Nummer 85.
Zondag 26 October 1902.
25e Jaargang.
Tweede Blad.
AARDBEVINGEN.
Engeland.
BUITENLAND.
Frankrijk.
Denemarken.
BINNENLAND.
UITVOERINGEN.
C)
^&^ailgggSgg£'.ÏT g.Z^2ii^s>£^-^li'2y.3^J^^«MSBaBSBfflaRiBBBlMMPitBifaM!t
mmm*ss~m J .li LU I
WAALWIJK.
Uitvoering te geven door dc tooneelclub
der St. Paulusvereeniging „Onderling Kunst
genot*, op Zondag 26 October 1902, vooi
de leden der St. Paulusvereeniging; op
Maandag 27 October 1902, voor de Leden
van den Leo-Bond van Waalwijk en Be-
soijen op hun ontspanningslokaal bij den
heer J. B. van Dun. Aanvang Zondag 71/,
uur, Maandag 8 uur.
[Door Lux uit Le Matin)
Vertaald door K. O.
Het jaar 1902 is merkwaardig om zijne
groote natuurc^astrophen als hevige vul
kanische uitbarstingen, aardbevingen en cy
clonen gelijk er een, pas een gedeelte van
Sicilië verwoest neeft. Dezer dagen nog heeft
eene aardbeving meer dan 700 slachtoffers
geeischt in Indië, te Kashgan.
Er bestaat dikwijls verband tusschen vul
kanische uitbarstingen en aardbevingen.
Waar dit feit aan de waarneming ontsnapt,
komt zulks omdat het kan gebeuren dat de
schok eener uitbarsting zich eerst op zeer
verren afstand doet gevoelen gelijk wanneer
men zich stoot aan den elleboog de schok
zich overplant naar den top van den pink.
De aarde is te beschouwen als een georga
niseerd lichaam, dat zijn beenachtig samen
stel heeft in de rotsen, zijn slagaders in
de stroomen en voorts zijne zenuwen, welke
laatste het echter inoeielijker is nader aan
te duiden.
Het is duidelijk, dat eene aardberoering
zoo hevig als de vier uitbarstingen van den
Mont Pelée door terugschok, in zeer ver
schillende richtingen aardbevingen kan doen
ontstaan.
Een voorbeeld moge deze gelijktijdige
werking aantoonen.
18 April j.l werd tengevolge eener groote
aardbeving de stad Quezaltenango, de tweede
na GuateraalaTellende omstreeks 25000 in
woners door eene aardbeving verwoest en
de slachtoffers werden in grooteu getale onder
het puin bedolven.
Twee andere steden ieder tellende 3 a
4000 zielen, Mazatenango en Patzuin werden
eveueeus verwoest, alsmede een zeker aantal
minder belangrijke plaatsen. De hoofdstad
Guatemala heelt ook te lijden gehad. De
vulkanen van Chingo, San Salvador en
Santa Maria waren tegerlijkertijd in werking
en deze vulkanen schijnen het uitgangspunt
(centrum) der schuddingen geweest te zijn.
Ondertusschen kan eene aardbeving geheel
op zich zelve staan hetgeen bewezen wordt
doordat er veel voorkwamen in jaren van
weinig vulkanische werking.
De Sismologie is de wetenschap die zich
bezig houdt met de trillingen ot bevingen
die de oppervlakte der aarde ondervindt, de
wetenschap die den loop en de intensiteit
bestudeert der trillende bewegingen waardoor
onze aarde bijna dagelijks wordt geagiteerd.
Uit de tot heden verzamelden waar
nemingen blijkt, dat eene aardbeving eene
meer of minder elastische stroomiug is, die
zich beweegt aan de oppervlakte van den
groi.d, meestal bijna horizontaal, gelijk de
zeestroom glijdt over de oppervlakte der
wateren.
Om de richtiDg en tot eene zekere hoogte
de intensiteit der sisraique stroomingen te
kennen, gebruikt men zeer gevoelige toestellen
sismometers genaamd, bestaande uit een kleine
pendule die de minste bewegingen van den
oroml mecanisch aanwijst of photographisch
weergeeft.
