Nummer 93.
Zondag 24 November 1901.
Tweede Blad.
De Zuid-Afrikaansche Oorlog
24e Jaargang.
Transvaalavonden.
BUITENLAND.
Servië.
BINNENLAND.
België.
UITVOERINGEN.
Vervolg.
BESOIJEN.
Uitvoering door het mannenkeor Vooruit
gang zij ons doel van Waalwijk en Beseijen
op Maandag 25 November a. s. in de zaal
vrn den heer Denis van der Zaken. Aan
vang half acht.
(Zie programma's.)
Onder de pauze werden talrijke verzen
en andere zaken aan 't publiek verkocht
en deed de president mededeeling van de te
houden collecte, verzocht nog eenige heereu
hunne diensten daarbij te willen verleeuen,
waartoe zij zich zich allen bereid verklaarden.
Dan is 't woord aan den heer O. J.
Coetzee, die op alle aanwezigen den indruk
maakt van 't type van een echten Trans-
vaalschen Boer en van een verwoed anti-
Brit wat gedurende zijne rede, ook zeer
waar bleek. Hij zat daar, stram voor zich
uitziend, de trekken van bitter lijden op zijn
gelaat, maar toen hij in 't vuur zijner rede
de Engelsche gruwelen en laagheden brand
merkte, barstte hij los als een verwoede,
getergde leeuw.
In zijn zuiver Afrikaansch was spreker
dikwijls niet gemakkelijk te verslaan, maar
daaraan meer gewoon geraakt zijnde, wist
hij op zijn eigenaardige manier het publiek
met ontzetting te vervullen, als hij
de wreedheden vermeldde, waarvan hij oog
getuige, of waarin hij betrokken was
geweest.
(Zooals wij hierboven schreven was spr.
in zijn echt-Afrikaansch dikwijls niet ge
makkelijk te volgen, ons verslag van dezen
spr. zal daarom meer beknopt zijn.)
Geachte vergadering
't Zal u misschien moeielijk zijn mij te
volgen, daar ik niet zooals de vorige spr.
zuiver Hollandsch, maar Afrikaansch spreek.
Vanaf 1806 hebben wij voorldr.rend geleden
onder de Engelschen en vooral thans vol
voeren zij onuitsprekelijk vele gruwelen.
De Engelschen weten vooral in dezer,
oorlog zoo mooi van hunne overwinningen
te seinen. Ik zelf heb een rapport gelezen
van Bulier aan Wight in Ladysmith, waarin
hij zelf opgeeft dat van de Engelschen 12000
man buiten gevecht waren gesteld en dat
zij 10 kanonnen hadden verloren, terwijl
naar Engeland werd geseind, dat zij alles
bijeen 750 man haddeu verloren en de
Boeren 672, maar dat waren er maar 6.
De Engelschen hebben trouw gezworen nooit
de waarheid te vertellen.
De Boeren hebben arbitrage gevraagd,
maar niet verkregen, 't is te doen om alle
Hollanders te verdelgen en na Z. A. komt
Nederland aan de beurt.
Ik heb daar in Z. A. verschrikkelijke
gruwelen gezien.
Ik zag in Middelburg een trein aan
komen voor de kampen en telde in een
wagen niet minder dan 81 vrouwen en
kinderen, die als haringen waren opeenge
pakt en zoo hadden ze vier dagen gereisd.
Maar ook die vrouwen daar, hoe ze ook
moeten lijden, geven den moed niet op,
blijven standvastig en zeiden tot mannen
gij mannen moet niet naar ons kijken, maar
vechten tot ge allen dood of vrij zijt.
De vrouwen en kinderen worden gruwelijk
en ergelijk mishandeld door de Engelsche
soldaten, die nog geen vrouw of kind met
rust kunnen laten, dat zijn daden van be
schaving. Zij gebruiken ze om Engelsche
convooien te redden of wanneer zij op ons
moeten schieten, gaan de Eng. soldaten
achter de vrouwen staan en schieten onder
hare armen door. Mijne moeder een mensch
van 80 jaar moest medeloopcu van Middel
burg naar Pretoria om een couvooi te be
schermen, 25 uren ver en toen weer terug
en zoo gaat het geregeld. Als vrouwen en
kinderen op neutraal gebied werden gebracht,
zal er binnen 3 maanden geen enkele En-
gelschman meer in Z.-A. zijn.
