Nummer 26.
Zondag 31 Maart 1901.
24» Jaargang
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Eerste blad.
10H0P0LTHEE
m
m
BI
Op den Drempel van het Paradijs.
ANTOOU TIELEN,
Theod. WESSELS,
Looiersvereeniging
U IT geve b
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
1NDU8TBIËELEN.
probeeren
is blijven gebruiken.
WAALWIJK
WAALWIJK.
Bekendmaking.
FEUILLETON.
i
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
A b o n n e m e n t s p r ij s per 3 maanden f 0.75.
Franco per post door liet geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
WAALWIJK.
Advkrtentiën 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden Smaal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale, zeer roordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
te Waalwijk houdt zich onledig met het
opmaken van het verslag over 1900.
Heeren Industriëelen worden verzocht
hunne opgaven voor het verslag zoo spoedig
mogelijk aan den Voorzitter in te zenden.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
voornoemd.
Verkrijgbaar bij den Heer
Kiezerslijst.
Donderdag 28 dezer, des avonds ten on
geveer half acht hield de heer W i g a n d
technoloog op de zaal vde Looiersbeurs"
alhier voor de leden en buitengewone leden
der Leerlooiersvereeniging van Waalwijk en
Besoijeu, eene lezing over
Kunstmatige huidonthariogsiniddelen.
Zwelmiddelen.
Schors en looiextracten.
Tanine analyses enz.
Wij zullen «lechts een beknopt verslag
geven van deze lezing, die door de meeste
leden en vele buitengewone leden werd
bijgewoond.
De heer P. van Loon Gz. president der
vereeniging stelde de heeren Wigand en
zijn principaal dc heer Epenhuijzen aan de
leden voor en riep beide heeren een woord
van welkom toe. Dt heer Wigand, zoo
ging de president verder, stelde ons voor
alhier ecne lezing te komen houden en daar
dit de eerste lezing is, die op het gebied
der looierij in ons land wordt gehouden,
meende het bestuur dit aanbod niet te
mogen weigeren, wel overtuigd zijnde dat de
leden en buitengewone leden dit met
vreugde zullen begroeten. (Bravo's.)
De heer Wigand sprak daarna
M. Het is mij aangenaam in uw mid
den op te treden en een en ander omtrent
de leerlooierij, een der meest beoefende be
drijven in ons land en vooral in deze streek
te kunnen mededeelen. Ik hoop u dezen
avond daarmee van eenig nut te kunnen
zijn niet over 't geen U reeds bekend is,
maar op het wetenschappelijk, theoretisch
gebied der leerlooierij.
Vele bereiden het leer, d. i. het veran
deren der dierlijke huid in lederdeze
kunst gaat terug tot in de grijze oudheid
en de zoon leert het van zijn vader en zoo
gaat het verder, maar misschien heeft men
zich nooit afgevraagd, waarom doe ik dat
zoo, haal ik er alles uit wat er in zit;
zou ik dat niet kunnen met minder arbeid.
Deze en meer dergelijke vragen hebt gij
misschien nooit gesteld. Op dat gebied zijn
wij nog wat conservatiefvan iets nieuws
nemen we niet spoedig notitie. Velen
zeggen waarom moet ik eerst met die nieu
wigheid beginnen en waarom hij niet. Maar
als er niemand begint komt 't er nooit en
dergelijke redeneeringen zijn de grootste
struikelblok voor de industrie.
De leerlooierij verliest zich in de oud
heid, Mozes reeds bediende zich van lede
ren voetbedekkiugen, evenals de Grieken,
Syriërs enz. Het zou dus verwaand van
mij zijn indien ik U het looien wilde lee-
ren. Ik kom II hier daarom spreken over
't wetenschappelijk gebied der looierij, ik
ben geen man van.de practijk, -hoewel ik
in mijn lezing wel iets uit de practijk zal
aanhalen.
De 9toffen die de huid opneemt en waar
door zij in leder wordt omgezet noemt men
organische stoffen wanneer zij zijn voortge
bracht door planten of dieren.
Deze stoffen bestaan uit koolstof, waterstof
en zuurstof.
De groote God heeft alles zoo wijselijk
bestierd, dat Hij aan den redelijken mensch
de macht heeft gegeven, om uit het door
hem verder geschapene alles te bereiden, zoo
ook het leder.
De looikunst bestaat in het omzetten der
dierlijke huid in leder; dit geschiedt door
de verbinding met stoffen, die door de ve
zels worden opgenomen en ze zoodanig
veerkrachtig en onbederfbaar maken, (voor
bederf vrijwaren.)