Dit is de theoretische zijde der nieuwe
wetenschap, maar de praktische zou zijn de
ontdekking van een middel om die stroo
mingen te voorkomen en vooral de groote
schokken die maar al te dikwijls de mensch-
h, id overvallen en noodlottig zijn.
i)e vernuftige theoriën van verdienstelijke
"(deerden om de aardbeviugen te verklaren
hebben tot heden geen bruikbare toepassin
gen gevonden.
Wij zullen als de algemeen aangenomen
opinie vermelden, dat de aardbevingen ont
slaan door de uitzetting van gassen die
ti veel saamgeperst, de gewelven hunner
Tovan^enis opheffeu gelijk de stoom van
kokend water het deksel van den brouwketel
Deze opvatting wordt nog bevestigd door
de talrijke waarnemingen bij de meeste
dieren gedurende de- aardbevingen die zich
op verschillende punten van den aardbol
voordeden.
Men heeft bemerkt, dat bijna allen 24
uur voor de gebeurtenis eene zekere onge
steldheid ondervinden, een soort ongerust
heid en dat zij ophouden met eten. De
ganzen schreeuwen als indertijd op het
capitool, de kikvorschen verlaten het land
en trekken zich terug in hun poel waar zij
stom blijven als visscheu.
In 1855 zagen de inwoners van Talcaku-
ano (Chili) 'hunne honden plotseling de stad
verlaten en ver wegvluchten- Den volgenden
morgen was de stad verwoest.
In den morgen van G April 1874 vonden
de inwoners van Tollonica de straten en
wegen vol doode ratten en muizen. Deze
dieren bijna gestikt in hunne holen, hadden
deze verlaten, maar te laat. Ze waren ver
giftigd door de doodelijke gassen, die door
den grond heendrongen. De aardbeving was
ophanden.
Kan men de aardbevingen voorkomen
Dit is niet onmogelijk.
In Spanje worden zekere steden, als
Abaraccia beschermd door het feit, dat zij
gebouwd zijn op het grondgebied van oude
craters, „bufadors' genaamd, waardoor
enorme hoeveelheden gas ontsnappen. Dit
natuurverschijnsel wijst den te volgen weg
aan. Geven wij dus aan de onderaardsche
gassen de gelegenheid uit hunne gevangenis
te ontsnappen en de samenpersing zal
ophoudenzij zullen niet meer zoo hevig
te worstelen hebben met de wanden, die
hun samenhouden en de volkeren zullen
niet meer hun moorddadige uitwerkingen te
vreezen hebben.
Een eenvoudig peilgat zal een put vor
men voldoende om duizenden vierkaute
kilometers te beschermen.
Ieder land kent wel zijne door aardbeving
iet meest bedreigde punten.
In Spanje zijn het de provinciën Almeria,
Grenada en Malaga.
In Portugal de rechteroever van den
r^aa8*
In Frankrijk de omtrek der Middelland-
sche Zee.
In Italië geheel de zeekust, Sicilië en de
Liparische eilanden.
In Oostenrijk de kusten van Dalmatië,
In Griekenland en Turkije de kusten der
Middellandsche Zee en de eilanden.
In Afrika alle landstreken grenzende aan
de Middellandsche Zee.
Ware het niet schoon indien de menfcch
door de wetenschap er in slaagde den
aardbol dien hij bewoont te vrijwaren voor
een zoo verschikkelijke bron van rampen.
Terwijl het overigens in het noorden van
Frankrijk rustig was" slechts hier en daar
opstootjes iu den omtrek van Rijssel, en als
ernstiger geval slechts een, gelukkig verijdelde,
dynamietaanslag op den spoorweg bij Noeux
was Duinkei ken gisteren letterlijk in
opstand.
Buiten de gewone manifestaties van opge
wonden werkstakers: het ingooien van
vensterglazen, het maken van rumoer enz.,
zijn daar veel erger dingen gebeurd. Op deu
quai des Hollandais bijvoorbeeld hadden de
bootwerkers een eskadron jagers te paard,
(uit Pontivy gekomeu) weten te omsingelen
de ruiters werden opgesloten tusschen barrica
des, door tonnen, wagens en balen gevormd
daar boveuop werd stroo geworpen en toen
staken de oproerlingen den boel iu brand.
