Nummer 68.
Donderdag 29 Augustus 1901.
24e J aargang
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
IONOPOL THEE
8 mm
IE
De Zuid-Afrikaansche oorlog.
ANTOON TIELEN,
Theod. WESSELS,
WINKELNERING.
I T g e v e r
de Gezondheidsthee.
WAALWIJK.
FEUILLETON.
Verkrijgbaar bij den Heer
(In ons volgend nummer maken
wij een begin met ons nieuwe
Feuilleton.
De Echo van h
faalwjjksclie en Langslraatseke Courant
lelmnf XV a o n n 7 i .1 1
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonneraentspr ij s per 3 maanden f Ü.75.
Franco per post door het geheele rijk f0.90.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden aan
Uitgever.
den
ROTTERDAM.
Op de te 's Gravenhage gehouden ver
gadering der Vereeniging van Fabrieks- en
Handwerksnij verheid' behandelde mr. E.
Fokker, president van het hoofdbestuur den
ïinkeliersverkoop of detailhandel.
Aan zijn rede ontlecnen wij het vol
gende
Kleinhandel en handel in het klein zul
len weldra iu onze taal niet meer tot de
synoniemen behoorer., zei hij. Want men
krijgt ook detailhandel in het groot, het
groot-bedrijf in deu kleinhandel.
Met de uitbreiding der steden, de op-
eenhooping der bevolking worden de ba
zaars, de universeele magazijnen of verkoop
huizen economisch voordeelig en practisch
noodzakelijk.
Zoo zal, althans voor een deel, een einde
tomen aan de verbazende verkwisting bij
Ie distributie van waren, een verkwisting,
«elke reeds door Proudhon in het midden
der vorige eeuw werd in 't licht gesteld.
In Engeland zijn sommigen zich daarvan
reeds lang bewust geweestongeveer in
18-10 beproefde men daar te lande voor 't
eerst het stelsel van het grootbedrijf in den
kleinhandel. Aanvankelijk zonder succes.
Iets later begon men te Parijs, en daar
kvam het stelsel 't meest tot zijn recht.
Na I860 opnieuw in Engeland, toen met
goeden uitslag, vooral in Londen. Daarna
ook in Noord-Amerika en Duitschland en,
naar ik verwacht, weldra ook bij ons te
lande, op groote schaal.
Want inderdaad, de toestand wordt gaan
deweg bedenkelijk. In onze groote en mid
delbare steden ziet men steeds nieuwe win-
els verrijzen, veel meer dan waaraan be-
hoefte is. Stelselloos, niet als vrucht van
overleg, maar naar het toeval wil, verrijzen
naast of dicht bij elkaar winkels waar een
zelfde soort waren wordt verkocht, terwijl
in andere stadsgedeelten men tevergeefs een
verkooplokaal van die waren zal zoeker,.
Vanwaar die sterke vermeerdering van het
aantal winkels?
Ten deele is dit hierdoor te verklaren
de grootindustrie heeft menig ambacht en
handwerk of verdreven of in afzetgebied
beperkt tot het platteland. Vandaar een
groot getal personen verwezen naar den
winkel den detailhandel, welke betrekkelijk
weinig voorbereiding kost. Voor Duitsch-
iand is dit met cijters aan te toonen met
de beide bedrijfstellingen, welke in 1882 en
in 1895 aldaar zijn gehouden.
Dat veel te sterk toenemend aantal win
kels doet elkaar een moorddadige concur
rentie aan. Steeds grooter worden de uit
stalkasten, altijd mooier ook met behulp
van mechaniek en drijfkracht de uit
stallingen, voortdurend kostbaarder de ver
lichting.
