BUITENLAND.
Frankrijk,
Duitschland.
BINNENLAND.
Friedrich Alfred Krupp. f
De Dieuwe Maasmond.
Voorts heeft de dubbele schadeloosstelling
liet karakter van straf voor schuldig vér-
zuim, terwijl zij ten slotte ook als preven
tief middel moet dienst doen, nl. om her
haling van de benadeeling te voorkomen.
Haar voornaamste motiveering blijft echter
de rechtmatige eisch van volledige restitutie
en in België vrerd zij dan ook reeds sinds
een halve eeuw opgenomen in de wet, die
de 1 radbouwers beschermen moet tegen de
nadeelcn, door de konijnen aangericht aan
gericht. Als curieuze bijzonderheid valt
daarbij te vermelden, dat het twee (adellijke)
jagers waren, die dit beginsel in de wet
neerlegden.
De heer Resemans behandelt verder de
vraagwat men onder wildschade, in de
wet nauwkeurig te omschrijven, heelt te
verstaan en weet ook niet een duidelijk
antwoord te geven wildschade noemt hij
alle schade, die, aan welke veldvruchten
ook, wordt toegebracht door wild of scha
delijk gedierte van eens anders jachtveld.
J)e quaestiewie aansprakelijk behoort te
worden gesteld, valt dan ook niet moeilijk
op te lossen en daarbij moeten alle jachl-
heeren gelijkelijk worden bejg.md, ook zij,
die hun best doen, om eventueele nadeelpri
te voorkomen. In België deed men insgelijks
en bij de behandeling der wet van 4 April
1900 zeide de lieer Delbeke in de Bel
gische Kamer: „Wat de aansprakelijkheid
voor schade en zelfs de dubbele vergoeding
aangaat, plaats dit ontwerp „alle" jacht-
eigenaars op ééno lijn. De algeheele of
gedeeltelijke niet-aansprakelijkheid mag niet
afhankelijk worden gemaakt van loffelijke
pogingen, maar van dezer welslagen. Dit
is het eenige middel, om die pogingen
ernstig krachtdadig, vruchtbaar te maken."
Bij de zooeven genoemde Belgische wet
zijn de belangen van de grondgebruiker
tegen de kouijnenplaag op deugdelijke wijze
gegarandeerd door de invoering van snel
en kosteloos recht. Deze regeling beveelt
dr. Itesemans den Nederlandschen wetgever
aan. Maar dan dient deze lo. de beperking
tot de konijnenschade te laten wegvallen
2e. geen appel toe te laten, al gaat de som
der schatting, dubbel genomen, hooger dan
een maximum (in België is het appèl enkel
uitgesloten, wanneer de eisch 150 fr. o(
minder bedraagt)en 3o. de wijze van
taxatie te verbeteren. De schrijver zou
daarvoor „twee" deskundigen willen nemen,
een door den eischer en een door den gedaagde
gekozen beiden onmiddellijk te benoemen,
l it deu aard der zaak zal men deze schatters
moeten kiezen uit menschen, die kennis
hebben van landbouwzaken.
beroerte, zoo verergerd w,i« dat aan eeo ont
vangst ui(;t ie denken viel. Tussclicn drieCu
co vieren stierl hij, zonder doodsstrijd.
Een schema voor een nagenoeg volledige
regeling te dezer zake woidt dus door dr.
Risemans in zijn artikelen gegeven. Door
de invoering van een behoorlijke schadeloos
stelling zou de landbouwer reeds in vele
gevallen geholpen zijn en zouder de na-
deelige gevolgen van een verouderd aris
tocratisch regime niet meer regelmatig tot
wanhoop brengeu, of tot strooper maken,
met al den nakleve van dien. C.
Friedrich Alfred Krupp was de trots en
het sieraad van de Duitsche nijverheid en
zijn naam verbreidde haren roem naar alle
hoeken van de wereld.
