Nummer 35.
Zondag 2 Mei 1897.
20e Jaargang.
i
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Blad.
L
ANTOON TIELEN,
Dit nummer bestaat uit
wee bladen.
•FEUILLETON.
UITGEVER:
Waalwijk.
Lezing Truyen.
Langstraalsclie Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden f 1,
Franco per post door het geheele rijk f 1,25.
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden
aan den Uitgever
Advertentien 1-7 regels f0,60; daarboven 8 cent pe
groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën 3maal ter n
opgegeven worden 2maal berekend. Advertentiën voor I
land worden alleen aangenomen door het advertentieburc
Adolf Steiner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
'a
De lezing, Woensdagavond ten half zeven,
in de zaal van de Jongens-Congregatie te
Drunen, op uitnoodiging van het Bestuur
der R. C. Kiesvereeniging in het Hoofd
kiesdistrict Waalwijk gehouden door den
HoogEd. gestrengeu heer Truyen, lid der
Tweede kamer, was zeer druk bezocht.
Onder de zeer talrijke aanwezigen merkten
wij o. a. op verschillende heeren pastoors
en andere geestelijken, onder wie ook de
WelEerw. heer v. d. Eisen, uit Heeswijk,
verder de burgemeesters vau Besoijen, Baard
wijk, Drunen en Oudheusden, den president
der Waalwijksche Kamer van Koophandel,
den voorzitter en vele leden der R. C. Kies
vereeniging, vertegenwoordigers der pers,
landbouwers en andere belangstellenden.
De ZeerEerw. heer Ghijsens, pastoor te
Drunen, beklom het eerst het spreekgestoelte
en opende de vergadering.
Z.Z.E. verklaarde, dat de president der
Kiesvereeniging hem verzocht had, daar hij
zelf door verkoudheid verhinderd was, den
heer Truyen bij de vergadering te introdu-
ceeren. Spreker wees op het kwijnen van
handel en landbouw. Niets natuurlijker dan
dat wordt uitgezien naar middelen om daarin
verbetering te brengen. De vijanden nu van
Godsdienst en Maatschappij hebben verkeerde
middelen aan de hand gedaan, en daarom
heeft het Bestuur der Kiesvereeniging er zeer
goed aan gedaan den heer Truyen uit te
noodigen hier als spreker op te treden. Deze
keuze mag zeer gelukkig genoemd worden.
De heer Truyen toch heeft ia 's lands ver
gaderzaal getoond goed op de hoogte te zijn;
daarbij bekleedt hij een invloedrijke positie.
51.
De herberg in Kingstown, waar liet ge
vangenis personeel 'savonds vergadert, verklaarde
Triraball bedaard.
Amelia kon niet langer blijven.
Ze trippelde Bridge Street door in de richting
van South Plain.
Trimball zag haar stilstaan en mei ds. Purkiss
praten, die haar schijnbaar eenige vragen deed.
Ilij merkte Grafter niet op, die langzaam de
straat doorkwam van de richting der rivier.
Toen hij zijn winkel weer binnenging, trad
Taxter's meesterknecht hem ter zijde.
Hallo I riep de kapper. Goedenmorgen. Hebt
ge nog gehoord of het waar is, dat sir Edmund
Anson gisteravond een aanval van beroerte ge
had heeft? Goede God, kerel, wat scheelt u? Ge
ziet er 10 jaar ouder uit dau gisteren. Wat man
keert u, Crafter?
Geen wonder, ik ben er over verbaasd, dat
ik zelf geen beroerte gekregen heb, Trimball.
Hij legde zijn hanu op den rechterarm van
den kapper.
Ik heb Eliza gezien
Uw vrouw
Ja, ze stond gisteravond, toen ik voorbij
ging. aan de poorten van Ilolcombe Park. Wat
ze daar uitvoerde, weet ik niet. Ik zag haar
duidelijk genoeg en zij zag mij. Ze werd zoo
wit als een blad papier. Wat mij betreft, ik
ben een geruïneerd man.
Hij wierp zich in een wanhopige houding op
een stoel.
Voor den eersten keer in zijn leven zag Trim
ball hem buitenshuis zonder pijp.
Trimball schonk hem een glas whiskey met
water in en overhandigde het hem.
Hoe zag ze er uit vroeg Triraball met
merkbare nieuwsgierigheid.
Hij was zeer verwonderd.
Hij was er zoo aan gewoon geweest Crafter
als een vrijgezel te beschouwen, dat de aankon
diging van het bestaan van de vrouw, welke hij
Hierna verliet de Z. E. heer pastoor het
podium en werd zijne plaats ingenomen door
den heer Truyen.
