tiet leger zijns broeders; bij zekere gelegenheid met
•eenige edelen in eene hinderlaag gevallen, baande
hij zich met groot levensgevaar met het zwaard in
■de vuist een doortocht midden door een drom van
vijanden heen. Zijn dapper gedrag bij Nieuwpoort,
waar hem de tranen uit de oogen sprongen, omdat
Maurits hem met de schepen wilde doen vertrekken,
is zoo algemeen bekend, dat het hier geen nadere
toelichting behoeft. Hij was vooral een geducht
ruiteraanvoerderen zijne vermetelheid bracht hem
niet zelden in het dreigendst levensgevaar, zoo o. a.
in 1605 in een ruitergevecht bij Mühlheim a/d. Ruhr,
toen hijdoor de meesten der zijnen lafhartig ver
laten, kloekmoedig stand hield. Met een handvol
•dapperen stortte hij, met de stoutmoedigheid aan
zijn geslacht eigen, zich midden in de vijanden.
Een soldaat legde reeds zijn karabijn op hem aan,
•doch het schot miste. Frederik Hendrik, die zijn pistool
reeds afgeschoten hadwerd door
•eenige vijanden gegrepen bij de sjerp,
•die over zijn borstharnas hing. Er
ontstond eene worsteling op leven en
■dood; gevangenschap scheen wel het
geringste te zijn, dat den stout-
moedigen jongeling wachtte. Doch zijn
.-stalmeester Hodenpjjl joeg een dei-
voorste aanvallers -een kogel in de
wapenrustingen nu maakte Frederik
Hendrik ruim baan en ontsnapte aan
het hem dreigende gevaar. Welke
•daden hij later verrichttetoen hij
stadhouder geworden was van al de
Nederderlandsche gewesten met
uitzondering van Friesland wij
hebben slechts de namen te noemen
van 's-HertogenboschMaastricht
Breda, die hem een aureool van
roem 0111 de slapen vlochten. Toen
hij in 1647 overleedwas een wer
kelijk groot man heengegaan. In de
belegeringskunst werd hij door nie
mand overtroffen. Zijne legerplaats
was een kweekschool voor veldheeren
•en Turennehet groote Zweedsche
legerhoofd Torstenson, Karei Gustaaf,
Koning van Zweden en de „groote"
Keurvorst van Brandenburgont
vingen er hunne opleidingof namen
onder zijn oogen deel aan zijne
krijgsverrichtingen. Maar bovenal
het werk dat zijn vader onder wan
hopige omstandigheden had aange
vangen, en door zijn broeder op een
gelukkige wijze was voortgezetwerd
•door hem roemrijk voltooidde be
vrijding onzer gewesten van de
Spaansche heerschappij. De beroemde
Duitsche eschiedschrijver Schlosser
•den verwilderden en rampzaligen
toestand in Duitschland schilderende
in het midden van den dertig-jarigen
oorlog, zegt: „Ondertusschen toont
de blik op den toenmaligen toestand
van Duitschland ons tenminste een
Vorst, die in den dienst eener repu
bliek oprecht voor vrijheidrecht en
godsdienstniet voor ijdelen krijgs
roem dapper streed. Deze vorst was Frederik
Hendrik van Oranje, de jongere broeder van Prins
Maurits een der dapperste en wat zeer zeldzaam
iseen der edelste mannendie de nieuwe geschie
denis kent."
Hij was gehuwd met Amalia van Solmsdie
hem twee zoons (waarvan de een reeds op zeer
jongen leettijd overleed) en verscheidene dochters
schonk. Bij zijn dood ging het prinsdom Oranje op
zijn zoon Willem II over.
Prins Willem II en Prins Willem III.
Prins Willem II volgde zijn vader op in de
stadhouderschappen over dezelfde gewesten welke
Frederik Hendrik bekleed had. Hij bereikte slechts
den ouderdom van ongeveer 25 jaren. Hij bezat
^en vurig temperament en uitmuntende gaven van
verstand en hart. Zijne talenten en schranderheid
weiden zeer geroemd. Johan de Witt zeker een
onverdacht getuige beweerde van hem dat hij
indien hij langer geleefd hadde bekwaamste van
zijn geslacht zou geworden zijn. Hij was gehuwd
met de Engelsche Prinses Henriette Mariadie
eene week na zijn doodhet levenslicht schonk aan
den beroemden Willem [II.
Hoe zeer Willem II aan den tak der Nassaus
gehecht was, bleek uit zijn testament. Hij vermaakte
aan zijne zuster Albertine Agnes 300.000 thaler,
onder die voorwaarde dat zij een Graaf uit het huis
van Nassau huwde; het is zéër waarschijnlijk dat hij
Graaf Willem Frederikstadhouder van Friesland
op het oog hadmet wien hij zeer bevriend was
en die dan ook in 1652 met deze zuster van den
Prins in het huwelijk trad.
Zijn zoon Willem III werd na veel wederwaar
digheden eindelijk in 1672 stadhouder van Holland
-• m
Zijn naam leeft er jp dahlft>are herlmi&ittg jjË
voort, en in Macau ij een hem vaardigen
levensbeschrijver gevonden. Alleen aan zijn door
tastenden wilzijn staatkundigen blikheeft het
regeerende koningsgeslacht in Engeland te danken
dat het ooit op den troon van het machtige Enge
land werd verheven. Hij overleed kinderloos.