Reclame in eiken vorm is levensvoor
waarde. Nevens de advertentiën, de aan
plakbiljetten, reclame-plaatjes en prentjes,
door den een u toegezonden, door den an
der langs de straat u onder de oogen ge
bracht, met wandelende borden en rijdende
reclamewagens, door een derde met geïllu
mineerde transparanten of electrische pro
jecties u toegeschitterd, straks door een
vierde met pyrotechnische kunstvaardigheid
in vlammende letters aan het uitspansel als
geschreven. Waterval noch rots, bosch nog
weide, grot noch gletscher zijn heilig voor
de reclame.
Circulaires en catalogi met stalen, illus
traties en bestelkaarten stroomen eiken dag
u toe. Winkelequipages met mooie paarden
en keurige livrei's en fraai beschilderde
wagens dreigen u te overrijden. Wie waagt
zich aan een berekening van de millioenen,
welke in een groote stad jaarlijks worden
uitgegeven aan reclame iu verschillenden
vorm En men bedenke hoeveel millioen
nog daarbij komen voor huur, verlichting en
bedienden. Ontzaglijke kapitalen zijn vast
gelegd in allerlei winkels, met groote jaarlijks
terugkeerende onkosten.
Dit alles wordt ten slotte betaald door
den kooper.
De sterke concurrentie heeft als vanzelf
geleid tot allerlei uitgaven. „Ik stip hier
slechts aan de lokartikelen', de opruiming
of uitverkoop een chronisch verschijnsel,
3.
(SLOT.)
Ik kwam u en mijn nicht Giuseppa zoo terloops
Mus goeden dag zeggen. Wij hebben vandaag een
•«gen marsch gemaakt, maar wij behoeven ons
'Hiwege onze vermoeidheid niet te beklagen,
*wt wij hebben een buitengewoon goede vangst
jcdaan. Wij hebben Gianetto Sanpiero gevangen
Women.
- God zij gedankt! riep Giuseppa uit. De
,0"ge week heeft hij ons nog een melkgeit ont-
ilolen.
Deze woorden verheugden Gamba uitermate.
- Arme drommel I zeide Mateo, bij had
onger.
- De snaak heeft zich verdedigd als een leeuw,
8lDg Gamba een weinig terneergeslagen voort;
bij heeft een mijner jagers gedood, en daarmee
"W tevreden, heeft hij korporaal Chardon den
lr,Q verbrijzeldenfin, dat is minder, hij was
s»»r een Franschman I En ten slotte heeft hij
zoo goed verstopt, dat zelfs de duivel hem
5le' had kunnen vinden. Zonder mijn neefje
'ortunato zou ik hem nimmer in handen hebben
(•««gen.
- Fortunato I schreeuwde Mateo.
- Fortunato I herhaalde Giuseppa.
»a, Gianetto had zich daar in den hooiberg
'Morgen; maar mijn neefje heeft ons den 6chelm
■•gewezen. Ik zal het zijn oom vertellen, opdat
aan den advocaat-generaal zenden zal.
ervloekt 1 mompelde Mateo op gedempten
Jij hadden nu de soldaten bereikt. Gianetto
t reeds op de draagbaar en wa9 gereed om
J'oerd te worden, maar toen hij Mateo in ge-
•chap van Gamba zag, vertrok een zonderlinge
jnalaeh zijn gelaat. Zich daarop naar het huis
ilateo wendende, spuwde hij op den drempel
de woorden
Het huis van een verrader
Slechts een man, die den dood durfde trotseereu,
zou zoo iets, doelende op Falcone, hebben gezegd,
want onder gewone omstandigheden had hij er
op kunnen rekenen, dat hij door een enkelen
dolkstoot het leven gelaten had. Maar nu maakte
Mateo buiten verwachting geen andere beweging
dan door zijn hand aan het hoofd te brengen
als iemand, die op het punt staat in zwijm te
vellan.
Fortunato was het huis binnengegaan, toen hij
zijn vader zag aankomen om weldra met een nap,
gevuld met melk, weer te verschijnen. Met neer
geslagen oogen bood hij Gianetto de melk aan.
