Nummer 46.
Zondag 9 Juni 1901.
24e Jaargang
Toegewijd
aan Handel,
öl
industrie en
Gemeentebelangen.
Eerste blad.
AN TOON TIELEN,
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
A I) o n n e in e n t s p r ij s per 3 maanden f 0.75.
Franco per post door liet geheele rijk f 0.90,
Brieveningebonden stukken gelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
U I T G E V E 11
WAALWIJK,
Advretkntië.v 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groot e
letters naar plaatsruimte. Adverteutiën 3maal ter plaatsing opgrg-ven
worden finaal berekend. Voor plaatsir g van een groot aantal regels eu
advertenties bij abonnement worden speciale, zeer voordeelige contracten
gesloten, Reclames 15 cent per regel
Zij, die zich voor het volgend
kwartaal op dit blad abonneeren,
ontvangen de nog deze maand verschijnende
nummers GRATIS.
UITTREKSEL uit het verslag der Kamer van
Koophandel en Fabrieken te Waalwijk.
Algemcene beschouwingen.
Wanneer men den bloei en den vooruitgang- eener
plaats kon afmeten naar de vermeerdering barer be
volking en het oprichten van nieuwe of het uitbreiden
van reeds bestaande gebouwen en inrichtingen, dan
voorzeker zou men beslist mogen getuigen, dat onze
gemeente gedurende 1900 in een gunstig stadium heeft
verkeerd en handel en nijverheid een hoogere vlucht
hebben genomen. Edoch deze maatstaf ter beoordee
ling van den oeconomischen toestand eener plaats of
streek is herhaaldelijk gebleken niet de juiste te zijn,
daar het tot stand komen van machinale schoenfabrie
ken en van stoomleerlooierijen, welke aanvankelijk nog
al veel werkkrachten van buiten betrekken, veeleer het
bewijs levert dat de malaise op het gebied der schoe
nen- en lederindustrie nog immer voortduurt en zelfs
iecler jaar nog blijkt toe te nemen. Waalwijk, wij
durven het beweren zonder vrees voor tegenspraak,
wordt van lieverlede eene fabrieksplaats. Het reeds
geringe aantal zoogenaamde kleine bazen neemt nog
voortdurend af. Velen, die een ieder gaarne een zelf
standig bestaan, een eigen zaak, zij het er dan ook
eene van bescheiden omvang gunnen, zullen dit betreu
ren, enwij betreuren het met hen, doch wij moe
ten, om der waarheid wille, van den anderen kant ook
zeggen, dat het in ieder geval veel beter is een goede
knecht te zijn tegen een flink weekloon, dan een kleine
baas, die, geprest door eene voor hem verpletterende
concurrentie, zich genoodzaakt ziet haast onmogelijken
arbeid te verrichten, fournituren te verwerken van twij
felachtig allooi en in ruil voor dat tobben en worstelen
eene winst maakt, die hem van dag tot dag verarmt.
De groote schoenfabrikanten voor handwerk verkee-
ren door hun ruimeren omzet nog in betere conditie
toch blijven ook voor hen de winsten uiterst gering.
Wel hadden zij het geheele jaar door te werken, zoo
dat zij geen arbeiders behoefden te ontslaan of de
loonen te verlagen, doch de bestellingen waren niet
zoo groot en talrijk als in 1899. Ook leden velen
hunner verliezen door faillissementen in Hol
land en elders en hadden nagenoeg allen te klagen over
het willekeurige rekken van het crediet door de afnemers.
Wat wij hier omtrent de Schoenmakerijen voor hand
werk vermeldden, kan ook in hoofdzaak voor die klei
nere leerlooierijen gelden, welke nog geheel aan het
oude systeem van looien blijven vasthouden. Ook deze
zien hun bedrijf langzamerhand door stoomleerlooierijen
overvleugelen. Maar toch zijn nog steeds eenige oude
gerenommeerde zoolleerlooierijen, geheel of gedeeltelijk-
volgens oud systeem, met succes werkende. Het al
gemeen oordeel is, dat er altijd behoefte aan dit fa
brikaat zal blijven bestaan, maar in mindere mate.
