1
van HollandZeeland Utrecht en Gelderlanden
stond hoog in de gunst van keizer Karei V. Hij
sneuvelde in 1544 bij het beleg van St. Dizieren
daar hij geen nakomelingen naliethad hij zijn vollen
neef, Willem den Zwijger, tot erfgenaam van al zijne
bezittingen benoemd. Met René stierf de oudste tak
van het huis Oranje-Nassau uit.
Op deze wijze werd Willem de Zwijger, Prins van
Oranjehij nam ook van zijn neet de wapenspreuk
„Je Maintiendrai" over, die thans nog het konink
lijke Nederlandsche wapen siert.
De naam van den grondlegger van ons volks
bestaan is zoo algemeen in de Nederlandsche harten
gegriftzijne daden zijn zóó algemeen bekendzelfs
over de geheele beschaafde wereld, dat wij het
oanoodig achtenhier de loftrompet over hem te
steken. Bij zijne vier huwelijken moeten wij echter
een oogenblik stilstaan. Zijne eerste vrouw was
Anna van Burendochter van Maximiliaan van
Buren, stadhouder van Holland en Zeeland, waardoor
's Prinsen bezittingen in de Nederlanden aanmerkelijk
vermeerderden. Bij haren vroegtijdigen dood liet zij
hem één zoon na, den ongelukkigen Filips Willem,
die door Filips II van de Leuvensche hoogeschool
werd gelicht en naar Spanje vervoerd, waar hij eene
opvoeding ontvipg, geheel in den geest van den
Spaanschen monarch. Bij den dood zijns vaders in
1584 ging de naam van Prins van Oranje op hem
over. Prins Willem I had in tweede huwelijk Anna
van Saksenzij was de moeder van Prins Maurits
den grootsten veldheer van zijn tijd, tenminste de
evenknie van de vermaardsten onder hen. Charlotte
van Bourbon was zijne derde gemalin, die hem
geen zonen maar verscheidene dochters schonk. En
eindelijk huwde hij na den dood van deze met Louise
de Coligny, die in 1584 het levenslicht schonk aan
den ni t minder beroemden Hendrik Frederikof
zooals hij later genoemd werdFrederik Hendrik.
Louise de Coligny was in alle opzichten eene
vrouw met uitmuntende gaven van verstand en hart.
Wij kunnen hier niet nalatende kortemaar
sehoone karakterteekening in te lasschen die Motley
van haar geeft. „Eene kleinewelgemaakte vrouw
met fijne "gelaatstrekken uitnemende kleuren zeer
lijke geestvermogensde engelachtige zachtzinnigheid
van haar karakterhare innemende manieren en
liefelijke stem, werd Louise de Coligny spoedig aar»
de ruwe Hollanders dierbaaren zij was altijd een
belangelooze en onschatbare raadgeefster voor haar
eigen kindzoowel als voor zijn ouderen broeder
Maurits." Wij voegen er nog bijdat zij voor de
talrijke dochters van Charlotte de Bourbon eene zoo
echt teedere zorgvolle moeder was, als ooit eene
eigene moeder voor hare kinderen kon zijn, Zoodanig
was de stammoeder van ons thans regeerend Konings
huis en van het beroemde geslacht der Hohenzollerns,
dat Pruisen groot gemaakt heeft.
zweefden. Dat was wel de krachtige stem
bloeds, want hij had zijne broeders nooit van
aangezicht tot aangezicht aanschouwd. Ën zijn
bede werd verhoord. Zegevierend keerden 'zijne
broeders uit den beroemden veldslag van Ni-
poort terug
Filips Willem was vooral aartshertog Alb( ft
naar de Nederlanden gevolgd om er zijne belangen
ten opzichte van de nalatenschap zijns grooter
Vaders te behartigen. Hij was in 1606 gehuwd
met eene prinses uit het huis van Bourbonen
dewijl hij daardoor vermaagschapt werd m; t
Hendrik IV, Koning van Frankrijk, stelde deze
hem in 't vrije bezit van de stad en 't prinsdom
Oranje. Doch over de nalatenschap van prins
Willem I ontstonden lievige geschillen. Filips
Willem vorderde als oudste zoon al de goederen op,
door zijn vader nagelaten, natuurlijk met uitzonde
ring van die, welke de drie laatste gemalinnen van
prins Willem I mochten aangebracht hebben. Maar
Maurits en Frederik Hendrik genoten de krachtigste
ondersteuning van de Staten-Genëraal, die niet
gaarne den streng-roomschen Filips Willem geheel
meester zagen van de uitgestrekte bezittingendoor
prins Willem I in de Nederlandsche gewesten
nagelaten. Om aan al de twisten een einde te
maken, werd een tractaat gesloten, dat in 1609 in
tegenwoordigheid der Engelsche en Franschc ge
zanten gesloten werd. Filips Willem werd toen in
het bezit gesteld van het prinsdom Oranje en in de
Noordelijke gewesten van Breda, Buren, JJselstein,
Leerdam en nog andere heerlijkheden.
