Summer 93.
Zondag 23 November 1902.
25e Jaargang.
3
1
Toegewijd aan Handel,, Industrie en Cemeentebelangen.
Eerste Blad.
ANTONIO miHNDI).
NTOON TIELEN,
SOCIALE ACTIE.
Uitgever:
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Bekendmaking.
PEUILLETOX.
De nevenzouten in de
Stassfurter kalizouten.
HBIMWMHMWI'llfMil'ftiay.li MV
De Echo van het Zuiden
f!» Liigstriilsrhr Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavon d.
A b o n n' o m e n t s p r ij s per 8 maanden f 0.~5.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden aan
Uitgever.
den
WAALWIJK.
Advertentikn 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiëu Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regel» en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel,
OVERAL VERKR IJ B A A R
Do Burgemeester der Gemeente Waalwijk, ter
afkondiging ontvangen hebbende het kohier der
Vcrsoneele Belasting no. 4, over het dienstjaar
1902, 3de kwartaal,
MAAKT BEKEND:
Dat genoemd kohier door den Heer Directeur
v,.n 's liijks Directe Belastingen dezer provincie
op den 14en November j.l.
is executoir verklaard, en op heden aan den
betrokken Ontvanger der Directe Belastingen ter
n vordering is toegezouden.
Waalwijk 17 Nov. 1902.
De Burgemeester voornoemd,
K. DE VAN DER SCHUEREN.
Burgemeester en Wethouders van Waalwijk;
Gelet op art. 73 der militiewet van 1901 en
ait. 46 van het koninklijk besluit van 2 Decem
ber 1901 (staatsblad no. 230) maken bekend dat
tic zitting van den militieraad voor de lotelingen
dezer gemeente zal gehouden worden te Tilburg
op het stadhuis op Vrijdag den 19den December
1902, des voormiddags om elf uur dat alsdan
voor den militieraad moeten verschijnen de lo
dingen, die vrijstelling verlangen wegens zieke
lijke gesteldheid of gebreken, of wegens gemis
aan de gevorderde lengte.
Waalwijk, den 20 November 1902.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
K. DE VAN DER SCHUEREN.
De Secretaris,
F. W. VAN L1EMPT'
«■mareoywwm.iaw. l i ■■■gr..
DOOR A. C. V. D. H.
42 o—
{Auteursrecht verzekerd volgens de wet.)
Neen mijn kind, sprak de vrouw, de vrijheid,
die gij bedoelt, kunnen wij u niet geven.
Waarom hebt gij het mij dan bij Allah
beloofd en de zon, die thans ter kimme neigt,
tot getuigenis uwer woorden genomen.
Op deze woorden keek de mufti zijne vrouw
\eelbeteekenend aan. Iets bij \llah belooven was
ten dure eed, dien het ongehoord, onvergeeflijk
•'Ou zijn, te schenden.
Hebt gij Allah tot getuige genomen? Z'.j
knikte bevestigend.
Welnu dan, Lucia, sprak hij, wees vrij.
/mislagen van alle dienstbaarheid. Allah zegene
u op uwe levenspaden, hij zegene al uwe on
dernemingen en schenke u een lang en gelukkig
leven. Al9 een engel hebt gij aan mijne sponde
gewaakt, als een engel zult gij ook eenmaal
verkeeren aan de zijde van hem, 'Me het groote
geluk mag hebben, u eenmaal zijne echtgenoote
to noemen.
Lucia snikte luid, zij was te bewogen om de
gelakwenschen der huisgenooten te beantwoorden
Allen waren diep geroerd, terwijl Hadji en de
'uufti den vrijen loop aan hunne tranen gaven.
Hadji, geet mij thans het dierbare kleinood,
dat ik, jaren geleden u ter bewaring gegeven
heb. Ik zal niet lang meer in het huis uw
vaders vertoeven. Binnen een paar weken hoop
.k mij in te schepen naar Spanje.
De jonkman verwijderde zich, doch kwam
weldra terug. H j overhandigde haar een met
blauw fluweel gevoerd, palmhouten doosje,
waarin het portret harer moeder besloten was.