Daarom is het'een verblijdend verschijnsel, dat ge
noemde stoomleerlooierijen, zoowel als de schoenfa
brieken zich in bestendigen bloei en vooruitgang mo
gen verheugen en een groot aantal werklieden daar
een flink loon verdienen.
De hier gevestigde schoenfabrieken en stoomleer
looierijen, welke mede een krachtige getuigenis leveren
van de energie en het doorzicht der ondernemers, zijn
vare modellen, waarvan men de wedergade moeilijk
vinden zal.
De verhouding tusschen werkgever en arbeider blijkt
°ver het geheel uitmuntend te zijn. Wanneer het door
Jen minister voorgestelde tarief van invoerrechten ook
°p leder en schoenwerk zal zijn aangenomen, vooral
als de Regeering daarbij rekening heeft gehouden met
Je bescheiden wenschen van den »Bond van Neder-
landsche Lederfabrikanten", neergelegd in zijn adres
aan de Tweede Kamer, bestaat er gegronde hoop, dat
onze beide hoofdindustriën weer zullen gaan herleven
cn de buitenlandsche concurrentie met vrucht bestreden
kan worden.
Dat de kwaliteit van het hand-schoenwerk en het
">er gefabriceerde leder veilig met het Buitenland kan
wedijveren, bewijzen de hooge bekroningen, die velen
onzer voornaamste industriëelen verleden jaar op de
arijsche Tentoonstelling mochten verwerven. Als een
rechtstreeks gevolg dier bekroning knoopten sommige
exposanten voordeelige handelsrelatiën met buitenland
sche huizen en afnemers aan en zagen anderen hun
export nog beduidend vermeerderen.
In de bouwkundige vakken heerschte het geheele
jaar door groote bedrijvigheid. De openbare school,
voor welker uitbreiding het hoofd der gemeente zoo kracht
dadig- geijverd heeft, kreeg met haar nieuwe bovenver
dieping en torens een monumentaal voorkomen, zoodat
zij een waar sieraad der gemeente genoemd mag wor
den een groote schoenfabriek volgens de laatste eischen
ingericht, leerlooierijen met en zonder mechanische
toestellen, benevens een aantal winkelhuizen en arbei
derswoningen 'kwamen tot stand, terwijl reeds bestaande
inrichtingen, zooals b.v. de stoomleerlooierijen en eene
Schoenfabriek aanmerkelijk werden uitgebreid. Ook
dit jaar zal op bouwkundig gebied alhier arbeid genoeg
wezen, daar eene nieuwe Parochiekerk aan de tweede
Zeine, nieuwe schoollokalen bij de Eerw. Zusters, een
groote looierij, de gebouwen der waterleiding en ver
scheidene nieuwe huizen reeds in aanbouw zijn of wel
dra zullen komen.
Gegronde hoop bestaat, dat door het stichten van
genoemde kerk, de gemeente in die buurt zich aan
merkelijk zal uitbreiden, te meer, wijl de gebouwen der
waterleiding, welker aanleg uit een sanitair oogpunt
beschouwd, niet genoeg kan worden toegejuicht, zich
mede langs den publieken weg en niet ver over de
Zeine bevinden.
De firma Van Gend Loos had door de mindere
commissies der Schoenfabrikanten van hier en uit de
aangrenzende gemeenten voluit niët zooveel verzendin
gen als in vorige jaren. De beweging bij het Corres
pondentschap der Nederlandsche Bank, alsmede de
drukte op het Post- en Telegraafkantoor en het verkeer
en goederenvervoer oj» de Staatsspoor namen weer in
omvang toe. Verscheidene rubrieken geven dan ook
weer aanmerkelijk verhoogde cijfers te aanschouwen.
Eene belangrijke toeneming in het personen- en
goederenvervoer valt mede te constateeren op de tram
lijnen 's-BoschHeusden, grens Waalwijk Tilburg;
Waalwijk, geëxploiteerd door de Maatschappij icinau:
Hollandais".
