Nummer 82.
Zondag 18 October 1903.
26e Jaargang
Toegewijd aan Handel, industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Blad.
EIN HELDENFIGUUR.
AKTOON T I E L E N,
Bit nummer bestaat
uit TWEE BLADEN.
De Socialistische Heilstaat,
Uitgever:
FEUILLETON.
Dit Blad verschijnt Woensdag- en
A b o n n e m e n t s p r ij s per 3 maand:
Franco per post door het geheele rijk f
Brieveningezonden stukkengelden
Uitgever.
Zaterdagavond,
en f0."5.
0.90.
enz., franco te zenden aan den
XIV.
Eeu rumoerige zitting der Tweede Kamer.
II.
De afgevaardigde uit Sliedrecht Wij
zullen maar niet naar verdere bijzonderheden
van het progrnn aan den premier vragen
de vruchten welke wij nu reeds van de z g
sociaal-democratische orde gesmaakt hebben
en nog smaken en die ous nog aangeboden
zullen worden zijn meer dan voldoende, om
walging en afschuw te doen gevoelen van
toestanden zooals de sociaal-democratie ze
ons gebracht heeft. (Luide teekenen van
misnoegen rechts levendige instemming
links.)
Gij staat nu voor een jaailijks te kort van
eenige honderden millioenen, dat is de
bankroetverklaring der sociaal-democratie
(Rumoer rechts.) Gij, mijnheer de mi
nister-president, tracht slechts den waren
staat van zaken te verbergen, wanneer gij
dat te kort in de eerste plaats aan de vij
anden der sociaal-democratie ten laste poogt
te leggen.
Het is waar, Nederland is thans van
soldaten en van politie overdekt, zooals
nimmer te voren. Doch met het stelsel van
algemeenen staatswil moet men wel de daarbij
behoorendc vol voerders van dezen wil in
den koop meenemen. Het is juist, onze
handel met het buitenland verkeert in treurig
verval, doch wat heeft daaraan schuld, zoo
niet de thans bij ons en bij onze sociaal
democratische buren ingevoerde regeling van
voortbrenging en gebrek
Ook wil de minister ten deele het tekort
toeschrijven aan de verkorting van den ar
beidsduur. Doch voor de omwenteling werd
gemiddeld nog geen tien uur gewerkt. Neen,
dat is hel niet, wat ons benadeelt, maar het
overal ingeslapen luilakken (ho, ho
rechts,) dat draagt schuld aan den schrik-
barenden achteruitgang der productie. De
TWEEDE GEDEELTE.
(75)
TWEE EN TWINGTIGSTE HOOFDSTUK,
Vader en Zoon.
Bovendien hebben de bestuurders van uw
ondernemingen bij de zaak niet het minst
persoonlijk belangzij gevoelen geen lust
zich in te spannen.
En om nu de nadeelen der sociaal-demo
cratische productie in het effen te brengen,
gaat de regeering over tot beperkingen der
persoonlijke en economische vrijheid, welke
geheel Nederland tot één groot tuchthuis
maken. (Luide teekenen van afkeuring
rechtsvan instemming links en op de
tribunen herhaalde bedreiging van den
Voorzitter met ontruiming)
Evenals de cel in de gevangenis, wordt
thans den burger zijn woning aangewezen
en om de gelijkheid volkomen te maken, zal
de woning nu noch door den fiscus ges tof
feerd worden. De gezinnen zijn uit elkander
gerukt. Was het niet uit vrees de sociaal
democratie te doen uitsterven, gij zoudt man
en vrouw geheel van elkaar scheiden, evenals
in de gevangenis. De heilige banden des
huwelijks door God zelf ingesteld, hebt Ge
verbroken. De toorn des Hemels moet op
dit misdadig bedrijf wel n eer dal "n. (Daar
heb je weer de femelaar rechts; juist,
juist links.