Toen Alfred Kropp in 1887 stierf, rustte
op Friedrich Krupp, als zoop en erfgenaam,
op betrekkelijk jeugdigen leeftijd de zware
taak, om het reusachtige bedrijf voort te
zetten en verder te ontwikkeleu. In de ver
vulling van die taak is hij geenszins te kort
geschoten. Hij was den 17den Februari 1854
te Essen geboren en was toen in zijn 34ste
levensjaar toen hij zijn vader verloor. Maar
hij was al lang op de hoogte van de zaak
ewi est en werkte in dezelfde richting als
zijn vader voort. Het schiet terrein te Meppen
was er reeds'. Friedrich Krupp bleef op de
hoogte van zijn tijd. Zijn p ntserplaten en
kanonnen konden, scherpe mededinging ten
spijt, aan de steeds toenemende eischen
voldoen en voor dc ontwikkeling van de
Duitsche zeemacht was de zoon wal de
vader voor de veld— en vesting—artillerie
was geweest. Daarvan was vanzelf het gevolg
dat hij zich steeds tneer op scheepsbouw
ging toeleggen en dc Gcrmania werl bij Kiel
overnam. Behalve «le reusachtig uitgebreide
oorspronkelijke fabriek te Essen en de in
richtingen te Meppen, Buckau en te Gaarden
bij Kiel, behooren nog de staalfabriek te
Anna, hoogovens langs den Rijn, drie groote
steenkoolmijnen, vele ijzerertsmijnen in Spanje,
een reederij te Rotterdam en een aantal
zeebooten bij de onderneming van de firma
Krupp. Met het toenemeu van de winsten
uit al die bedrijven vergat Krupp, evenmin
als zijn vad< r, degenen die hem zijn rijkdom
hielpen verwerven. Als een oprecht menschen-
vriend zorgde hij voor het welzijn van zijn
ondergeschikten. Haast nooit heeft een groot
industrieel voor zijn personeel zooveel gedaan.
De firma heeft mtllioenen en nog eens mil-
lioenen uitgegeven voor nuttige instellinge
fondsen enz. in het belang van hare bearab
ten en instellingen.
Uit het huwelijk van Krupp met een ade-
lijke dame zijn twee, nog ong huwde dochters
geboren. Eeu zoou om zijn plaats in te
nemen, is er niet. Volgens een «rog niet
bevestigd gerucht, zou Krupp's vader in zijn
tes'ament deze mogelijkheid voorzien en
daarom bepaald hebben dat, in zoo'n geval,
de fabriek in den vorm van een soort van
fideicorumis zou blijven beslaan. Tot chef
van de onderneming zal, naar men zegt,
benoemd worden Arthur Krupp, een neef
van den overledene.
De vrouw van Krupp is uuiverseel erfge
name en voor haar rekening gaat het reu
zenbedrijf door, terwijl bij testament bepaald
is, dat niet overgegaan mag worden tot de
vorming van eeu maatschappij op aandee'.co
of tot verkoop. Na den dood van mevrouw
Krupp wordt de oudste dochter eigenares.
De werkstaking in de mijnen van Pas
dc—Calais en het Noordedepartement, (te
zanten 85.000 arbeiders betreffend) heeft den
stakers 10 millioen gekost aan loon, tien
mii'ileveranciers 5 millioen, den mij maat
schappijen 10 millioen, verlies door aankoop
in 't buitenland 9 miliioen, verlies van de
schei pvaart 3 millioen, verlies der spoorwe
gen 3 millioen en verlies van den staat 3
millioen totaal 43 millioen.
Een plotselinge dood heeft een einde ge
maakt aan het leven van den grooten iudu-
strieel Krupp, op het oogenblik dat een
kwaad gerucht (De Vorwarts, het socialistische
orgaan heeft hem beschuldigd van verbanning
van Capri wegens grove onzedelijkheid,) aan
den glans van zijn naam en zijn werk afbreuk
wilde doen. Van zijn kant heeft Krupp geen
ooger.blik geaarzeld, de bekladders van zijn
eer openlijk voor het gerecht te dagen, en,
zoolang de zaak nog sub iudica is, is het
dus enkel gepast aan de bekende beschul
digingen te herinneren, omdat het hartzeer
erover zijn dood verhaast schijnt ie hebben.
Wam eer Krupp's naam ongedeerd uit het
tralp'oces tegen de sociaal—democratische
Vorwlirts te voorschijn komt, en de ltaliaan-
sclie minister heeft de verbanning reeds te
gen -esproken, enuit meer nadere bericht blijke
pure onwaarheid enj een man van gezag als
de Duitsche keizer schijnt er niet aan te
twijfelen, daar hij dadelijk na het overlijden
een hartelijk telegram van rouwbeklag aan
het Direktorium te Essen heeft gericht zijn
de omstandigheden waarin een van de
grootste en edelste menschen in het Duitsche
'ik, die velen tot zegen geweest is, zijn dood
heeft gevonden, er dubbel tragisch om.
