Duitschland.
Engeland.
Spanje.
Italië.
"BINNENLAND.
„Wat coöperatie vermag V'
„DE ECHO VAN HET ZUIDEN"
het oudste blad van Waalwijk,
geeft het beste en meest uitgebreide
nieuws uit Waalwijk on omstreken
Men abonneere zich op, en adver-
teere dus in dit blad.
Het aantal lezers groeit met den
dag aan.
beslissing, voorgesteld door den minister—
•resident Combes, door beide partijen, is
het plots misgeloopen, uitsluitend en alleen
door den onwil der stakers in hun meerder
heid, die de uitspraken der scheidsrechters
niet gansch en al in hun voordeel hebben
geoordeeld en nu het scheidsrechterlijk be
ginsel in discrediet brengen door te verkla
ren met woorden en te toonen door daden,
dat ze aan niets minder denken dan aan
nakoming van de door hen vooraf aanvaarde
verplichting tot wederopvatting van den
arbeid, wat ook de scheidsrechterlijke uitspraak
zijn mocht.
Zelfs is de staat van zaken, ingevolge de
beslissing van de scheidsrechters voor Pas
je—Calais en net Noordei departement, veel
ernstiger dan tot dusver het geval is geweest
in deze beweging, welke nu wel haast een
vijftal weken duurt en tijdens welke de
stakers dooreengenomen een voorbeeldige,
eerbied afdwingende houding aangenomen
hebben, zoodat de gewapende macht zich
heeft kunnen bepalen tol toezien, zich han
delend optreden heeft zien besparen.
In het Noorder departement eu in Pas-de-
Calais duurt dit staat nu vast op grond
van de zoo juist genomen beslissiugen
de algemeene staking voort en men dient nu
weer van voren af aan te beginnen met
onderhandelingenin het Loiregebied zijn
de aangeknoopte onderhandelingen onder
broken doordien men 't niet eens is kunnen
worden over een scheidsrechter en over de
voorwaardeu der amnestiein de mijnen
van Abbi, waar Viviani de samensprekingen
leidt, is men nog lang niet aan een scheids
rechterlijke beslissing gekomen en in Car—
maux dringen de stakers aan op de erken
ning en aanstelling van een raadsman hun
nerzijds bij de maatschappijen., waar deze
laatsten natuurlijk niet aan willen, zoodat
het meer dan twijfelachtig is of 't er weieens
tot een scheidsrechtetliifce beraadslaging zal
komen en de agitatie er weer aanmerkelijk
toegenomen is door een in nogal heftige
bewoordingen vervat schrijven aan den pre
mier van Jaurès inzake de beslissing van de
maatschappij.
Door de vergadering van mijnwerkers te
Lens is eenvoudig en kortweg beslist, dat
de staking volgehouden zal worden de
stakers te Saint Etienne hebben uitgemaakt,
dat, nu de mijnmaatschappijen de scheids
rechterlijke beslissing weigeren, alle Fransche
mijnwerkers positie tegen de maatschappijen
moeten nemen eu zoo noodig een beroep
doen op de andere vakken, opdat een alge
meene staking tot stand kome.
Het is Zondagavond woelig geweest.
De ruiterij moest de straten schoonvegen.
Zondagnacht zijn talrijke benden door
de stad Lens getrokken. De nacht is on
rustig voorbijgegaan. Het werk is gedeeltelijk
hervat. Vijf personeu zijn in hechtenis
genomen. De burgemeester van Fredez is
in hechtenis genomen wegens beleediging
der gendarmerie.
Het nationale comité der mijuwerkers
richt een manifest tot de mijnwerkers en
het proletariaat van Frankrijk.
Aan de mijnwerkers brengt het comité in
herinnering het geduld dat de werkstakers
aan den dag hebben gelegd, en het feit dat
zij een scheidsrechterlijke beslissing aanvaard
hebben. Het comité beschuldigt voorts de
maatschappijen van opzettelijk dralen, van
kwaadwilligheid, en het opwerpen vau
belemmeringen, om de werkstakers door den
hou-cr te dwingen tot een onteerende
overgaaf. Maar de stakers zullen niet wijkeu.