Ik dank u, Hadji, voor de goede zorgen
waarmee gij dit portret bewaard hebt.
Ach, sprak hij, gaat gij ons nu verlaten
II.
Ruim een0 halve eeuw is hot geleden,
dat liet liberalisme de teugels hier te lande
in handen nam en ecne geheel nieuwe
toekomst beloofde. I11 1851 zat Thorbecke,
ongetwijfeld een groot staatsman, op het
toppunt zijner glorie in het z. g. hoektorentje,
als de hoogste vertegenwoordiger van liet
„denkend deel der natie." De liberale partij
was de oppermachtige in den lande. Zij
beschouwde den Staat als haar domein
hare mannen bezetten de voornaamste posten
en betrekkingen haar invloed was over
wegend, haar geest domineerde.
En net moet erkend worden, dat zij, al
misbruikte zij soms bare macht ten koste
der tegenpartij, toch werkelijk veel goeds
voor het land beeft gedaan. Doch wij mogen
bij dit alles nooit over 't hoofd zien, dat
iiet historisch waar is, dat juist het liberale
systeem der onbeperkte concurrentie de
afschaffing der gilden en daarmede het ver-
eenigingsleven in dien gezonden vorm
langen tijd een onherstelbaren knak heeft
toegebracht. Zeer zeker, de hoofdvernietig
ster is geweest de revolutie, maar de libe
ralen hebben op hare basis voortgebouwd en
dus feitelijk voltooid, wat deze demon begon
nen had. Dit is, wij geven het onmiddellijk
toe, een harde noot, die wij hier de
ééne groote, liberale partij als zoodanig te
kraken aanbieden, doch de nu gelukkig
verouderde Manchester-school staat immer
daar als het klare bewijs der stellingde
sociale actie der groote liberale partij
was, neen moest principieel langen, zeer
langen tijd eene zuiver negatieve zijn.
Immers, de zuiver individualistische leerin
gen dier school moesten de kopstukken der
liberalen maken tot heftige bestrijders van
staatsbemoeiing op 't gebied der arbeids
betrekkingen
Doch er kwam kentering. En bij dit
woord moet gereleveerd, dat het niet be
twist kan worden, dat, wat de overheids
bemoeiing met de sociale aangelegenheden
betreft, vele liberalen de eischen van het
heden sneller bleken te begrijpen dan som
migen der andere partijen eu bovendien,
dat hun studie in deze richting een meer
modern karakter droeg. Toch van die tijd
dagteekent dan ook juist de langzame op
lossing der ééue groote, machtige partij in
partijen en partijtjes, totzij op heden - zoo een
O, ware ik zoo gelukkig u op de reis te kunnen
vergezellen.
Welk geluk Hadji, kan hierin voor u
gelegen zijn Een vreemd land, eene vreemde
natie, geheel andere zeden en gebruiken kunnen
u toch onmogelijk bekoren
Mocht ik met het voorwerp mijner begeerte
in eene woestijn wonen, die woestijn ware mij
een eden.
Welnu, Hadji, tracht dan in uw door de
natuur zoo rijk gezegend land de keuze uws
harte te vinden, dan behoeft ge nog niet eens in
eene woestijn wonen.
In geheel Marokko woont geen wezen, dat
mij bekoren kan.
Waar wilt gij het dan gaan zoeken
In mijne onmiddellijke nabijheid.
l)e jonkman zweeg, zijn gelaat werd vuurrood,
zijne .lippen, zijn geheele wezen trilde en bet
was of de grond onder zijn voeten dreunde.
Lucia antwoordde niet, ook zij was bedremmeld
en verkeerde onder den zenuwachtigen toestand
van het oogenblik, dat misschien over haai
geheel volgend leven beslissen zou.
Hoor eens, Lucia, sprak hij r a hare handen
in de zijne genomen te hebben, het kan 11 niet
ontgaan zijn, dat ik, vanaf dat gij hier gewoond
hebt, u altijd veel achting heb toegedragen. Tot
mijne spijt moet ik bekennen, dat ik meermalen
bard en norsch tegen u geweest ben, vooral in
oogenblikken, als ik bedwelmd door drank, of
onmatig feestgenot of wat dan ook was. Verge
vingsgezind als gij zijt, denkt gij voorzeker aan
die beleedigingen niet meer. Ik heb u leeren
kennen en hoogachten als een engelrein wezen,
zooals er geen tweede op Marok-ko's bodem is.
