Nummer 43
Zondag 29 Mei 1904.
27e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Blad.
AiTÖON T IEL EN,
Dit nummer bestaat uit
TWEE BLADEN
VERSLAG der Kamer van Koophandel en Fa-
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
A. b o n n e m e n t a p r ij s per 3 maanden f 0."5.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningehouden stukkengelden ens., franco te senden aan den
Uitgever.
UlTG K V i? R
WAALWIJK.
Advertkntibn 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, grond
letters naar plaatsruimte. Adverteutiëu Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden Zmaal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regi.ls en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reolumes 15 cent per regel.
briehen te Waalwijk, betreffende den toestand
van den handel, de scheepvaart en de nijverheid,
over het jaar ipoj.
Blgemeene Beschouwingen.
De algemeene toestand van den handel en de nijver
heid in onae gemeente en omstreken gedurende het
afgeloopen jaar was iets beter dan in 1902. Wij zeggen
iets beter, want om dien toestand goed te kunnen noe
men, zou er eerst nog heel wat veranderd en verbeterd
moeten worden, doch wij verheugen ons reeds, wan
neer wij niet zooveel klaagtonen ho,oren aanheffen als
in verscheidene achtereenvolgende vorige jaren.
In de schoenmakerijen en leerlooierijen, die hoofd
bronnen voor de volkswelvaart dezer streek, welke aan
zooveel honderden gezinnen werk en brood verschaffen,
viel een frisscher, meer opgewekt leven te constateeren.
Wel bleven de verdiensten klein en lang niet geëven-
redigd aan de hooge en telkens nog stijgende prijzen
der grondstoffen, aan de groote moeite en inspanningen,
het lange, overdreven crediet, welke van de industrieelen
gevorderd worden, doch het fabrikaat vond geregeld
goeden aftrek, zoodat geen werklieden ontslagen, noch
arbeidsloonen verlaagd behoefden te worden.
Sommige industrieelen vergrootten hunne inrichtingen
en in het naburige Besoijen kwamen twee nieuwe
stoom-schoenfabrieken tot stand. Opmerkelijk is het
dat de vraag naar handwerk dit jaar niet minder groot
was dan naar machinaal. De voorspelling dat er binnen
zeer korten tijd alleen machinaal schoeisel zou ver
vaardigd worden, schijnt alzoo in de naaste toekomst
nog niet in vervulling te zullen gaan. Wat de ver
standhouding tusschen patroons en arbeiders betreft,
deze was als altijd uitstekend, beide waardeeren en
bevorderen elkanders streven naar best vermogen
Mochtun soms al eens kleine, onvermijdelijke geschillen
in meeningen of opvattingen rijzén, deze worden steeds
spoedig en op vredelievende wijze bijgelegd, zonder
eenige rancune achter te laten.
Ook in andere takken van handel en nijverheid valt
wel eenige vooruitgang te bespeuren. De talrijke hier
gevestigde ambachten, de magazijnhouders en winkeliers
hadden over het algemeen geregeld werk of voldoenden
omzet. Vooral de handel in koloniale waren, granen,
petroleum, steenkolen, hout en riet, schijnt ieder jaar
van grooter beteekenis te worden. Te verwonderen is
dit geenszins, want zoo eenige plaats voor het uitoefenen
van dien handel gunstig gelegen is, dan zeker onze
gemeente, die door spoor, trams en haven in onmid
dellijke verbinding staat met dc voornaamste centrums
van Nederland. Wat zou Waalwijks welvaart er door
kunnen stijgen, zoo onze jongelieden, wien het toch
aan energie en durven niet ontbreekt, eens niet zoo
hardnekkig aan het oude métier gehecht bleven, en
wat meer trachtten te profiteeren van de groote voor
deden, die de ligging onzer plaats voor het scheppen
van handel en nieuwe nijverheid hun aanbiedt.