Deze begon met zich aangenaam aange
daan te verklaren bij het aanschouwen dezer
ruime zaal, waar zoovelen tegenwoordig zijn
om van hun belangstelling blijk le geven in
het te behandelen onderwerp. Hij bracht,
allen zijn broederlijken, christelijken groet,
omdat hij hen beschouwde als medestrijders
voor de goede zaak, als voorstanders van de
onvergankelijke beginselen door Z. H. Paus
Leo XIII nedergelegd in zijne heerlijke en
cyclieken over de inrichting der Staten en
over den Arbeid.
Spreker heeft gemeend te handelen in den
geest dezer christelijk politieke vergadering
met te behandelen de volgende 2 punten:
I. Liberale staatsleer in verband met den
tegenwoordigen politieken en socialen toe
stand.
II. De middelen van redres.
Prijsstellende op goed begrepen woorden,
waarschuwt spreker vooraf, dat hij bij de
bespreking zal moeten wijzen op zekere
categorieën van personen; als hij die veroor
deelt, geldt dit niet de personen maar hunne
beginselen, b. v. niet den vrijhandelaar maar
het vrijhandelstelsel.
De kiem der liberale en moderne begin
selen viudt spreker bij Luther en zijne vol
gelingen. Liberalen en Lutheranen komen
overeen met elkander, de eersten op politiek,
de laatsten op godsdienstig terrein. De her
vorming der 16e eeuw legde den grondslag
voor de groote revolutie met de Godin der
Rede. Óp de beginselen van 1789, met de
menschelijke rede als hoogsten rechter
berust het tegenwoordig liberalisme. Het
evangelie werd verworpen, kortom de gods
dienst der christelijke liefde werd uit de
wetgeving verbannen. Men had niet meer
de liefde maar enkel eigenbelang; niet meer
de vrijheid der kinderen Gods maar onbe
perkte vrijheid en staats-almacht. Dit wat
het godsdienstige betrett.
Wat de materieele zijde aangaat is
verklaarde 30 jaar geleden gehuwd te hebben,
hem een schok gaf.
Was ze op weg naar Malliscombe? vroeg
hij. En kwam ze dezen kant uit om uw schuilhoek
uit te vorschen
Crafter wischte zich het voorhoofd af.
Wel neen, antwoordde hij verlegen. Daar zag
het er nu juist niet naar uit. Dat is het raarste
ervan. Ze schijnt hier iets te doen te hebben.dat
mij in het geheel niet aangaat. En. lieve hemel,
ze was als een dame gekleed Ik kon mijn oogen
op het eerste gezicht niet gelooven. Ze stond in
de poort en sloeg iemand gade, die den weg ah-
ging. Eerst herkende ik haar gestalte en toen
haar oogen. Ik kon ze goed zien in 't maanlicht.
Als ik gereden had, zou ik haar niet gezien heb
ben, doch ik verliet het karretje in Thompson's
Yard en was op weg naar een vriend in de
Queen's Arms. En toen ik er zeker van was, dat
het Eliza was, kondt ge mij met een rietje neer
geveld hebben. Ik zei tot haar
Groote genade, Eliza, zijt gij het? Ge hadt
haar gelaat eens moeten zien 't was kleurloos
Hij bracht het glas aan de lippen en vervolgde
toen met voldoening:
Ik verbloemde de zaak niet. Ik zei eerst tot
haar, dat het var. geen nut was, dat ze mij uit
gevonden had dat ze niet behoefde te probeeren
bij mij terug te komen en weer met mij te leven
of geld uit mij te krijgen.
En wat denkt ge nu, dat ze mij ten antwoord
gaf?
Hij leunde voorover, zijn knokkelachtige liand
op zijn knokkelachtige knie met de peperenzout-
kleurige broek rustende.
Welnu, ze lachte me in mijn gezicht uiten
zei mij, dat ze zich voor de grootste schatten ter
wereld niet verlagen verlagen zou weer
met mij te gaan leven. Dat zei ze, Trimball. Wat
denkt ge daarvan
Wellicht heeft ze een fortuintje gehad, wierp
Trimball op.
De menschenhater schudde ongeloovig het
hoofd.
Praatjes, hoor, praatjes. Ze was altijd een
machtig mooie babbelaarster.