Ik heb u lief, al ben ik misschien niet waardig,
wederliefde van u te ondervinden. O, mocht ik
van u hooren, dat mijne genegenheid u aangt-
naam was, gij zoudt mij overgelukkig maken. Ik
ken de afstanden, die ons scheiden, maar geen
opoffering zou mij te groot zijn om te doen,
wat gij verlangt. Wilt gij, dat ik den korun
afzwere Goed. Dat ik het hui9 mijns vaders
verlate? Ook al goed. Welnu Lucia, antwoord,
spoedig, ik brand van verlangen om uit uw mond
mijn heil of mijn ongeluk te vernemen.
Hadji, begon nu Lucia, wanneer ik u
vroeger prees wegens uw goed hart, was dat
geen ijdele vleierij; wanneer ik uberispte om
harer volgelingen nog onlangs opmerkte
geen voldoende drijfkracht meer heeft om hare
kiezers naar *de stembus te krijgen. Wel
een gevallen grootheid dus En daar staan
dan als nakroost van die groote, eenmaal
7.00 krachtige moeder de betrekkelijk nog
jeugdige, kinderen: de, jong-liberalen, (type
Borgesius); het radicalisme, vervloeit tot de
groep der vrijzinnig-democraten (type
Treuh)het socialisme (type Troelstra)
ontegenzeggelijk een zeer ver afgedwaald
kindeke der liberale partij enhet oudste,
nog het meest op die deftige, oude dame
gelijkende doctrinairisme of de conservatieven
(type Kamebeek).
Deze laatste groep, als van zelf staande
aan den uitersten rechtervleugel der libe
rale hulptroepen is het genre van de oude
en verouderde type van het individualisme.
Sociale actie en doctrinairisme zijn dus fei
telijk twee begrippen, die elkaar uitsluiten,
'sociale actie eu doctrinairisme is, oin het
eens heel geleerd uit te drukken, een con
tradictie in terminis.
Anders is het gesteld met de jong-libe-
ralen. Deze verzinken het zij gerust
eens niet al te euphemistisch gezegd
langzamerhand af in den passenden vloed
der sociaal-democratie. Zij zijn dus zeer
zeker voor sociale actie. Denk slechts aan
de sociale wetten van minister Borgesius
enhun richting is u volkomen bekend.
Doch, waar deze partij, vooral na het af
treden van bovengenoemden sympathieken
regeeringsman, heil zoeken bij de sociaal
democraten, feitelijk hun verwoedste tegen
standers, tenminste in verkiezingsdagen,
kon die sociale actie voor hen, die in geenen
deele in het woelige, stormachtige en troebele
vaarwater der socialisten willen meevaren,
aantrekkelijk zijn. Men versta ons echter
nu niet verkeerd. Waar de jong-liberalen
geleidelijk strijden voor algemeen kiesrecht,
waar zij optreden voor noodig gebleken
coöperatie, zoowel van gemeente- ais '/an
rijkswege, waar zij ageeren voor de rege
ling van het arbeidscontract, waar zij voor
staan de pensionneering van ouden van
dagen, daar konden wij, toen zij dit menu
als regeeringspartij aanboden, accidenteel
met hen medegaan. Maar dan toch vast op
andere motieven als zij bedoelden.
Ook de vrijzinnig-democraten hebben heel
wat op hun program van actie, dat wij ge
deeltelijk onderschrijven kunnen. Echter bij
deze partijgroepeering treedt te veel op den
voorgrond het algemeen kiesrecht. Immers,
zij meenen, dat dit de spil is, waarom alles
uw gedrag of onstandvastigheid, deed ik het met
't voornemen, u tot betere plichtsbetrachting aan
te sporen. Tot mijn genoegen heb ik in de
laatste jaren ondervonden, dat vele schandelijke
dingen, waaraan gij u vroeger schuldig maaktet,
op rekening uwer lichtzinnigheid, jeugdige op
vli%endheid en onbezonnenheid gesteld moesten
worden. Gij hebt een graad, uwei waardig, aan
de akadeiuie behaald, gij zijt thans, durf ik
zeggen, een man. Ik zou geen oogenblik weigeren
uwe genegenheid te aanvaarden, zoo ik de
zekerheid had, dat gij moed genoeg bezat, voor
u zeiven en voor mij te strijden.