Dit geschied door.
Ie Ruulooierij, de oude methode.
2e Meneralenlooierij, aluin enz.
3e Zeemlooierij, olie en vet.
Tot de 18e eeuw was de looierij geheel op
de practijk gebaseerd. Verschillende scheikun
digen leiden echter de wetenschap in en zoo
is men langzamerhand tot de machinale
snellooierijen gekomen.
De huid bestaat uit 3 deelen van on
derscheiden karakter.
Ie Opperhuid; de hoornhuid en het
malpigische net.
2e Lederhuid 2 diverse lagen lo. inter
mediaire laag en het eigelijke corium, zij
bestaat uit bundels van weefselvezels die
parallel loopen met de opperhuid.
8e. De onderhuid, bestaande uit onsa
menhangende vezels. Ook wel vleeschhuid
genoemd.
Voor de leerbereiding komt alleen de
lederhuid in aanmerking. De huid bestaat
uit vezelt. Die vezels hebben de eigen
schap nadat ze gezwollen zijn, looistof op
te nemen tot een maximaal bedrag. De
natte huiden worden tegen 't bederf gezou
ten, ook droogt men ze.
Om 100 kilo leer te bereiden heeft men
150 kilo gezouten of 75 kilo droge huiden
noodig of 66 pCt. Wanneer men 32 kilo
droog heeft en 300 kilo looistof van 12 pCt.
zou men feitelijk 36 kilo looistof bij bren
gen, maar daar slechts 80 pCt. door de
huid wordt opgenomen, krijgt men 60.8
kilo leer 66 pCt.
De voorbereidende werkzaamheden van 't
looien zijn
1 weeken.
2 ontharen, door smorten, kalken, en
aanwenden van andere chemische
stoffen.
3 zwellen.
4 vleezen.
Het weeken dient om 't zout eruit te
krijgen.
't Ontharen geschiedt gewoonlijk door
smorten, waardoor eene zwelling in de bind-
vezels komt, maar bij smorten moet men er
goed op letten dat de huid niet te ver
-bederft, dat is zeer nadeelig voor 't leder.
Dan heeft men smorten met of zonder
kunstmatige verwarming.
Kunstmatige verwarming doet men met
een vuurtje of i. d. maar mag nooit heeter
zijn dan 25° Celsius.
Voordeeliger is 't koud smorten, dat hier
nog niet veel wordt gedaan, en niettemin
zeer voordeelig is, daar men dan slechts
een gewicht verlies heeft van 5 pCt. en bij
't gewone smorten van 10 A 12 pCt.
Hoe gaat dat koud smorten
Bij 't koudsmorten zet men de deuren
van 't smorthok open, zoodat de lucht
vrijen toegang heeft, bovenop is een ge
perforeerde zolder gemaakt, waarop oude
run of oude zakken liggen en daarover
laat men water gaan, dat sijpelt dan ge-
geregeld door en de lucht wordt dan voort
durend met koude bezwangerd en in 5
A 6 dagen zijn ze goed.
In kalkmelk leggen gaat ook. De over
tollige kalk in de huid gaat er moeilijk uit
vroeger deed men dat door confijten, thans
door zwelvatentwavelcalcium wordt ook
gebruikt.
Het zwellen dient om de kalk te verwij
deren en het huidweefsel voor de looistof
open te zetten. Riemenleer moet meer,
zoolleer maar zeer weinig zwellen. Als de
fijne vezels zijn opgelost en de dikke aan
elkander zitten, is het leer veel slechter
te bereiden.
Alvorens echter verder te gaan zal ik u
echter een ontnaringsmiddel laten zien op
ons laboratorium vervaardigd en dat de naam
zal dragen van Capillol.
Hierna deed de heer Wigand een proef
oogenblik stond sij tegen het dienstmeisje te
kijven en nu
met zijn capillol, door een stukje huid in
een sterk bad capillol te leggen en in
ongeveer 10 minuten was het onthaard.
De proef slaagde volgens de deskundigen
heel goed.
De benoodigde hoeveelheid voor 1 huid
zou 5 A 6 cent kosten.
Na de ontharing komt de huid in 't laf.
Men heeft 2 laven, nl.
Klenrlooi of zoet laf.
Gekleurd of zuur laf.
Zoet laf is van gemalen gerst of zemelen
enz. dat door het gehalte aan melkzuur
werkt. De helft met water aan te mengen
en bij dat aftreksel zuurdeeg te voegen en
dan tot 50° Celsius te verwarmen en deze
temperatuur aen tijdje te behouden, dan
krijgt men een reactie, nl. vorming van
melkzuur, azijnzuur enz. Maar dit raag
niet meer dau 2% bedragen, anders hebben
de baoteriën geen levensvatbaarheid meer.