Krupp is overleden tengevolge van een
hartkwaal, waarvan hij al herhaaldelijk last
had gehad.
Krupp voelde zich reeds gedurende enkele
dagen niet goed. Tegen G uur Zaterdag—
ochtend kreeg Krupp een aanval van be
roerte, die in beginne niet gevaarlijk leek.
Be^eu half twaalf 's ochtends hielden be
ambten van Krupp een vergadering, om tegen
«Ie 1 eschuldigingen van de Vorwarts verzet
aan te teekeneu en een deputatie te benoe
men die Krupp "nun sympathie zou gaan
betuigen. Deze depu'atie vernam echter
dat zijn toestand, tengevolge van een tweede
Toeu Alfred Krupp, de vader van den
thans overledene, deu lSden Juli 1886 stierf,
was hij de grootste industrieel van Duitsch
land, misschien van dc wereld. Zijn fabriek
breidde zich echter steeds meer uit. Nog
tijdens zijn leven, in lö86, was de giet—
staalfabriek te Buchau bij Maagdenberg met
3500 arbeiders bij zijn onderneming ingelijfd.
In 1896 werd de Germaoia—werf bij Kiel
met bijna 3000 werklieden bij hst rijk van
Krupp getrokken. Het geheele getal arbei
ders van de fabrieken van Krupp is thans
46,000 man, zoodat, als men de families
van dezen medcrekent, ongeveer 100,000
menschen van Krupp afhingen. De stad
Essen heeft zich in vijftig jaren ontwikkeld
au een kleine stad van 10,000 tot een
groote stad van 100.000 inwoners. De gie
staalfabriek te Essen heeft tot 1 April JüOl
39,000 kanonnen geleverd binnen haar ge
bied zijn 1000 ovens en smidvuren, 4500
machinaal gedreven gereedschapswerktuigen
enz. 132 stoomhamers, 30 hydraulische
persen, 310 staande stoomketels, 497 stoom
machines met 41,213 p k., 179 electromoio.en
en 558 kranen. Het grondbezit van de firma
te Essen en omstreken is, als men villa
Hügel niet meerekent, 388 H A.
Friedrich Alfred Krupp had, volgens
betrouwbare opgaven, een jaarlijksch inkomeu
van ongeveer 15 millioen mark.
geslacht, zelfs in nog ruimere mate dan
voorheen, vertegenwoordigd.
De uitvoering stond.over het geheel in
een goed gesternte. „Opwaarts" v. Hol werd
fijn en uitmuntend genuanceerd ten gehoore
gebracht, terwijl „Denk aan mij" van de
La Fuente, bewees, dat de Liedertafel ge
lukkig steeds meer haar zwaartpunt begint
te leggen in een artistieke uitvoering, dan
wel in het ontwikkelen eener groote, soms
wel wat ruwe klankmassa. Ook de num
mers uit „Eine Nacht auf dein Meere" en
de „Hymne" van de Vliegh werden uit
muntend vertolkt. Alleen het „Soldatenkoor"
uit de opera Eaust van Gounod leek ons
minder gelukkig. Hierin werd met enkele
passages, zoowel wat den tekst als de muziek
betrof, wel wat gesmokkeld.
Ook kwam het ons voor, dat het scherm
cn de coulissen op het tooneel de samen
smelting der steramen en partijen niet be
vorderlijk was, zoodat de klankmassa min
der homogeen en elastisch scheen, dan wij
gewoon zijn te hooren. Dit alles belet niet,
dat de zangers zich kranig van hun plicht
kweten. Een bijzonder „bravo" dus aan
den Directeur en zijne mannen, alsmede aan
den pianist, den heer J. de Bree, die koor
en solisten zoo verdienstelijk begeleidde.
Na de pauze gat T. A. V. E. N. U. de
operette „Verkiezing" muziek van Unbehautu.
Als altijd kweet het jeugdige gezelschap, dat
uit de beste krachten der vereeniging be
staat, zich uitstekend van'zijnetaak. Spelen
zang waren meestal goed en het dankbare
publiek was met zijne toejuichingen niet
karig. Jammer, dat zulke degelijke muziex,
niet een meer geestige, pittige tekst is
ondergelegd.