Wij moeten worstelen tot de overwinning
vcrki gen is 1
Tot het proletariaat zegt het comité dat,
tegenover het gebrek aan goeden wil bij de
patioons, de mijnwerkers niet aan zichzelf
overgelaten mogen worden. Het spoort dus
het geheele proletariaat aan, deel te nemen
aan den strijd, en doet een deroep op alle
corpoiatién om het streven der mijnwerkers
te ïteuuen door een algemeen optreden dat
voor den geheelen werkmansstand beslis
send zal ziju.
Nu reeds zijn de verliezen der stakers
geschat op ruim 13,800,000 francs. Wel is
ook het verlies—cijfer van de patroons bijna
even hoog, maar die kunnen het langer uit
zingen. lu geen geval is nu echter gedurende
de eerste dagen hervatting van het werk in
het Noorder-bekken eu Pas—de—Calais te
verwachten.
Germanje in het algemeen en Pruisen in
hel bijzonder is het land der titels bij uit
nemendheid, nergens ter wereld wel wordt
in dezeu zooveel zotternij en menschelijke
kleinzieligheid vertoond als bij onze buren
in 't Oosten.
Een juffer uit Neurenburg, die de baden
gebruikte, noemde zich op de vreemdelingen-
iijsi „Ochsenmaulsalatfabrikanteutochter" en
in de „Würzburger Anzeiger" vindt men onder
do huwelijken en geboorten genoemd een
„M '.schiiienhaKSgehUlfenkiijd", een „Grund—
buchanlegungskommissar" eu „Bürgerspital—
reruamtinann" en dan als summum een
„Wu sixvaarengeschaftsinhabersfrau" en een
Wohlihiitigkeitsstiftungsadministrationsdieuer.
Prosit voor stotteraars of andere spraak—
gebrekkigen I
De Duitsche keizer is door de koninkl.
familie regeeringspersonen met alle pracht en
praal ontvangen, de pers begroet hem zeer
koel. De gebruikelijke paraden en festiviteiten
hebben natuurlijk plaais.
Minister Brodrick heeft voor het Britsche
volk de rekening van den Zuid-Afrikaanschen
oorlog opgemaakt en zijn becijfering medege
deeld in eeu blauwboek. De totale raming
der oorlogsuitgaven bedroeg pd. st. 39,650,000
en de werkelijke uitgaven hebben be—
loopen pd. st. 600, 000 meer d. i. pd. st.
40.250.000 of 483 millioen gulden.
En het resultaat
Sagasta heeft den Koning hef ontslag van
het geheele ministerie aangeboden. De
Cortes zullen niet vergaderen zoolong de
crisis duurt.
In de Kamer leest Sagasta eene me—
dedeeling voor, behelzende dat het geheele
ministerie zijn ontslag heeft ingediend.
De Kamer besluit, de zitting te schorsen.
Italië en Turkije hebben een overeenkomst
gesloten ter zake van den zeeroof in de
Roode Zee, op den volcenden grondslag.
Alle zeerooversvaartuigen die in den
omtrek van Middi verborgen liggen, zullen
onbruikbaar gemaakt en opgeleverd worden.
Commandant Aruone en de Turksche over
heidspersonen zullen op voorbeeldige wijze
de roovers straffen, die Turksche onderdanen
zijn. De Porte zal die zeeroovers welke op
het gebied van Eritrea thuis behooren, en
door commandant Amone aangewezen worden,
naar Massaua zenden, en verbindt zich,
voortaan de zeeroof met kracht te onder
drukken.
Schadeloosstelling zal uitgekeerd worden
aa i de gezinnen van twee Turksche zeelieden
te Middi, en aan Italiaanschs onderdanen
in Eritrea.
WAALWIJK, 12 November 1902.
Concert.
Zaterdagavond genoten wij weer het
voorrecht een viertal specialiteiten op mu
zikaal gebied in ons midden te hooreu.
Het waren de heereu W. v. Son, tenor,
P. Kallenbach, violist, Bern. Rehl, violon
cellist en K. Bouman, pianist, allen uit
'g-Bosch, die op Musis Sacrum een vocaal
en instrumentaal concert gaven. De toe
hoorders waren thans in veel grooter getal
opgekomen, dan bij eene dergelijke uitvoe
ring in het begin dezes jaars. Tevens
merkten wij een aantal dames uit den bur
gerstand en der meer gegoede gemeente.