Engeland heeft geen geld meer en vecht,
uit den zak der Eng. kapitalisten, die dit
gaarne toeetaan met het oog op de goud
velden.
Onlangs kon men lezen Engeland stuurt
60.00 0 man uit Zuid-Afrika naar Britsch-
In dië en haalt daar 60.000 man voor Zuid-
A frikadat is niet omdat de eersten niet
meer kunnen, maar niet meer willen vechten.
Onze ellende is groot en jammerlijk.
W ij zijn een waarschuwende steun van
Europa. God heeft ons hierheen gebracht.
Waakt «ii bidt tegen de Engelschen be
schaving, want gelooft me als Engeland
Z.-A. ten onderen brengt, dan is 't ook
met Holland gedaan.
Ik heb de vaste overtuiging dat wij zullen
overwinnen. Wat Chamberlain in 14 dagen
wou doen, is hem nog niet in meer dan
2 jaar gelukt en zal hem nooit lukkem
Wanneer de Engelschen een aantal vrou
wen en kinderen naar die gruwelkampen
voeren, seinen ze dat een groot aantal
Boeren is gevangen genomen, ik zeg daar
die gruwelkampen, ja want 't lijden daar is
verschrikkelijk.
Dagelijks sterven er in 't kamp van
Middelburg 23 tot 29 en over de ver
schillende kampen gemiddeld 60 per dag.
Dan moeten die vrouwen zelf haar dooden
een uur ver wegdragen, want een wagen
moet zeer duur worden betaald en geld
hebben ze niet. Een nieuw kerkhof pas
buiten Middelburg opgericht bevat reeds
270 graven.
De kampen in Transvaal zijn alleen op
gericht om vrouwen en kinderen te ver
moorden. Alles is verwoest, met den grond
gelijk gemaakt, de toestand is thans slechter,
dan toen onze voorvaderen daar voor 't eerst
aankwamen. Alles is vernield, verwoest en
uitgemoord. De mannen vinden hunne
vrouwen niet meer, de zonen hunne ouders
niet en omgekeerd. Ik ken huishoudeus,
waarvan vrouw en alle tien kinderen ver
loren zijn.
Toen ik hier in Holland kwam, en die
zoeten vrede in die zindelijke Hollandsche
woningen zag, herinnerde dat mij aan onze
zindelijke, vriendelijke tehuizen in het verre
Z.-A. en dan durft die lage Engelschman
nog zeggen, dat die Boerenvrouwen vuil
zijn, hare kindereD alle onkruid te el en
geven. Bah, en daar bestaat geen enkel
Engelschman, die zich genoegzaam wascht,
om 't vuil van zijn lichaam af te krijgen.
Het geld dat naar de moordkampen wordt
gezonden, laat hij door, omdat hij er zelf
van profiteert, want de vrouwen kunnen daar
alleen iets krijgen uit Eng. winkels.
Mijn eerste proclamatie, bij mijn terugkeer in
Z.- A., wanneer de Boereu winnen, zou zijn:
dat iedereen, die een Engelschman tegen
komt en hem niet doodt, onmiddellijk zelf
gefusileerd moet worden. (Bravo's.)
Want ik zou wenschen, dat iederen En
gelschman van den aardbodem werd verdelgd,
want er is geen grooter roofdier dan de
Engelschman en grooter roofdier zal er
ook nooit bestaan. (Applaus.
Wij worden gruwelijk gepijnigd door de
ellende onzer vrouwen. Het is voor ons
veel bitterder hier te moeten spreken, dan
daar te vechten, want onze harten branden
om daar te zijn en mee te vechten, om den
laatsten Engelschman in Z.-A te vernietigen.
