Nummer 79. Donderdag: 11 October. 23e Jaargang Toegewijd aan Handel, industrie en Gemeentebelangen. i ANTOON TIELEN, Kamers van Arbeid. 'k k Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond. A bonnementsprijs per 3 maanden f 0.75. Franco per post door het geheele rijk f 0.90. Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden aan den Uitgever. U I T G E V E li WAALWIJK. Advertenties 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven, worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en advertenties bij abonnement worden speciale, zeer voordeelige contracten gesloten. Reclames 15 cent per regel. Voor eene druk bezette zaal trad giste renavond ten half negen de Heer D. de Klerk, lid der 2e Kamer, in Musis Sacrum alhier op met het onderwerp nDe Kamers van Arbeid," daartoe uitgenoodigd door 't Departement Langstraat van 't Nut van 't Algemeen. De Waarnemende Voorzitter, de Heer D. A. Kakebeen riep den Heer de Klerk en de talrijke aanwezigen een hartelijk welkom toe. Naar aanleiding van het ver zoek door de Schoen makers v'ereeniging al hier aan den minister gericht, om hier eene K. v. A. te verkrijgen en het gunstig advies daaromtrent der K. v. K., hebben wij gemeend dat het nuttig zou zijn deze lezing, eerst alleen voor de leden bestemd, voor eenieder open te stellen. Uwe groote op komst bewijst uwe belangstelling in dit punt. In de pauze zal gelegenheid zijn te vragen of te debatteeren. Ik geef 't woord aan den heer de Klerk. De heer de Klerk behandelt het onder werp met ongeveer de volgende woorden M 't Gaat langzaam, uiterst langzaam in ons land aangaande 't maken van wetten, tot voorkoming of beslechting van geschillen tusschen werkgever en werknemer. Langzaam gaat het met de wetten, tot bescherming der maatsch. zwakken die nood zakelijk zijn, nu gebleken is dat de her vormingen op maatschappelijk gebied, voor namelijk door het raachinewezen ook den werkman inedesleepen. Lage loonen, slechte gezondheidstoestand der fabrieken, kinderexploitatie, vrouwenar beid, Zondag- en nachtarli&id en zoovele andere gebreken zijn duidelijk aan 't licht gekomen bij de enquête der staatscommis sie. Duidelijk bleek 't dat 't gebied der uitvindingen voor vele werklieden een groote zegen en voor anderen soms een ware vloek genoemd moet worden. De vrije concurrentie is en blijft goed, als zij niet overslaat tot bandeloosheidals daar door geen uitsluiting in 't leven wordt ge roepen. Inderdaad de uitvinders hebben dat niet gemeend, dat was hun doel niet, maar 't is toch 't gevolg daarvan geweest. Botsin gen tusschen werkgever en werknemer ble ven niet uit, de strijd ontstond, een strijd die niet in 't belang is van ons vader land. Men zag particuliere commissiën samen stellen om een werkstaking te voorkomen of eene uitgebrokene te beslechten en 't moet gezegd, die invloed was dikwijls niet te versmaden. (Spr. haalt hier een voorbeeld aan van een dergelijke commisie in 's-Hage, die eene werkstaking voorkwam.) Wil er echter kracht van zulk een lichaam uitgaan dan moet de wet zijn steun verleenen eu daarom zijn vele stemmen opgegaan om een wet op de K. v. A.; zulk een instelling is niet nieuw. Ons vader land staat hier niet in de eerste rij, staat niet geheel vooraan in de sociale wetge ving. Let wel, hebt geen vrees, ik bedoel niet socialistische als ik van sociaal-maat schappelijk spreek. In Engeland is men ons voorgegaan op economisch gebied was Engeland steeds de eerste. Arbitrage bij geschillen tus schen patroon en werklieden heeft 't steeds toegepast, d. i. beslechting van geschillen opvreedzame wijze en daarom dringt bij ons onwillekeurig de gedachte zich op, waarom ook niet aldus gehandeld met Transvaal. Dan had Engeland geen dievensysteem behoeven toe te passen, en geen vrije volkeren behoeven te vernieti gen, wat thans is