Na de uitvoering ontvingen de directeur
der Liedertafel, de heer Frans de Cortie en
die van T. A. V. E. N. U., de heer J. Sars
van onbekende gevers (geefsters een fraaien
lauwerkrans, wat den president der Ver
eeniging, den weled. heer Herman Zeegers
aanleiding gat, een woord van dank te
richten tot de onbekende schenkers, alsmede
tot net talrijk publiek, in welker voortdu
rende belangstelling en steun hij „Oefening
en Vermaak" aanbeval.
zijden de meest gunstige rer.entiën.
Had hij onlangs in Gent groot succes
niet minder de laatste veertien dageu
Amsterdam. De „Telegraaf" schreef o. m
van hein
„We kennen den lieer Luciën niet per
soonlijk, maar uit zijn optreden kunnen
we met groote zekerheid afleiden dat hij
ook een zeer beschaafd en ontwikkeld
mensch moet zijn. En 't publiek voelt dat
't Publiek is niet dom, dat zijn er maar
enkelen, 't Pubiiek vindt Luciën hee
aardig en applaudis eert warm na ieder
stukje. Luciën z'n aardigheden snappen ze
we!, ze voelen wel dat daar voor haar staat
de joviale roude Brabanter met zijn onge
kunstelde grappen.
En zoo schreven de andere Amsterdam-
sche bladen ook. Op een der eerste avon
den ontving hij een prachtigen lauwerkrans
met dc Ainsterdamsche kleuren.
Men ziet het, niet alleen dus hier in
onze provincie in al de verschillende
gemeenten, waar hij reeds optrad, wordt
hij warm toegejuicht, doch ook in Nccr-
landsch hoofdstad vond hij grooten bijval.
Landhouwlczing.
Verdronken.
WAALWIJK, 26 November 1902.
Gezondheidscommissie.
Door den Commissaris der Koningin zijn,
met ingang van 24 dezer benoemd tot
leden van de gezondheidscommissie te
Waalwijk, de heeren P. J. M. Sweens te
Waalwijk, voorzitter, en tot leden Th. L.
D. Smeele te Loonopzand, G. II. Simonis
te llaamsdonk, M. C. J. van Son te Waspik,
en C. A. Oomens te Dongen.
Benoeming.
De heer Van Es, onderwijzer alhier, is
als zoodanig benoemd aan de Vincentius-
school tè Breda.
Lezing.
Ter aanvulling van 't bericht in ons vorig
nummer omtrent lezingen voor de vereeni
ging „Geloof en wetenschap" alhier, kunnen
we nog inededeeleD, dat de Zeergel. hoer
Poelhekke, directeur der II. B. S. te Nij
megen, ook in dit seizoen wederom eene
lezing zal houden.
De lezing van Dr. Poels is voorloopig
uitgesteld.
Concert Licdertafcl.
Zaterdagavond gaf de Liedertafel „Oefe
ning en Vermaak" op „Musis Sacrum" haar
eerste winterconcert. Ondanks de strenge
koude, was het publiek in grooten getale
opgekomen en was ook ditmaal het schoone
Betreffende den dood van den heer Michaël
uit 's-Grev.-Cappel (zie onder Capelle)
vernemen we van een ooggetuige nog 't
volgende
Toen zekere H. M. alhier Dinsdagmorgen
ging werken aan het in aanbouw zijnde
schoolhuis te Babyloniënbroek, vond hij op
den weg van Biesheuvel naar Broek, den
heer A. Michaël uit 's-Grevelduin-Cappele,
aannemer van bovengenoemd werk, zijn
baas dus, in een sloot langs den weg met
zijn hoofd en 't lichaam gedeeltelijk op 't
ijs en zijn beenen tegen den slootkant, zijn
fiets lag in 't water naast hem.
Men veronderstelt dat de man met zijn
fiets is omgevallen (daar hij geen goed rijder
was) en in het op het ijs staand water is
verdronken.
Zijn neus was daarenboven erg verminkt,
naar alle waarschijnlijk veroorzaakt door
ratten, daar 't lijk deu geheelen nacht in
den sloot heeft gelegen.
Bovenstaande werd door den ontboden
geneesheer en de politie geconstateerd.
De acht en vijftig jarige man, is onge
huwd zijn lijk wordt heden van zijn kost
huis te Broek, naar 's-Grevelduiu- Capele
overgebracht.