Met den dag blijkt al duidelijker, welken voorn; ui
factor voor Waalwijk's welvaart deze tramlijnen uitma
ken, en welke grootere voordeelen voor onze ge: en c
zij nog zullen afwerpen, wanneer de verbinding door
de Groote straat tot stand gekomen zal zijn, vooral nu
onze haven, welke zoo pingen tijd in betreurenswaardi-
gen toestand verkeert, binnenkort voor de Scheep- en
Stoombootvaart in beteren toestand zal gebracht zijn.
De Kamer van Koophandel blijft in deze zaak haar
vroeger standpunt handhaven en wenscht dat de Ge
meenteraad en de Gedeputeerde Staten, bij welk laatste
College thans door genoemde Maatschappij concessie
is aangevraagd, weldra tot eene minnelijke schikking
zullen komen en de tram met inachtneming der ge-
wenschte veiligheidsmaatregelen en op voor de ge
meente voordeelige conditiën spoedig door de Groote
straat zal rijden. Dan alleen bestaat er ook groote
hoop dat onze week- en jaarmarkten weer in haar
ouden bloei en levendigheid zullen hersteld worden.
De toestand van den landbouw en de veeteelt was
dit jaar niet zoo gunstig als het vorige. Door guur
en nat weder in het begin van den zomer kwamen
verscheidene gewassen, als hooi, aardappelen, graan,
enz. niet tot hun recht, zoodat deze producten over
het geheel duur waren en de kwaliteit slechts middel
matig.
De veeuitvocr naar België en elders was ongeveer
even groot als in 1899. Veel vee wordt hier tegen
woordig gewogen op de gemeentewaag, zoodat deze
inrichting bepaald in eene sinds lang gevoelde behoefte
voorziet.
Nog kwam hier tot stand eene St. Paulusverecniging
ter bestrijding van drankmisbruik. Deze vereeniging,
welke reeds een zeer groot aantal leden telt, over een
eigen gehuurd lokaal beschikt en voor de leden een
Spaarbank houdt, zal, naar wij hopen, veel bijdragen
tot verheffing van het maatschappelijk en zedelijk peil
onzer arbeiders.
Verder zouden wij nog kunnen gewagen over den
Bond van Lederfabrikanten, dien van Schoenfabrikanten
en de Kamers van Arbeid, welke laatste hier eerlang
tot stand zullen komen, doch daar over de twee Bon
den nog in het vervolg van dit Verslag gesproken
wordt en de Kamers van Arbeid nog opgericht moeten
worden, meenen wij onze beschouwingen hieromtrent
te moeten uitstellen tot het volgend jaarverslag.
Van harte hoopt de Kamer, dat zij dan reeds op
vele goede vruchten van deze instelling zal kunnen
wijzen.
Rijksnormaallessen.
Uit het verslag omtrent den toestand der Rijksnor
maallessen alhier gedurende het afgeloopen schooljaar
19001901 zijn wij in staat gesteld het volgende mede
te deelen.
De cursus ving aan op 1 April 1900 met 29 manne
lijke en 9 vrouwelijke kweekelingen. In den loop van
het jaar werd de cursus verlaten door 11 kweekelingen:
3 van hen kregen de akte als onderwijzer(es) en twee
dezer tevens de aanteekening voor de vrije- en orde
oefeningen in de gymnastiek, terwijl een reeds vroeger
met gunstig gevolg het examen voor nuttige handwer
ken had afgelegd 2 slaagden respectievelijk voor gym
nasium en hoogere burgerschool te 's-Bosch en zetten
hunne studie in die richting voort; de overigen ver
anderden van loopbaan.
De aan de normaallessen toegevoegde voorbereidende
klasse telde aanvankelijk 9 leerlingen, van wie 2 de
inrichting in den loop van het schooljaar verlieten.
Aan de oproeping tot inschrijving van kweekelingen
voor den cursus 1901—1902 werd gevolg gegeven door
8 mannelijke en 4 vrouwelijke tot de normaallessen en
7 voor de voorbereidende klasse. Van de eerste wer
den 7 m. en 3 vr. toegelaten de 2 anderen met 6 der
laatsten voor de voorbereidende klasse aangenomen.