En het voedsel. Gevangeniskost riepen
wij uit, toen de minister zijn spijskaart voor
legde. Voorwaar, de voeding in de gevan
genissen was vroeger nog beter. Ten slotte
de gelijke kleeding volmaakt de ergerlijke
comedie, om het leven van den burger ge
heel met dat van den gevangenisbewoner
gelijk te stellen. Opzichters bewaken ons
bij iedere schrede, en schildwachten schieten
ons terneder, als wij door de vlucht den
sociaal-democratischen kerker trachten te
ontkomen. De straf van stokslagen, welke
de regeering zich thans genoodzaakt ziet in
te voeren, meende men vroeger in menig
tuchthuis te kunnen ontberen.
Kon men vroeger door het recht van
gratie nog door de poort der gevangenis
komen, in het sociaal-democratische tucht
huis is men echter van de welf tot het
graf en daaruit is geen ontkomen, dan door
zich het leven te benemen. (Algemeene
sensatie. Afgevaardigden van rechts vliegen
op den spreker toe afgevaardigden van
links scharen zich rondom hem en weren de
WAALWIJK.
gebalde vuister. af. Het is een ver
schrikkelijk tumult ook op de tribunes,
waar algemeen het gevoelen van den spreker
wordt gedeeld.)
Na dreigementeu van den Voorzitter, dat
hij de zitting zal sluiten, indien het kabaal
niet ophoudt, wordt men kalmer eu
ziet de afgevaardigde van Sliedrecht, een
oude socialistenfresser, die echter de regee
ring harde noten te] kraken heeft gegeven,
verder van woord at ten behoeve van een
ander lid der linkerzijde, een afgevaardigde
uit het Zuiden een voormalig(P) priester.
(1) Deze zegt ongeveer het volgende:
Wanneer ik hier het woord neem, is het
niet om de regeering en hare aanhangers te
bekeeren van haar dwaalleer (gelach rechts)
maar om aan de gevoelens van een groot
deel van het Nederlandsche volk hier ten
aanhoore van 't geheele volk uiting te geven.
Een groot deel der bevolking dan wenscht
niet langer meer getiranniseerd te worden
in zijn godsdienstige overtuiging. Zij ver
langen wederom openstelling der kerken als
plaatsen, om hun God te vereeren en niet,
om er Dien in te verguizen, door er het
materialisme in den vorm van klassieke
sociaal-democratische treurspelen te ver
kondigen. Tevens wenschen ze, dat de
maatschappelijke verhoudingen wederom ge
plaatst worden op den gezonden grondslag
van het persoonlijk eigendomsrecht. En met
rede. Immers, het is niet alleen een grond
slag door God, den schepper van hemel en
aarde, in de maatschappelijke orde neerge
legd, maar hij is ook de onmisbare factor
voor de vrije ontwikkeling van al het zede
lijke, wat in den mensch iigt en hem boven
het dier verheft.
Ook wenschen ze en hier sluit ik mij
volkomen aan bij den vorigen spreker
de heiligheid van het huwelijk wederom in
eere hersteld te zien. De totale negeering
van dezen zedelijken grondslag tot instand
houding der maatschappij heeft reeds zooveel
nameloos leed en ellende in den korten be-
staanstijd van den sociaal-democratischen
staat (Maatschappij bulderen de mannen
van rechts hem toe) in 't leven geroepen,
dat het hoog tijd wordt, wil ons land en 't
volk niet reddeloos vergaan, dat het huwe
lijk weer in zijn ouden vorm, zoowel maat
schappelijk als godsdienstig, wordt ingesteld.
En boven alles wenschen ze verdwijning van
Advertentiën 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer v.oordeelige contract
gesloten. Reclames 15 cent per regel,
(1) Dit gedeelte is niet van Richter, maar
grootendeels van den bewerker dezer arti
kelen.
Deze ziet hem wel verbaasd, doch openhartig
aan.
dezen wanstaat en herstel van het koning
schap.
Weg dus met den sociaal-democratische
tuchthuisstaatLeve de godsdienst Leve
de Vrijheid
(De geheele rechterzijde vliegt als één
man op, schreeuwend en tierend ^Er uit
met den paapEr uit Doch de linkerzijde
staat reeds schouder aan schouder voor den
bedreigde. De geheele tribune, hoewel in
veel niet met den spreker eens, valt hem
toch bij want hij breekt immers bet gehate
stelsel af, dat het volk wil laten verhon
geren.)
