In Januari 1895 otoerde men
Ruwe huiden f 8 f 9 per stuk.
De prijzen liepen voortdurend op, zoodat
in Augustus de maximum prijzen bedroegen
f 14 it f 15.
Toen volgde ook in deze eene teruggaande
beweging en reeds einde September daalde
de markt tot f 10.50 a f 11.50, welke prijzen
tot aan het einde des jaars behouden bleven.
Gelooid paardeleer hield met de verhoogde
huidenprijzen gelijken tred en noteerde als
volgt
Januari tot Mei f 1.70 it f 1 90
Mei tot November u 2.30 2.50
November en Dec. 2.20 n '2.30
alles per kilogram.
De verschillende alhier bestaande inrich
tingen van dien aard werken met ongeveer
8(Mooiersgasten en in het geheel werden
verwerkt- uim 18000 paardenhuiden.
Het verbruik van paardeleder neemt gaan
deweg toe, daar het meer en meer blijkt,
dat er in soortgelijk leder betrekkelijk geen
beter en duurzamer is.
De schachtenfabrikanten vinden eveneens
voor hun product meer aftrek, omrede de
schoenmakerij tot de overtuiging komt, dat
het inlandsche product aan het beste bui-
tenlandsche het hoofd kan bieden.
Te betreuren is het evenweldat ook
dit fabrikaat bij verzending naar het bui
tenland aan hooge rechten is onderworpen,
terwijl ons vrijhandelstelsel den vreemden
fabrikanten hunne zendingen naar ons land
zoo zeer vergemakkelijkt.
De zoolleerlooierijen te Waalwijk hebben
de laatste jaren een hooge vlucht genomen.
Er bestam hier verschillende flinke looierijen.
Om een voorbeeld te geven van den be
langrijken omzet kunnen wij raededeelen
dat naar schatting het aantal zware, meestal
prima gezouten La Plata huiden voor zooi-
leder bewerkt, telken jare p.m. 25000 stuks
bedraagtongerekend de inlandsche huiden
voor zool- en tuigleder en de meer afwij
kende soorten voor licht zooileder.
Op ééne looierij o.a. werden verwerkt 5000
stuks zware gezouten West-Indische huiden
tot zoolleder en 2000 Inl. huiden tot twij
felaar, tuigleder enz.
Ook deze fabrikant beklaagt zich terecht,
in vereeniging met ons allenover de on
gelijke handelstarieven.
Onze naburen, vooral de Duitschers,zet
ten het voor hen beschermend stelsel zoo
sterk en consequent mogelijk door. Men
gaat zelfs zoover om op tuighuiden, die nat
uit den run moeten geleverd wordeneen
invoerrecht te vorderen van het nat gewicht,
waardoor die belasting met 100 pCt. op het
droge gewicht wordt verhoogd. Dit maakt
den uitvoer van ons fabrikaat totaal onmo—
gelijk.
De lijmfabriek gaat geregeld met hare
werkzaamheden door. In het seizoen van
1895 werden ongeveer 25000 kilo lijm
gefabriceerd.
De prijzen blijven gedrukt wegens de
groote concurrentie van buiten en de belang
rijke aanbiedingen van beenderlijm aan zeer
lage prijzen.
Het lijinvleesch is wegens de mindere
productie in de looierijen eenigszins in prijs
gestegenwat niet in 't voordeel is der fa
brikanten.
De zeepziederij werkt met succes. Niette
genstaande groote concurrentie verheugt zich
de ondernemer in een toenemend debiet.
De omzet is in het afgeloopen jaar met
een derde toegenomen. Er werden 180.000
kilogram zachte zeep gefabriceerd.
De vernisstokerij bleef zooals vroeger ge
regeld en bevredigend doorwerken.
De courant- en boekdrukkerijen met daar
aan verwanten handel en winkelneringen
gaan steeds vooruit.
De bierbrouwerij heeft voortdurend een
voldoend debiet.
In de sigarenfabrieken blijft de toestand
bevredigend, vooral in de van ouds bestaande
zaak met tabak en snuifkerverij, waarin nog
al bedrijvigheid is waar te nemen.
De stoom- en windmolens verkeeren hier
en in den omtrek in een gunstige positie.