geschied. (Applaus). Intusschen zien wij de voltooiing vau de wet in ons land en 2 Mei 1897 werd de wet op de K. v. A. afgekondigd. Wij hadden dus Arbeids- Veiligheidswet, wet op K. v. A. Laat ons hopen dat spoedig zullen volgenongevallenwet en pensioenwet, opdat voor den werkman een alles bevredigende toekomst besta. De nieuwe richting breekt bank, een lichtstraal is te bespeuren. De mensch, het redelijk schepsel Gods boven t redelooze dier verheven, heeft ook recht als zoodanig behandeld te worden, maar moet zelf ook aldus handelen. Het is niet gemakkelijk en toch wel gemakkelijk in onzen tijd om daar'oe mede te werken. De werkliedenvereenigingen kunnen veel doeu, de grondwet staat u dat toe, steunt u hierin, ge kunt onderling n ontwikkelen en uwe belangen bespreken, opdat ge dan zelf tot onderscheiding komt wat voor U goed en kwaad is. Geen klassenhaat moet gepredikt worden, daarom doen we niet mee met. socialisten, geen socialistischen geest met woest gemeld mag heerschen, maar onze kracht gezocht in or ganisatie die ontwikkeling brengtontwik keliug en organisatie zijn betere wapens dan steen en slik, wanneer de socialisten het wagen zouden onze veste te bestormen. Wij hebben dan onze wapens gereed tegen 't socialisme langs ordelijken weg. En zoolang deze organisatie niet bestaat is 't goed, dat 't departement Langstraat zich de zaak aantrekt om over zulke onderwerpen als K. v. A. e. a. te doen spreken, om die van naderbij te kennen. Wat is 't doel van een K. v. A. De belangen van patroon en werkman door onderlinge samenwerking te bevor deren. Dit tracht zij te bereiken. a. het verzamelen van iulichtingc-n over arbeidsaangelegenheden b. het dienen van advies aan de hoof den der departementen van algemeen be stuur en de besturen van provinciën en ge meenten hetzij op aanvrage van die autori teiten, hetzij uit eigen beweging, ten aan zien van alle onderwerpen welke de belan gen van den arbeid raken c. het dienen van advies en hel ont werpen van overeenkomsten en regelingen op verzoek van daarbij belanghebbenden d. het voorkomen en vereffenen van geschillen over arbeidsaangelegenheden, ook, voor zoover uoodig, door te bewerken dat eano scheidsrechterlijke uitspraak tusschen de partijen tot stand komen. De wetgever is uitgegaan van het punt, dat de wet geen eenzijdigheid mag bevatten. ik, die werkman ben geweest en altijd voor hem heb gestreden, ben tot de over tuiging gekomen dat de belangen vaa pa troon en werkman onvermijdelijk samengaan. De socialisten die stellen ons een ideaal toestand voor, die nooit zal te verwezenlij ken zijn, die wij dan ook niet aannemen. De belangen van werkgever en werkman, hiertusschen bestaat het nauwste verhand en deze kamer is eveneens ingesteld om de belangen der patroons te behartigen. De arbeiders hebben hun rechten, maar daardoor ook hunne plichten, want recht zonder plicht is onbestaanbaar. In den regel wil men dit maar niet góed begrijpen. Ik zelf heb 25 jaar achter de schroef ge staan en 8 jaar als meesterknecht en de ondervinding opgedaan, dat 't bij den patroon ook niet alles goud is wat blinkt. Dat hij ook wel eens moeite heeft zijn knechts te betalen, omdat men hem niet betaalt, dus voor hem is ook alles niet even rooskleurig. Daarom geen oor geleend aan socialisten die geen rekening houden met anderen. Wij moeten rekening houden met toestanden die er zijn en niet met die welke nooit zullen komen. Als ik hier spreek over patroons dan heb ik 't oog op de zulken, die werklieden beschouwen als evenmenschen hun toever trouwd, waarvan zij straks aan hun Schep per rekenschap zullen moeten geven, dat zijn de ware patroons. Maar zijn ze niet zoo, dan moet er organisatie zijn in be lang van werkman en werkgever, die 't wel meent met den werkman. Daarom is 't van zoo groot gewicht te weten dat de K. v. A. uitgaat van 't