De Voorzitter roept den spreker, nadat
hij zich verstaanbaar weet te maken, om siïjn
aan het slot zijner rede gebruikte uitdruk
kingen tot de orde en beveelt nu de tri
bunes te ontruimen.
Dat gaat niet gemakkelijk, maar de politie
der sociaal-democratie is pootig eu goed
gewapend. Daarom gelukt het in betrek
kelijk korten tijd. Maar hiermede is mijn
verslag ook ten einde, want ook ik moest
mij natuurlijk verwijderen.
De aanneming van de voorstellen der
regcering is echter verzekerd, want zij be
schikt immers over twee derden van het
aantal stemmen.
Samenwerking.
In het bericht van ons vorig nummer,
dat thans samenwerking is verkregen tus
schen den Alg. Ned. Bond van Schoen
fabrikanten en den Bond van Ned. Leder
fabrikanten inzake invoerrechten, ligt een
diepe beteekenis.
Het beteekent voor ons, dat thans de
voorstellen, die vanuit deze Bonden aan den
Minister van Financiën of aan de Kamer
worden gedaan, alle kans hebben aangeno
men te wordendus dan zijn èn zoolleer
looiers èn schoenfabrikanten gebaat.
Het zoolleer hier genoegzaam vervaardigd,
moet belast worden, het overleer, vooral het
fijnere, dat hier onmogelijk te bekomen of
te vervaardigen is, moet vrij blijven. De
schoenindustrie, die 't toch al zoo zwaar te
verantwoorden heeft, moet niet gedrukt
worden, daar waar het thans tegenover 't
buitenland nog eenigen voorsprong heeft
en door welken druk, de export, die meer
en meer toeneemt, ten doode zou zijn
geschreven-
Goddank dus, dat deze onverkwikkelijke
kwestie, waarvoor met zooveel ijver is ge
vochten, waarover gedurende verschillende
jaren is gewreven en geschreven, hare oplos
sing nadert, want we weten het: door zoo
vele hooggeplaatste, goed ingelichte personen
is zoo herhaalde inalen verkondigd, ja zelfs
door den minister van W. II. cn N. nog
laatstelijk: „zonder samenwerking, eensgezind
heid van de beide voornaamste industrieën
op dit gebied, zal de zaak nooit tot een
goed eiode komen". Een gelukkig verschijn
sel, een feit, dat voor de toekomst veel
belooft mogen we dus hier wel boekstaven,
een feit, dat voor de schoen- en lederin
dustrie de allergewichtigste en wel de
moeite loonende gevolgen zal hebben, waar
van 't voortbestaau, zullen den bloei afhangen.
Het goed recht van bestaan, het nuttige
en noodzakelijke van 't bestaan van beide
bonden is hiermede tevens bewezen, wij mo
gen de beide industrieën en vooral onze
streek gelukweschen met dit Succes,
Prijs verhooging.
De machinale schoenfabrikanten hebben
in eeue vergadering besloten hun schoenwerk
voorloopig met 5 pCt. te verhoogen zij
hebben dit hunnen klanten-winkeliers in
Nederland medegedeeld.
Ook de Handwerkers hebben op ver
schillende plaatsen vergaderd en 't zelfde
besluit genomen. Morgen houden deze
laatsten eene algemeene vergadering te Til
burg cn 't lijdt geen twijfel of iedereen zal
het besluit van verhooging mede ondertee
kenen.
Eenparig en met klem van betoog wordt
op die vergaderingen, de noodzakelijkheid
dier verhooging duidelijk in 't licht ge
steld. 't ls ook treurig hoe weinig tegen
woordig de schoenfabrikant, met zulk een
enorm bedrijf, zulk een groote zorg en
werkkracht, als zijne zuivere winst mag
beschouwen. Leder duurder, fournituren
duurder maar schoenen niet. De
exploitatie-kosten dagelijks grooter in de
schoenmakerij en toch zou men blijven
voortgaan bijna met verlies te werken.