Dat melk b. v. verzuurt, is te danken aan
bacterie d. i. een splijtman. Splijtman is
een kogelroode bacterie, staafjes van Ysoo
mM. dikte en toch nog levende wezens.
Zooeven is er gesproken over Lactol.
Lactol is een product door de alom be
kende firma F. en E. van Siebergen in den
handel gebracht.
Wat is het eigenlijk Ik ben ook een
navorscher op dat gebied en heb het daarom
onderzocht.
Het is niets anders dan een aftreksel van
gebruikte looistof, eenigszins vermengd met
zure wei- of melkzuur, 't Is feitelijk meer
een fop- dan een zweimiddel. Er zijn looiers
die zeggen er goede resultaten van gekregen
te hebben; dan is dit louter toeval, dan be
vatte het juist niet meer dan 2 pCt. melk
zuur, dus dan behielden de bacteriën levens
vatbaarheid.
Zure laven is zuurnat dat werkt door
zijn gehalte aan melk- en azijnzuur. Soms
probeert men aan zoete laven, looi-extracten
toe te voegen om een tegenstrijdige werking
te krijgen en zoodoende grootere verwijding
der vezels.
In Engeland gebruikt men vitriool.
In Duitschland 1 liter zwavelzuur op
1500 liter water en dan is de huid in 24
uur ëéns zoo dik.
Andersen patenteerde een ontharingsmid-
del dat berust op ontharing door middel
van houtskool.
De door houtskool geabsorbeerde zuurstof
bewerkt de ontharing in 2 a 3 dagen, maar
d. i. geen zwel middel, want daarvoor moet
men kalk gebruiken.
Volgens Knapp berust de leerbereiding in
de opname door de huid van de in de
looistof aanwezige zuren.
Eenige eigenschappen van looizuren
1. Zij crystalyseeren niet.
2. Hebben een wrange, samentrekkende
smaak.
8. Geven met ijser-oxyd gekleurde pre-
cipitaten.
4. Geven met lijm-oxyd amorphe pre-
cipitaten.
5. Dat zij door de leerhuid in een op
lossing volkomen worden opgenomen.
Alle looizuren bestaan uitkoolstof,
waterstof en zuurstof.
De gewone looistof bevat 17 deelen
koolstof, 16 waterstof en 9 zuurstof.
Geen enkele looistef bevat echter dezelfde
verhoudingen. Het procentsgehalte komt er
pieer op aan voor de looiers.
De Chiueesche galnoot is de beste en
bevat 7077 pCt. looistof.
De Aziatische galnoot 5060 pCt.
Valonea 4045 pCt.
Sumak 1218 pCt.
Barouie en graafschapj>er 1620 pCt.
Gewone schors 1012 pCt.
Divi-Divi 8040 pCt.
Quebracho 1620 pCt.
En nog meer andere.
Daarna haalt spr. eenige analyses aan van
schorssoorten.
Eikenschors 19.4 pCt. looistof 49
pCt. water.
Eikenhout-extract 21.7 pCt.
Andere gemiddeld 27.2 pCt.
Valonea 23.52 pCt. looistof en 52.82
pCt. water en nog meer dergelijken.
Verder haalt de spreker eenige technische
Watlvjjksele t« Liigstruiscke Courant,
TE
Burgemeester en Wethouders van Waalwijk
brangen ter openbare kennis dat de kiezerslijst
voor het jaar 1901/1902 alsmede de alpliabetische
lijsten van de namen en voornamen van hen,
die bij de herziening van die lijst zijn afgevoerd
en van hen, die daarop zijn gebracht, door hen
zijn vastgesteld, van den 23 Maart tot en met
den 21 April a. s. ter Secretarie dezer gemeente
voor een ieder ter inzage zijn nedeigelegd en
tegen belaling der kosten, in afschrift of afdruk
verkrijgbaar zijn.
Waalwijk den 22 Maart 1901.
Burgemeester en Wethouders,
De Secretaris.
F. W. VAN LIEMPT.
De Burgemeester,
K. DE VAN DER SCHUEREN.
15)
Manon trok, in plaats van te antwoorden, de,
mot zwanendons gevoerde kap van atlae over
hare blonde lokken en wikkelde zich dichter in
hare sortie.
Hij voerde haar langzaam naar het strand, dat
stil en verlaten voor hen lag.
