Nummer 75. Donderdag 17 September 1896. 19® Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen*
De Bankiersvrouw.
ANTOON TIELEN,
FEUILLETON.
BUITENLAND.
Belgie.
Frankrijk.
UITGEVER
Waalwijk.
DE BURGERIJ.
De Echo van het Zuiden,
Wul«yksrbf ra Langslraalsche Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag en Zaterdagavond.
Abonneraentsp rijs per 3 maanden f 1,:
Franco per post door bet geheele rijk f 1,25.
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden
aan den Uitgever
Advertentiën 1 7 regels f0,60; daarboven 8 cent per regel,
groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën 3maal ter plaatsing
opgegeven worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitsch-
land worden alleen aangenomen door het advertentiebureau van
Adolf Steiner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
Onder bovenstaanden titel bevat de N.
Tilb. Ct. een artikel, dat wij om zijne strekking
gaarne onder de oogen onzer lezers brengen.
Na herinnerd te hebben dat het reeds
eenmaal in eenige opstellen over den „Mid
denstand" gepleit heeft voor eene krachtige
organisatie der burgerij, der gegoede burgerij,
welke ontegenzeggelijk de kern vormt van
de maatschappelijke orde, gaat het blad aldus
voort
Het schijnt ous toe, dat, terwijl door de
maatschappij een strooming gaat, welke naar
vcreeniging derzelfde belangen drijft, de
middenstand even krachtig naar samenwerking
moet streven, ais welke klasse ook. In wer
kelijkheid echter laat deze samenwerking nog
lang op zich wachten.
En toch zal men niet kunnen beweren,
dat er voor den burger (dit woord hier ge
bruikt voor middenstand) niet zeer vele
belangen zijn, welke slechts gediend kunnen
worden door een zeer eendrachtig optreden,
door zeer nauwe aaneensluiting. Wij zouden
hier onder meer slechts behoeven te wijzen,
om van de credietkwestie niet te spreken,
op de onderlinge concurrentie, welke evenzeer
als bij de werklieden, eene oorzaak is, dat
de struggle for life zoo hevig is.
Bij iedere andere klasse in de maatschappij
is men begonnen zich te vereenigen.
De burger blijft uit.
Met de zorg voor den werkman houdt
tegenwoordig wel ieder zich bezig. En de
werkman zelf heeft het „vereenigt U" ten
volle begrepen.
Wanneer het echter waar is, dat de maat
schappij ziek is, de middenstand lijdt er
zeker niet het minst onder.
En toch spreekt de burger zelf nauwelijks
ergens anders over, dan over lotsverbetering
van den werkman. Hij klaagt wel eens over
de slechte tijden, over de zware concurrentie,
maar bij klagen blijft het.
Het gevolg van deze lijdelijkheid van de
middenklasse zal zijn, dat zij, wanneer de
64
Het was hem, of hij in het duister en zijn
geest beneveld was. Maar na eenige minuten
keerde zijn bewustzijn terug en riep hij uit
Welke laagheid, hoe schandelijk, hoe gemeen!
En na den vervloekten brief in elkander ge
frommeld te hebben, gooide hij hem in den haard,
waarin op het oogenbiik geen vuur brandde en
prevelde
Ik wil er niet meer aan denken. Ik zal mijn
verbeelding niet met dien schandelijken laster
bezighouden. Hij zei het en meende het ook,
maar toch kon hij het niet van zich verkrijgen,
zijn overige brieven te lezen. Want als de arg
waan eens in iemands hersenen wortel gevat
heeft, groeit zij spoedig aan, vestigt er zich en
tast ieder geloof aan.
Mijuheer Fauvel zat, zijn hoofd op de ellebogen
steunend, voor zijn schrijftafel na te denken, en
wendde nuttelooze pogingen aan, zijn kalmte te
herwinnen.
Als het eens waar was.
Op zijn verdooving der eerste minuten volgde
zulk een gevaarlijke woede, die de menschen bui
ten zichzelf brengt en hen zelfs misdaden laat
volvoeren.
Ach, zei hij met opelkander geklemde tan
den, als ik dien' ellendeling maar kende, die mij
dat durft te schrijven, had ik hem maar in mijn
macht.
Toen bedacht hij zich, dat het handschrift
hem misschien verder zou brengen en hij stond
op, zocht den brief uit de asch, streek hem glad
en legde hem op zijn lessenaar.
Daarop bekeek hij de letters en gebruikte al zijn
verstand, om iederen op- en neerhaal te bestu-
deeren, iederen vorm van die en die hoofdletter.