Gelukkig dat men als collega's niet als
concurrenten de handen ineen gaat slaan,
eenparig de verhooging proclameert en ten
slotte streng controle houdt over de nako
ming der verbintenis.
Niemand in den lande zal die verhooging
als onbillijk beschouwen, de noodzakelijk
heid dringt er toe, de verbruikers zullen
het rechtvaardigen.
Wanneer nu maar niet de schoenfabri
kanten het eerst zelf de zaak in de war
re liiifslrailNrkr Courant,
CSSS-.'5S22®W5SSS3«l£Se
Vrij naar het Duitsch bewerkt door J. M. S.
Doch noch was dit niet voldoende. Als wildet
u nzelTeu opzettelijk als een zonderling doen
doorgaan engageerde u een Russischen avontu
rier. U laat u tot heden nog geheel door dezen
man leiden, tot gewaagde speculatief overhalen,
welke niet alleen ons vermogen, maar onze eer
in gevaar konden brengen en tot slot, wanneer
de operatie toevallig gelakt is, neemt u dien
man als medevennout in de onderneming op,
nadat uwen neef uit ijverzucht als 't
ware weggejaagd hebt.
Dat alles zou reeds voldoende zijn, om aan
uwe ontoerekenbaarheid te doen twijfelen. Maar
nu komt daar nog bij, dat u eerst van voorne
mens waart, uwe dochter met dezen Willburg
te laten trouwen en nu deze niet toebijt, wilt u
haar aan een zanger tot vrouw geven, wiens
positie zoo onzeker is, als een wrak vaartuig en
haar een vorstelijk® huwelijksgift medegeven
van een millioen.
U zult nu wel inzien, dat dit alle handelingen
zijn, welke ieder verstandig mensch als absurb
beschouwen moet. Deok daarbij aan uw ver
geetachtigheid eu verstrooidheid, dan zal het u
zeker wel duidelijk worden, dat het niet moeilijk
sal vallen, het bewijs to leveren, dat u niet meer in
staat zijt uw vermogen zelfstandig te beheoreu
en als chef aan 't hoofd te staan von zoo'n
reusachtige onderneming. Uw huisarts hseft
vroeger reeds zijn bezorgdheid over uw geheu-
arbeid wordt thans weder, evenals in vroegere
eeuwen, slechts als slavenplicht beschouwd.
De gelijkheid van loon, het door inspanning
toch niet tot verbetering van eigen lot te
kunnen komen ziedaar, wat de arbeidskracht
verlamt. Ook den godsdiei.stigen grond
slag van den arbeid is weggenomen.
genszwakte aan mij kenbaar gemaakt. Deze
getuigenis van hem, aangedikt met de genoemde
feiten, is voldoende, om door de rechtbank uw
ontoerekenbaarheid te doen uitspreken en u
onder curateele te stellen.
Ik, als uw zoon heb het recht, eene dergelijke
aanvrage in te dienen en ik zal het ook doen,
als u werkelijk uw plan, om Ottilia met den
zanger te laten trouwen en haar een zoo ont
zettend hooge som als huwelijksgift mede te
geven, ten uitvoer brengt.'
#Doe het, mijn zoon I* De graaf beschouwt
met smartelijkeu blik het jonge meD6ch, dat zich
nog zijn zoon durft noemen. „Ga je gang en
laat je vader voor zwakzinnig verklaren en
neemt zelf de leidig der onderneming op je. Go
zult de vruchten van je handelwijze spoedig
genoeg kunnen plukken. Geluk en zegen kan
nooit de dergelijk gedoe rusten.*
Als een onheil voorspellende profeet &toat de
oude man voor zijn zoon. De bleeke lippen
sidderen als had hij de hevigste koorts, zijn
voorhoofd is bloedroed en in zijn oogen flikkert
eeu eigenaardig vuur.
„Ga I" zegt hij met een veelzeggend gebaar
naar de dear wijzend. „Als ge den drempel van
mijn huis overschreden hebt, is het de laatste
maal, datgehier geweest zijt, want gij hebt van
heden af opgehouden mijn zoon te zijn 1 Wie
zoo koelbloedig zijn vader een dolk in het hart
durft stooten, is niet waardig een vaderland en
een ouderlijk huis te bezitten. Ga en laat uw
vader voor ontoerekenbaar verklaren dan hebt
ge een schoone daad verricht. En nu God
behoeden je, mijn zoon I*
De oude man draait zijn zoon den rug toe.