Als ge nu reeds een jaar spreekt over
die vrouwen en kinderen en hun onmenschlijk
lijden en niets ziet gebeuren om haar leven
te redden, dan vraagt ge u af, is er dan
geen God, die de harten warm maakt en
opwekt om afdoende hulp te brengen. En
toch zal Engeland zijn val krijgen in
Zuid-Afrika, ja 't zal er van komeu dat
die Engelschen elkander van honger zullen
doodschieten en ons geloof is yast, wij zullen
overwinnen en geen enkele Engelsche vlag
zal meer waaien in Zuid-Afrika.
(Geestdriftig Applaus.)
De heer Herman Zeegers.
Dames en Hecren
Mij is een zeer vereerende taak opge
dragen nl. een woord van dank te brengen
aan de heeren Afrikaners, die ons den ver
schrikkelijke» toestand zoo levendig hebben
geschetst.
Dat wij met hen sympatbiseeren is omdat
in hunne aderen 't zelfde bloed vloeit dis
in de onze, zij strijden voor vrijheid en
recht, zooals wij eens deden in den tachtig
jarigen oorlog.
Wij brengen onze warme hulde aan die
dappere mannen, vrouwen en kinderen aan
de beide hooggeachte presidenten van dat
heldenvolk.
Moge het opperwezen geven, dat Gij eens
allen en alles zult terugvinden, uwe dier
bare vrouwenen kinderen, dat dc donkere
onweerswolk zal verdwijnen voor een helde
re zonnestraal, die U zal brengen, voortdu
rende vrijheid, vrede geluk en voor
spoed.
Daverend applaus.
De liedertafel brengt nu tot besluit een
op zeer verdienstelijke wijze gezongen num
mer ten gehoore.
H.iar komt voor hare medewerking een
woord van dank toe.
Alle aanwezigen zongen tot slot het
Tranivaalsch volkslied.
Wij zijn gekomen aan 't einde van ons
verslag van deze twee Transvaal-avonden,
van ons verslag, dat wij zoo breedvoerig
gaven, omdat wij ervan overtuigd zijn dat
iet publiek er zoo'n groot belang in
stelt.
Een viertal echte, hooggeplaatsten Afri
kaners hebben ons de oorzaak en den loop
van den oorlog, die zij zelf mee hebben be
gonnen en waarvoor zij zelf goed en bloed
veil hadden, zoo duidelijk verteld.
Zij hebben ons het verschrikkelijk lijden
ïunner vrouwen en kinderen in die moord
kampen geschetst, zij hebben ons doen
ijzen van die verschrikkingen van den
oorlog
En wij zijn er hun dankbaar voor, zij
lebben ons hart nog warmer doen kloppen,
voor onze dappere stamverwanten en die fiere
Boerenvrouwen eu mochten er nog wijfe
aars zijn geweest, thans telt Waalwijk,
Baardwijk en Besoijen niets dan ware pro-
Boeren. Wij hebben dat getoond door
onze tegenwoordigheid en nog meer door
onze giften. Maar laat ons in die stem
ming blijven en mocht cr ooit iets van ons
gevraagd worden helpen wij waar wij
runnen.
Zal, maar wij hopen, misschien spoedig
een voorstel de wereld ingaan, om hun vu-
rigsten wensch te vervullen, vrouwen en
kinderen onder internationale verzorging
te brengen, dan zullen wij ook de eersten
zijn onzen moreelen en financieelen steun
te verleenen, want alle beetjes helpen,
iedereen moet en zal ook meewerken.
Aan wie danken wij deze zoo uitstekend
geslaagde Transvaalavonden, met zulke
eminente sprekers?
Wij danken die zeker ten eerste aan den
sedert geruimen tijd in onze gemeente
vertoevenden dapperen luitenant der Z. A.
R, R. Haberer, die eenmaal zijn leven in
de waagschaal stelde voor dat Hollandsche
element daar in Z. A. Hij was het die
bij 't uitbreken van den oorlog onmiddel
lijk de partij koos der Boeren, hij was het
die zulke goede diensten bewees, als lui
tenant van de zoo beroemde Iersche bri
gade, die in den slag van Colenso de z g
slagveld Hyena's Yan Elandslaagte, de lan-
eiers, met zijn brigade als 't ware van de
wereld vaagde. Hij was het op wiens hoofd
de Engelsche regeering een premie van
1000 stelde, hij was het die als chef
erdynamiet-colonne zulke schitterende daden
pleegde met, het laten springen der bruggen
en spoorwegen, hij was ten laatste, die
tweemaal gewond werd en bij de laatste ge
legenheid een schot door de long kreeg en
door den hier tegenwoordigen Coetzee voor
dood werd opgenomen en eerst na 6 maan
den gedeeltelijk hersteld, maar te zwak om
te strijden, naar Europa terug moest.