De heer W. v. Son zong eene „aria" uit
de Jahreszeiten Van llaydn en eene Ca-
vatine uit de „Eaust" van Gounod. Als
gewoonlijk had de zanger, die hier zoo ge
vierd is, een groot succes en gaf hij op aandrang
van het publiek nog het bekende, ofschoon wel
wat sentimenteele „Afscheidslied,/ uit Mignon
van A. Thomas. En toch, de heer van Son
boude het ons ten goede, hooren wij hem
liever in het Hlied." Het lied vormt meer
een afgerond geheel en kan door het publiek
beter gevolgd worden dan eene uit zijn
verband gerukte aria uit een groot werk.
Een aria, hoe kunstig en mooi ook, heeft
de grootste waarde en krijgt de meeste
beteekenis, wanneer zij gehoord wordt in
verband met de andere deelen van het ge
heele toonwerk.
De heer P. Ivalleubach was ditmaal beter
op dreef dan de vorige keer Wel stonden
de soli, die hij uitvoerde, in muzikale waarde
over het geheel beueden die, welke hij
vroeger hier vertolkte, doch de uitvoering
was bovenmate gelukkig en schier overal
schitterend en vol gevoel. Zoowel de Fan-
taisie-Caprice van Vieuxtemps, als de Le
gende van Wieniawski en de Ungarischer
Tanz van Hauser hadden zeer veel bijval.
De groote techniek en de edele toon, dien
hij aan zijn instrument ontlokte, vielen zeer
te roemen.
De heer B. Rehl gaf ten beste //Adagio"
van Bargiel, Elegie van Tyssen, Larghetto,
van eigen hand en Gavotte van D. Popper.
Al deze nummers werden met groote mees
terschap gespeeld en hadden vaak storinach-
tigen bijval. Evenals de heer Kallenbach,
gaf ook hij nog een bisnummer.
De heer K. Boumann begeleidde de so
listen op verdienstelijke wijze op de piano,
eu toonde daarenboven in de „Mazurka* van
Godard, over welke talenten als klavier
speler hij beschikken kan. De glanspunten
van den avond waren natuurlijk de nummers,
waarin de solisten in vereeniging op traden,
nl. Larghetto en Finale van Niels W. Gade
en Andate Espressivo, van Mendelsohn.
Bij het hooren dezer trio's komt onwille
keurig de vraag in ons op: Wanneer
zullen wij nu eens in de gelegenheid gesteld
worden, een strijkkwartet te hooren Het
kwartet toch is de edelste der muzikale
vormen en de grondslag zoowel der sym-
phoiiie als vau ieder ander toonwerk, hoe
gecompliceerd dit ook zijn moge. Ook deze
bescheiden wensch zal, naar wij hopen wel
eens vervuld worden. In afwachting zullen
wij daarom maar op ons toepassen de be
kende spreuk: „Dera Gute nicht zuviele.'
Gisteravond hield Prof. Mr. M. W. E.Treub
daartoe uitgenoodigd door het departement
Langstraat van 't „Nut van het Algemeen"
eene lezing over bovenstaand onderwerp in
de zaal „Musis Sacrum". De zaal was goed
bezet.
De president de beer Mulié riep den
aanwezigen, waaronder verschillende dames,
eeu hartelijk welkom toe't zul, zoo ging
hij voort, velen met mij verbaasd hebben
het gekozen onderwerp„Wat coöperatie
vermag" toegelicht met lichtbeelden en
nog is mij dat niet helder, maar de naam
van prof. Treub, waarborgt ous de dege
lijkheid van het te behemdelen. Prof. Treub
zal ons de coöperatie, waaraan men in deze
streek wel wat meer mocht doen, nader
uitleggeD.
