar de zaal, waarvan hij de deur sloot. Hii vond
r Prosper, die de bel, evenals de stem van den
ortier gehoord had en vroeg wat er gaande was
Dat heeft men voor u gebracht, zei de heer
erduret.
En zonder verdere plichtplegingen brak hii
et couvert open.
Er vielen tien bankbiljetten van 1000 francs uit.
1 rosper was vuurrood geworden.
Wat beteekent dat? zei hij.
Dat zullen wij zien, antwoordde de heer
erduret, hier is een briefje.
Dat briefje was, evenals 'het adres, uitgedrukte
itters en woorden samengesteld. liet was kort
iaar duidelijk
,WaBi-de Prosper, een vriend, die van uw
reeselijken toestand op de hoogte is, stuurt u
Wanneer in onze dagen gesproken wordt
van de verhouding tussclien kapitaal en ar
beid, dart doet men het gewoonlijk voorko
mmen, alsof het eerste zich slechts heeft te
vertoonen, om onmiddellijk gehuldigd te
worden als de oppermachtige gebieder, wiens
wi wet is. Het kapitaal zit aan den feest-
disch en doet zich te goed, de arbeid
moet zich vergenoegen met de neergevallen
kruimels, en mag zich wel uiterst voldaan
toouen, als hem een enkele maal van den
overvloed een brok wordt toegeworpen.
Heel juist is die voorstelling niet, zoo
als wij zullen trachten duidelijk te maken.
xNiet verteerde, opgelegde [arbeiasvruchten,
- deze definitie van het begrip kapitaal"
is de meest gangbare, omdat zij tot den
oorsprong opklimt, kunnen op onder
scheiden wijzen aangewend worden; de meest
productieve is, ze beschikbair te stellen voor
nieuwen arbeid. Hoe winstgevender deze
gemaakt kan worden, des te hooger is ook
de vergoeding voor het tijdelijke gemis uit
e keeren. In tijden van levendige produc
tie, als de vraag naar industrieele artikelen
liet aanbod als het ware vooruit loopt, vin
den de kapitaalbezitters ruimschoots gele
genheid tot plaatsing op voord eelige voor
waarden, met an li ere woorden, beweegt zich
de rentestaandaard in rijzende richting.
Gedurende de jaren 1871 tot 1880 of daar
omtrent was de rentestandaard hoog. Ver
schillende omstandigheden hadden groote
behoefte aan kapitaal doen ontstaan; de
rampen van den oorlog moesten gelenigd,
de mdustneele stilstand der laatstvoorgaan-
Abolp Stüiseb, Hamburg. Reclames 15 cent p7r regel "an
-nwe0eDtdweSeUni^' ?'ij .k0mt Uit ee" h«' d»'
VprTrJl i t! ,met U mede geleden heeft.
Vertiek, verlaat Frankrijk, gij zijt jon» de toe
komst staat voor u open. Vertrek en&mo»e dat
geld u geluk aanbrengen."
Onder het lezen van die woorden groeide
Prosperswoede steeds aan, want hij kfn zich
In "dacht" daM" m?t de miD?e Sedaohte vormen
en dacht dat hij zijn verstand verloor.
hii uit a*1 m'-' van hier we£ hebben, riep
inj utt, dat is dus een samenzwering.
Feea rT1^Uret lachte raet zelfvoldoening.
Eindelijk dus gaan uw oogen open en be
gint gij te begrijpen, zei hij. Ja mijn jongen er
Jir.f. n Er zlJn menschen, voor wie uw
IIrd p nl Ta-nj9 6en aanhoudend gevaar zou zijn
en die u tot lederen prijs willen verwijderen.