Luitenant Haberer nam 't initiatief tot
oprichting van een Tranavaal-coraité in onze
gemeente en heeft er al zijne zorgen aan
gewijd om dergelijke mannen hier als sprekers
te zien optreden.
Hiervoor zij hem een woord van hulde en
dank gebracht.
Verder een woord ran hulde en dank, aan
't Transvaal-comité met ziju wakkeren pre
sident, de heer Henri Witlox, die hier weer
was de rechte man op de rechte plaats.
Een woord van hulde en dank aan't comité
dat moeite nog kosten heeft gespaard, om ons
deze Transvaal-avonden te bezorgen. Maar
het had voldoening van zijne vele opofferingen
en wel door't groot succes dat deze avonden
hebben gehad, dat vooral is gebleken b'j de
wederom doorde heeren van 'tcomité gehouden
collecte, waarop zij met groote voldoening
kunnen wijzen.
Het doel van 't comité was sympathie te
wekken voor die vrouwen en kinderen, maar
vooral sympathie in daden, financieelen steun
en dat doel hebben zij schitterend bereikt.
De leden van 't comité achtten zelfs de
moeite niet te groot om naar Baardwijk en
Besoijen te gaan en daar eene vergadering
te beleggen om collecte-comissies te vormen,
waarin zij naar wensch slaagden.
Ook aan de comissies in die beide gemcen-
tens komt een woord van dank toe.
Aan 't slot spreken wij den wensch uit, dat
dit comité uit zulke flinke mannen samen
gesteld, zal blijven voortbestaan, ora, waar
het misschien nog noodig zou worden, iets
te doen dat mede kan werken om een of
ander voor de Boeren te bewerken, zij zich
hiermede zouden willen belasten.
't Is aan geen betere handen toevertrouwd.
De zitting van gisteren was weer zeer heftig-
Lorand stelde een amendement voor, waarvai
de eerste paragraaf bepaalde, «lat wanneer
het vaderland in gevaar is, alle burgers den
plich hebben, ter verdediging op te komen.
De minister vroeg, hoe hij dat dan bedoelde,
waarop hel leven begon
De socialisten schreeuwen „naar de gren
zen 1" De president van den ministerraad
antwoord) „Wij rekenen op u om naar dt
grenzen te gaan.,, De socialist Furnémont
roept „Schooier 1" Lorand vraagt, dat d
minister tot de orde geroepen worde. Furné
mont roept nog eens: „Schooier!" De Rech
terzijde vraagt, dat hij tot de orde zal worden
geroepen. Furncmont noemt den minister een
brabbelaar. De socialist Demblon heft de
vuist op en roept driemaal „Lafaard".- De
president vraagt hem, d:ze woorden in te
trekken, waaraan hij voldoet, maar hij verwijt
nu de meerderheid, te gehoorzamen aan een
bevel uit Rome.
Eindelijk komt alles tot bedaren en kan
worden overgegaan tot stemming over hei
eerste artikel van het regeeringsontwerp,
waarbij als basis voor de vorming van een
leger het oproepen van vrijwilligers wordt
aanvaard. Dit artikel wordt met 80 tegen
58 stemmen aangenomen.
Kouingin Draga, de 36jarige ex—weduwe
Machin, die 23 Juli 1900 met kouing Alex
ander, den nu 26jarige, in 't huwelijk is
getreden ouder uogal opzienbarende omstan
digheden, zou zich hebben willen verdoen
na een huiselijke») twist met haar heer ge
maal (wat meer moet voorkomen)zij zou
even buiten Belgrado beschoten zijn, driemaal
achtereen en ze zou in elk geval dood wezen.