De heer Treub zegtCoöperatie, de naam
komt. uit Engeland, is samenwerking er
is echter veel samenwerking; aan de
coöperatieve-ver. is eene eigenaardigheid,
die haar als zoodanig stempelennl. in de
de coöperatieve-vereeniging werkt men alleer:
samen om samen de vruchten er van te
plukken, immers in een groote fabriek deelt
men niet samen, daar krijgt de knecht zijn
loon, de winst komt aan de onderneming
Alle vormen van coöperatie hebben dat
gemeen dat zij, die gezamenlijk winst ma
ken, samen deelen, in verhouding dat ieder
heeft bijgedragen tot vorming dier winst.
De toepassing is mogelijk op alle gebied
en de coöperatie vermag alles. Letten we
eens op wat in Duitschland en Italië wat
daar met coöp. bereikt wordt.
lo. Wordt hulp verstrekt aan den kleinen
boer, aan den handwerksman, de boeren
hebben crediet noodig, de schoenmakers enz
de handen worden in elkander geslagen.
Volkomen onjuist is als men zegt.; wat
coöperatie vermag is, de kleine middenstand
dooddrukken.
Als overal de menschen een beter inzicht
in coöperatie krijgen, zien wat zij vermag,
kan en doet, dan zal men een ander oordeel
vellen en haar met vreugde en niet als een
zwart spook begroeten.
Coöperatieve credietvereenigingen, werken
in Duitschland en Italië met duizenden en
millioenen en vinden de ijverigste mede
werkers in kath-geestelijkheid.
Wat is crediet coöperatie
Die beboette heeft aan crediet, om iets
aan te schaften, welk geld hij wel zal hebben
als het product is afgeleverd, komt bij de
instelling die door onderling samengaan is
gevormd, dat geld halen. Die crediet-
coöperatie heeft een goed vooruitzicht, gaat
'een bloei—tijdperk te geiuoet en helpt den
middenstand. Ook in Holland wordt die
tegenwoordig veel toegepast.
Nog een vorm van coöperatie is van groot,
belang voor den hands werkman en kleinen
middenstand.
Als zij de handen ineenslaan en in 't groot
inkoopen, gezamelijk groote hoeveelheden uit
de eerste hand. Naarmate deze coöperatie
zich uitbreidt, zal de middenstand erbij
winnen.
De derde soort coöperatie is die welke de
menschen niet helpt in hun bedrijf, maar
als verbruikers van goederen, nl. product
voor 't huishouden.
Deze nu heeft hare vleugelen eens 't wijdst
uitgestrekt en is in tijd de oudste. Speci
aal is zij voor de arbeiders die met een
karig loon rond moeten koiaen, het is er
om te doen, om hun voor dat karig inko
men zooveel mogelijk levensmiddelen terug-
te geven, d.i. verbruiks-samenwerking, ge
zamenlijk inkoopen, de eerste kwaliteit,
zoo goedkoop en zooveel mogelijk, en deze
coöperatie is ook de meest beteekeuende
Men zegt hiervan veel kwaad, de midden
stand wordt doodgedrukt, er is geen plaats
meer voor den winkelier als allen in de
coöperatieve instellingen inkoopen.
Er is dan wel plaats voor een aantal
ambtenaren in dat coöperatief bedrijf en die
geen werk meer zouden hebben, zouden
een ander vak moeten kiezen.
Men kan de coöperatie vergelijken met
den voortgang van 't stoomwezen. Vroeger
zei men de treinen is speelgoed van groote
kinderen, die hebben geen toekomst, waar
moeten de dilligences enz. blijven; maar de
eerste zijn er gekomen, de laatste weg,
omdat zij nuttiger, en effectvoller zijn geble
ken, zoo ook hier wordt door minder personen
een nuttiger effect bij dezelfde hoeveelheid
artikelen verkregen.
In de middenstand zullen er misschien
eenigen zijn, die als de dilligences ver
dwijnen 't zelfde wat men hoort van
coöperatie tegenover den middenstand, kan
men zeggen van groote schoenfabrieken
tegenover handwerk en iemand met gezond
verstand zal de eerste toch niet tegenhouden.
De coöperatie heeft daarbij nog die eigen
aardigheid, dat. zij niet met een slag zulke
enorme veranderingen zal brengen, betrek
kelijk wel snel, maar er gaan toch tientallen
van jaren overheen voor die coöperatie zoo
om zich heen grijpt, dat het eene maatsch.
verandering vormt. Allen die daardoor in
eene moeilijke positie zullen komen vooral
de jongeren, kuunen uitzien naar andere
betrekkingen.