Het zou mij niet vei wonderen wanneer, in
weerwil van haar verzekering, dat ze niet om
mij kwam, ze toch een oogje op het weinige geld,
dat ik bezit, heelt.
de liberale staatsleer der onbeperkte vrijheid,
de bron der sociale misstanden en roept het
socialisme in 't leven. Het mondig verklaarde
volk, dat na opheffing van den godsdienst
in 1793 rondom den vrijheidsboom danste,
vermoedde niet, dat de verkregen vrijheid
het eenmaal noodlottig zou worden; dat de
nieuwe beginselen, de leer huldigende van
onbegrensde vrijheid van arbeid, tevens het
recht des sterksten huldigde.
Ruim 100 jaar zijn sedert voorbij gegaan
en niet alleen de ambachtsman, maar ook
de kleinhandelaar in 't kort de mindere
man, voelen zich minder vrij dan hunne
voorgangers.
Wat is er gebeurd Het groot kapitaal is
opgetreden als leverancier. De liberale eco
nomie heeft evenals de liberale politiek God
en Godsdienst en christelijke liefde uit de
wetten verbannen en de gevolgen zijn niet
uitgebleven.
Werd vroeger het groot kapitaal alleen
gebruikt voor groote werken, die niet dan
met vereende krachten waren tot stand te
brengen, thans permitteeren de wetten den
kapitalist op te treden als concurrent van
de kleine werklieden. Overal rijzen klachten
over werkeloosheid en achteruitgang; alleen
het groot kapitaal maakt goede zaken. Dat
blijkt duidelijk uit de officieele cijfers der
bedrijfs- belasting.
Volgens deze bedroeg in 1894/95 het ge
stort kapitaal der door die belasting getroffene
naamlooze vennootschappen 640 millioen gul
den; de uitgekeerde dividenden 37 millioen
of nagenoeg 6 pCt.
Dit is op zichzelf nog geen erg maatschap
pelijk kwaad, maar wel is het een sociale
misstand dat honderden maatschappijen op
staan als concurrent van den kleinen werkman.
Zoo ziet men ze, door het groot kapitaal
gesteund, optreden als koopman en fabrikant
in manufacturen, garens, in metaal en steen,
in huiden en leder, in papier, in houtwaren,
enz. enz., als café hotel- en societeithouder,
als winkelier en bierbrouwer, als broodbakker
en molenaar, schipper en visscher, drukker
1 11
Ik dien dus heen te gaan. Ik moet mijn betrek
king bij Taxter opgeven.
VVanneer een man eenmaal zijn vronw op het
spoor is, blijft erliem niets anders over dan te
vluchten.
Ik zal gemakkelijk het een of andere baantje
krijgen, daar twijfel ik niet aan. Wellicht zal ik
elders meesterknecht van een molen kunnen wor
den. Ik zou nooit weer rustin mijn leven hebben,
zoo Eliza mij weer onder den duim kreeg. Eens
heb ik tusschen haar klauwen gezeten en dat is
genoeg voor mijn heel leven.
Het huwelijk is een vreeselijk ding, Clrrles. Ze
hebben gelijk het een juk te noemen. Alle andere
jukken zijn niets in vergelijking met de ellende
van het huwelijk. Spoedig gaat ge er uw hals
onder steken ik zou er n^pt zoo'n haast mee
maken, als ik u was.
Met een smak zette hij zijn glas op het dichtst
bijstaande tafeltje neer en Bprong op.
Het valt iemand hard een plaats te moeten
verlaten, waarin hij bijna een kwart eeuw ge
woond heeft, besloot hij, rusteloos het hoofd
schuddende, vooral wanneer hij op leeftijd begint
te komen. Doch het moet. En het zal niet eens
voldoende zijn Malliscombe te verlaten. Eliza
heeft een scherp oog en wil ik buiten haar bereik
komen, dan zal ik rechtstreeks naar een ander
deel van het land moeten gaan.
Wie zou ooit gedacht hebben, dat ze na 30
jaren weer op zou komen dagen, en bij toeval
in botsing met mij komen ook, indien ik gelooven
moet, wat ze tot mij zeide.
Ik zal u zeggen, wat het is, Trimball. Deze
wereld is te klein, te klein. Er is geen plaats
om elkander uit den weg te gaan. Ik hoef niet
te gelooven, dat ze bij toeval hier in deze buurt
kwam. Vrouwen liegen zoo gemakkelijk, wanneer
ze er lust in hebben. Wel het zijn niets anders
dan bedriegsters en tirannen, allemaalMijn
patroon heeft er ook zoo eentje onder zijn dak.
Hal Ha! Gisteravond heeft ze hem ten huwelijk
gevraagd.
Wat? schreeuwde Trimball. Miss Blake
Crafter knikte.
Ze vroeg hein ten huwelijk zoo zeker als
mijn naam Benjamin is. Het was tegen vijven,
juist voor ik met het karretje zou vertrekken.