Zwijgend ®n zonder te groeten verlaat deze de
kamer zijns vaders. Hij wil naar zijn zuster
gaan, om haar over deze aangelegenheid te
spreken en haar te wijzen op den stap dien hij
wenacht te doen.
Ottilia houdt wel zielsveel van haar vader,
als zij echter hoort, wat hem to wachten staat,
iDdien ze met Hohenstein trouwt, zal zo zich uog
wel eens bedenken.
Ottilia is eveneens zeor verbaasd, als haar
broeder haar te spreken vraagt.
Ook zij laat hem in haar kamer komen.
„Ge zijt zeker zeer ver/ast, uw broeder hier
te zien, niet waar, Ottilia
„Ongetwijfeld 1* Na wat er ongeveer eer. jaar
geleden tusschen n en ons is gepasseerd, dacht
ik niet, dat onze wegen zich nog zouden kruisen.
„Zeer vriendelijk van je, lieve zuster I lk ben
ook allerminst hier gekomen, om de familebanden
weder aan te knoopen. Integendeel, de klove
tusschen ons zal wellicht nu voor goed onover
brugbaar worden. Ik heb n.l. papa geïnterpelleerd
over uw huwelijk met dien zanger en uw huwe
lijksgift. Ik ben eindelijk tot de overtuiging
gekomen, dat papa niet meer toerekenbaar is en
onder curateele dient gesteld te worden,
Ottila's gelaat woidt donkerrood van toorn.
Hoe durft gij het wagen, papa voor zwak
zinnig te doen verklaren I Schaamt ge u niet
voor dergelijk wanbedrijf 1 Onzen goeden,lieven
papa, voor ontoerekenbaar te laten verklaren
o, foei, eeuwige schande laadt ge op je!'
De gravin richt zich in haar volle lengte op.
Verwijder je oogenblikkelijk, je tegenwoordigheid
is pijnlijn voor me. Gij weet, dat ik mol geheel
mijn hart aan papa gehecht ben en toch zijt ge
zoo laag, zoo iets in mijn tegenwoordigheid te
zeggen I'
«.Niets dan de waarheid, Ottilia! Denk slechts
een oogenblik na over de handelingen van papa,
aan zijn dwaas huwelijk, aan de opname van
Egon als huttendirecteur, en eindelijk het optre
den van den Russischen avonturier, die papa
geheel in zijn macht heeft, en met hem doet, wat
hij wil, over zijn verstrooidheid en geheugen
zwakte hebt ge vroeger zelf dikwijls je bezorgd-
geid te kennen gegeven. Maar ik wil verder
hierop niet meer ingaaD, alleen dit nog: Als dat
huwelijk doorgaat en die huwelijksgift wordt
uitbetaald, dan gaat de aanvrage voor de cura
teele in zee.'
Luid snikkend slaat Ottilia de handen voor het
gelaat, het duurt een geruime poo6, eer ze zich
wederom zoo ver hersteld heeft, dat ze behoorlijk
denken kan over wat haar in dit treurige geval
te doen 8tan$.
Inmiddels verwijdert zich de jonge graaf,
terwijl hij zegt: „Hier is mijn taak geëindigd;
thans zal ik naar mijo stiefmoeder gaan, mis
schien is die voor meer rede vatbaar dan gij en
Eapa. Denk intusschen maar eens goed na over
etgeen ik je gezegd heb.'
Nora lacht, als zij verlof geeft tot het toelaten
van haar stiefzoon. Haar komt dit bezoek niet
zoo geheel onverwacht, zij heeft dit vooruit zien
aankomen. Met een onverschillig gebaar schuift
zij den brief, dien zij zooeven heeft doorgelezen
hei is er een uit de correspondentie. door
middel van Egou uit de handen van Blanche los
gekregen in het geheime vakje van haar sier
lijke schrijftafel en sluit deze daarna zorgvuldig.