Déraillement.
Dezer dagen circa S1/a uur derailleerde
op de Spoorlaan te Tilburg de tram Tilburg-
Waalwijk. Daar de wissel bij de zijlijn,
welke voert naar de fabriek der firma
Bruyelle niet stond zooals het behoorde, kwam
de tram op deze zijlijn terecht, met het
gevolg, dat zij van de rails geraakte.
De locomotief, die zelt licht werd bescha
digd, vernielde gedeeltelijk de poort van ge
noemde fabriek, terwijl de volgende wagen,
die zware averij opliep, na een lantaarnpaal
te hebben omvergereden, den gevel van het
huis een weinig beschadigde.
De machinist-leerling werd licht aaD het
been gekwetst.
Vee-Diefstal.
In vervolg op ons vorig bericht kunnen
we nog meedeelen, dat de verdachte na
eenige dagen in Dussen in arrest te zijn
gehouden giateren heeft bekend, de koe,
behoorende aan een landbou.ver te Udenhout
te Meeuwen te hebben gestolen.
De man wordt ook verdacht van diefstal,
van een koe voor eenigen tijd te Drunen
gepleegd, dit beest is te Udenhout terug
gevonden.
Hedenmorgen werd hij geboeid ter on
derzoek naar Drunen gebracht, otn vervol
gens naar 's-Bosch te worden getranspor
teerd.
Begin brand.
Dezer dagen ontstond brand bij de kin
deren V., die zich in den beginne nogal
ernstig deed aanzien, maar door spoedige
hulp der buren tijdig werd gebluscht.
Past op
Door de straatjeugd wordt reeds een ge
vaarlijk spelletje begonnen, zij gaan onder
't rijdea op den achteruitslekenden stang
van den tram zitten, springen er af en op enz.
Ouders waarschuwt uwe kinderen tijdig
Luciën.
Over den karakter-humorist, deu heer
Luciën, komen bij voortduring van alle
LaalslLden Vrijdag heelt de heer H. E.
Huizenga, Rijkslandbomvleeraar voor W.-
Noord-Brabant en den Bomm. waard, op
uimoodigiog van het bestuur der Landbouw-
vereeniging „Raamsdonk (dorp)", voor de
leden dier vereeniging en verdere belang
stellenden eene lezing gehouden over hei
onderwerp „Veevoeding, in het bijzonder van
melkvee", in de zaal der gez. Floris le
Raamsdonk (Dorp.)
Spreker begon met voorop te stellen, dat
iedere landbouwer van zijn vee zooveel mo
gelijk voordeel moet trachten te behalen met
zoo weinig mogelijk kosten. Daar oc is
noociig le dat hij goed tokt en zoowel op
de eigenschappen van het vad.r- als het
mocderdicr let j 2e dat hij goed verpleegt de
sta! mag noch te warm, noch te koud zijn
de huid moet goed gereinigd worden 3e dat
hij de stalmest goed bewaart en doelmatig
aanweudt4e dat hij goed voedert. Uit het
voedsel wordt het melk bereid in de melk
zitten eiwit vet, eene zetmeelachtige stof,
eenige zouten en verder water. Die stoffen
zullen dus ook in het voeder aanwezig
moeten zijn. Onderzoek der voedingsmiddelen
heeft bewezeui dat. dit o&k het geval is,
nl. de ruwvczel. De bcstauddeelen zijn echter
niet alle verteerbaarin voedertabellen,
zuoals die welke uitgegeven werdeu door de
Noordbr. Mij. van Landbouw, zijn die ver—
teerbaare deelen aangegeven. Men lette er
echter op, dat verteerbare ruwvezel maar de
halve waarde heeft van verteerbaar zetmeel.
De cijfers, die aangeven, hoeveel van de
verschillende stoffen eene koe per dag noodig
heeft, Doerat men den voedervorm. Deze
hangt af van 't levendgewicht van 't dier
en van zijne melkopbrengst. Hij is meestal
berekend op eeue opbrengst van 1272 L.
per dag. Geeft eene koe meer melk, dan
moet natuurlijk haar rantsoen groo.er worden.