standpunt beider be langen te behartigen. a. Het verzamelen van stukken over ar- beidsaangelegenheden Zelf de zaken onderzoeken en verslag daarover uitbrengen. De minister en an dere autoriteiten kunnen inlichtingen vragen over loon etc. en die moet men dan ook geven, ook omgekeerd. Dc arbeider heeft tot kapitaal zijn ar beidskracht en naarmate men grooter en bekwamer wordt, groeit ook zijn kapitaal aan. Daarom moet ook de organisatie zich er op toeleggen de leden meer en meer te bekwamen. K. v. A. kan onderzoek instellen naar arbeidstijd, veiligheid, gezondheid der fa brieken e. m. a., 't welk alles van groot belang is èn voor patroon èn voor werkman daarom is 't goed dat men 't recht en plicht krijgt daarover inlichtingen- in te winnen en te verstrekken. b. Dienen van advies aan autoriteiten. Als minister of de gemeenteraad, vraagt naar loonstandaard, dar. moet men advies geven, zooals boven gezegd. Particulieren behoeft men niet te ant woorden. Verder de arbeidscontracten, ie dereen weet dat die zeer goed zijn. In die Kamer hebben zitting arbeiders en patroons. Het hoofddoel is zeker, ge schillen, werkstakingen te voorkomen of uit den weg te ruimen en dit geschiedt door een verzoeningsraad uit de K. v. A. Is er dus een geschil dan brengt men dit voor de K. v. A. Die zal eerst trachten 't uit den weg te ruimen, gaat dit niet dan doet de verzoeningsraad uitspraak. Een bindende uitspraak heeft die echter nietgewoonlijk wordt echter reeds bewerkt dat werklui niet staken, of de patroons geen werklui ontslaan tot na die uitspraak, dat bewerkt zij voor eerst. Onderwerpt men zich niet aan deze uitspraak, wat veelal gebeurt, dan volgt men den gewonen weg voor de rechtbank. Ook vrouwen kunnen in deze Kamer en ver zoeningsraad worden benoemd. Dit is dus in hoofdzaak't doel. Niemand zal 't groote belang er van betwisten. Waar en hoe worden de K. v. A. opge richt Waar er zooveel van beide partijen zijn, dat eene behoorlijke samansti Hing mogelijk is, waar er behoefte aan bestaat en men 't den minister vraagt of de Burgemeester 't noodig vindt. Wil de Burgemeester de K. niet en acht de minister 't noodig dau komt zij er toch. In den regel wordt advies gevraagd der K. v. K. Tn vele gevallen, zooals hier ook zal zijn komen ver.-chillende plaatsen bijeen en dan ook nog meer dan een bedrijf. Er is wél eens gezegd dat zulks niet goed zou werken, maar gebleken is dat dit geen kwaad kan en ieder bedrijf tot zijn recht komt. Wie hebben in de K. v. A. zitting. Patroons en werklieden, 10 in 't geheel, van ieder evenveel, dus 5 wat zeer zeker rechtvaardig is. 3 bestuursleden, 2 presi denten, van ieder 1. Ieder presideert Ys jaar, dus onbillijkheid is totaal uitgesloten. Wie zijn als patroons verkiesbaar voor K. v. A Ieder die minstens 1 persoon boven de 20 jaar tegen loon in dienst heeft. Wie als werkman Die bij een patroon in loondienst is, en ,deze wet maakt geene uitzondering voorde vrouw. De vrouw heelt hier kiesrecht en kan gekozen worden en d. i. mijns inziens geen bezwaar. llij moet 30 jaar zijn en hetzij gedu rende het laatstverloopen kalenderjaar, hetzij op meerderjarigen leeftijd, gedurende drie van de laatste 10 kalenderjaren binnen haar gebied werkz am zijn geweest, geen straf hebben en Nederlander zijn. Door wien worden ze gekozen Door patroons en werklieden, leder kiest de zijnen. Men heeft dus 2 kiezerslijster. Om kiezer te zijn moet men 25 jaar en 't laatst kalenderjaar bij een patroon werk zaam zijn. De verkiezing zelf geschiedt niet zooals thans, maar volgens 't oude stel sel. Dat is volgens mij een bezwaar daar men thans aan 't zwart maken gewend is. Yan '83 uur is stembureau, in tegen woordigheid van leden der raad, zeker om ze wat meer werk te geven. Yan 83 uur is voor mij ook een scha duwzijde. Een avonduur nemen, was beter dan had men vrij. Maar