De nieuwe cursus werd alzoo geopend met 31 m.
en 8 vr. leerlingen, de voorbereidende klasse met 8
leerlingen. liet aantal leerlingen bleef dus gelijk aan
dat van 1899.
Het is de Kamer aangenaam wederom te mogen
constateeren, dat deze inrichting zich in toenemenden
bloei mag verheugen. Terecht wordt haar onderwijs
als uitstekend onder alle opzichten geroemd en vindt
het steeds meer eene welverdiende waardeering.
Teekenschool te Waalwijk,
Betreffende de gemeentelijke teekenschool kunnen
wij, voorgelicht door het Bestuur, het volgende mede-
deelen
Over het geheel werden deze, zoo bij uitstek nuttige
lessen trouw en met veel vrucht gevolgd. Het aantal
leerlingen bedroeg voor dezen cursus 79 bestaande uit
60 voor handteekenen
14 bouwkunde
5 't schoenmakersvak.
jammer en onbegrijpelijk tevens mag het genoemd
worden, de cursus voor het schoenmakersvak zoo
slecht bezocht wordt, temeer daar zoowel practisch als
theoretisch onderwijs hier gegeven wordt en men de
schoenmakerijen voor de hoofdbron van Waalwijks in
komen, bloei en wèlvï
ivaart mag nouden. ue commissie
spreekt dan ook volmondig haren ensch g dat
heeren schoenfabrikanten, ook in hun eigen
zullen gaan begrijpen, hoe nuttig en voordeelig deze
cursus is voor hen, die hem goed gevolgd hebben.
Dank zij nieuwe maatregelen werd deze cursus trouwer
bezocht dan de vorige, de orde was uitstekend en
allen maakten goede vorderingen.
De prijsuitdeeling, die gehouden werd in tegenwoor
digheid van het Dagelijksch Bestuur, de Commissie en
vele ingezetenen, was een nieuwe spoorslag voor H.H.
Bestuursleden, leeraren en leerlingen om hunne taak
in de toekomst met dezelfde ambitie en nauwgezetheid
te vervullen.
Toch zou de Commissie gaarne zien, dat bij eene
volgende prijsuitdeeling Waalwijks publiek wat meer
belang stelde in het bezichtigen der geleverde en be
kroonde teekeningen en in het bijwonen der prijsuit
deeling.
Een woord van dank mag zeker niet onthouden
worden aan het Bestuur, dat herhaalde malen en corps
en afzonderlijk de school bezocht, en hierdoor zeer
veel heeft bijgedragen tot den bloei en den vooruitgang
onzer teekenschool.
Fabrieks— en Ilandwerksnijverheid.
SCHOENMAKERIJEN.
het eindelijk over de algemeene
prijsverhooging van het schoeisel
eens en werd het percentage vast
gesteld. Om de gewenschte eenheid
en samenwerking tusschen de fa
brikanten onderling te laten voort
bestaan, werd tevens besloten een
Bond van Schoenfabrikanten op te
richten.
Den 23sten April 1900 kwam die
vereeniging onder den naam Alge
meene Nederlandsche Bond van
Schoenfabrikanten1 in Waalwijk
tot standhare statuten zag zij
goedgekeurd bij Koninklijk Besluit
van 27 Juli 1900.
Deze Bond, welke bij het einde
des jaars ongeveer 200 leden telde,
stelt zich ten doel>Het behartigen
der belangen van het Schoenma
kersvak in den uitgebreidsten zin
des woords." Door alle gewettigde
middelen, als: het stichten van' af-
deelingen, het houden van congres
vergaderingen, het uitschrijven' van
prijsvragen, het steunen van vakon
derwijs, enz. tracht zij dit doel te
bereiken.