De drukte op het Expeditie-kantoor van Van Gend
Loos als factorij der Staatsspoorwegen, op het Post
en telegraafkantoor, nam weer toe, getuige de verhoogde
cijfers, die verschillend rubrieken dienaangaande wêer
te aanschouwen geven. De drukte ©p laatstgenoemde
inrichting vooral zal nog aanzienlijk vermeerderen, nu
tot ons groot genoegen dit jaar ook de intercommunale
telefoon roor het publiek geopend wordt. Moge zij
ved bijdragen tot een vluggere en meer gemakkelijke
afdoening van zaken, en een onmisbaar locaal net
spoedig er aan verbonden zijn. Het nieuwe Post- en
telegraafkantoor, dat eerlang in de Groote Straat verrijzen
zal, zal wederom, wij twijfelen er niet aan, het aantalschoo-
ne gebouwen in onze gemeente, met een vermeerderen
geheel volgens de eischen des tijds en daarbij zoo
geriefelijk mogelijk zijn ingericht.
Belangrijke uitbreiding van zaken viel waar te nemen
bij het correspondentschap der Nederlandsche Bank ende
levensverzekeringsmaatschappij >Noord-Braband«. Voor
al op het gebied van verzekeringen van allerlei aard
gaat in onze gemeente zeer veel om, getuigen naast
bovengenoemde inrichting de talrijke hier gevestigde
agentschappen van binnen- en buitenlandsche Maat
schappijen, in welker waarneming vele ingezetenen een
aardige bijverdienste, sommigen zelfs een ruim bestaan
vinden. De Maatschappij Vicinaux Hollandais mag
wederom met groote voldoening op de aanzienlijk
hoogere ontvangsten op de tramlijnen s Bosch
Heusden—Waalwijk en Waalwijk—Tilburg terug
zien. Bijna 60,000 personen en l1/* millioen
K.G. goedern werden op genoemde lijnen meer
vervoerd dan in 1902, daarbij brachten hare
stoombooten in onze haven ruim 3,700,000 K.G. meer
vrachtgoederen aan. Uit een en ander blijkt voldoende
welke groote voordeelen de trams en de reederij dier
Maatschappij voor onze gemeente en hare omstreken
afwerpen.
Ook de scheepvaart in de haven kan op vooruitgang
bogen. De tonnenmaat der binnengevaren schepen
was 3194 meer dan in 1902. De gasfabriek en de
waterleiding brachten in het afgeloopen jaar een zeer
groot aantal verbindingen tot stand, zoodat ook daar
het geheele jaar door meer bedrijvigheid heerschte.
Jammer, dat wij niet met zulk eene opgewektheid
van onze week- en jaarmarkten kunnen gewagen. Deze
zijn er in het afgeloopen jaar weder niet op vooruit
gegaan. Het aantal aangevoerde runderen, schapen,
lammeren en varkens, was weer minder dan in 1902.
Misschien zou een premiestelsel, gelijk dat vroeger van
gemeentewegen werd toegepast, er toe kunnen bijdra
gen om de markt uit haar langzaam verval op te
heffen. Met gepaste bescheidenheid geeft de Kamer
dit ter overweging aan den gemeenteraad.
Eveneens is het erg te betreuren, dat de koninklijke
Maréchaussée nog dit jaar onze gemeente verlaten zal,
waar zij sinds onheugelijke tijden gevestigd was. Wij
beschuldigen in deze niemand of niets, doch hopen dat
burgers en autoriteiten eendrachtig zullen samenwerken
niet slechts om te behouden, datgene wat wij reeds
zoolang bezitten, doch ook om die dingen te verkrijgen
waarop wij rechtmatig aanspraak mogen maken b. v.
eene schutsluiseene vakschool enz.
De toestand van den landbouw was niet zoo gunstig
als het vorige jaar. Door het natte weder in den voor
zomer kwamen sommige gewassen niet voldoende tot
hun recht tengevolge waarvan deze schaars, duur en
van middelmatige kwaliteit waren. De gezondheid van
den veestapel was over het geheel goed, de uitvoer
van vee naar België en elders zeer groot, waardoor de
prijzen bijna het geheele jaar door hoog waren. Hoewel
strikt genomen niet tot onze competentie behoorende,
kunnen wij met veel genoegen ook nog wijzen op het
loffelijk streven der St. Paulus- en Leovereeniging, den
Matigheidsbond, de Hanze enz. Zij allen hebben .in
het "afgeloopen jaar weer hun beste krachten besteed
7.00 aan de stoffelijke als zedelijke belangen harer tal
rijke leden.