De aan eeu zijden koord bevestigden sleutel be
waart ze onder haar opperkleed.
„Ik stoor u niet. mevrouw de gravin? U zit
zoo aan uw schrijftafel gewichtige corresponden
ties af te doen
De ironische toon, waarop dit gezegd wordt,
verraadt haar onmiddellijk, dat de bezoeker met
geen vriendelijke bedoelingen komt. Maar ;Nora
bekommert zich hierover niet, zij is altijd strijd
vaardig, te meer nu haar de vijandigheid van
haar bezoeker sedert lang bekend is.
„U stoort mij in geenen deele, mijnheer de
graaf, want in dat.geval had ik u eenvoudig niet
ontvangen.'-
Nora wijst, terwijl ze dit zegt. op een dtr
met zijde overtrokken derai-funteuils.
De jonge man neemt op een zeer nonchalante
manier daarop plaats en maakt het zich bijzon
der gemakkelijk.
Nora kleurt van ergernis, de houding van haar
stiefzoon is zoo uitdagend mogelijk.
„Mijnheer de graaf, u bevindt u in het boudoir
eener dame, is het nog noodig, dat ik u daaaran
in 't bijzonder herinner?"
Zij ziet den jongen man toornig aan. Een
spottende trek spreidt zich hierbij over diens
gelaat. t
„Ik heb slechts iets zakelijks met u te bespre
ken, en het was ook niet noodig, dat u mij juist
ju uw boudoir ontvingt. Ik vind trouwens de
lucht iD dit vertrek zwoel. Deze met bloemen
geur en allerhande parfums bezwangerde atmos
feer is niet geschikt voor een koude, zakelijke
tiespreking. Deze omgeving eigent zich meer
voor een teer tête a tete dan voor zoo iets. Ik
vergis mij toch niet, mijn genadige?'
Een honend lachje vergezelt deze veelzeggende
woorden, terwijl do graaf Nora met een veelbe-
teekenenden blik aanziet.
Nora weet onder al deze gemaskeerde beleedi-
gingen baar kalmte te beware».
r"irTiW
Kalm vraagt zij: Wat voert u eigenlijk tot
mij P'
„Een aangelegenheid, welke u zeer ïntereesee-
ren moet. Ik kan mij het genoegen niet ontzeg
gen, u op een catastrophe voor te bereiden, die
ook'in uw leven eenige verandering zal brengen.
Ik ben nl. van plan, bij het gerecht eene aan
vraag in te dienen, om papa voor ontoerekenbaar
te verklaren en hem dus onder curateele te
stellen.
Nor» houdt het voor noodig, vorra3t te schrij
ven, hoewel ze inwendig juicht.
„En op welke gronden, als ik a vragen mag.
Meent u, dat dc doctoren uw vermoedens, dat de
geesteszwakheid uws vaders dergelijken maatregel
billijk zullen bevestigen.
„Ik ben overtuigd, dat het gemakkelijk zou
zijn te bewijzen, 'dat papa's hoofd niet geheel
meer. in orde is. Er zijn te veel punten voor
handen, dié daarop wijzen."
„Eu alleen om mij dit mede te deelen, is u
hierheen gekomen?"
./Niet daarom alleen, ik wou ook beproeven, of
ik met u een verstandig woord in deze zou
kannen spreken, want met papa en mijn zuster
is dat onmogelijk. Deze trotseeren het uiterste.
Maar ik vermoed, dat u als uw luxerieuse
levenswijze in gevaar komt wellicht meer ge
neigd zou zijn, op mijn voorstellen in te gaan,
want komt mijn papa onder curateele, zoo neem
ik als zijn eenige zoon de leiding der onderne
ming op mij. Mij komt dan ook het rechtoe.
uw inkomsten vast te stellen en u zult u dan
heel wat moeten beperken, want ik betracht de
SP!l)ataaweeMk, mijnheer de graaf. U is in alles
het tegendeel van uw vader. Maar wat wilt u
nu eigenlijk? Wees zoo goed en verklaar kort er,
bondig, wat u van mij wenecht!
(Wordt vervolgd.)