Een compagnie infanterie moest die versperriug
Stormenderhand innemen. Terwijl, zij de
barricade uiteen haalden, werden de soldaten
bestookt met stukken erts, steeuen, stukken
hout. O. a. werd een luitenaQt van de jagers
aan het gelaat verwond.
Alle winkels waren gesloten, ook de
kantoren. De handel stoud stil,
Een sterke troepenmacht bezette dc haven,
waar -de bruggen opgehaald waren, terwijl
de voornaamste toegangswegen tot het
havengebied versverd waren, en wachtposten
van militairen daarachter waren opgesteld.
De burgemeester van Duinkerken, Dumont,
vaardigde een verbod van samenscholing uit,
tevens alle rustige burgers aanmanende, thuis
te blijven. De Compagnie du Nord schorschte
vooiloopig alle zendingen naar Duinkerken
eD Calais.
Te Calais hebben de werkstakers echter
weldra tot hervatting van den arbeid be-
Sl°Wegens dien stand van zaken bleef de
prefect te Duinkerken en werden de troepen
op de been gehouden. De stad zag er
gisterenavond droefgeestig uit alle winkels
dicht, alle blinden gesloten het was alsof
de staat van beleg reeds afgekondigd was.
De schade, op tal van punteu aangericht
tijdens de onlasteu, moet zeer aanzienlijk
zijn Over en weer ziju er ook tal van
"ewonden gevallen maar niemand, naar 't
schijnt, is levensgevaarlijk gekwetst.
Een ontvangen telegram meldt het besluit
tot hervatting van den arbeid.
De Times geeft drie kolommen uittreksels
uit de Gedenkschriften van President Kruger.
Uit die stukken blijkt, zegt dc Times, hoe
Kruger al strijdende tegen wilde beesten en
zich verdedigende legen woeste stammen, voor
zich en zijn volk een woonstede heeft ge
wonnen, en hoe hij het land behield doordat
hij m.t sober oordcel de onderlinge geschillen
behaudelde. De jonge Kruger, die als een
jongen van negen jaar met den grooten trek
meeging, heeft zich dapper g;houden.
Het eerste uittreksel beschrijft hoe de
veertienjarige Kruger zijn eerste leeuw schoot.
Het tweede hoe hij door roekeloosheid onder
een rhinoceros belandde en het dier van
onderen doodschoot. Zijn zwager gaf hem
geducht met de sjambok voor zijn roekeloos
heid.
Vervolgeus krijgen wij voorvallen uit de
de gevechten tegen Moselikatse, die aan den
grooten trek van 3836 gepaard gingen, en
tegen het Kaffershoofd Setsjili in 1852.
Dan zegt KrugerNadat Setsjili over
wonnen was, vond commandant Scholtz in
het huis van den Engelschen zendeling Li
vingstone een volledige werkplaats voor het
herstellen vau vuurwapenen en een menigte
oorlogstuig, die Livingstone voor Setsjili's
gebruik in voorraad hield. Dit was een
schennis van het Zandrivierverdrag, dat aan
zendelingen verbood de Kaffers van wapenen
en muuitie te voorzien. Het tuighuis van
den zendeling werd derhalve in beslag ge
nomen. Van zijn kant ging Livingstone daarop
door heel Engeland belasteren.
In het volgende stuk beschrijft Kruger hoe
hij vrede sloot met de Basoetohoofd Mo.jesj
ten bate van den Oranje- Vrijstaat.
In een ander stuk beschrijft hij hoe hij
alleeu een donkere grot binnentrad waarin
een aantal Kaffers belegerd werden door een
commando Boeren, die den moord op Her
man Potgieter wilden wreken. Kruger sprak
tot hen in hun eigen taal alsof hij een der
hunnen was, maar hij kou ze niet bewegen
zich over te geven.
In deu aanvang van den burgeroorlog
tusschen van Rensburg en Schoenman wilde
Kruger eerst geen partij kiezen, maar toen
hij er eenmaal in betrokken was, rustte hij
niet voor het recht van de volksmeening ver
zekerd was.
Kruger ontkent ten eeueomale dat hij
eenig verlangen heeft gehad om de Christelijke
Gereformeerde Kerk, waartoe hij behoort,
tot staatskerk te maken iu plaats va» de
Hervormde Kerk.