Ook de gezondheidscommissie hield zich met loffe-
lijken ijver met den sanitairen toestand dezer streek
bezig.
En hiermede zouden wij onder dankbetuiging aan
allen die ons zóó bereidwillig met hunne inlichtingen
of opgaven ter zijde stonden, den lezer naar de volgende
rubrieken kunnen verwijzen, waarin de voornaamste
zaken meer ampel besproken worden, ware het niet,
dat wij nog met vreugde moeten wijzen op de «Inter
nationale tentoonstelling van Schoen- en lederartikelen
en aanverwante vakken», welke hier in het gepasseerde
jaar gehouden en zoo schitterend geslaagd is. Dank
zij dezen vreedzamen wedstrijd waarop ook onze indus
trieelen zoo'n goed figuur hebben gemaakt, is de aan
klacht zoo van het binnen- als van het buitenland opnieuw
en krachtig op de beteekenis van Waalwijk en de
Langstraat als centrum der schoenenindustrie gevestigd
en hebben vele fabrikanten voordeelige relatiën aange
knoopt. Moge het vele goede en nuttige, dat die
tentoonstelling ons nu reeds heeft opgeleverd, ook in
de toekomst bestendigd worden, dan is het doel, waar
voor zij georganiseerd werd, zeker volkomen bereikt.
^abrieks- en Handwerksriijverheid.
Schoenmakerijen.
Toen wij in ons vorig jaarverslag gewaagden van
den ongunstigen toestand der schoenmakerijen gedu
rende 1902, gaven wij als onze vaste overtuiging te
kennen, dat deze industrie in haar laatste ongunstig
tijdperk verkeerde, en zij al worstelende, ten slotte zou
zegevieren. Het afgeloopen jaar is of liever was daar
om de juistheid onzer meening met bewijzen te staven.
Het jaar 1903 werd met een zwaar hoofd ingezet.
Schier alle fabrikanten toch hadden groote voorraden
schoeisel. Het gevolg hiervan was, dat uiterst spaar
zaam werd bijgewerkt en verscheidene, vooral halve
arbeiders, zonder verdiensten geraakten.
Reeds vroeg in het voorjaar echter werden vele en
crootere bestellingen gedaan, dan, men had durven
vermoeden, de commissies bleven aldoor aanhouden,
de voorraden begonnen zienderoogen in te krimpen,
de moedeloosheid der fabrikanten verminderde en de
hoop op een betere toekomst trad allengs krachtiger
in hen op. Inmiddels prepareerden patroons en ar
beiders zich om op de Internationale tentoonstelling
van schoen- en lederindustrie een goed figuur te maken,
en de soliditeit, of de élégance van hun schoenwerk
an de afnemers in Holland en elders zoo duidelijk
mogelijk aan te toonen. Aan deze tentoonsteliing heeft
de schoenmakerij in onze streek zeer veel te danken.
Werkgevers en arbeiders konden op dezen vreedzamen
wedstrijd vergelijken en oordeelen voor de besten als
voor de minsten, was zij een uitmuntende leerschool
dezen toch zagen hunae tekortkomingen en gebreken
en gevoelden zich tot nieuwe vlijt geprikkeld, genen
bespeurden, dat er altijd nog meester boven meester
is, en kwamen tegelijk tot de ontdekking en de over
tuiging, dat voortdurende krachtsinspanning dringend
noodzakelijk is om steeds in de voorste rij en aan de
spits te blijven. De aandacht der groote winkeliers
werd beter dan ooit op Waalwijk als centrum van
schoen- en lederindustrie gevestigd, de supérioriteit van
het Langstraatsche schoesel boven dat van vele andere
plaatsen nogmaals voldoende bewezen, en als recht-
streeksch gevolg daarvan, werden talrijke relatiën
zoo met buiten- als binnenlandsche afnemers aangeknoopt.
Vooral de export nam een hoogere vlucht, wat al een
zeer verblijdend teeken mag heeten.