Ga weg! schreeuwde de gevangene hem
toe. En zich tot de soldaten wendend: Kame
raden, laat gij mij drinken.
Een der soldaten bracht hem wat water, dat
hij gretig uitdronk, hoewel een man het hem gaf,
met wien hij kort geleden nog in gevecht ge
weest was. Hij verzocht of men zijn handen in
plaats van op den rug, op de borst wilde bin
den. Ik zou graag op mijn gemak liggen,
zeide hij. Men haastte zich aan zijn verzoek te
voldoen. Daarna gaf Gamba het teeken van
vertrek, nam afscheid van Mateo, die geen woord
zeide, en marcheerde met versnelden pas den weg
af, dien hij gekomen wa*.
Er gingen wel tien minuten voorbij, alvorens
Mateo den mond open deed. De knaap zeg met
een bezorgd gelaat nu eens zijn vader, dan weer
zijn moeder aan. Met een uitdrukking van ver
borgen woede leunde Mateo op zijn geweer.
Gij begint goed zeide hij eindelijk op kal-
men toon, maar op een onheilspellende wijze voor
voor wie hem kenden.
Vader! schreeuwde het kind, naderbij ko
mende, gereed om zich, met tranen in de oogeD,
op de knieën te werpen. Maar Mateo riep
Ga uit mijn oogen, waarop het kind snikkend
op eenige passen afstand van zijn vader ging
staan.
Giusepa kwam naderbij. Zij bemerkte, dat er
een stuk van een liorlegeketting te voorschijn
kwam uit het hemd van Foitunato.
Wie heeft u dat horloge gegeven? vroeg zij
op strengen toon.
Mijn neef Gamba.
Falcone rukte hem het horloge af en wierp het
tegen een steen in duizend stukken.
WAALWIJK.
nu men opruimt tweemaal op zijn .minst
met het oog op het seizoen, eenmaal per
jaar voor inventarisatie en dan wegens ver
huizing, verbouwing, verandering van firma,
enz. dan het verltenen van crediet, de
cadcaux en premien, de loten, de bons
voor een concert of een reisje, enz.
Ook een ander punt is ten dezen van
veel gewicht.
Het te groot aantal planloos verspreide
winkels leidt tot nuttelooze opeenhooping
van allerlei artikelen; die artikelen liggen
niet alleen vaak te verintresten maar gaan
bovendien voor een groot deel spoedig in
waarde achteruit; menig artikel raakt snel
sterk gedeprecieerd of door bederf, verlies
van kleur, geur, glans of frischheid, of
of wegens veranderde mode. AI deze fac
toren te zaraen leiden tot een groote ver
hooging van den prijs bij detailverkoop,
grooter naarmate het bedrijf of omzet ge
ringer is.
Hoeveel nu zou te besparen zijn door
concentratie van het winkelbedrijf?
Een nauwkeurige berekening is ondoenlijk
wegens gemis aan gegevens. Hoe meer
geconcentreerd de bevolking leeft, hoe meer
besparing mogelijk zal zijn.
Uit een globale berekening leidde spr. af
dat hij een besparing van b.v. 10 pCt. op
al de uitgaven en onkosten van het winkel
bedrijf millioenen minder door de consu
menten zijn uit te geven voor dezelfde
hoeveelheid waren van dezelfde hoedanigheid
Drieërlei voordeelen ziet spreker in die
concentratie contante betaling, tijdsbespa
ring voor het publiek, betere belooning van
de bedienden.
Zeker zei spr.zijn er bedenkingen
aan te voeren, doch daar staan z.i. veel
grooter voordeelen tegenover.
Op de vraaghoe zal die concentratie
geschieden antwoordde spr.