Zo vroeg hem in de roode kamer. Ik was in de
gang en luisterde alles af. Ik heb heel wat ge
en uitgever, in alle bedrijven behalw
landbouw, die rendeert te slecht.
Nu rijst de vraag hoeveel zei
lieden zijn op deze wijze ten onder g
hoeveel eerlijke burgers teruggedroi
het proletariaat? spreker heeft hier allee o
oog op gewone zaken; hij zwijgt van e
lijke praktijken, als van Panama's, vaar,
enkelen zich in eenige dagen verrijken
koste van het volk.
In Nederland is 't in dit opzicht nog be
trekkelijk goed; maar wij zijn gev non
alles wat achteraan te komen, en wa cider
gebeurt, zal ook hier niet uitblijve
zelfde oorzaken hebben zeltde gevolg
Maar niet alleen als werkgever treedi h;
groot kapitaal op, maar ook als koopn
als leverancier hoofdzakelijk van die ai
die uit den vreemde worden iugevoc d.
En hiermede zijn wij gekomen tot de gr
vraag: Vrijhandel of protectie?
Spreker stelt op den voorgrond dat wi
hier te doen hebben met eene zuiver
rieele quaestiedie den godsdienst ii iri
raakt.
Maar waarom zijn dan in den re:,
liberalen treetraders de clericalen protcc
tionisten
Hiervoor vindt spreker 2 oorzaken, eer
theoretische en eene practische.
Op theoretisch gebied dat de leei de
Manchestermannen vorr een goed de
strijd is met de christelijke naastenliefde.
Óp practisch terrein omdat vrijhanrlc r.:
en protectionisten in verschillende on
standigheden verkeeren.
De liberalen treft men meest aan
groote sleden; de clericalen hoofdzake!1;'. c.
het platteland. De eersten hebben in
regel belang bij lage prijzen omdat zij rr
zijn consument dan producent; bij de
liberalen is juist 't omgekeerde 't gevp-
de groote steden wonen de kapitalisten
den toestand nog zoo kwaad niet vind.
er maar hooge dividenden worden
keerd. Zij worden gesteund door de gioc
pers, die het volk goed bewerkt door
hoord. Bij de gedachte, dat zij mevrouw
zou worden, begon ik er over te denker
betrekking op te zeggen. Maar niet9 van
De patroon was niet zoo'n uil als ik wel da: hc
Hij sloeg haar huwelijks aanzoek rondweg %f.
Het zou mij nu niets verwonderen, indien bc» i aar
oog op lord Melbury liet vallen. Ze zijn dikke
vrienden samen en wat lady Melbury betreft,
die zal zoo heel lang niet meer leven.
Hij grinnikte onwelluidend en vervolgd
weg naar de deur.
Op den drempel keerde hij zijn droefg -
gelaat naar Trimball om.
Nu, goeden dag, Trimball. Ik zal op
hoede zijn van daag. En indien ge mijn
aanneemt, stel dan dat huwelijk van u no
beetje uit.
Het is een doodschande, dat een mooie,
belovende, jonge kerel als gij met open c
zijn verderf zou tegemoet gaan.
HOOFDSTUK XLIX.
Op een gevaarlijk terrein.
Niet dien avond, doch vier weken later l ;a-
ven Madeline en haar trouw kamermeisje
heimelijk op reis naar Grantmoor. Om de een
of andere reden, welke hij niemand verkoo.
te vertrouwen, had lord Melbury bepaald,
het huwelijk van Priscilla met Stephen Gi y
veertien dagen vroeger zou plaats hebben an
den vastgestelden datum.
Madeline zou bruidsmeisje zijn en de to ne
mende ongesteldheid van haar taDte maakte hel
noodzakelijk, dat ze den tijd vóór de plechtig iiei<l
op Andley Court zon blijven om benulpzaan
zijn met de noodige toebereidselen.
Lady Melbury had zich openlijk tegen het
huwelijk verzet en had beslist geweigerd zien
met de toebereidselen te bemoeien.
Verwonderd, vertwijfeld, verward, speelde Ma
deline haar rol en toen alles voorbij was, kwam
ten laatste de lang gebeden avona, waarop ze
daarheen zou kunnen gaan, waar haar hart naar
drong en in de nabijheid zijn al zou ze hem
niet zien van den man, dien ze in haar toe
wijdende liefde toegestemd had op te geven om
hem zoodoende te bevrijden.
Om geen achterdocht bij koetsier of stalknecht
op te wekken, had ze besloten te voet naar het
station te gaan. Wordt vervolgd.