,U zult mijne manier van handelen vreemd
vinden, mijnheer de advocaatik zelf stem toe
dat zij zonderling is, maar ik ben en nu en
dan zoo angstig gestemd, dat ik het kloppen van
mijn hart met gaweld moete bedwingen.
,Ik ken deze stemmingen en de eenzaam
heid is wel goed, maar geeft ons niet altijd
baat."
,En weet u, waarom mij het lot, dat de jonge
vrouw, die wij aan de golven hebben ontrukt,
heeft getroffeu, mij zoo geweldig heeft aange
grepen f Omdat het mij altijd helder voor den
geest roept, dat ik, als ik het leven heb uitge
speeld, Ik bedoel wat ik het leven noem, mijn
vreg in de wereld zal vervolgen en eveneens
onbakend en onbemind, door liefdelooze handen
aan de aarde zal worden toevertrouwd, precies
xooals de ongelukkige daarginds iederen dag
heb ik het eenzame kerkhof bezocht, bloemen
op het graf der jonge vrouw gestrooid en voor
haar rust gebeden, opdat zij toch iemand zou
hebben, die om haar denkt I Men beeft mij
gezegd, dat men voor geen geld alles kan koo-
pen, liefde, eer, roem, maar dat is niet waar
zij, die dat hebben gezegd, hebben allen, zonder
uitzondering, gelogen. Van al deze dingen ia
niets te koop, zij moeten ons uit eigeD, vrije
beweging worden geschonken.' Uitgeput, zweeg
Manon ztj was blijven staan, leunde zwaar op
den arm van haren begeleider en staarde, als in
een droom, over de zee.
f Dus ook uw rustig en zeker handelen uw
edecideerd optreden, is sen masker I Hebt u
an niet geleerd de bittere gewaarwordingen en
de verachting, die ons menigmaal, bij het aan
schouwen van het doen en laten der wereld,
bekruipen, te bestrijden f Doe het dan spoedig.
De eenzaamheid of een trouwe vriendenhand ia
de beste helpster." Toen Manon niets antwoordde,
ging hij voort: alles, wat mijne moeder mij,
aangaande u heeft verteld, bracht mij in do
meening, dat u een volmaakt zelfstandig karakter
bezat en daarom vervult het mij met verbazing
u op dese wijze te hooren spreken.'
,Mijn jeugd was hard, ik had niet veel tijd
om zelfstandig te denken. Toen ik vrij wbs,
en dat is nog eerst sedert kort, heb ik uiij een
gedragslijn voorgeschreven ik vrees dat ik
Diet den moed aai hebben die te volgen. Men
houdt mij nog voor te jong, om alleen mijn
eigen weg te gaan.
Hij haalde ae schouders op. .Ieder vrouwen-
lijk wezen moet onder een soort voogdij staan
en waar de Voorzienigheid uwe natuurlijke
bescherming, uwe ouder», heeft ontnomen
moeten anderen dezen post overnemen. U bent
te ver van uwen geboortegrond getrokken iu
den vreemde vindt men zelden die achtens
waardige bescherming die bekenden, welke met
onze ontwikkeling eu onze afkomst op de hoogte
zijn, ons nooit zullen ontzeggen. Ik vermoed,
dat de tijd niet meer verre zal zijn, waarop u
aan een achtenswaardige!) man uwe hand zult
geven en dan heeft u de allerbeste bescherming
gevonden. Laat u, barones, niet van den u door
azelven voorgeschreven gedragslijn afbrengen,
blijf maar steeds op den rechten weg, dan zult
u ook altijd wel menschen vinden, die zich
ouder uwe vaan scharen. En laten wij nu
huiswaarts gaan, de nachtwind is koel, u zoudt
licht koude vatten.'
,Kent u het damespension van Mevrouw de
weduwa Wullbradt in uwe stad?'
Zeker, zeker. Mejuffrouw Lucy van Stamm
vertoeft daar reeds sedert geruimen tijd ik sprak
haar menigmaal bij mijne zuster te Chariot-
ten hof. Heeft de jonge Vrijheer u daarover ge
sproken
Ja, juist heden. Ik koestar namelijk het plan
mits de voorwaarden aannemelijk xijn, dnar voor
een jaar mijn toevlucht te zoeken, vooiopgesteld
altijd, dat het mevrouw uwe moeder ciet on
aangenaam is, de rol van beschermster, die ik
haar hier heb opgedrongen ook daar verder te
spelen.'
,U staat daar onder de hoede van het huis
Wullbradt. dat zeer in aanzien is daarom kan
ik uw plan niet anders dan goedkeuren.'