Officieel wordt alles tegengesproken
is alles botertje en suikertje ie Belgrado!
De colonne van Hamilton, die in het
district Reddersburg, in het zuideu van den
Vrijstaat, opereert, kwam Maandag der vo
rige week in gevecht met een gedeelte van
het Boerencommando onder Ackermanu, dat
een sterke stelling bezet hield op een hoeve
met kopjes in den rug. Na eea hevigen
strijd trokken de Boeren, die 250 man sterk
waren, terug, nadat zij 1 doode eu 6 gevan
genen, onder wie generaal Kolbe, verloren
hadden. Zij liet 30 geweren, 30 paarden en
1500 patronen achter.
De Boeren vluchtten over Rietrivier en
werden 45 K M. lang achtervolgd door dc
Britten, tot de paarden der Engelschen op
waren. De meeste Boeren hadden 2 paarden
bij zich eu verwisselden van rijder ou«ler den
rit. Sommigen lieten een paard achter. De
achtervolging werd den volgenden dag voort
gezet door Lowry Cole, die 35 paarden buit-
maakte.
De Engelschen kregen 2 gewonden.
Kolonel Hickie, die in het district Klerks
dorp, in het westen van Transvaal opereert,
is Woensdag der vorige week in treffen ge
komen met de Boeren, die teruggedreven
werden met een verlies van 4 dooden en 8
gewonden, onder wie cominandaut Wolmarans
van Poichefstroom.
Donderdag en Vrijdag der vorige week
werd de strijdmacht van kolanel Rawlinson,
die in het Transvaalsch district Bethel ope
reert, beschoten door de Boeren. Dezen
moesten terugtrekken met achterlating van 6
dooden.
Kapitein Elliot, die een patrouille in het
gebied bij Maclear in G« ikwaland—Oost
aanvoerde, viel den 20sten een republikeinse!)
commando aan. De Boereu werden terug
gedreven met achterlating hunner paarden.
Zes Boeren zijn gesneuveld eu één is gewond.
Kapitein Elliot is gesneuveld eu drie offi
eieren ziju gewond.
Er is te Johannesburg een samen
zwering ontdekt. Woensdagnacht zijn onge
veer twintig personen in hechtenis genomen
in verschillende gedeelten van de stad. Gis
teren, toen dit nieuws bekend werd, verwekte
het hevigè ontroering. Er is uog geen dag
voor de behandeling van het proces vast
gesteld.
De Belgische Kamer schiet mi met de leger-
wet op.
WAALWIJK, 23 Nov.
Flobert—Club.
1901.
Dinsdagavond hield da flobert-Club jühris-
tiaan de Wet" alhier eene algemeene ver
gadering. Het bestuur werd thans defini
tief Baamgsteld als volgt
H. van EverdiDgen, president; A. G.
Pulles secretaris; H. van Gils, penning
meester, A. Keinperman en Jos Baetings
commissarissen.
Hst aantal leden dat 24 niet zal mogen
overschrijden bedraagt thans 18 en de oefe
ningen die a. s. Dinsdag aanvangen, worden
ehouden in de Kegelbaan van 't Hotel
de Twee Kolommen, eiken Dinsdag ten
8 uur.
Paard op IIol.
De knecht van den heer J. B. T. alhier,
had met paard en kar leder naar 't station
gebracht, toen op de terugrit een wiel van
de kar liep, de koetsier er aftuimelde en
het paard de stationstraat doorrende, de
kar achter zich aansleepende.
In de Groote straat werd het door eenige
behulpzaame handen tot staan gebracht.
T)e koetsier kwam met den schrik vrij.
net iiof.
De Tel. deelt mede, dat de gezondheid
toestand van H. M. de Koningin goed voor
uitgaat, doch zij blijft haar kamers nog
houden. De hofarts bezoekt H, M. thans
eenmaal daags.
Samenwerking.