Coöperatie heeft groote voordeelen.
Verschillende arbeiders en leden van den
kl. middenstand met een beperkt inkomen
hebben er groot belang bij zoo groot moge
lijke hoeveelheid van de beste levensmiddelen te
krijgen, daardoor wordt de toestand ver
beterd.
Voor de pauze wordt behandeld de
coöperatie in Engeland en na de pauze in
België. Deze beschouwingen worden toe
gelicht met lichtbeelden, o. m. de grootste
werkers op dit gebied, coöperatieve winkels
bij de oprichting en thans, zoo ook van
fabrieken, bureaux enz. met duidepjke
beelden.
Wij geven van het zeer vele in de duister
nis verhandelde eenige cijfers.
In Engeland is men in 1842 begonnen
in Rochdale met 28 personen en f 300
thans 12500 leden met omzet van f3 mil
lioen per jaar.
De Rochdale equitable pioneers society
heeft eigen magazijnen, fabrieken, leeszalen,
scholen enz. enz.
In Leeds begonnen met 35 man thans
49000 leden met kapitaal van f 10 millioen
en jaarlijksche omzet van f 11/s millioen,
een gedeelte daar wordt van de winst uit
gekeerd, de rest blijft staan en vormt een
kapitaaltje voor iederen werkman.
Verde- is er eene groote vereeniging van
al die coöperatieve vereenigingen, die heet
The Wholesale society, die in 1901 om
zette voor 214 millioen gulden, op welks
hoofdbureau werken 2033 man, die overal
filialen hebben, in Kopenhagen, Azië enz.
en daar de producten halen, met eigen stoom
schepen, eigen fabrieken enz. Hunne schoenfa
briek in Leicester had in 1901 een omzet
van f 4,300,000 met 2140 werklieden.
De coöperatie in Engeland heeft een
kapitaal van 24 millioen met 40.000
arbeiders in de fabriekeu.
De Engelsche vrouwenbond werkt hard
mede aan deze coöperatie.
Na de pauze zegt Mr. Treub
De Engelsche coöperatie tracht buiten
direct voordeel ook nog te kapitaliseeren,
tracht, de leden individueel in betere con
ditie te brengen, ieder wordt er beter van,
zelfs kinderen en erfgenamen, als hij geen
lid meer is, daar wordt niet gevraagd naar
geloofs of politieke overtuiging, als Gc ver
bruiker zijt, kunt Ge lid zijn, coöperatie
vo'komen neutraal.
In België is 't heel anders.
De neutrale coöperatie van Eng. vindt
navolging, dc Belgische niet. In België
maakt men ze dienstig aan de politieker
zijn 2 p irtijen onder de arbeiders katho
lieke en socialistische. België kan daarom
geen voorbeeld zijn voor ons land waar
zooveel geloofs- en politieke verdeeldheid
heerscht en dan heeft de Eng. dat voor
dat zij beteren toestand tracht te brengen,
als ze zelfs geen lid meer zijn. België
geeft eeu klein aandeel in de winst en dat
wordt alleen uitbetaald. De werkman wordt
er beter van, indien en zoolang hij lid is,
overigens komt de winst aan de vereeni
ging die een politiek lichaam is en die de
winst besteed aan propaganda.
België geeft aan de leden geen langzaam
aangroeiend kapitaal wel aan de vereeniging.
Ieder die lid is wordt omspand met instel
lingen, die zoolang hij lid is, ook in 't
belang van hem werken. De katholieke
partij volgt thans met groot succes de
Ciöper.itie der socialisten na.
In België is de ristourne in zwang.
Alles draait om, begint en eindigt met de
bakkerij. Men betaalt eenige centiemen voor
't brood te veel, krijgt dat terug in bons,
voor iets anders en dat werkt goed.
Gent telt 7000 leden, met jaarl. omzet
van 3 millioen francs.