Hij beschrijft hoe hij na de nederlaag van
Schoeman's partij te Zwartkopjes van Rens—
burg'H burgers van de vervolg ng afhield, en
het gevolg was dat cr onderhandelingen
gevoerd werden, die tot ecu vergelijk leidden.
Het laatste stuk beschrijft de aankomst
van Shepstone te Pretoria om het laud iu te
lijven. Kruger, Shepstone's voornemen inzien
de, drong er bij president Burgers op aan
niet toe te laten, dat Shepstone met zijn
gewapende lijfwacht het dorp binneukwam
tenzij onder een geleide. Burgers sloeg geen
acht op het verzoek. De verkiezing van een
staatspresident stond toen voor de deur.
Voor de eigenlijke verkiezing was het al
duidelijk, dat Kruger een groote meerdci—
heid zou krijgen. Deze ging toen naar Burgers
en bood hem aan de meerderheid der burgers
aan zijne zijde te brengen, als hij een.duidelijk
blijk gaf van zijn voornemen om de onaf
hankelijkheid van het land te verdedigen.
Maar voor den dag van de verkiezing woei
de Engelsche vlag reeds te Pretoria.
In Nederland is de publicatie opgedrageu
aan het N. v. d. D.
geweest is, werd onlangs benoemd tot eere-
lid.
In een door het nieuwe eerelid aan bet
bestuur der vereeuiging aangeboden gezellig
aamenzijn op Woensdag 1.1. werd hem het
eere-lidmaatscbap met diploma plechtig
geoffreerd.
De president, de lieer C. van Wijck sprak
den heer Leijtens in hartelijke bewoordingen
toe, schetste zijne talrijke verdiensten voor
de vereeniging, terwijl hem later in goed
gekozen woorden door den commissaris, den
heer J. van Gooi het diploma als eerelid
werd overhandigd.
St. Paulusvereeniging.
De St. Paulusvereeniging neemt steeds
in bloei toe, zij werkt flink, daarvan geeft
zij veelvuldige doorslaande bewijzen. Zij
toont dal, door 't geen zij doet op den
lotingsdag van heden, en onze lezers in 't
vorig r.ummer hebben kunnen zien.
Thans wederom zal hare tooneelvereeni
ging „Onderling Kuustgenot* eene groote
uitvoering geven van het treurspel in drie
bedrijveu u Don Garcio Moreno.» Zondag
avond heeft de uitvoering plaats ten 772
uui op haar ontspaniiingslokaal bij den heer
van Dun voor de leden harer vereeniging en
Maandagavond ten 8 uur voor de leden
van den Leo-Bond voor Waalwijk en Besoijen.
Wij twijfelen niet of alle leden zullen
deze uitvoering, waar zulk een treurspel
wordt gegeven en waaraan op alle gebied
zooveel moeiten_en kosten zijn besteed, zeker
bijwonen en daardoor de ijverige pogingen
van bestuur en t mneelver'eeniging weten te
waardeereu, terwijl wij bet een mooi idee vin
den dat de St. Paulusvereeniging ook de leden
van den Leo Bond van hare uitvoering laat
profileeren op Maandagavond a.s. Eensge
zindheid vermag zeer veel l
Door het Laudsihing is, zonder eeoige
beraadslaging, met 82 tegen 82 stemmen cd
l onthouding het regeeringsvoorstel aangaande
den afstand der Deensch-Westindische eilan
den aan de Vereenigde Staten, definitief
verworpen. Tegeuover de linkerzijde en 6
onafhankelijke conservatieven, die voor het
regeeringsvoorstel stemden, stond de rechter
zijde met 2 ooalhankelijke conservatieveu.
Ondanks de aanwezigheid van den kroonprins
kwam het, na de publicatie van den uitslag
der stemming, op de tribunes tot groot
rumoer, zooda: de president met ontruiming
moest dreigen. De ministers hebben iu
gemeenschappelijke beraadslaging uitgemaakt,
dat er voor hen geen reden bestond tot
terugtreding en de minister van financieö
heeft, zijn voornemen kond gedaan tot uitzen
ding van een commissie naai de eilanden,
lot instelling van 'een onderzoek en tot de
tormulecring van voorstellen ter ontwikkeling
vau de economische toestanden, terwijl
aangediongen zal worden'op krachtdadige
fiuancieele hulp.