Met hem stierf de tweede tak van Oranje-Nassau
uit, en deze titel ging nu over op d< n jeugdigen
Johan Willem Friso, stadhouder van Friesland en
Groningen. Doch wij zijn hier aangekomen tot een
punt, van waar uit wij eerst een blik achterwaarts
moeten slaan op de Nassausbeginnende met Jan
den Oude broeder van Prins Willem I.
Jan «le Oude en xijn broeders.
Jan de Oude, geboren in 1535, was met hart en ziel
de belangen van zijn broeder, prins
Willem I, nl. de belangen der Neder-
landsche gewestentoegedaan. Hij
was stadhouder van Gelderland en het
graafschap Zutfen, en heeft zich
vooral daardoor verdienseltijk jegens
ons vaderland gemaakt, dat hij de
stichter was van de beroemde Unie
van Utrecht, in 1579 gesloten. Later
keerde hij naar zijne staten in
Duitschland terug en overleed in 1606
zoodat het hem nog gegund was
den stijgenden roem van ons vader
land te beleven. Hij was driemalen
gehuwd, en verwekte bij zijne vrouwen
24 kinderen. Zijne eerste gemalin
was Elisabeth, landgravin van Leuch-
tenberg, en uit dit huwelijk is ons
regeerend koningshuis gesproten.
Onder zijne broeders, die hun
leven voor ons vaderland lieten in
den worstelstrijd tegen Spanje, noemen
wij Adolf, Lodewijk en Hendrik.
Adolf sneuvelde in den slag bij
Heiligerlee (1568), en Lodewjjk en
Hendrik: vielen in den slag op dc
Mookerhi'idc (K>74;. Vooral de dood
van Lodewijk was
voor prins Willem
hij was. Lodewjjk
bij zon delf groote g
Hij bezat een vu
ondernemend
haftig, bezield'
voor het vadei
krijgsoverste
en bezat aangename
was de riddérljjkste
schoonste man Van zijn
lieveling zijner moeder,I
Stolberg, die bij al hare
haar moederlijk hart
zwellen bjj 't bezit van
begaafden zoon.
Iiand
van
aten.
was
±en zwaar i
vien's rechte
was een ma
ven en tal
vurig karakter
volha
met ge
andhij was een goed
uitmuntend diplomaat
vormen. Hij
figuur en de
stdriftige liefde
tijd
Juliana
nederigh
fier voe
een zoo
ae
He PlPjesebe udhoisders.
Zeeland en latei- van de overige gewesten, met
uitzondering van Friesland. Hij huwde met eene
Engelsche Prinses, Maria, dochter van Jacobus II,
Koning van Engeland. Beroemd is zijn tocht naar
Engeland in 1688 waardoor de Engelsche konings
kroon op zijn hoofd geplaatst werd. Het is niet
noodighier stil te staan bij al hetgeen hij verricht
heeft. In 't kort zij aangestiptdat hij een onver-
zoenlijken haat koesterde tegen de onverdraaglijke
eer- en heerschzucht van Lodewijk XIV, die Europa'
de wet wilde stellenhet was alleen het inzichtde
krachtige wil en het aanzien van Willem III die
dezen halfgod geducht de vlerken kortwiekten. Zijn
naam was door geheel Europa beroemd, en door
hem werd de Nederlandsche Republiek zeer in aan
zien gebracht. Voor Engeland was hij de weldoener,
de bevrijder. Hij was een der grootstezoo niet de
grootste Koning van Groot-Britannië. Wat hij voor
Engeland gedaan heeft, is veel, ontzaglijk veel.
zoon
en
van
Willem Loof wijk, 01
van Jan den Oude, trok
naar de opgestane gewesten om hun zijn machtigen
steun .te schenken; hij Werd in loS-i tut eerste
stadhouder in Friesland aangesteld en aanvaardde
[later ook het stadhouderschap over Groningen
(Drenthe. Met recht w«-rd hg de rechterhand
I Prins Maurits genoemddie hem in alle
'gewichtige aangelegenhedende oorlog be
treffende, raadpleegde. 11 ii was gehuwd met eone
zuster van prins Mauritsdie hem- geene kinderen
schonk. Toen hij in 1620 overleed, werd hij in zijn
stadhouderschap opgevolgd door 1'
vollen broeder, die gehuwd was met Sophia Hedwig,b
hertogin van BrunswijkWolfenbuttel. Ernst Casimir
was een bekwaam veldheer en omUrschmdde zmh
bijzonder onder prins Ff -derik Hendrik. Toen deze
in 1632 lanes de Maas oprukte om
Maastricht te -slaan, had hij Ernst
gezonden om Venlo, Roen:; en-
te veroveren. Deze vielen
A i
r' v*»
KI i
H. M. ADELHEID EMMA WILHELMIXA THERESIA
Koningin-WeduweRegentes van het Koninkrijk der Nederlanden.
wlio-
VOO
.1-1»