Gaarne vestigen wij de aandacht van be
langhebbenden op de in dit blad voorko
mende advertentie waarin eene oproep ge
daan wordt tot de handelaren in granen
en voederartikelen. Er is daarin toch sprake
van een ernstig pogen om een gedeelte van
den middenstand in werking te brengen,
een pogen dat hoog noodig is in onze
dagen, nu het alleen de middenstand is die
ongeorganiseerd staat tusschen het groot
kapitaal, veelal krachtig samenwerkend,
eenerzijds eu anderzijds de zich krachtig
organiseerenden arbeid.
Baardwijk, 22 Nov. Een meisje alhier, dat
bezig was goed te spoelen in eene heul, had
het ongeluk in het water te vallen. Gelukkig
werd dit opgemerkt door eeu persoon, die
aan den toren werkzaam was. Deze ijlde
naar beneden, vloog naar rle plaats des
onheils en trok de drenkelinge uit het water.
Eerst na langdurige behandeling slaagde
men er in de levensgeesten van het meisje
weer op te wekken.
Druncii, 22 Nov. 1901. Op Maandag a.s.
geeft de liedertafel „Euterpe" haar eerste
wiaterconcert, in de zaal van den heer C. G.
van Huiten, voor hare fipuoraire leden. Er
zal gezongen worden
Lentelied, Verbeidend, Oogstlied, Lente
morgen, Sterrennacht, Het Veldbloempje en
Hollandsch.
Bovendien nog een paar solo's v«or Bar-
riton en voor Bas, terwijl den Heer Brug
man ooze gevierden komiek zich met de scènes
zal belasieu, Ook de heer Brekeltnaus zal
iets ten gehoore brengen.
Een en ander belooft weder een prettig®
avond.
Besoijen. Zondagavond gaf de liedertafel
„Oefening baart kunst" alhier haar eerste
winteruitvoering di« wij uitstekend geslaagd
kunnen noemen.
De heer J. de Bree verleende zijoe wel
willende medewerking, die door de aanwe
zigen, evenals altijd zeer op prijs werd
gesteld.
De liedertafel bracht hare koren enz. uit
stekend ten gehoore en wij kunnen met ge
noegen constateeren, dat zij onder leiding
van haar directeur den heer L. Kooien,
goede vorderingen maakt.
De beide komieken, de heeren Wilmond
eu Van Os, oogstten veel bijvalzij deden
de toehoorders schudden vau 't lachen.
Io een woord 't was een gezellige, genot
volle avond, waarnaar wij spoedig weer
verlangen.
Kaatsheuvel. Deze week vierden de school
kinderen der Ecrw. Zusters alhier, hun
z.g, pastoorsfeest. Dit feest is een vriendelijk
aandenken van den vroegere») pastoor, den
ZcerEerw. Heer Janssens. Elk jaar tegen het
naderen van den winter wist deze kinder
vriead den kleinen eenen genoeglijken dag
te verschaffen, waarop bovendien de be
hoeftigeu met verschillende warme kleeding-
stukken werden beschonken en verder nam
hij maatregelen, dat ook na zijn dood zijne
beschermelingen niet vergelen zouden worden.
En elk jaar opnieuw prijzen dankbare kinder
harten hunnen overleden weldoener
Lapdie, 22 Nov. EeD genotvolle avond
werd gistereu gesmaakt door het publiek,
dat zich in de zaal vau den heer van Don
gen btvoi.d, ten einde de uitvoering te ge
nieten van eenige zangstukken door de
Liedertafel Oefening kweekt kunst* te geven.
Deze stukken werden dan ook best uitgevoerd,
onder deze mag »Kind van Holland,*
gezougen door den heer Smits wel afzonaerlijk
genoemd worden, zonder daardoor echler iets
te kort te doeo aan de andere stukken.
Het kinderkoor zong ook heel aardig. Dit
gezelschap gaf nog extra: „Naar de parade*,
't welk met vuur werd gezongen.
't Was echter niet enkel zaug, die den
opgekomenen wachtte, ook de heer Abr. de
Winter zou iets ten beste geven, Tot diens
lof iets te zeggen, is zeker niet noodig. De
heer De Winter heeft zijne sporen op het
gebied van voordrachten reeds lang verdiend.
Maar tonh, ditmaal voldeed hij zeer, door
dien hij aan|elke_vo«rdrAckt een zinspeling op