Maar wie zijn die menschenZeg het mij
?eJ"«nd van den ouden heer Bertomy boog
het hoofd en antwoordde- Als ik dat wist'
wint dRnr°Sper' iZ0U mijn taak geëindigd zijn,'
opn^ d.an zou lk vveten wie den diefstal heeft
waarvan gij beschuldigd wordt. Maar
w izfnl f, Zt zo.eken- Eilldelijklieb ik een aan
wijzing in handen, die vroeg of laat een zeker
min of mcc W°rden; Ik had tot 111 100 sl00l"s
ï"'1 mea waarschijnlijke vermoedens, na heb
k een bewijs dat ik mij niet vergiste. Ik liep
vooriichten kai.nU die
6c}!6 -16er Vei!duret> die er als een gewoon han-
vondC1difer Uh?a|' !l°eg' wannecr hij het noodig
klrRWp!! gebiedenden toon aan, die op zwakke
heerscht ,Uaakt 6n zieke hoofden be'
vofwüeSPlI„^r„dedOTtte;gtte,aeannb00re"
duret'Ieom19vann dTe^onlo^SgheM^^ uw'e
ïjanden partij te trekken. Laten we beginnen
den portier te ondervragen.
als S hÖf de d?Ur en rieP; - Hei daar kom
ais je belielt een9 boven.
no?e portier, een door en door beleefd man
«aderde met de pet in de hand, en was zeer
verwonderd over de vrijheid, die de vreemde
heer zich veroorloofde. vxtemue
de jaren moest worden ingehaald door ver
dubbelde werkzaamheid, en daarmede
viel samen eeu allerwegen zich openbarende
ijver voor den aanleg van openbare werken,
ter uitbreiding van de middelen van ver
keer.
Groote leeningen waren aan de orde van
den dag. en niemand, die eenig vermogen
bezat, behoefde verlegen te zijn om een
solide belegging te vinden.
Op deze actie is een reactie gevolgd:
aanvankelijk langzaam, maar toch met een niet
te miskennen zekerheid, trad een tijdperk van
achteruitgang in op financieel gebied, voor het
gemak aangeduid met den naam van //ma
laise*, Het is niet gemakkelijk, al de oor
zaken van dat maatschappelijk verschijnsel
aan te geven, omdat hetgeen door den een
als oorzaak wordt beschouwd, door den ander
op even goede gronden weer als een gevolg
van iets anders is aangemerkt. De econo
mist Paul Leroy Beaulieu heeft in een
brochure, die zeer de aandacht trok, de
groote beteekenis doen uitkomen van den
achteruitgang van den rente-standaard ge
durende de laatste jaren, en de meening
uitgesproken, dat wij nog niet aan het eind
van deze beweging zijn, hetgeen hem
aanleiding gaf om tot groote behoedzaam
heid aan te manen bij het gehoor geven
aan de drang om op kunstmatige wijze, in
zonderheid door de invoering van wettelijke
maatregelenverandering te brengen in de
verhouding tusschen kapitaal en arbeid.
De daling van den rente-standaard
mede genoegzaam blijkende uit het feit,
dat de meeste staten zonder bezwaar een
belangrijk deel hunner schulden hebben
kunnen converteeren in fondsen tegen lager
procent, spoort, gelijk we in navolging van
Leroy—Beaulieu zeiden, tot omzichtigheid
aan. Een der redenen, die velen weerhoudt
hij XVie heeft u dezen brief overhandigd? vroeg
beüaW^as.88'6116^ die ZeWe' dst
Kent ge hem
Zeker, het was die besteller, die altijd bij
staat wlJnwinkel °P den boek van de rue Pigalle
Ga hem dan even halen.
Terwijl de portier weg was, nam de heer
Jw ?nn' Z1J" zakboekJe en vergeleek de nummers
Wad vol $erTmnem ba"kbi'i0"0" een
Toen zijn onderzoek geëindigd was zei hii nn
beslisten toon - Deze bankbiljetten zij^niet
door den dief gezonden.
Gelooft gij dat, mijnheer?
ni7 Kk be 6 6r ,zakej v<?n' tenminste, als de dief
niet bijzonder bij de hand en slim is, zeker is
heL dat geen dier bankbiljetten een van die is
-JBfike uit uw kas gestolen zijn.