M. i. is 't voor Ned. 't beste 't Eng.-
systeem na te volgen. De coöperatie zal
nog in Ned. samenwerking bewerken. In
Waalwijk kan er nog van coöperatie geen
sprake zijn, misschien zult ge nog ooit tot
de toepassing er van komen en raad U tdan
't Eng-systeem aan, ik heb me niet voor
gesteld dat hier iets zou worden gesticht,
maar ik hoop het wanbegrip van coöperatie
bij U te hebben weggenomen laat ons op
sociaal gebied verdeeld zijn, coöperatie kan
samenwerking gevendoen deelnemen aan
iiet maatschappelijk kapitaal, zelfs een klein
kapitaal bezitten en dat u overtuigd zijt,
dat coöperatie moet aangemoedigd worden,
waar noodig, daartoe hoop ik 't mijne te
hebben bijgedragen^
Bravo's.
Daarna werd gelegenheid gegeven tot de
bat. Daar niemand hiervan wen9cht gebruik
te maken, brengt de president een hartelijk
woord van dank aan den spreker en verder
aan de aanwezige dames en heeren.
Train.
Gisterenmiddag ten 12 uur werd de eerste
proefrit van den tram gehouden, in tegen
woordigheid van den directeur en den chef
van dienst. De locomotief met een rijtuig,
een prachtige wagon, zoowel in- als uitwendig
fijn er uitziend, prachtig gestoffeerd en ge-
drappeerd, reed door de straat.
Een conducteur met roode vlag gaat vooruit.
T. A. V. E. N. U.
Naar wij vernemen zal de operette-Ver-
eeniging T. A. V. E. N. U. alhier binnenkort
eene uitvoering geven te Capelle.
Een huiselijk tooueel.
Eene 60-jarige weduwe, was onlangs voor
de tweede maal in 't huwelijksbootje gestapt.
Spoedig schenen de wittebroodsweken
voorbij.
Terwijl de man dezer dagen afwezig was,
werd de inboedel bijna geheel naar een
ander overgebracht en liet men manlief met
zijn zoon zitten. Naar men zegt heeft hij
aangifte bij de politie gedaan.
Centraal Bureau voor Statistiek.
Ten gevolge van later ingekomen mede-
deelingen der besturen van eenige
gemeenten, behoort alsnog wijziging te
worden gebracht in het bevolkingscijfer van
de provincie waartoe zij belmoren, alsmede
van het Rijk op 1 Januari jl902, zooals
dit cijfer is medegedeeld, laatstelijk iu de
„Nederlandsche Staatscourant van 17/18
Augustus 1901.
De definitieve cijfers zijn thans als volgt
provincie Noord-Brabant 283,446 mannen,
288.105 vrouwen, totaal 566,551.
Het Rijk 2,603, 486 mannen, 2,659,746
vrouwen, totaal 5,263,232.
Koningin Willielmiua en haar Gemaal in
Meckienhurg-Schwcrin.
Men seint uit Schwerin
Maandag hebben prins Hendrik, de
Groothertog en zes andere heeren in den
omtrek v n Dobbin op herten en wilde
zwijnen gejaagd. De Koningin en groother
togin Mari? kwamen om 1 uur in het
bosch lunchen. Om 4 uur was de jachtpar
tij afgeloopen, en spoedig daarna werd op het
kasteel het jachtmaal opgedischt.
De Groothertog vertrok om kwart over
achten naar Schwerin.
Koningin Wilhelmina, Prins Hendrik en
groothertogin Marie kwamen hier om halt
zeven aan- met een extra-trein en reden
vervolgeas naar Rabensteinteld. Een talrijke
menigte was aan het station om hen te
begroeten.
Uit de Hofwereld.
Geruimen tijd geleden schonk H. M. de
Koningin Haren gemaal een uitgestrekte
strook gronds, zijnde een gedeelte van de
Wiesselsche heide, gelegen ter rechterzijde
van het Koninklijk Park, onder Apeldoorn.
Onder 's Prinsen toezicht werd daarop be
gonnen met het bewerken van het terrein
het werd omheind en bij het Koninklijk
Park aangesloten.
Een klein gedeelte, h et dichtst grenzende
aan genoemd Park, is thans gereed. Er zijn
fraaie wegen aangelegd, beplaut met jonge
beuken en kastanjes, en op de daaromheen
liggende ontgonnen heidegronden zijn jonge
dennen aangebracht, welke, bij goede rang
schikking en bemesting, waarvoor zorg ge
dragen werd, zeker welig zuilen groeien.