WAALWIJK, 25 October 1902.
Kon. Doelen „Kecüt door Zee.
De heer J. Leij'.ens, vroeger alhier woon
achtig, thans te Amsterdam, die 28 jarcu
werkend lid van bovengenoemde vereeniging
Zondagsrust.
Voor eenige dagen hebben wij gemeld, dat
eenige treinen gedurende den winterdienst des
Zondags zullen worden opgeheven, ter be
vordering van den Zondagsrust voor het
spoorwegpersoneel.
Naar wij thans vernemen zullen, voor
zoover het Noord-Brabant betreft, de vol
gende treinen wordan uitgelicht, die van 1
November af tot aan 1 Maart niet meer
des Zondags zullen loopen.
Van Lage-Zwaluwe naar Zevenbergen
V. 10.11—A. 10.20.
Van Zevenbergen naar Lage-Zwaluwe
V. 10.50—A 11.08.
Van 's-Hertogenboseh naar Lage-Zwaluwe
V. 7.54 V. 12.00.—A. 9.43. A. 12.39 tot
Waalwijk.
Van Lage Zwaluwe naar's-Hertogenbosch
V. 12.50. V. 12.45 van Waalwijk A. 2.48
A. 1.25.
Van Lage-Zwaluwe naar Moerdijk V. 11.40
A. 11.50
Van Moerdijk naar Lage-Zwaluwe V. 12.15
A. 12.25
Van 's-Hertogenbosch naar Oss V. 7.89,
V. 10.48, V. 5.15. A. 8.25. A. 11.30
A. 5.58.
Van Oss naar VHertogeubosch V. 6.83
V. 9.12 V. 4.05 A. 7.13 A. 9.55 A
4.48.
Van Rotterdam naar Roosendaal V 11.10
A. 12.51
Van Roosendaal naar Rotterdam V. 6.11
A. 7.58
Verder worden er nog treinen opgeheven
in verschillende andere baanvakken, welke
echter voor onze lezers van geen belang
zijn. r. N.
De Bakkers!
Zooals wij in ons vorig nummer hebben
aangekondigd vergaderden Woensdagavonc
de bakkers uit Waalwijk, Baardwijk eu
Besoijen op de bovenzaal van don heer J.
B. van Dun ter bespreking der belangen
der bakkerij. Een groot aantal was opge
komen en besloten werd eene vereeniging
op te richten, die deze belangen voortdurenr
zal behartigen. Eene commissie tot het
ontwerpen van eeu concept-reglement were
op deze bijeenkomst benoemd.
Trum.
Gistermiddag reed de locomotief met een
paar wagens reeds tot den heer Van Iersel,
en Maandag wordt wederom met spoed
doorgewerkt.
In 't belang der veiligheid en onbelem
merde passage zijn door den edelachtb. heer
burgemeester uitstekende maatregelen ge
nomen. Een politie-agent is aangesteld om
de voerliedeu te waarschuwen en uit beide
richtingen op den rechten tijd langs de
tramwerken te laten afrijden, opdat geen
botsingen voorkomen.
Gistermiddag nochtans zaten een paar
karren en een bakkerswagen beklemd en
kostte het nogal moeite, alles zonder stukken
los te krijgen.
Begin van brand.
Donderdagmiddag omstreeks half een ont
stond brand in een schuurtje dat tot berg
plaats diende voor de bakkerij van den
heer 1). van Bavel. Met enkele emmers
water slaagde men er in het vuur spoedig
te blusschen.
Groote mysterie use sóanee.
Blijkens in dit nummer geplaatste adver
tentie zal a.s. Dinsdag 28 October in de
zaal Musis Sacrum eene „groote mysterieus?
séance* worden gegeven door professor
Cham bly. In tal van binnen- en bui ten—
landsche bladen wordt hij ten zeerste ge
roemd. De „Echo der Gcgenwart,/ van
Aken zegt, dat hij op het gebied van het
spiritisme alles in den schaduw stelt, wat te
dier plaatse vroeger, trots mad Fey, Cuinbot-
land, Nerelli en anderen, werd vertoond.