dan is men bang dat bij verkie zingen 't volk 's avonds licht in beroering zal komen, daarvan zeg ik Vergeef hun want zij weten niet wat ze doeu/ dat is niet bij verkiezingen van gemeente raad e. a., 't volk alleen maar zij die beu daartoe aanzetten. De avonduren zijn beter geschikt, dan heeft men tijd. De K. v. A. moet 4 maal per jaar ver gaderen maar als de Voorz. wil, kan hij eene vergadering beleggen of als 1/8 der leden schriftelijk er om vragen met opgaaf der punten. De vergadering wordt gehouden met ge sloten deuren, tenzij de vergadering het goedvindt dit in 't openbaar gebeurt of besluiten openbaar gemaakt worden. De Kamer wordt ontbonden als zij Diet aan haar doel beantwoordt, als zij spreekt over zaken haren werkkring niet betreffende b. v. over de grondwet. De minister schrijft dan eene nieuwe verkiezing uitmochten dan dezelfden worden herkozen of op de zelfde manier worden voortgegaan, dan ont bindt de minister de K. v. A. De K. v. A. zullen eerst nog wat moeten werken om de patroons te overtuigen, dat door die K. v. A. veel goeds kan worden geboren. Thans zijn er in ons land 00 K. v. A. opgericht. Hoe gaat 't zal men vragen als men ge kozen is, met verletten tijd, zaalhuur etc. De gemeente moet zorgen voor zaal, vuur en licht, kiezerslijsten, verkiezingen. De regeering betaalt de verlette tijd, ui. f 0.40 f 0.50 of 0.60 presentiegeld en 20, 25 of 30 per uur. Als ge moet reizen, wordt ook vergoed. Daarvoor behoeft ge dus niet te schromen. De secretaris kan in of buiten de K. gekozen worden meestal neemt men daar voor een Mr. in de rechten, die op de hoogte der wetten is. Daaraan is nogal gemakkelijk te komen daar de markt overvoerd is van juristen. De toelage is echter voor secretaris gering, daarop is reeds bij den minister gewezen. De K. v. A. moet haar huishoudelijk reglement laten goedkeuren en jaarlijk smoet aan den minister een verslag worden uitge bracht, anders zou er wel eens een K. zijn die zoo maar aanleefde, thans is ze genood zaakt te werken. Er kan voor werklieden een schaduw zijde bestaan nl. dat hij ontslaan wordt, wijl hij lid is der K. v. A. Spr. haalt hier een voorbeeld aan van den heer Hedeman (Hengelo), waar een knecht zou ontslaan worden als hij lid der K. v. A. bleef. De werkman heeft als zoodanig daarom voor- loopig ontslag genomen. Met nadruk is op dit feit bij 't afdeelingsonderzoek van de begrooting van hinnenlundsche zaken gewe zen. Wij zijn benieuwd of de heer Hede man andere argumenten tot ontslag had. Wij wachten daarop. Zoo iets is zeer zeker een bewijs van kleingeestigheid bij tien patroon, als hij anders niets op den werkman kan aanmer ken dan dat hij lid is der K. v. A. Naar mate de publieke opinie en voornamelijk de pers meer en meer hiervan eenieder doordringt, hopen we dat weldra de tijd daar is dat niemand meer zoo kan hande len, maar eenieder het nut der K. v. A. inziet. Ieder zal zich mettertijd aan de kracht der publieke opinie moeten storen en zich daardoor aan de uitspraak der K. v. A. houden. (Spr. leest enkele passages uit 't eerste jaarverslag der K. v. A. te 's-IIage). De K. v. A. heeft een goede toekomst cu de overtuiging is gevestigd dat door haar vele Dooden zullen worden geheeld en dat t vau groot belang is zoo'n K. v. A. te bezitten, Luid Applaus) Pauze. Daar niemand inlichtingen wenschte te vragen of te debatteeren, ging spr. verder M. Hoorders Zoo straks heb ik nog enkele punten verzuimd op te geven, belangrijk genoeg om nog mee te deelen. lo. Op den dag Rer stemming moet de patroon zijne werklieden die kiezer zijn 2 achtereenvolgende uren vrijgeven. 2o. Twee dagen te voren moet hij een biljet in de fabriek ophangen, wanneer de verkiezing plaats heeft en de uren waarop de werklieden kunnen gaan stemmen. 