Zij kan uitgaan van de consumenten
de consumtievc coöperatie; zij kan ook
in het leven geroepen worden door het groot
kapitaal, b.v. als een gewone naamlooze
vennootschap, maar zij kan ook ontstaan
en dit zou m i, de meest wenschelijke
vorm zijn door vereeniging, door asso
ciatie van de winkeliers zeiven. De con
currenten omgezet in compagnons en mede
arbeiders. In deze gedaante ligt voor mij
zekere bekoring. Indien het gronddenkbeeld
van de ^trust' ook op dit gebied werd
toegepast, indien hier alle winkeliers van
éénzelfde artikel of van een beperkte reeks
artikelen, daar verschillende winkeliers met
Advertentie* 1—7 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2 maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale, zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel
een groote verscheidenheid van artikelen
zich vereenigden, voor gezamenlijke rekening
één onderneming oplichtten met een zeer
beperkt aantal magazijnen, waarin zij tegelijk
èn bezoldigde diensten verrichten èn als
aandeelhouder geïnteresseerd waren, de dis
tributie zou een herschepping ondergaan,
welke naar mijn overtuiging ten goede zou
komen èn aan de consumptie èn aan den
winkelstand èn aan de algeineene welvaart.
Waar concentratie niet kan uitblijven als
het product der vervorming, welke ook op
dit gebied in gang is, daar acht ik het niet
zonder belang de aandacht ie vestigen op
deze oplossingdat het bedreigde deel van
den middenstand den slag afwendde door
associatie, dat liet al-verzorgersmagazijn
worde beheerd door en voor gezamenlijke
rekening van de voormalige concurrenten.'
Vrouw! zeide hij, dit kind is de eerste ran
zijn geslacht, die een verrader is geworden.
Fortunato begon nu nog harder te snikken,
terwijl zijn vader hem somber bleef aanzien. Hij
sloeg de narde van de kolf van zijn geweer, nam
het op den schouder en ging den weg naar het
kreupelbosch, Fortunato toeschreeuwende hem te
volgen. Het kind gehoorzaamde.
Giuseppa liep Mateo achterna en greep hem bij
arm. Het is uw kind I zeide zij smeekend, de
oogen vestigend op die van haar echtgenoot,
alsof ze in zijn ziel lezen wilde.
Laat mij begaan, antwoordde Mateoik ben
zijn vader.
Giuseppa omhelsde haar zoon en trad weenende
haar woning binnen, waar zij zich voor een
Mariabeeld wierp en vurig begon te bidden.
Ondertusschen was Falcone reeds een tweehonderd
pa3 het voetpad afgemarcheerd. Bij een klein
ravijn gekomen daalde hij er in af. Met de kolf
van zijn geweer onderzocht hij den grond, welke
zacht genoeg bleek te zijn om er een gat in te
kunnen graven, zoodat deze plek hem geschikt
toescheen voor zijn doel.
Fortunato I zeide hij tot den knaap, ga
naast dien grooten steen staan.
liet kind deed, wat het bevolen was en daarop
knielde hij neder.
Zeg uw gebeden op
Vader, ach vader, schiet mij niet dood!
kermde de knaap.
Zeg uw gebeden op! herhaalde Mateo met
angstaanjagende stem.
Snikkend en stotterend zeide Fortunato het
Pater en het Credo op. Met geweldige stem ant
woordde de vader: Amen I na elk gebed.
Ziin dat alle gebeden, die gij kent
Ik ken nog het Ave Maria en de litanie,
welke tante mij geleerd heeft.
Die is nog al lang, maar vooruit, het komt er
niet op aan.
Met bevende stem zeide het kind de litanie op.
Zijt gij klaar
O, vader, genade! Vergeef mij. Ik zal het
nooit meer doen Ik zal aan mijn neef gaan vra
gen, of hij Gianetto vrij wil laten.
Het kind bad en smeekte, totdat aijn vader het
geweer tegen den schouder drukte en aanlegde
met de woorden
God vergeve het u
De onlangs door mr. Fokker in de Ver
eeniging tot bevordering van fabrieks- en
handwerksnijverkeid gehouden redevoering,
waarvan wij hierboven een uittreksel gaven,
heeft slechts gedeeltelijk instemming gevon
den bij de winkeliers. Dit mag men opmaken
uit een bespreking dier rede in net orgaan
De Winkelier. Daarin leest men o. m.