Maar, zei Prosper, welke die zekerheid van
zijn beschermer onverklaarbaar vond, maar
»ll7b^ct;8e„2eker' ik 1,eb hier d0 —era van
Hoe! En ik zelf had ze nietI
-Maar de bank had ze, mijn jongen en dat
is geJukkig ook. Wanneer men zich m!t een zaak
eer, oml nin ng^egen h" id"te1 zijn'^ge'raakM»it
deeS"da7htïr h6b niet aa cht I aan
Jrdie,n Pro.sper in den beginne eenige vrees
bad genad, dien vriend van zijn vader geheel te
vertrouwen, zij was nu geweken.
mAPht«be^r7P' f daI al,een nauwelijks bij
machte zynde te denken, en aan zijn weini»e
ondervinding prijs gegeven, noot dat geduld van
dien zonderlinge man zou hebben.
Deze echter scheen Prospers tegenwoordigheid
kan he"f9'vdnnar6dat geI^ niet ,Van den dief korat>
kan het van dien anderen komen, die bij dé
brandkast heeft gestaan en die de misdaad niet
kon verhinderen en nu gewetensbezwaren heeft
den dilftï?ieri" döt 6r tWee menscben bij
den dmfstal zijn geweest, eene veronderstelling
die de schrap bevestigde, wordt nu zekerheid
hun geld te plaatsen in nijverheidsonderne
mingen, en het dientengevolge te doen
medewerken aan de verhooging van de wel-
vaar er arbeiders, is gelegen in de onze-
01 161uri atL zen van een gunstig
oogerbhk gebruik zullen maken om eischen
te stellen, welker voldoening op verlies moet
ui oopen, an niemand kan gevorderd wor-
den, dat hij zich blootstelt aan het gevaar
zijn bezitting te zien wegsmelten in de hitte
van den socialen strijd; en het is zeer ver-
klaarbaar, daü men zelfs aan de geringe
voordeelen van belegging in eersterangs-
staatspapieren, ofschoon deze het renteciffer
van 3 procent niet halen kunnen, de voor
beur geeft, als men daardoor een rastig
koopén.VerW1 Tan h6t striJdSewoel kan
Het gevaar, dat de arbeid zich op voet
van oorlog tegenover het kapitaal plaatsende,
dit afsennkt en tot terugtrekken noopt, is
geenszins denkbeeldig, en men behoeft niet
Dg te zoeken naar een antwoord op de
vraag, voor welke der twee partijen alsdan
het nadeel het grootst zal zijn. Men heeft
en werkman maar al te zeer vertrouwd
gemaakt met de voorstelling van den „ka
pitalist, die zich vetmest met het zweet van
den arbeider* - welke sierlijke beeldspraak
nu wel gerust naar het rijk der leglnden
kan worden verwezen.
Allerlei mooie dingen zijn voorgespiegeld
van beperking van arbeidsduur zonder loons
verminderinglangs wettelijken weg op
grondslag van internationale overeenkomsten;
de conferentie te Berlijn heeft tot eenig re!
su taat gehad, dat de illusiën daaromtrent
ook wel vervlogen zullen zijn. Want welke
regelingen men in theorie ook zou willen
aanbevelen, zij alle moeten verbleken tegen
over den eisch der practijkdat er in elk
geval werk zijn moet, en aan dien eisch
J na,m den brief weer op en Ia. hem'drie
ieder waoaór°d7penennTam' iedCren °ntlede"di
Klaarblijkelijk, zeide hij, is die brief rinnr
een vnuw onirp<;N«M t?an V u,iei door
Ui J n7rh„Irt,UmeLsdceh8dn
t;t«eV„er8taan' °f WÜde '"j over het^gezegde
Laat ons nu trachten, vervolede hii t* nn
erzoeken, waaruit die woorden geknipt 'zijn.
lptipra gingf naar et raam, begon de opgeplakte
letters met zuo groote oplettendheid tfbeltu
ontcijferen wjl.88 eerde' die een oud "anuseript
zorgvufdigedjuk' dnn maaj'sterk |e"glanst'papfer
Wordt vervolgd.