Zij hebben niet alleen een druk gemaal voor
de vele bakkerijen maar ook voor de bemaling
van schors en andere looi middelen ten behoeve
der leerlooierijen.
De magazijnen van stik— en naaimachines,
die in deze streek eigenaardig een groot
debiet hebben, zien 4hun clientèle nog steeds
vermeerderen.
De alhier sedert eenige jaren bestaande
koffiebranderij werkt met succes.
De brood- en koekbakkerijen verkeeren
in 't algemeen in een bevredigenden toestand,
ondanks de enorme concurrentie in dat vak.
Telken jare wordt het aantal brood- en klein-
goedbakkerijen al grooter.
De banketbakkers verheugen zich in een
toenemend clientèle; ook buiten deze ge
meente vinden hunne fijne waren veel aftrek
en hebben een goeden naam.
De runder- en varkensslachterijen verkee
ren in een gunstigen toestand.
Er is in deze gemeente gevestigd een
nieuwe zilver en goudsmids-affaire op meer
uitgebreide schaal dan de reeds bestaande
de zaak heeft een zeer goed aanzien en
men gelooft dat deze onderneming zal slagen.
Met veel lof kunnen wij ook gewagen
van de hier bestaande en zeer gunstig
bekende inrichtingen tot het vervaardigen
van heeren kleedingstukken. Al deze zaken
en bedrijven brengen heel wat vertier bij en
geven aan Waalwijk een cachet van nijverheid
en voortvarendheid.
De ambachtsnijverheid uitgeoefend door
timmerlieden metselaars smeden koper
slagers huisschilders enz. had geen reden
tot klagen. In verschillende gedeelten der
gemeente werd nieuw gebouwd of verbouwd.
Nog zij vermeld dat de handel in fijne
galanteriën en luxe-artikelen hier eene groote
uitgebreidheid heeft verkregen. De magazij
nen zijn zoo goed voorzien als in naburige
steden, zoodat men voor soortgelijke artikelen
ook waarlijk niet buiten de gemeente behoeft
te gaan.
Sedert een paar jaar bestaat te Baardwijk
eene export konijnen-slachterij, die op kleine
schaal begonnen eene flinke uitbreiding
verkrijgt.
In de afgeloopen campagnedie van 1
September 1895 atot uit0. April duurde,
werden 28000 stuks volwassen tamme ko
nijnen opgekocht. Deze dieren worden on
middellijk geslacht en gevild met directe
bestemming naar Engelanden de vellen
worden naar Belgie geëxpedieerd. De prijzen
waren dit jaar al tamelijk hoog, zoodat de
konijnenfokkerij in deze streek, ook onder
den kleinen burgerstand en den werkman
gaandeweg toeneemt.
Alvorens over te gaan tot het in mijn
vorig schrijven toegezegde acht ik 't niet
verkeerdmet een enkel woord de vroeger
geleerde natuurkunde in 't geheugen terug-
teroepen.. De stralen toch van 't prozaïsche
levenzoowel als die van Amorzijn bei
den in staathoewel zij licht en warmte
brengende beteekenis der gewone stralen
te doen vergeten.
In 't gewone leven denkt men bij T
woord „straal" allereerst aan eene licht
straal of wel aan eene warmtestraal. Eene
lichtstraal is die, welke op 't netvlies of de
retina van ons oog eene prikkel uitoefent,
welke prikkel op de hersenen wordt over
gebracht en bij ons eene gewaarwording
veroorzaakt, die met de naam „licht" wordt
bestempeld. De 2e soort, de warmtestralen,
brengen eene prikkel teweeg op de huid,
welke evenzoo op de hersens wordt over
gebracht en daar een gewaarwording veroor
zaakt, die men bestempelt met de naam
„warmte". Of die beide indrukken groot
zullen zijnis geheel afhankelijk van de
intensiteit, de sterkte der bronvan waar
die prikkeling uitgaat.