Spr. gaat nu een paar voederrantsoenen
na met behulp der voederlabellen en toetst
die aan den vorm. Hij merkt daarbij op,
dat men vooral moet leiten op eene genoeg
zame hoeveelheid eiwit, daar hieruit b.v.
zoowel melkvet als melkeiwit kan gevormd
worden, wat met zetmeel en vet niet 't
geval is. Te veel eiwit is ook daarom minder
nadcelig, omdat het overbodige in den mest
komt en ei.vit heeft voedingswaarde voor
de plant, zetmeel en vet niet. Voedert men
nu voortbrengselen uit eigen bedrijf, dan
zal het vooral in Noord- Brabant, waar die
voortbrengselen voor 't meerendeel arm aan
eiwit zijn, noodzakelijk blijkeu, eiwitrijk
krachtvoer aan te koopen. Dwaas is bv. het
aankoopeu vau eiwitarmere rnais zooals in
zulke gevallen nog wel gedaan woidt. Het
meest komen in aaumerking lijn— grond-
noten— en raapkoek.
Het applaus bewees, dat spr. met aandacht
was gevolgd. De heer D. Timmermans,
secretaris der landbouwvercentgiug sprak dus
geheel in d:n geest der vergaderden, toen
hij den heer Huizenga dankte voor zijne
leenijke en duidelijke voordracht en de hoop
uitsprak, hem spoedig weer eens hier te zien
optreden. Den hoorders bracht hij dank voor
hunne talrijke opkomst. Hij wees er op, dat
de belangstelling in lezingen in eenige jareu
enorm is vooruitgegaan. Vroeger kreeg men
met moeite een 20 a 3D hoorders nu was
zonder moeite de geheele zaal gevuld. Hij
spoorde hen aan, de weuken, door den heer
Huizenga gegeven, zooveel mogelijk in de
praktijk toe te passen.
Met een kaartje geeft 't D. v. N. zijne
lezers eene beschrijving van den nieuwen
Maasmond, waaraan we 'tvolgende ontleenen
Men lette op. Eerst de hoofdzaken. De
Waal komt uit Gelderland, de Maas uit
Limburg. De eerste is een Alpeurivier, de
tweede ontspringt op een hoogland. Gevolg
hiervan is, dat de eerste in den regel meer
water heeft dan de laatste, zoodat de
waterstanden op da Waal in den regel
hooger zijn, dan die op dc Maas.
Dat blijkt ten overvloede uit het feit, dat
de landen van den Bommelerwaard en die
gelegen tusschen Maas en Waal allen hun
afwatering hebben gezocht in de lagere
Maas en niet de hooger gelegen Waal.
Maas en Waal komen haast bij elkauder
links benoorden Den Bosch, bij St Andries.
De Maas valt dan echter plotseling naar
't Zuiden af, terwijl de Waal recht door
stroomt. Even voorbij Heusden buigt zich,
echter de Maas weer Noordwaarts op en
stort zich bij Woudrichem in de Waal,
waarna de beide rivieren vereeuigd door
stroomen onder den naam van Merwede.
De Maas loopt van Heusden rechtdoor
naar den Ainer. Daarover straks. Maar houd
dit eind nieuwe rivier alvast in de gaten.
Langs de Maas, aan den Zuidkant, loopt de
Beersche Maas men zou het ook kunnen
noemen de overstrooming der Maas.
De kwestie is dezedoor den ingenieur
de heer v. d. Eist, is een boek geschreven'
waarin voor die opening van den Maas
mond wordt gewaarschuwd.
De echo ervan is in onze provincie door
gedrongen en daar zijn nu duizenden men
schen hang voor 't overstroomen hunner
landerijen, het wegslaan van brugggeu, het
doorbreken van dijken enz. enz.
Dat water loopt aan tegen de Dieze
tegen den Oostkant van Den Bosch aan.
Is nu die Dieze niet hoog, dan gaat alles
heel gemakkelijk. De Dieze slokt dan het
water van de Beersche Maas heel gewillig
oj) en lost het weer door de sluis bij Crève^
coeur op de Maas.
Maar ais de Dieze vol is, loopt ook zij
over. Met behulp van een paar overlaten
verlagingen van een dijk, waar het water
„overgelaten" wordt, wordt dan richting
tregeven aan die overstrooming der Dieze
die ten slotte, na heel wat land onder water te
hebben gezet, in den Amer terecht komt.
Is echter de Maas hoog, dan staat de
W aal iu den regel niet minder hoog. Voor
dal Waalwater was tnen heel vriendelijk.