De „N. Gron. Ct.' schrijft van hem Van
alle kunstenaars op het gebied van magie
en illusie, die deze stad (Groningen) in den
laatsten tijd hebben bezocht, is de heer
C'nambly zeker een der beste, zoo niet „de-
beste', en voorts dat hij den naam van
„toovcnaar", die hem in het Oosten werd
gegeven, niet tevergeefs draagt.* Het „Dagbl.
an Z.-H. en VGraveuhage' laat zich als
volgt over hem uit: „De heer Chambly
heeft zich in zijn eigenaardig vak een goede
naam verworven en raag daarin dan zeker
ook een der grootste specialiteiten genoemd
worden.* En op deze wijze gaat het in
eene groote menigte dagbladen voort. De
heer Chambly is tevens voorzien van eeu
aantal attesten van Vorsten en andere'
hooggeplaatste personen, alle vol van be
tuigingen van de meeste tevredenheid over
't geen door hem op het gebied der „toover-
kunst* werd verrichtzoo ontving hij van
de keizerlijke koninklijke wetenschappelijke
vereeniging te Serajéwo iu Bosnië een
eere-diploma, terwijl Zijne Koninklijke
Hoogheid der Hertog van Parma, voor wiel»
hij tweemaal optrad, hem tot bewijs zijner
hooge tevredenheid een vereerend getuig
schrift schonk.
Muzikale Bloemlezing.
Onze lezers hebben ongetwijfeld met be-
angstelling kennis genomen van de belang
rijke premie, door den uitgever van dit blad
voor een minium prijs verkrijgbaar gesteld.
Wij bedoelen de „Muzikale bloemlezing',
een prachtig uitgevoerde, op fraai papier
gedrukte muziek-uitgave, die tweemaal per
maand verschijnt, slechts 60 ets. kost per
kwartaal, en daarvoor in dien tijd 30 35
van de beste muziekstukken geeft, met daar
enboven een muzikaal-literair gedeelte onder
radactie van den bekenden Utrechtschen
music as P. J. Jos Vranken.
Door de meeste bladen is deze uitgave
reeds inet waardeering begroet.
De gezaghebbende muziek-resencent der i
„Nieuwe Rotterdainsche Courant' b.v. wijdt
aan 'deze uitgaven een waardeereud woord,
begroet haar als „een aardig, denkbeeld, en
een onderneming, die degelijkheid van be
werking waarborgt'.
Daarbij komt nog de goedkoope prijs, die
maakt dat elk muziekstuk slechts ongeveer
twee cent zal kosten, behalve nogjhet muzi-
kaal-literaire gedeelte, dat opmerkingen over
de geleverde muziekstukken bevat, wetens
waardigheden op muzikaal gebied en een
leergang voor harmonieleer.
Wij wenschen onzen muziekminnenden
lezers met deze uitgaven, eeu gelegenheid tot
het aanschaffen van degelijke eerste klas-
muziek voor zoo goedkoopen prijs, hun door
onzen uitgever geboden, van harte geluk.
Geen onzer lezers mag de gelegenheid lak
ten voorbijgaan om zich tegen zoo geringen
prijs in 't bezit te stellen van een keur van
goede salonmuziek.
Men wende zich voor de inteekening tot
de uitgever van deze Courant.
Jueht.
De verschillende jachtvelden in het land
van neusden ziju, op een enkele uitzondering
na, bijzonder goed van wild voorzien. De
jacht op patrijzen leveTt goede resultaten op;
Hazen in groote hoeveelbedeu aanwezig,
terwijl in het jachtgebied van de heerlijk
heid onder Oudbeusden, Elshont en Hullen,
veel fazanten worden aangetroffen. Hoewei
er vroeger reeds voorkwamen, heeft men
op dit uitgestrekt, boschrijk en rustig,
jachtveld voor een paar jaren oen aantal
fazanten losgelaten van veredelde soorten,
welke zich aldaar goed hebben voortgeteeld,
zoodat hiermede een prachtig resultaat
is verkregen. Deze dieren ziju van verre al
van de vroegere soorten te onderscheiden
door hunnen grooteu en for9chcren bouwp
Een zelfde proef heeft men genomen met
een vreemd soort hazen, die in volwassen
staat veel grooter zijn dau de hier voor-