Voorzeker was de oprichting van
zulk een Bond voor de schoenindu
strie van zeer groote beteekenis en
tevens een flinke stap op den
weg, die tot vooruitgang of ver
betering leidt. Doch wij vermel
den het met innige spijt de
Bond vond geen unanieme instem
ming bij de fabrikanten en vele
zijner leden bleven niet consequent
in de handhaving der cenmnal ge
nomen besluiten. De hoogere prij
zen, die na veel strijd, eindelijk-
van de groote afnemers in Holland
c en werden, liepen van lie
verlede terup* en toen eindclfik.
De toestand der Schoenmakerijen was in het afgeloo
pen jaar over het geheel niet zoo gunstig als in 1899.
Door de voortdurende prijsverhooging der huiden in
de tweede helft van 1899, zagen de leerlooiers zich
verplicht hunne artikelen met 5, 10, ja zelfs 15 te
verhoogen. De eersten, die den terugslag en de na
tuurlijke gevolgen dier prijsverhooging moesten on
dervinden, waren de schoenfabrikanten. Te
meer moest die verhooging, hoe billijk en gewettigd
overigens, hen pijnlijk aandoen, wijl ook bijna alle
fournituren, die uit het Buitenland betrokken moeten
worden, gelijktijdig aanzienlijk duurder werden. Hierdoor
was het voortaan onmogelijk, vertrouwd Schoenwerk
te leveren aan de prijzen van voorheen, welke toch
reeds, om der concurrentie wille, zoo laag mogelijk
gesteld waren.
Om deze reden sloot 1899 voor de schoenindustrie,
die in onze streek aan duizenden arbeiders werk en
brood verschaft, niet zeer bemoedigend en met weinig
hoop op verbetering voor 1900.
Om aan den onhoudbaren toestand en de wanver
houding tusschen den prijs der grondstoffen en dien
van gefabriceerde waar een einde te maken, werd, op
het voorbeeld der Nederlandsche leerlooiers, ook door
de schoenfabrikanten in Januari 1900 te 's-Bosch eene
vergadering gehouden. Na lange discussie werd men j
tengevolge eener nog ai Dcciiuüencie
daling in de buitenlandsche schocn-
fournituren, eenige fabrikanten, voor
namelijk diegene, welke
in praktijk brengen van iJgedwon
geil winkelnering" zich met
kleinere winsten kunnen tevreden
stellen, concessies begonnen te
doen, zagen de overige fabrikanten,
tot instandhouding van hun bedrijf,
zich weldra verplicht, eveneens de
prijzen aanmerkelijk te reduceeren,
zoodat reeds in betrekkelijk korten
tijd de aanvankelijk zoo toegejuichte
prijsverhooging eene utopie bleek
te zijn.
Desniettegenstaande vertrouwen
wij dat genoemde Bond onder zijnen
ijverigen president, den heer W.
Travaglino uit Dongen, goede vruch
ten zal afwerpen.
Tengevolge dier verhoogingen in
het begin des jaars, betrokken de
afnemers slechts in zeer kleine kwan-
turns.
In geen jaren dan ook zijn er,
over het geheel, minder orders
opgegeven en uitgevoerd dan in
1900. De winsten op het handwerk
zijn thans zoo bijzonder klein, dat
men zich af moet vragen, hoe het
mogelijk is, dat zij, die op geen
grooten voet werken, hun bedrijf
nog kunnen handhaven. Men kan
het haast niet gelooven en toch
is het, helaas maar al te waar, dat
door de meeste fabrikanten, op een
paar fijne bottines gemiddeld niet
eens ƒ0.25 zuiver verdiend wordt.
Groote massa's maken dus alleen
den arbeid nog eenigszins loonend,
redenen, waarom de Schoenmake
rijen steeds meer machinaal gaan
werken. De kwaliteit van het hand
werk gaat nog immer vooruit en
dat onze fabrikanten wat netheid
en soliditeit aangaat, met het Bui
tenland kunnen concurreeren, be
wijzen de hooge bekroningen, die
verscheidene onzer voornaamste
industrieelen op de Parijsche Ten
toonstelling, dien vreedzamen we
reldwedstrijd, mochten verwerven.
Be Echo van het Zuiden
en
Courant,