Het is stellig het werk van een mijner be
dienden, die ik in zijn eigenbelang of eergevoel
beleedigd heb, dacht hij en ging in stilte zijn
talrijk personeel na, maar hij kon niemand
vinden, dien hij tot die laagheid in staat achtte.
Toen keek hij op de enveloppe, waar de brief
werkman zich iu machtige organisatie zal
kunnen verheugen, en de rijkere standen,
welke gewoonlijk eendrachtig genoeg optre
dend, ook coalities zullen hebben gevormd,
tusschen beiden zal worden doodgedrukt.
Men heeft wel eens gewezen op het gevaar
dat er beslaat in het verdwijnen van een
krachtige», welvarenden burgerstand.
En inderdaad ziet men hem hoe langer
zoo meer verdwijnen. En of men dit nu
toeschrijft aan de macht van het groot
kapitaal, welke de kleinere kapitalen opzuigt,
het feit bestaat, en moet nadeelig op geheel
de maatschappij inwerken.
Want de middenstand, welke, juist omdat
hij een tusschenplaats inneemt, den overgang
vormt van de lagere naar de hoogere maat
schappelijke lagen, eene opklimming van den
werkmansstand tot hoogere rangen mogelijk
maakt is. onmisbaar. Nog te meer, wijl hij
de economische functie vervult, van de pro
ducten te voeren van den producent naar
den consument.
Daarom moet ook de middenklasse zich
organiseeren. De beste neme het initiatief,
anderen zullen wel volgen.
Men herinnert zich wel het geschrift van
den abbé Sièys„Qu'est-ce que le tiers
état Rien. Quedoit il être Tout." „Wat
is de derde stand Niets. Wat moet hij zijn?
Alles."
De derde stand, dat was destijds de bur
gerstand.
Dezelfde overdrijving, welke de parlemen
taire schrijver maakte ten opzichte der burgerij,
welke toen haar lot wilde verbeterd zien,
dreigt men nu te maken ten opzichte van
de werklieden.
Niet, dat men niet alles moet in het werk
stellen, om den toestand der arbeiders te
verbeteren niet, dat wij niet zouden willen
medewerken om den arbeiderstand op te
heffen, op iedere mogelijke wijze.
Maar de zorg voor het ééne gedeelte van
de maatschappelijke ordemoet niet het
andere doen vergeten.
Men zou hier de vergelijking van den
in de bus was gedaan, in de hoop dat dit hem
eenig licht zou geven, maar toen hij rue du
Cardinal-Lemoine las, vervloog ook die hoop.
Nogmaals nam hij het papier ter hand, woord
voor woord spellende, iedere uitdrukking ont
ledend.
Het spreekt toch van zelf dat men iederen
anoniemen brief moet verachten, want hij is
altijd het werk van een lafaard, en men moet
er dus nooit op letten.
Hoeveel drama's hebben hun ontstaan daar
niet in gevonden
Hoeveel edele levens zijn niet gebroken door
eenige regels, die een ellendeling op goed geluk
af op het papier wierp
Ja, men veracht den anoniemen brief en gooit
hein in het vuur, hij verbrandtmaar nadat
de vlam het papier verteerd heeft, blijlt de twijfel
achter, die als een langzaam werkend vergif, dat
zich verdeelt en in de diepst gelegen organen
van het lichaam duordringt, het heiligste en
hechtste geloof aantast. Altijd blijft er iets van
aanhangen.
Een vrouw die, al is het zonder reden en slechts
gedurende een uur verdacht wordt, is niet meer
aie vrouw, welke men als zichzelf vertrouwde.
De twijfel laat haar sporen achter, wat er ook
gebeurt, even als het zweet der handen op het
verguldsel.
Hoe meer de heer Fauvel nadacht, voelde hij
zijn vertrouwen, dat voor eenige oogen blikken
nog z)0 onwankelbaar vast stond, verflauwer.
Neen riep hij uit ik kan die onzekerheid
niet langer verdragen. Ik ga dien brief aan mijn
vrouw toon en.
Hij stond op, maar een vreeselijke gedachte
deed hem weer op zijn stoel terugvallen als
het toch eens waar was 1 Als ik eens zoo schan
delijk bedrogen was.
Als ik dien brief toon, zal mijn vrouw op haar
hoede zijn en ontneem ik mij zelf ieder middel
achter de waarheid te komen.