Twijfelt gij aan mijn moed, Lucia?
Uw gedrag tijdens de ziekte uws vaders ia
niet in staat, dien twijfel geheel bij mij weg te
nemen.
Opnieuw kleurde Hadji.
Ach, riep hij, ik begreep mijne fout te laat,
ik hechtte te veel waarde aan het leven, ik durfde
niet thuis blij»en. Zeg mij, wat ik doen moet
voor u en ik zal toonen, dat ik op tijd ook
moedig weet te zijn.
Allereerst zoudt gij mij moeten volgen naar
Spanje en tweedens zoudt gij vrijwillig, zonder
dwang mijnerzijds, den koran moeten afzweren.
Bedenk hoe moeilijk het is, deze dingen te
vervullen. Zeg daarom uiet, ik wil, ik zal het
doen, zoo gij daartoe niet de noodige kracht in
u meent te vinden. Overweeg mijne woorden en
antwoord slechts na rijp beraad.
Ik behoef mij niet langer te bedenken,
Lucia, ik aanvaard der. strijd, ik wil sDeven
of overwinnen. Zijt gij nu voldaan?
Ja Hadji, God schenke u volharding 1
Nadat zij nog een geruimen tijd men elkander
gesproken haddeo, stond hij op en wilde heen-
gaun. Lucia hield hem nog even tegen eu sprak
Gij begrijpt wel, Hadji dat in al hetgeen
gij gaat ondernemen om onze zaak tot een goed
einde te brengen, mijn naam steeds buiten spel
moet blijven, ik wil niet de verdenking op mij
laden, u tot die handelingen aangespoord te
hebben. Ook kan ik u uiet genoeg aanraden
bedaard, voorzichtig eu in alles vredelievend te
ziin. Kies daarom juist het geschiktste oogenblik,
opdat overhaasting niet alles bederve.
Begrepen, goede Lucia, antwoordde hij. Nog
één handdruk en de overgelukkige jonkman
was weggesneld.
draaien moet. Zonder algemeen kiesrecht,
zeggen ze, geen gezond sociaal parlement,
geen gezonde sociale regeering, geen echt-
sociale wetten. En daarom, al zou men ook
jaren niets aan de sociale wetgeving kunnen
doen door de noodige grondwetsherziening,
toch maar geageerd alleen en hoofdzakelijk
voor die grondwetsherziening, om zoodoende
te komen tot het naar hun oog zoo heerlijke
eldoradoalgemeen kiesrecht. Laat staan,
dat wij dit in geen geval zouden wenschen
zonder het correctief: evenredige vertegen
woordiging, te dwaas zou het zijn op dit
gebied met deze partij in één schuitje te
gaan zitten, wijl het dan voorzeker voor
een heelen tijd uit zou zijn met de periode
sociale wetgeving. Bovendien, ais men het
program van sociale actie dezer groep
aandachtig en ook tusschen de regels door
leest, dan springt het o.i. overduikelijk in
't oog, dat deze jeugdige partij al zeer ver
op het hellend vlak staat, dat doet afglijden
naar de sociaal-democratie. Op ons heeft
deze partijgroepeering steeds den indruk
gemaakt van een zeer wankelbaar tusscben-
ding, dat niet meer liberaal wilde heeten,
maar ook nog den moed miste zich sociaal-
democratie te noemen. Zie dat laatste staat
nog te ongekleed, dat maakt de nu zich
noemende vrijzinnig-democratische heeren
voor velen nog te onsympathiek en daarom
moest er een naam uitgevonden worden,
welke hen vrijwaart, ten minste wat den
naam betreft, vereenzelvigd te worden en
met de liberale unie, 't onderdak der jong-
liberalen èn met het socialistisch kamp. Een
aardig spelletje, doch voor velen te door
zichtig in elkaar gezet. Daarbij „zoo'n mid
denman, bah, wat heb je er an", zeggen
wij de Genestet na.