Behalve deze twee zijn er nog andere
stralen en wil ik even wijzen op eene derde
soort, n.l Electriciteit stralen, ons 't best
bekend door de bliksemstralen. Dat hier
zoowel licht als warmte optreedt is genoeg
zaam bekend en heeft menigeen tot zijn
schade ondervonden. De bliksem is te
beschouwen als 't gevolg eener. electrische
ontlading; de natuurkundigen nemen twee
derlei soort van electriciteit aan namelijk
eene positieve en eene negatievekomen
dezen samendan zullen zij elkanders wer
king opheffen zich, zoo men zegt, ontladen.
Heeft nu die saraentreffing plaats tusschen
de electriciteit, opgehoopt in twee wolken,
dan zal men de gewone bliksemstraal krijgen;
heeft die samentreffing plaats tusschen eene
wolk en de aardedan kan brand ontstaau.
De vorming van de electriciteit is echter
niet alleen aan de natuur overgelatenook
de mensch kan die voortbrengen. Reeds
600 jaren voor 't begin onzer jaartelling was
door Thales van Milete waargenomendat
barnsteen gewreven in staat was lichte voor
werpen tot zich te trekken en 1600 jaar
na Chr. geboorte ontdekte een Engelsch ge
neesheerGilbert, dat behalve barnsteen
nog vele andere lichamen die eigenschap
hadden. De naam „electriciteit" heeft zijn
ontstaan te danken aan de afleiding van 't
Grieksche woord Electron barnsteen. Een
verder uitgewerkt verloop te geven van de
ontwikkeling der electriciteit zou mijne
krachten, 't geduld van 't publiek, de
ruimte van de courant te boven gaan. Aan
getoond isdat er verband bestaat tusschen
lichtwarmte en electriciteit.
De ontdekking der X-stralen is te danken
aan professor Roentgen of Röntgen te Wiirz-
burgtwee Duitsche brochuresde eene
van Hugo Muller de andere van professor
Wunschman geven verschillende namen
de vraag echter is niet hoe heet 't kind
maar, wat heeft het uitgevoerd.
Dat volgens verschillende couranten prof.
Röntgen een tijd school heeft gelegen te
Apeldoorn bijna hoogleeraai is geweest te
Leidenis ailes van geene waardede
vraag is toch niet door wien waarhoe is
iets ontdektmaar wel wat is ontdekten
zoo er iets cosmopolitisch isdan is 'i
zeker de wetenschap Zij kent geen ge
boorteplaats of landaard en elke ontdekking
zal op de vleugelen der naastenliefde door
het luchtruim heenzweven en zich ter be
stemde plaats neerzetten.
De ontdekking van professor Röntgen is
evenals de meeste ontdekkingen aan een toe
val te danken. Hij vond of ontdekte ze
in 't physisch laboratoriumtoen hij op
ander gebied proeven nam met de Crookes
Ilettofische luchtledige buizen.) Het feit, dat
men hierdoor den mensch praktisch kan
doorschouwen, zooals men 't uitdrukt in merg
en been kan leeren kennen was oorzaak
dat 't feit direct de algemeene belangstelling
trok en 't groote publiek zich door de cou
ranten op de hoogte liet houden. Thar.s
nu 't eerste nieuws van de zaak af is, nu meer
feiten bekend zijn, 't ide de meer heeft plaats
gemaakt voor redede verkregen resultaten
meer een vorm hebben aangenomen, zijn
verkregen ook door die geleerdenwelke
niet door 't enthousiasme van den ontdekker
waren aangetastkan de gewone toeschouwer
een blik slaan in den toestand, een overzicht
nemen van de waarde der ontdekking en
zal hij zien dat wij hier niet te doen heb
ben met schwindel, maar met eene solide
zaakwaarin men als ware 't eene maat
schappij op aandeelen gerust zijn geld kan
beleggen.
Zulks hoop ik in een derde en laatste artikel
aantetoonen. N. G. O.
IJeu ontzettende ramp te Moskou.
Het is een gewoonte geweest bij elke
keizerkroning te Moskou, dat het volk, het
volk van arme burgers en boeren, ter eere
van den nieuwen czaar op vorstelijke wijze
onthaald werd, dat één dag van de tien
feestdagen geheel aan het volk werd gewijd.
Maanden te voren werd ook nu weer door
duizenden behoeftige lieden naar dezen dag
met gretig verlangen uitgezien. Zij, die op
uren afstand van Moskou woonden, vormden
het plan naar de stad te gaan als het volks
feest op het veld van Khodynskoc gehouden
zou worden.