Zoo kwamen alle voorspellingen van den heer
Verduret, dien grooten menschenkenner, één voor
écn uit, want deze had gezegd, als de heer
Fauvel niet aan de ingeving van het eerste
oogenbiik toegeeft, als hij nadenkt, hebben wij
den tijd voor ons. En werkelijk, na er lang met
smart over te hebben nagedacht, besloot hij zijne
vrouw behoedzaam te bespieden.
ouden Romein kunnen in het geheugen roepen,
dat alle gedeelten van hel menschelijk lichaam,
evenals van het staats-organisme, gezond
moeten zijn en samenwerken om het geheel
te maken, zooals het zijn moet.
Trouwens, het belang van den werkman
brengt ook mede, dat de burgerklasse wel
varend zij Deze klasse moet ten slotte de
producten, waaraan de werkman zijn arbeid
besteedt en waardoor hij zijn brood verdienen
kan, in zich opnemen.
Daarom brengt het heil van geheel de
maatschappij het met zich mede, dat de
burgerij krachtig bloeie. En om hiertoe te
geraken moet zij zelve alle krachten inspannen.
Hier, zooals overal geldt het, dat eendracht
machtig maakt, en tweedracht, of wat even
erg is, gemis aan samenwerking, ten onder
gang voert.
Wij gelooven, dat slechts door eendrachtig
handelen, de middenstand zich op den duur
tegen het groote kapitaal in den vorm van
coöperatieve-vereeDigingen zal kunnen staan
de houden.
Groote maatschappijen verdriugen den
winkelier, en hierin ligt wel ter dege een
gevaar voor geheel de maatschappij.
Bovendien, wanneer éénmaal, hier zooals
in Engeland, de arbeider zijn coöperatieve
consumptie-vereenigingen zal hebben opge
richt, iets wat toch zeker niet tot de onmo
gelijkheden behoort, wie zal dan de midden
klasse te hulp komen
Niemand, wanneer zij niet op tijd voor
zich zelve zorgt.
Ieder voor zich en God voor allen, is ook
voor den derden stand de leuze.
De werkman gaf het goede voorbeeld; de
boer is gevolgdnu is het de beurt aan
den burger.
Zondag hebben er weer twee spoorweg
ongevallen (gelukkig zonder persoonlijke
Ja hij, de bij uitstek oprechte man, besloot de
onedele rol van den jaloersche te spelen van
den huisspion, wiens treurige onderzoekingen,
hem zelf minstens evenveel verlagen als haar
wie zij gelden.
Hij, de driftige man, wiens hevige toorn altijd
dadelijk bedaard was, nam het besluit eeD effen
gelaat te toonen en de bewijzen van schuld of
onschuld een voor een op te zoeken, zijn gevoelens
te onderdrukken en deze pas tot een uitbarsting
te laten komen als hij zekerheid had.
Om zich die te verschaffen kende hij overigens
een eenvoudig middel.
Men schreef hem dat de diamanten van zijn
vrouw naar de lommerd waren gebracht. Dat
althans was toch gemakkelijk te onderzoeken.
Als dat niet waar wasbehoefde hij naar
het overige van den brief ook geen onderzoek
meer te doen, maar als het tegendeel eens wel
waar was 1
Zoo zat hij in gedachten verdiept, toen men
hem kwam waarschuwen, dat het ontbijt klaar
was. Nu was het zaak zich goed te houden. Voor
dat hij zijn kantoor verliet, keek hij even in den
spiegel en bemerkte met schrik dat hij zeer bleek
zag. Zou de moed mij ontbreken vroeg hij
zidizelf af.
Aan tafel wist hij zich genoeg te beheerschen
om alle vragen van zijn vrouw te vermijden, die
zij hem anders bij de minste ontstemdheid vol
zorg deed. Hij praatte zelfs druk en vertelde
allerlei grappen om de attentie van zich af te
leiden.
Ondertusschen dacht hij er slechts over na hoe
hij zoo spoedig mogelijk de laden van zijn vrouw
kon doorzoeken zonder dat zij het bemerkte,
Die gedachte hield hem zoo bezig, dat hij niet
kon nalaten haar te vragen of zij van plan was,
dien middag uit te gaan.
Ja, antwoordde zij, het is wel slecht weer,
ongelukken) plaats gehad; een bij Schaerbeek
en een bij Gent. x>Er behoort tegenwoordig
een zekere moed toe om Zondag in Belgie te
reizen", zegt de Petit Bleu.