De drukte in de schoenmakerij bleef ook na de ten
toonstelling niet alleen voortduren, maar vermeerderde
zelfs nog, zoodat ook in het najaar geregeld flinke ver
zendingen plaats hadden. Aan zolderen behoefde door
velen zelfs bij het naderen van den winter nog niet
gedacht te worden, ja, wat in geen jaren het geval
was, sommigen hadden in den winter nog zooveel com
missies uit te voeren, dat zij geen raad wisten hoe te
doen, wanneer de nieuwe voorjaarsorders zouden af
komen. En thans, tot op dit oogenblik, duurt die
gunstige toestand nog voort, hoewel de drukte niet
voluit zoo groot meer is als een paar maanden geleden.
Was in vorige jaren de schoenmakerij vaak een seizoen
achterthans is zij om zoo te zeggen een seizoen voor.
En aldus «tout serait pour le mieux» ware het niet,
dat door de aanhoudende stijging der grondstoffen, de
toch reeds zoo kleine winsten voortdurend afbrokkelden
en ten laatste zoo gering waren, dat het bedrijf schier
niet meer loonde, en alleen productie op zeer groote
schaal nog eene matige verdienste mogelijk maakte. Die
schrille wanverhouding tusschen de prijzen der materi
alen en die van het gefabriceerd artikel maakte een
verhooging van het laatste meer dan ooit dringend
noodzakelijk. Diensvolgens werd den 5 October 1903
door den Alg. Ned. Bond van Schoenfabrikanten op
zijne vergadering te 's-Bosch besloten de prijzen van
het schoenwerk met ingang van 15 October met 5 ü/0
te verhoogen, en een nieuwe verhooging in uitzicht
gesteld voor het geval de fournituren bleven stijgen.
Ter naleving van dit besluit stelden 27 groote fabri
kanten van hier en elders zich onder controle van het
accountskantoor der heeren Verroen en Kreukniet te
Rotterdam. Het loffelijke voorbeeld op die vergadering
gegeven, werd weldra door de afdeelingen gevolgd.
Aanvankelijk verzetten zich de winkeliers wel tegen die
prijsverhooging, doch spoedig waren zij genoodzaakt
er in te berusten. Velen zelfs, vreezende, dat het
schoeisel zeer spoedig opnieuw zou rijzen, deden be
langrijke bestellingen, zoodat de groote drukte in 1903
en ook thans nog, wellicht voor een goed deel aan die
vrees voor prijsverhooging moet worden toegeschreven.
Naar wij dan ook uit goede bron vernemen, zijn ver
scheidene winkeliers en magazijnhouders dermate voor
zien, dat zij in geruimen tijd aan geen inkoopen be
hoeven te denken, en alzoo de mogelijkheid niet uit
gesloten is, dat op de huidige actie misschien spoedig
de reactie volgen zal. Hebben wij getracht in boven
staande woorden den algemeenen toestand der schoen
makerij te schetsen, aangaande den gang van sommige
particuliere bedrijven zijn wij in staat gesteld het vol
gende te melden. Zoo schrijft de heer E. Klijberg-
Pernot alhier
«Van de alhier gehouden Internationale tentoonstelling
«van schoen- en lederindustrie mocht mijn zaak in zeer
«ruime mate de allergunstigste gevolgen ondervinden.
«Bekroond met de allerhoogste onderscheiding, n.l.
«de Eeremedaille van H. M. de Koningin, breidde zich
«de bekendheid en den roem van mijn fabrikaat niet
«alleen in Holland, maar ook in Duitschland, Denemar-
«ken, Noorwegen en Zweden sterk uit. Met de ver-
«hoo'ging der schoenprijzen heb ik weinig moeite gehad.
«Op°de tentoonstelling werden door mij nog de aller-
nieuwste machines aangekocht, die tot mijne tevre-
denheid werken en mij in staat stellen beduidend meer
«te fabriceeren als voorheen.»
«En de heer A. H. van Schijndel
«Ik kan U mededeelen dat ik in 1903 geregeld met
«een personeel van pl. m. 90 man flink kon doorwerken.
«De omzet steeg aanmerkelijk, mijne artikelen vonden
«zoowel in het buiten als binnenland gretige navraag.
«In den loop van het jaar slaagde ik er tevens ook in
de prijzen te verhoogen.»
Gelijk men weet werd dit gerenommeerde schoeisel
volgens het Original Goodyear Welt systeem, de eenige
inrichting van dien aard in Nederland, met de hoogste
onderscheiding (Eerediploma) op onze tentoonstelling
bekroond, en'mocht de fabriek bij die gelegenheid een
bezoek ontvangen van de Ministers van W. H. en N.