Het veld van Khodynskoe is een zeer
uitgestrekte vlakte tegenover het Petrowsky
paleis. In een halven cirkel op den achtergrond
waren groote tribunes opgeslagen, waarin
nieuwsgierigen, die van een kaart voorzien
waren, gedurende het volksfeest konden
plaats n emen. In het midden dier tribunes
was een weelderig ingerichte kiosk neergezet
voor den czaar, die belootd had enkele uren
de vreugde van zijn volk te zullen meevieren.
Elders stonden verspreid groote tooneelen
met omperkte ruimten er voor; in deze pri
mitieve theaters zouden verschillende gezel
schappen stukken van 'geliefde Russische
schrijvers opvoeren. Nog was er een reuzen
estrade opgeslagen, waar achttienhonderd
zangers, begeleid door zeven orkesten zingen
zouden.
Zoo ongeveer zag 't veld van Khodynskoe
er uit. De arme Russische boeren, die nooit
genot hebben in hun schraal leven, zagen
deze heerlijkheden met hartstochtelijk ver
langen tegmoet.
Maar nog een verrassing wachtte hen en
deze gold zeker niet als de minste, een enorme
uitdeeling van spijzen en dranken. Daartoe
waren aangekocht 165.000 pond worst 400.000
liter bier, 250.000 liter honing, enz. 500.000
pakjes waren gereed gemaakt, gevuld met
brood, worst, droge vruchten, bonbons en
een metalen herinneringsbeker, waarop het
Kremlin was afgebeeld. Tot deze uitdeeling
waren vierhonderd houten barakken opgesla
gen, in elk waarvan enkele personen met de
afgifte der voedingsmiddelen en der pakjes
waren belast.
Het was nu de bedoeling, dat de feestvie
renden eerst hun deel van den schat aan
lekkernijen ontvangen en zich dan verspreiden
zouden over het veld om het vermaak te
zoeken, dat hen het meest toelachte.
Het feest zou Zaterdag plaats hebben.
Reeds in den vroegen Vrijdagmorgen be
gonnen de menschen te komen, zich opstellend
vóór het veld, bereid een geheelen dag en
nacht te wachten. Die eersten waren meestal
vrouwen en kinderen.
En de loop bleef den geheelen dag en
nacht duren. Van honderden mijlen afstand
kwamen zij, overdekt met stof, uitgeput van
vermoeienis, maar vroolijk vau hart, lovend
de heilige goedheid van den keizer, van
„vadertje" die zijn kinderen zoo groote wel
daden wilde bewijzen
Een schoone nacht met dofblauwen hemel
vol sterren daalde over de groote vlakte.Toen
begon een tooneel vol wondere, vreemde
pracht. Groote vuren werden ontstoken en
daaromheen groepeerden zich de feestvieren
den van den komenden morgen. Geen legde
zich neer tot slapen. Er werd gezongen en
gejuicht, er werd gedanst in den helrooden
schijn van de hoog opslaande vlammen. En
over de ruwe sterk gebaarde gezichten vol
groeven en lijnen lag een woeste lach. De
hevige begeerte naar den dag van morgen
en de voldoening dat hij telkens en telkens
nader kwam, trok die gezichten samen in
een grijns van verrukking.
Langzaam begon de Oosterlucht een rose
tint op te trekken. De dag begon.
Toen werden de vuren gedoofd,'t morgen
gebed werd uitgesproken en de menigte trok
op in de richting van de barakken.
Het feest zou aanvangen, het feest van de
kinderen ter eere van hun „vadertje."
Arme menschen
De feestdag zou een dag van verschrikking
worden
Meer dan vijfhonderdduizend menschen
waren in den vroegen Zaterdagmorgen voor
het veld te zamen gestroomd.
De politie, speciaal belast met de bewaking
der orde gedurende de kroningsfeesten, vree-
zende tegen deze menigte, zoo noodig, niet
voldoende te kunnen optreden, vroeg verster
king van buitengewone politie en kozakken.
Tegen acht uur kwamen deze aan.