,Zouat u er niets op tegen hebben wanneer
ik mij bij uw vertrek van hier, tot aan de
residentie bij n aansloot?'
Hij moest lachen over den angstigen toon,
waarop zij dat vroeg. Natuurlijk niet, wanneer
u niet langer hier wilt blijven. Hebt u kanis
sen in Berlijn
#Neen, ik zou in het u bekende hotel zoolang
willen blijven, tot alle voorbereidingen, nood
zakelijk voor mijne opname in het pension, zijn
getroffen.
,De onderhandelingen met de directie zijn in
acht dagen gemakkelijk afgeloopen en ik geloof
niet, dat u genoodzaakt zult zijn eerst nog naar
een ander onderdak om te zien. Stel u toch
dadelijk met de bedoelde dame in verbinding.'
,De Vrijheer zal het op mijn verzoek doen.'
.Zool* Hij wierp bij het noemen van dezen
naam voor de tweede maal, een onderzoekenden
blik op hare trekken. ,Nu. dan berust uwe
zaak in de beste handen en verwacht ik, dat u
de reis tot N..., direct met ons mee zult kunnen
maken.
ZEVENDE HOOFDSTUK.
Het was een buitengewoon regenachtige avond
toen Manon in gezelschap van mevrouw de
weduwe Bronneck en haren zoon te N.... ann-
kwam. De regen vitl bij stroomen, d« wind
gierde fluitend om de hoeken der straten. De
lantaarns verspreidden een onzeker licht over de
reizigers, die uitstapten en die, welke aen het
station stonden te wachten.
.Wij zijn er.' De advocaat pakte alle hand
bagage bij elkaar en stapte het eerst uit.
De oude dienstmaagd van mevrouw Branneck
was op het perron en nam de meer omvangrijke
bagage in ontvangst.
.Heb je een rijtuig besteld, Hanna?'
.Jawel, mijnheer; bijna had mevrouw Wull
bradt het mij voor den neus weggekaapt, het
was het laatste op de standplaats, maar ik stond
op mijn stuk. Zij kon er immers reeds veel
eerder naar hebben omgezien; tot op het laatste
'Geleid mijn moeder naer het rijtuig en ver-
Seet niets van de bagage,' beval Brunneck kort.
ij gaf Manon de hand en hielp haar van de
treeplank.
.Welkom in N....', «prak hij zacht. .Verlies
uwe opgeruimdheid niet; Hanna is wel praalziek,
maar aanhankelijk en trouw. U herinnert zich,
dat mijne moeder ook eenige zwarigheden op
perde, toen u haar over mevrouw de directrice
Wullbradt spraakt, maar het is een zeer eerwaar
dige dame, die veel hecht aan de reputatie van
haar huis. Kleine gebreken dient u over het
hoofd te zien. Hanua staat roet deze dame
voortdurend op voet van oorlog. Stoor u daar
aan echter niet, maar doe uw best een gunstige
meening over ons provinciestadje op te vatten.
Kijk, daar komt de directrice zelve aanhollen,
ouj u welkom te heeten, let op.'
Een krachtige, zwaargebouwde dame, gehuld
in een reismantel met wijde plooien, ijlde, met
uitgestrekte armen, op Manon toe. .Baronesse
Kerger, niet wear O, ik kan op mijn in
stinct vertrouwen; adelijk bloed erken ik reeds
op een uur afstand». Ik ben aan de Brunneck»,
en aan den Vrijheer von Stamm, zeer veel ver
plicht, dat zij u mijn hui» hebben aanbevolen
naar ik hoop, zult u zich ten mijnent spoedig
op uw gemak gevoelen, uwe verwachtingen en
wenscheu zullen in alle opzichten worden be
vredigd, Mijn tafel i» de beste van verre uit
den omtrek, mijn personeel het beste, en bij mij
heerscht de grootste nauwgezetheid. Van 'ijaar
heb ik geluk bij den adel. Freule van Stamm
vertoeft reeds langer, en Freule Emmy von
Huber sedert gisteren iu mijn pei sion."
.Emmy von Huber?' 'De oogen van mevrouw
Brunueck en Manon ontmoetten elkaar.
.Juist, dezelfde. Slechts dames uit de etrste
families wonen bij mij. uit de allereerste families
voor alle anderen zou ik altijd mijn deur ge
sloten houden. Nog een», hartelijk welkom hier
mijne jonge dames verheugen zich allen over
uwe komst en wedijveren met mij, om u een
Aangename ontvangst te bereiden.
(Wordt vervolgd.)