Summa summarum accidenteel en bij
wijze van u;tzondering kunnen we wel eens
in verband met de sociale actie met deze
partijen in één schuitje zitten, docli princi
pieel staan wij er, die vurige voorstanders
zijn vau die sociale actie, voortvloeiende
uit de bron „christelijke democratie", te
rechtlijnig tegenover ora slechts te denken
aan samengaan.
Nu rest ons nog van de linkerzijde de
sociaal-democratie. Doch daar dit artikel
al reeds zooveel van uw geduld en aandacht
heeft gevergd, bewaren wij dit liever tot een
volgenden keer.
Door de Stassfurter kalizouten hebben wij
te verstaan de verschillende zouten, die ge
trokken worden uit de zoutmijnen te Leo-
poldshal en Stassfurt gelegen aan-den noord
oostelijken Harzrand in Duitschland, n.l.
Kaïniet, Camaliet, sylvaniet en de gezuiverde
zouten, zooals chloorkalium, patent-kalimag
nesia, zwavelzure kali.
Deze Kalï zouteu worden als mestoffen ge
bruikt om hun kaligehalte. Zij bevatten
van 9 A 10°/o tot 50% kali. Het is dit
kaligehalte, dat in de mestof betaald wordt.
Doch, behalve kali zit er in kaïniet enz.
nog wat anders eu, al is het niet, dat men
de kalizouten voor dat andere, voor die
nevenzoutenopzettelijk koopt of aanwendt,
het is dunkt me, toch niet van belang
ontbloot, dat we ook daaraan eens onze
aandacht wijdeu.
In de eerste plaats dan bevatten alle kali
zouten, behalve het gezuiverde zwavelzure
kali eeu zekere hoeveelheid „chloor. Voor
zeer veel planten is chloor geen gewenschte
stof. In den bodein verbindt het zich echter
zeer spoedig met kalk en wordt deze ver
binding naar liet ondergrond gespoeld. Wan
neer dus de bodem kalk bevat en de grond
niet te droog is, doet het chloor geen
kwaad. Op sommige planten oefent het een
gunstigen invloed uit. Hennep ea vlas b.v.
krijgen door deze stof een zachtere vezel.
Verder bevatten de kalizouten een zekere
hoeveelheid „magucsium". Deze stof behoeft
wel niet opzettelijk in den grond gebracht
te worden, maar is toch noodig voor elke
plant. Sommige gewassen, zooals de vlinder
bloemigen hebben er zelf zeer veel van
noodig en het zijn dus ook vooral deze
planten, die door den toevoer van magne
sium baat vinden. J)r. Maercker heeft
indertijd te Halle proeven genomen over
den invloed van „chloormagnesiutn" op
lucerne. Zoowel bij groote als kleine hoe
veelheden kreeg hij tot resultaat, dat de
hoeveelheid gewonnen lucerne door het ge
bruik van chloor magnesium vermeerderde.
Ook zag hij daarbij, dat bij een bemesting
met genoemde stof de kaliopnarae grooter
werd, zoodat de aanwezigheid van ehoor-
magenesium een gunstigen invloed scheen
uit te oefenen op het vermogen om kali op
te nemen, wat zeker een goede eigenschap
is. Ten slotte nog een enkel woord over
het „chloornatrium dat in de meeste kali-
Wel Oliva, was uw heer vader te bewegen?
Hij verzoekt u, oogenblikkelijk bij hem te
komen, hij wacht u in de eetzaal.
Carlo spoedde zich heen, doch werd onmid
dellijk door Oliva gevolgd. In de zaal gekomen,
vond hij den kadi en zijne vrouw aan een eb
benhouten tafal gezeteneen klein kistje stond
vóór hem.
Carlo, sprak de kadi, ge zult misschien
reeds vermoeden, wat ik u te zeggen heb.
Hoe kan ik dat vermoeden, geachte heer?
Spreek nu maar zoo nietl
Carlo v. elde het bloed naar het hoofd stijgen.