Met moeite hielden de kozakken het pad
vrij, waarlangs de wagens met de feestgaven
naar het veld reden. Achter eiken wagen
sloten zich rijen begeerigen aan, mee voort
loopend in de richting van 't veld. Sommigen
vroegen een enkel pakje van den overvloed.
Vrouwen smeekten er om, voor hare kin
deren. De begeleiders van de wagens waren
zwak genoeg die smeeking niet te kunnen
weerstaan en ofschoon eerst van elf uur af
de uitdeeling mocht plaats hebben, wierpen
zij nu reeds pakjes onder de menigte.
En plotseling verspreidde zich over het
half millioen menschen het gerucht dat de
uitdeeling begonnen was.
Na zoo lang gretig verlangen moest deze
tijding een groote opschudding veroorzaken.
De uitdeeling is begonnen, naar de ten
ten, naar de tenten
Een geweldige aandrang in de richting der
barakken begon en
er gebeur len ontzettende dingen.
Enkele vrouwen en kinderen geraakten reeds
dadelijk onder den voet en werden platge
treden door de voortdringenden achter hen.
Maar voor de barakken werd de toestand
vreeselijk.
Alle barakken zijn omringd door droge,
negen vademen diepe slooten. De eerste rijen,
voortgestuwd door den druk van vele tien
duizenden, vielen in de sloten. Dadelijk storten
anderen op hen en over die weer anderen.
Enkelen kwamen over de slootmaar de
ontzettende drukook daar voortgeplant,
wrong hen tegen de muren der barrakken
en zij werden er vermorzeld. Een moedig
kozak, die getracht had iets te doen om de
massa te keeren, geraakte tusschen de me
nigte en een barak en werd met zijn paard
platgedrukt.
De massa schoof vooruit met niet te weer
staan geweld.
Men voelde niet meer of
men grond of menschen onder de voeten
had.
Drie barakken werden ten slotte ingedrukt
en die, over de lijken voortgestrompeld, den
voorraad pakjes bereikten, begonnen die,
brooddronken en nog volstrekt niet begrij
pend wat er gebeurd was, ouder de massa
te werpen.
Nu werd het gewoel nog ontzettender. Er
zijn vrouwen geheel uit elkander gerukt.
Houderden stierven den verstikkingsdood.
Een groot half uur had het woeste op
dringen geduurd, toen met ontzettende in
spanning de kozakken er in slaagden de
achterste rijen terug te slaan en de menigte
tot stilstand te brengen.
Nu kwam de massa tot bezinning. Na zoo
veel woedende begeerte stond zij, als met
verlamming geslagen, toen zij daar voor zich
zag het groote veld, overdekt met dooden en
gillende luidkermende gewonden.
Zwijgend begonnen de lieden de lijken uit
de sloten te trekken en neer te leggen in
rijen.
De wagens van de pompiers en van de
gasthuizen kwamen met groote spoed aan
rijden om de gewonden en de dooden weg
te voeren.
Een groot aantal officieren van gezondheid
begon de gewonden op het veld te verbinden.
Tot een tiental meters afstand dreven de
kozakken de menigte terug en die stond daar,
in een wijden, halven cirkel somber op de
ellende toe te zien. Enkelen zwegen, maar
zeer velen, die hun vrouwen, hun kinderen
of hun mannen misten, barstten los in een
hartverscheurend gehuil, roepende met sidde
rende stem om wat hun lief was.
De gekwetsen werden op de wagens der
militaire lazaretten naar de hospitalen ge
bracht. De lijken werden op brandweerwagens,
met strooraatten bedekt, naar de brandweer
posten of eveneens naar de hospitalen gebracht.
En achter deze wagens volgden duizenden
treurenden. Zij allen hadden iemand verloren
en zij wisten niet waar hij was, zij volgden
op goed geluk een wagen, klagend en
jammerend.
Er moeten drieduizend dooden wezen.
Hoevelen zwaar of licht gewond zijn is
zelfs niet bij benadermg op te geven. Voor
het grootst gedeelte zijn de slachtoffers boeren
en werklieden, enkelen behooren tot de meer-
gegoede klassen. Van de vreemdeliugen ter
gelegenheid van de kroningsfeesten in Moskou
gekomen is niemand gedood of gewond.