De Fransche bladen behelzen thans het
programma van het czarenbezoek, dat in
hoofdzaak het volgende inhoudt: 6 October,
aankomst van den keizerlijken trein te Parijs,
dejeuner op het gezantschapsgebouw, „Te
Deum» in de Russische kerk, bezoek op het
Elyseumtegenbezoek van den president
's avonds groot diner op het Elyseum en
voorstelling in de Comédie Fran<jaise 7
October: Bezoek aan de voornaamste mo
numenten 's avonds gala-voorstelling in de
opera; 8 October Wapenschouwing, bezoek
aan Versailles 's avonds illuminatie. Het
vertrek zal plaats hebben in den nacht. De
czarina en haar dochtertje zullen den czaar
vergezellen. Het eere escorte zal bestaan uit
een escadron spahis en een escadron kuras
siers.
Het is zeker, dat de groote wapenschou
wing niet te Longchamp, doch 'jn het kamp
van Ch&lons zal plaats hebben.
De cycloon, die te Parijs gewoed heeft,
maakte 66 slachtoffers, waarvan er reeds 4
overleden zijn.
Volgens de Soleil zal koning Menelik
zijn Italiaansche gevangenen tegen betaling
van een schadeloosstelling voor bun onderhoud
in vrijheid stellen. Er is een door den czaar
gewaarborgde „modus vivendi* getroffen en
ook de onderhandelingen tusschen Italië en
Frankrijk over een handelsverdrag geschieden
onder bemiddeling van den czaar.
In de Fransche pers gaan nu eindelijk
hier en daar enkele bescheidene stemmen
van deernis op met het lot van den gemar-
telden ex-kapitein Dreyfus.
Het Journal des Débats betoogt, dat het
nu toch zoo vreeselijk niet zou wezen, wanneer
in de eetkamer, en ging dadelijk naar zijn
priveekantoor, dringend werk voorwendend. Zoo
ver strekte hij zijn voorzorgen uit, dat hij zijn
zoon Lncien met een boodschap belastte; hij wilde
alleen te huis blijven.
Eindelijk na een half uur, dat hem een eeuw
scheen, hoorde hij het rijtuig met zijn vrouwen
Madeleine wegrijden.
Oogenblikkelijk snelde hij naar de kamer zijner
vrouw en opende de ladetafel, waarin zij hare
sieraden bergde.
Vele hem bekende étuis ontbraken, er waren
er 10 of 12 in, maar leeg. De brief sprak dus
waarheid.
Die zekerheid verpletterde hem. En toch 1
neen, stamelde hij, neen, het is niet mogelijk.
Dadelijk begon hij met ijver en angst alles te
doorsnuffelen, alle laadjes te openen, maar voor
zichtig en er oplettend, geen sporen van zijn
onderzoek achter te laten.
Misschien had zij hare sieraden een andere
plaats gegeven, of werden er eenige nieuw opge
maakt of gerepareerd.
Maar hij vond niets, hoegenaamd niets. Toen
viel hem op eens in, dat hij op den avond van
het bal bij de heeren Jandidier aan zijn vrouw
had gevraagd
Waarom heb je in het geheel geen diaman
ten aan en dat zij daarop glimlachend had ge
antwoord: Waarom? Ach, iedereen kent ze,
als ik er geen draag, zal ik des te meer opgemerkt
worden, overigens zouden zij niet bij mijn
kostuum passen. En dat had zij kalm gezegd,
zonder de geringste trilling in haar stem. Welke
stoutmoedigheid 1 Welke huichelarij stak daar
achter dat vroom gezicht, dat zij in de twintig
jaar van hun huwelijk steeds vertoond had. Maar
op eens kreeg hij weer hoop, het was wel niet
aan te nemen, doch misschien had zii haar dia-
aan ie
■f .L2toanten-'ife Madeleine's kamer geborgen,
maar Madeleine en ik hebben eenige dringende .6 zofiüër
boodschappen te doen.
Hoe laat denkt ge uit te gaan
Dadelijk na het ontbijt.
Hij haalde diep adem, alsof hij van een grooten
last bevrijd werd, want de onzekerheid was voor
hem zoo een kwelling, dat hij de waarheid, hoe
pijnlijk ook, er boven verkoos.
Toen de maaltijd afgeloopen was, stak hij een
sigaar op, maar hij bleef niet als naar gewoonte
- over het schandelijke zijner onderzoe-
I kingen na te denken, liep hij zoo vlug mogelijk
naar het vertrek van het jonge meisje en onder
zocht daar al les, evenals bij haar tante, allen
eerbied voor dat heiligdom daarbij vergetend.
Ook hier vond hij de diamanten van zijn vronw
niet, en in de bijoudoos van Madeleine lagen
slechts 7 of 8 leege étuis.
Dus ook zij had hare sieraden gegeven, zij kende
deschande van zijn huis en was er zelf medeplichtig