Oorlog en Justitie.
In gelijken zin schreef ook de aller
wegen zoo gunstig bekende firma Jos
Groenen te Besoijen, fabriek van hee
renschoeisel, gegarandeerd handwerk
eene specialiteit, die in geheel Neder
land heden niet geevenaard is.
Op de machinale fabrieken der
firma's Timmermans van Turenhout, de
grootste en oudste fabriek met stoom
kracht, H. Ilartog, de Wed. C. G.
van der Heijden, alhier, J. P. van der
Heijden en Bern. van der Heijden te
Besoijen ging 't mede zeer naar wensch.
De inrichtingen dezer beide laatste
firma's werken ook thans met stoom.
Ook onze gerenommeerde fabrieken
voor handwerk, die mede op de ten
toonstelling zoo bijzonder geschitterd
hebben, waren alle tevreden over den
gang van hun bedrijf.
Met betrekking tot de gedwongen
winkelnering kunnen wij melden, dat
deze, in onze gemeente althans niet
drukkender geworden is. De Kamer
van Arbeid voor het schoenmakers
bedrijf heeft met loffelijken ijver en
onvermoeide vlijt een nauwkeurig on
derzoek dienaangaande in deze streek
ingesteld, en hare bevindingen neerge
legd in een breedvoerig en zaakrijk
rapport aan Z.E. den Minister van
Binnenl. Zaken. Ten slotte doet het
ons genoegen te vermelden, dat de
Algem. Ned. Bond van Schoenfabri
kanten, onder leiding van haren voor
zitter, den heer Travaglino te Ooster
hout alles in -het werk blijft stellen
om de schoenindustrie tot verhoogden
bloei te brengen.
Moge de door deze vereeniging uit
geschreven wedstrijden in het patroon
maken en bovenal haar pogingen tot
stichting eener vakschool, welke voor
deze industrie in onze streek 7.00 drin
gend noodig is, met een goeden uitslag
worden bekroond, opdat de Langstraat
zij en blijve het oude, beroemde cen
trum der schoenmakerijen.
Behalve de reeds genoemde bekro
ningen op onze tentoonstelling ver
melden wij kortheidshalve zonder na
dere specifiecering nog de volgende,
tot onze onmiddellijke omgeving be
hoorende
Eere-Diploma
O. A. Donkers, Baardwijk.
Jos. Groenen, Besoijen
Zilveren Medaille.
J. Klerkx-v. Herpt, Baardwijk.
Hartog, Alhier.
Gouden Medaille
H. Klerkx-Dekkers, Baardwijk,
Bronzen Medaille
Joh. Knepflé, Alhier.
Leerlooierij-
Het jaar 1903 was voor de leer
looierijen over het algemeen iets beter
dan het vorige.
Dit neemt echter niet weg, dat de
klacht, welke wij reeds vroeger slaak
ten, n.l. dat de huiden en looistoffen
veel te duur waren in vergelijking
met het leder, ook thans nog even
^goed, ja zelfs in nog meerdere mate
dan voorheen, reden van bestaan heeft.
De huiden toch waren het geheele
jaar zeer duur en stegen allengs nog
hooger in prijs. Onwillekeurig vraagt
men zich zeiven af, wanneer aan die
opgaande beweging toch eens een
einde zal komen, en of de looiers
onmachtig zullen blijven om voor het
leder eens een prijs te bepalen, welke
meer geëvenredigd is aan dien der
ruwe huiden.
Wat de eerste vraag betreft, kunnen
wij antwoorden, dat de statistiek vol
doende bewezen heeft, dat de slach
tingen en uitvoeren van huiden op de
voornaamste productieplaatsen hun
grenzen bereikt hebben en de hoop
dat de prijzen door grootere aanvoeren
in de toekomst dalen zullen, dus zoo
goed als ijdel genoemd mag worden.
Daarbij wordt het leder schier voor alle
M.
ÏS333» QfetCïlfcSGKSSS.v2i'3tödC3
De Echo va
Wialwükscbe en Langstraatsehi! Courant,
-b-