//Wij Nederlandsche winkeliers houden te
veel van vrijheid, wij zien zoo graag in
onze cliënteele begunstigers, met wie wij op
goeden, veelal hartelijken voet omgaan, on
ze bedienden vliegen voor hen, evenals wij
zelf, omdat zij weten dat al hun hebbenen
houden afhangt van een beleefde, accurate
en voorkomende bedieuing des begunstigers,
en 't publiek is aan zijn winkels en aan
zijn winkeliers gewend en gehecht, zóó
zelfs dat men wel eens de opmerking hoort
ut Is er wel met dit of dat artikel iets duur
der, méar meu wordt er zoo net en chique
bediend en dat is ook wat waard."
*En wat zullen nu mr. Fokker's bazaars
of groote verkoophuizen brengen aan het
publiek Zooals ZEd. uitspreekt, waarschijn
lijk, 10 pCt. beterkoop zeg: waarschijnlijk,
want als de verschillende eigenaars dezer
bazaars het monopolie in handen hebben,
zijn wij als gewoon sterveling bevreesd dat
zij evenzoo zullen doen als de bestaande of
bestaan hebbende trusts in graan, steenkool
enz., en liever tien, zeg twintig procent,
looger gaan. In ieder geval zit het publiek
alsdan onder die trusts, en dat zegt wat,
naar wij vaak hoorden.
Neen wij meenet), dat een toestand,
in den loop der tijden voortgesproten uit de
behoefte, en die aan ieder gelegenheid geeft
met goeden wil en stalen ijver in de maat
schappij vooruit te komen, verreweg te ver
kiezen is boven een geheel heirleger van
ambtenaren.
z/Hoe beleefd ambtenaren ook zijn, als
een winkelier of zijn bediende met dezelfde
beleefdheid het publiek hielp bij zijn iukoo-
pen, zou in de meeste zaken de cliënteele
zich niet uitbreiden nog de omzet vermeer
deren.
JJuim
rHet aanzien oiraer winkelstraten Wij
kunnen met schrik er aan denken, hoe die
mooie Kalverstraat zou worden ingenomen
door eenige logge pakhuizen, want kosten
voor uitstalling en étaleeren mogen volgens
mr. Fokker's illusiën niet geduld worden
t publiek kan immers toch nergens terecht
dan in zijn trustpakhuizen.
»Zoo uitlokkend étaleeren is niet noodig
dat kost maar geld en moet maar betaald
worden door de consumenten.
*>W ij zien zoo in gedachten eenigen onzer
cliënteele, wien het zooveel waard is op
hun gemak uit te zoeken bij huninkoopen,
en van wie wij weten, dat zij met voorliefde
de verschillende étalages bewonderen, al in
zoo'n trust-pakhuis ronddwalen.
z/t Is al te gek en wij kunnen mr. Fokker
niet anders dan bedanken, dat hij het pu
bliek voor maar 10 pCt. beterverkoop met
een vraagteeken op die wijze wil bedienen.
ir Alhoewel in zijn rede welwillendheid te
genover onze winkeliers niet is uitgesloten,
waar ZEd. zegt, die trusts gaarne gevormd
te zien uit bestaande winkeliers, komt het
ons toch op z'n minst vreemd voor, dat een
openingsrede, uitgesproken bij de feestelijke
herdenking van het 50-jarig bestaan eener
vereeniging tot bevordering van fabrieks-
cn handwerksnijverheid (dus ook bestaande
uit kleine luiden), gewild of niet in hoofd
zaak de strekking heeft, de ophooping en
de alleenheerschappij van het groote kapitaal
te bevorderen.'