3o. Moet hij de werklieden, die de be- voegheid van kiezer bezitten, aangeven. Maar toch zou ik de werklieden voor de zekerheid aanraden zich zelf aan te geven. Daarna leest de spr. eenige passages voor uit 't verslag der K. v. A. waaruit blijkt, dat ze over 't geheel goed werken. Voor patroons die zich de K. als een schrikbewind voorstellen als zijnde alleen voor de werklieden bleek eruit dat de K. alleen is opgericht voor recht en waarheid, eveneens dus voor de patroons. Deze voorbeelden, zoo gaat hij verder, doen tot de conclusie komen, dat de K. v. A. dringend noodzakelijk, ja wettig ziju. Zij zijn van groot belang ook voor uw vak schoenmakerij en leerlooierij. Ik ben hier onbekend, maar maak mij sterk dat hier ook wel eens geschillen zullen voor komen over loon, toestanden in fabrieken e. adie aanleiding geven tot minder aan gename verstandhouding tusschen patroon en werkmandie in niemands belang en ook niet in dat der gemeente is. En al had men hier de volmaaktheid bereikt, dan nog zou ik zeggen wat niet is kan nog komen, maakt dat ge voorbereid zijt. Maar ook de omliggende plaatsen kunnen oin bijstand vragen. Men streeft overal naar volmaakt heid, d. i. de wet der natuur. En als zulk een K. v. A. noodig is, is er niets tegen ze aan te vragen zooals hier reeds gebeurd is naar ik verneem. Als 't mogelijk is en naar ik geloof is het advies der K. v. K. gunstig geweest, dan ook zal weldra hier eene K. v. A. rerrijzen. Waren er hier onder de aanwezigen, die niets wisten van K. v. A., dan is 't goed van 't Departement //Langstraat" om over die zaak te hebben doen spreken. Uwe groote opkomst en aandacht hebben uwe belangstelling getoond. Worden meer bij eenkomsten georganiseerd, dan zal de ont wikkeling meer en meer doordringen en de werkman begrijpen, dat hij nog ergens an ders voor is dan te werken en, als er meer samen zijn, om te drinken waartegen ik u ten strengste waarschuw dat hij is lid der Maatschappij en met hem rekening moet worden gehouden en naarmate hij meer en meer op de hoogte komt, de :oecoiiomische wetten, want daarop komt het voornamelijk aan, begrijpt, weet wat zij inhouden en welk belang hij er bij heeft, dat moet hij weten. Ook dat verbetert steeds. Welk een on derwijs aan de kinderen, thaus en vroeger. Ik was met mijn 12e jaar van school en had niet veel geleerdmaar mijne weten schap heb ik opgedaan in 't verenigings leven daaraan heb ik mijne ontwikkeling te danken. UR ondervinding kan ik dus den werkman aanraden organiseert U. Het leidt niet tot ontwikkeling dat de man als hij een courant krijgt eerst naar de ongelukken kijkt (zooals de vrouw naar geboorten en huwelijken) eu de hoofdartikels overslaat, maar wel organisatie. Organiseert U, van welken godsdienst gij zijt, met eerbied voor een ieders gods dienstige overtuiging, wetende dat ieder voor zijn Schepper zich daarover zal hebben te verantwoorden. Vraagt wie de degelijkste, flinkste is oin voor onze belangen op te treden. In Rotterdam werd ik als protes- taut als Voorzitter eeuer bijna geheel ka tholieke vereeuiging gekozen-. Weest ver draagzaam als leden eeuer Maatschappij, onderdanen eeuer ons allen dierbare Koningin Wilhelmina. Voelen we de verwantschap vau ons ge heel volk in 't vrije Nederland, waarvoor onze vaderen hebben gestreden. Is er nog geen organisatie, wacht niet lang en dan in dier, geest gewerkt. Patroons, maakt het den werklieden niet lastig, helpt hun een ziekenkas of i. d. oprichten, dau krijgt ge hier een goeden werkliedenkring'. Ik breng 't bestuur van dc Afdeeling dank dat ik hier heb mogen optreden, blijft zoo voortwerken. Ai krijgt ge thans geen erkenning, later zal men zeggen ge ii 'V ||h v »t Y\ tl •e, Je n tij k 1- ;a n Ie' VH ld l'M i J Ut De Echo van het Zniden, Waalwijksclif en Langsiraatsclie Courant, 1 i i! i ■5 i.' M i t.. d V ai P J •ras

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1900 | | pagina 1