De heuvels op het terrein heeft men niet
geslecht, doch in verbinding gebracht niet
wegen en daarop zware dennen geplant.
In het Koninklijk Park, dicht in de na
bijheid van den hoofdweg naar het nieuwe
terrein, wordt bovendien een vijver gegraven
zoodat de toegang werkelijk fraai wordt, a\
zullen er jaren moeten voorbijgaan alvorens
het nieuwe Park iu harmonie ko nt met het
oude.
Het nieuwe park draagt den naam van
„Prins Hendrik -Park",
Klocnkoeng.
Het „B. N." schrijft
Het machtvertoon tegen Kloenkoeng heeft
reeds dadelijk den gewenschteu indruk ge
maakt en het eskader, getrokken uit de
Java-divisie, best: ande uit de pantserdek-
schepen „Gelderland" en „Zeeland" en het
pantserscbip „Piet-Hein", welk laatst werd
afgelost door het pantserdekschip „Utrecht'
heeft de kust van Bali weder verlaten. Dc
„Piet Heiu" is, gelijk ook reeds vermeld,
te Tandjong Priok aangekomen om de jaar-
lijksche schietoefeningen te houden bij de
Duizend-eilanden, terwijl de „Utrecht" naar
wij in de Maandagavond ontvangen Macas-
sarbladen lezen, ter reede van Macassar
nadere orders wacht.
Wat het machtsvertoon zelf betreft, ver
namen wij ter aanvulling van vroegere be
richten nog het volgenden
Zoodra het eskader vóór Kloenkoeng het
anker had laten vallen, begaf de resident
vergezeld van den commandant der Java-divi
sie, den kapitein ter zee J. C. Snethlage en
eenige officieren, zich naar het ongeveer
eeu uur gaanq. in het binnenland gelegen
vorstelijk verblijf waar het gezelschap met
de uoodige eerbewijzen werd ontvangen.
De resident drong kort waar krachtig
aan op genoegdoening. Het gouvernement
had reeds te lang lankmoedigheid betoond
eu wenschte er een einde aan temaken;
binnen een bepaalden tijd moest aan alle
eischen voldaan zijn. Zooals te verwachten
was, willigde de radja alle eischen in en
bij het vertrek van de „Piet Hein", eenige
dagen voor het verstrijken van den ge
stelden termijn, was nog slechts onafgedaan
de grensregeling tusschen het door ons in
gelijfde gebied en Kloenkoeng. Maar ook
aan dezen eisch is ongetwijfeld voldaan nu
het eskader sedert de reede van Kloen
koeng verlaten heeft. De radja van Kloen
koeng bleek onder den indruk van het
zware geschut der oorlogsschepen een zeer
onderdanig en gehoorzaam vazal te zijn,
maar of daarin geen verandering kwam toen
de laatste wimpel onzer schepen aan den
horizon verdween zal nog moeten blijken.
De bevolking toonde zich wel niet vij
andig maar toch geenszins angstig zooals
men uit eeu aardig voorval kon opmaken.
Toeu de „Piet Hein" zou vertrekken, hield
de divisie commandant eeu inspectie over
het schip waarbij de gebruikelijke saluut
schoten werden gelost. De bevolking, niets
begrijpend van dit eerbewijs, snelde in
massa naar den vorst, hem de verzekering
gevend van haar aanhankelijkheid en haar
trouw iudien het tot vechten mocht komen.
En ook uit andere dingen viel op te maken
dat de bevolking geen plan had zich erg
te verdeemoedigenintegendeel, ware de
zending minder vredelievend afgeloopen,
dan zou zij ongetwijfeld aanstond naar de
wapens gegrepen hebben. Intusschen de
zaak schijnt nu ten beste geschikt en de
officieren en bemanning der oorlogschepen
behouden van het geheele geval niets meer
dan de herinnering aan de kust vau een
vrij wel onbekend land.
Vestiging.
De zusters Ursulinen uit Venraai hebben
te Tilburg een terrein aangekocht voor het