Fortunato deed nog een laatste poging om op
te staan en aijn vader aan de voeten te vallen,
maar hij had er den tijd niet meer voor. Mateo
gaf vuur en lijn kind stortte doodelijk getroffen
ter aarde.
Zonder een blik op het lijk te slaan ondernam
Mateo den terugweg naar huis om een spade te
gaan halen, waarmede hij een graf zou delven
voor zijn kind. Hij had nog slechts enkele passen
gedaan, toen Giuseppa, die door het geweerschot
gewaarschuwd was, kwam aansnellen.
Wat hebt gij gedaan? schreeuwde zij.
Mijn plicht.
Waar is hij P
In het ravijn. Ik ga hem begraven. Hij is
als Christen gestorven ik zal een mis voor hem
laten zingen. Laat een boodschap sturen aan mijn
schoonzoon Tiodoro Bianchi om er bij tegen
woordig te zijn.
Botha, de Wet, Steijn ea de la Rey heb
ben Kitchener kennis gegeven, dat zij zich
niet storen aan zijne laatste proclamatie,
maar zullen doorvechten tot het einde.
Het besluit der burgers om de wapenen
niet neer te leggen behoeft echter, ook af
gezien van hun n erkwaardig vertrouwen in
hun einaelijke zegepraal, hun moed, hun
vastberadenheid, hun zelfverloochenende
vaderlandsliefde en vrijheidszin, geen ver
wondering te baren. ,De zoovele raaien te
gen Septembermaand voorspelde wederople
ving van de Boerenactie openbaart zich da
gelijks sterker. De ZuidAfrikaansche win
ter spoedt teu einde en nauwelijks kondigt
de leDte haar komst aan of de republtekeu
worden weer het tooneel van nieuwe roerig
heid naast de dag en nacht, maand in maand
uil, gistende Kaapkolouie.
Het belangrijkste iocident onder de tal
rijke gevechteu eu schermutselingen van den
laatsteu tijd een ijverige maar wel wat
al te optimistische volger van den gang
van zaken heeft uitgerekend dat er van
1 17 Augustus alleen 74 gevechten plaats
hadden een berekening waarschijnlijk enkel
op de verliezenlijst gegrond de belang
rijkste gebeurtenis, herhalen we, is de epi
sode bij Ladybrand, waar zich een detache-
men Engelschen van 65 man en 3 officieren
in de val heeft laten lokken en zich, na
één doode en vier gewonden te hebben ver-
loren, kalmweg aan de Boeren heeft over
gegeven. Deze affaire geeft veel te deuken
eu veel te hopen. Welke een diepe zin ligt
er reeds niet in Kitchener's lakonische be
lofte, dat een onderzoek zal worden inge
steld. Het is dan ook voor den opperbe
velhebber een bittere pil om te slikken. Een
half jaar of meer geleden vaardigde hij een
strenge legerorder uit, waarbij het opsteken
van de witte vlag langzamerhand een
even gewone verrichting zijner soldaten ge
worden als eten en drinken met zware
straffen werd bedreigd. Een tijdlang scheen
de kwaal te verminderen bij elke overgave
waren er tenminste meestal een eeuigszius
fatsoenlijk getal dooden en gewonden. Maar
de bijna vriendschappelijke wijze waarop
deze militaire transactie tusscheu de Boeren en
hun vijaudeu heeft plaats gehad, is allesbe
halve bemoedigend voor den generalissimus.
Het spreekt vau zelf dat de Boeren een rui
men voorraad geweren, munitie, paarden,
zadels eu andere begeerlijke zaken in han
den gekregeu het stilzwijgen van het tele
gram op dit punt is afdoend. Maar wijst
het feit ook niet op een steeds sneller toe
nemende demoralisatie, althans verslapping,
wier bestaan zelfs de Times erkent, dat een
veldtocht van twee jaar moet teweegbrengen,
zelfs bij de beste^ troepen Is deze on
derstelling juist, wat zal het Engelsche leger