Toen hij in 1618 kinderloos overleed, bleek b»
de opening van het testament, dat hij zijn broeder
Maurits tot zijn universeelen erfgenaam had gemaakt;
eerst toen kon Maurits zich Prins van Oranje
noemen. Deze overleed in 1625. Bij zijn dood ver
keerde het vaderland in rouw. Niet ten onrechte;
hij was een groot veldheer en had het vaderland
onschatbare diensten bewezen; hij bezat ook uit
stekende en edele hoedanighedende voornaamste
waren wel zijn vurige vaderlandsliefde en de schier
afgodische eerbied, waarmede hij de nagedachtenis
van zijn grooten Vader vereerde.
Hij liet bij zijn dood al zijne bezittingen na aan
zijn broeder Frederik Hendrik, derhalve ook liet
prinsdom Oranje.
i89:ïH
Frederik Hendrik v as een der grootste
vorsten van zijn geslacht. Hij had eene uitstekende r
opvoeding ontvangen, terwijl hij in oorlogszaken-1
den grooten Maurits tot zijn leermeester had geluid4
Reeds vroeg, op 'vijftienjarigen leeftijdbevond hij
zich in het krijgsgewoel. Toen in 1599 Bommel
door de Spanjaarden belegerd werd, was ook hij m
Prins au rits en xljne broeders.
sehoonedonkere oogendie in later jarenals zij
Vi* onder haar kapsel blikten, door teruggehouden
trant-, verduisterd schenen 1met haar opmerke-
Toen Maurits bij het lijk zijns vaders met
vochtige oogen stond en zijn broeder als een
jongsken van ongeveer zes maanden in de
wieg sluimerdetoen braken er benauwde
tijden aanniet alleen voor de weduwe en de
vaderlooze weezen van Prins Willem Imaar
ook voor het Vaderland. Men liet nochtans
het hoofd niet hangen, en had in Oldenbar-
nevelt een krachtigen steun. Maurits onder
scheidde zich weldra op het oorlogstooneel en
verrichtte er daden die zijn roem door Europa
deden weerklinken. Het is hier echter de
plaats niet om daar bij stil te staan. Liever
willen wij met een enkel woord aanstippen,
wanneer en hoe Graaf Maurits van Nassau den
titel van Prins van Oranje verwierf.
Filips Willem was met aartshertog Albert
van Oostenrijk, toen deze, met de dochter
van den Spaanschen Koning Filips II gehuwd,
het bestuur over de Zuidelijke Nederlanden
had aanvaard, mede naar Brussel gekomen.
Ofschoon opgevoed in den geest der Katholieke
Kerk, was de nagedachtenis van zijn vader
hem altijd dierbaar gebleven en hield hij dien
naam in diepe eere. Neendeze ongelukkige
man was niet ontaard van het bloed der
O ranje-NassausToen Maurits in 1600 in
Vlaanderen viel, en aartshertog Albert en
zijne gemalin hem te gemoet trokkenweigerde
hij tegen zijne broeders Frederik Hendrik
bevond zich bij het leger van Maurits te
strjjden en bleef in Brussel. En toon het
gerucht zich te Brussel verspreidde, dat de Span
jaarden voordeelen hadden behaald en het er voor
prins Maurits en de zijnen bij Nieuwpoort zeer
donker begon uit te zienbegaf Filips Willem
zich" naar zfin bidvertrek en wierp zich voor het
altaar op de knieënGod smeekende om het
behoud zijner beide broeders, die in doodsgevaar
1885.
18SS.
Gee. wonder, roorzeker. Haar vader, de Admiraal de
t>? h«t,r eerste gemaal de Téligny waren in den Parijschen
oea-brmloftsnaovt vermoord terwijl haar tweede gemaalPrins
mem I twaalf jaar laterviel door het noodlottige karabijnschot
van een fanatieken moordenaar