Men liet het, bij St. Andries waar de beide
rivieren elkander naderen, door de Heeren-
waardsche overlateu naar de Maas stroomeu.
Dat water werd dan ook maar weer liet
Bossche veld ingestuurd door de Bokhoven-
sche overlaat, en het ontmoet dan, Zuid
waarts gaande, het water der Beersche Maas,
dat de Dieze is uitgeloopen en naar den
Amer wordt opgestuurd.
Middelerwijl jaagt die Dieze ook de Dom
mel en Aa in de hoogte, zoodat ook deze
't overstroomen gaat.
Dat water zet dan alles bezuiden Den
Bosch onder.
Men begrijpt dus welke overstrootning
het daar worden kan bij hoog water, 't
Jaar 1883 is er een voorbeeld van, toen
alle velden rond Den Bosch onder water
stonden.
Dat wil
opening
Het
wegens
men nu voorkomen door de
van een nieuwen Maasmond.
Maaswater, dat langs Woudrichem
den hoogen stand der Waal niet
voldoende weg kan komen, zal nu den Amer
langs gevoerd worden naar het Hollandsch
Diep.
Daarvoor is gegraven een Nieuwe Rivier
van even voorbij Heusden. (aan het Heleind)
naar den Amer.
Eu is dit nu alles, vraagt men Heeft
dat nu zooveel miljoenen gekost en wordt
daarover nu zooveel drukte gemaakt
Met uw welnemen, er zit meer aan vast,
dan gij denkt.
I. Eerstens heeft men moeten zorgen
voor de afwatering der Dommel en Aa.
Daarvoor is gegraven een kanaal van Hen
Josch Westwaarts naar Drongelen. Het
water uit de Dieze kan dus makkelijk naar
de Nieuwe Rivier worden gevoerd. Maar
daarmede hieldeu de overstroomingen van
iet Bossche veld op en daar waren de
eigenaren lang niet over gesticht.
Dientengevolge is er boven Den Bosch
een keersluis gemaakt in de Dieze. Wordt
nu de sluis bij Crèvecoeur opengezet, dan
rolt het Maaswater de Dieze in, de schut
sluis keert het en jaagt het in de velden,
die op overstrooming wachten.
Die varen er goed mee, want het water
uit de Maas brengt meer vruchtbaarheid, dat
het heiwater, door Dommel en Aa aan de
Dieze geschonken.
II. De Beersche polder zal bij de opening
van den Nieuwen Maasmond haar afwate
ring missen dat wordt verholpen door een
stoomgemaal.
III. De gtonden, doorsneden door het
Oude Maasje die nu nog op dit riviertje
afwateren, raken ook de gelegenheid o.u af
te wateren kwijt, wijl het Oude Maasje
wordt doorsneden.
Om hierin te voorzien zijn twee kanalen
gegraven een ten Noorden en een ten Zuiden
der Nieuwe Rivier (liet Noorder-en Zuider-
Afwateringskanaalmet op beide kanalen
een stoomgemaal.
IV. Een stoomgemaal is gebouwd bij
Doeveren ter afwatering van het Land van
Heusden.
V. De Dongepolders zullen hoog-modern
worden bemaald. Een heele partij kleine
pompstations zal door een Electrische Cen
trale in beweging worden gebracht.
Zooals men ziet zit er heel wat aan de
opening van den Nieuwen Maasmond vast.
Maar wij zijn er nog niet. Bovengenoemde
werken zijn allen reeds at, doch men is nog
bezig aan de voorziening in de afwatering
van Bleek en Oostkil, welke in April 1903
gereed zal zijn.
VI. Er wordt daartoe voor het Noordelijk
gedeelte van het Land van Aitena een groot
stoomgemaal gebouwd, terwijl voor het Zui
delijk deel van electrische Centrale in ge
reedheid wordt gebracht, weer met een aan
tal kleine pompstations zooals deze in de
Dongepolders zijn gemaakt.
VII. Het water in de Maas zal natuurlijk
dalen door de opening van den Nieuwen
Maasmond. Derhalve zullen de schepen uit
de Dieze niet meer kunnen varen over den
drempel van de schutsluis bij Crèvecoeur.
Daarom schiet er nu links uit de Dieze bij
Engelen een nieuw kanaal naar de Maas.
VIII. Het Waalwater moet natuurlijk ge
scheiden worden van het Maaswater. Daar
toe zal een dam gelegd worden in de Maas