Stel u gerust, mijn vriend, ging de kadi
voort, ik wil u aangaande de liefde, die gij
mijne dochter toedraagt, geen verwijt maken.
Zij heeft mij dezer dagen eene volledige beken
tenis afgelegd. Uit die bekentenis heb ik al te
goed kunnen afleiden, dat het dwaasheid zou
zijn, haar tot andere gedachten te brengen. Zij
bemint u met eene reine genegenheid en gij zijt
die liefde waardig. Bedenk echter, dat de avond
des levens voor mij is aangebroken, dat zij mijne
eenige teergeliefde dochter is. van wie het mij
moeilijk valt voor goed tc scheiden. Blijf daarom
in deze streken, ik zal een schoon verblijf voor
u laten bouwen.
Heer, ik wil, ik moet naar Spanje een
geheim voorgevoel drijft mij er heen. Ik wil u
wel belooven ieder jaar eenige weken bij u te
komen doorbrengen. Voor goed mijn verblijf
hier te vestigen, kan en raag ik niet. Vind ik
echter in Almeria niet wat ik zoek of gehoopt
had te vinden, dan kan het goed zijn, dat ik
mij hier weer vestie.
De kadi 9tona op en legde de hand zijner
dochter in die van Carlo, hij omhelsde hen
beurtelings zeggende Wees gelukkig, mijne
kinderen; blijft elkander beminnen, Allah zegene
dit verbond.
Daarna opende hij het kleine op tafel staande
kistje, waarin eene groote menigte diamanten,
robijnen, 9aphieren eu andere kostelijke steenen
van overgroote waarde lagen, die hij Oliva als
bruidschat en huwelijksuitzet tevens, aanbood.
Ue vreugde van Oliva tn Carlo te beschrijven
zal niemand der lezers of lezeressen van mijne
zwakke pen vorderen. Zij zou in de beschrijving
van zoo'n tooneel te zeer te kort schieten. Liever
voer ik hen weder naar het huis van deD raufti.
Daar had Hadji een heel wat zwaarderen
kamp. De dweepzuchtige mufti meende, dat zijn
zoon met krankzinnigheid geslagen was en
werkelijk was hij een oogenblik van plan geweest
hem in een geslicht te laten opsluiten. Heftiger
dan ooit, had hij weer tegen Lucia uitgevaren
en haar met gevangenschap gedreigd. Zij echter
was in zulke oogenblikken slim genoeg hem aan
den eed zijner vrouw te herinneren en te doen
uitkomen, dat zij de liefde van zijn zoon vol
strekt niet gezocht had dat zij ook zonder hem
best in Al/ueria zou kunnen leven. Toch had zij
hem lief, innig lief, ware het alleen om zijn
edelmoedig, medelijdeud hart.
Toen beloften noch bedreigingen baatten en de
mufti heel goed zag, dat al zijue pogingen om
dat huwelijk te beletten, toch op beider onver
zettelijkheid zouden afdeinzen, gaf hij eindelijk
met onbeschrijflijken tegenzin zijne toestemming.
Hij zou Hadji een aanzienlijke som doen uitkeeren,
waarmede hij in het vijandige land een goed
bestaan zou kunnen vinden, hij liet echter niet
rui, wanneer hij zijn zoon alleen ontmoette, hem
toe te voegeu
,lk had u altijd voor die Spaansche, die Naza-
rener gewaarschuwd; gij hebt niet naar mij
willen hoorei». Nu zijt gij in hare strikken
gevangen. Allah vergeve het u, dat gij tegen
mijn zin in handelt, eenmaal echter zal hei u
berouwen u zeiven. al is zij nog zoo goed, aan
haar verbonden te hebben.-
Het waren woorden tot doove ooren gesproken.
Hadji trok er zicdi niet veel van aan.
Voor het engelreine meisje, dat zoo lang,
overgegeven aan Gods wil, de zwaarste beproe
vingen met gelatenheid verduurd had, moest,
het kon niet anders, een gelukkig tijdperk aan
breken en hij zou dat tijdperk met haar
mogen doorleven.
Nu, de jonkman bedroog zich hierin niet.
(Wordt vervolgd.)