Zondag 11 September 1904
27e Jaargang.
Tweede Blad.
Ïandbouw
UITVOERINGEN.
en
BUITENLAND.
Zwitserland.
BINNENLAND.
Provinciaal Nieuws.
Afschaffing der Tienden.
Een gelukwensch aan de Koningin
per draadlooze telegraaf.
Manoeuvres.
Telephoon.
Wedvlucht.
Een botsing.
Raad van State.
Da Landbouwtentoonstelling te
Oosterhout,
Feestconcerfc te geven door het muziek
gezelschap „.Euphonia'' van Kaatsheuvel ter
viering van het' roemrijk behaaalde succes
op het Nationaal en Internationaal Con
cours te'Tilburg 29 en 30 Aug. 1904, op
Maandag 12 September 1904.
Aanvang 7 uur 's avonds.
TARWE OP ZAVELGROND.
Alhoewel tarwe eigenlijk een product der
klei is, zoo wordt zij toch ook geteeld op
lichteren grond, b.v. op zavelgrond. liet is
dat van een dergelijken lichten grond zooveel
geëischt wordt, als anders van een kleibodem
gevraagd wordt, er dubbele zorg moet be
steed worden aan bewerkiug en bemesting.
Wat de bemesting aangaat, moeten we in
de eerste plaats zorgen, dat de voedende
bestanddelen in deu zavelgrond, zooveel
mogelijk gelijk worden aan die van den
kleibodem. Nu is het bekend, dat klei
meer kali bevat dan Zavel - en Zandgrond.
Dat wil niet zeggen, dat een kalibemesting
op klei niet rendeereu zou. Integendeel is
het in deu laatsten tijd uit proeven gebleken
dat ook op klei een kalibemesting winst
gevend kan zijn. Maar in elk geval is het
een feit, dat klei kalirijker is dan andere
gronden. Mede hieraan kan het toegeschreven
worden, dat tarwe vooral op klei thuis hoort.
Want ook de tarwe bevat, zoowel in haar
korrels als haar stroo zeer veel kali
1000 K.G. tarwekorrels bevatten 20,8 K.G.
stikstof, 7,9 K.G. phosphorzuur en 5,3
K.G. Kali en
1000 K.G. tarwestroo bevatten 3,2 K.G.
stikstof, 2,2 K.G. phosphorzuur en 6,3
K.G. kali.
Wij zien" ook weer uit deze cijfers, dat
het vooral het stroo is, dat de kali uit den
grond haalt.
Iemand, die dus tarwe op zavel en goeden
.zandgrond zaait heeit daaiom allereerst te
denken aan het kaligehalte van zijn grond
Indien hij niet graag ziet dat zijn graan
hol staat en kort van halm is, dan moet
hij ook niet bang zijn om eenige geringe
uitgave te doen, om dat doel te bereiken.
Per Hectare wordt op dergelijken grond «ls
gemiddelde bemesting 200 K G. Chloor
kalium gerekend. Is hij gewoon kaïniet te
nemen en' gebruikt bij dit liever, dan heeft
hij 300 K.G. per H.A. noodig. Het is
duidelijk, dat deze meststof niet alleen
moet gegeven worden, doch dat stalmest of
een andere meststof niet mag ontbreken
daarover wel een ander maal.
JAN van de MARK.
ka
vol^rdiensten van de landbouwers.
prod. Centrale Bureau voor Sociale
om -zen te Amsterdam wenscht een
/\7érzicht te verkrijgen van de bijver
diensten van den Nederlandschen boe
renstand, voortspruitende uit andere bron
nen dan het landbouwbedrijf. Daartoe
heeft het aan de verschillende maat
schappijen van landbouw en hare afdee-
lingen de volgende reeks van vragen ter
beantwoording toegezonden
Vraag 1. Komen in het gebied van
uwen ambtskring (of afdeeling) gevallen
voor, dat leden van den boerenstand
hun inkomen vergrooten door het uitoefe
nen van bezigheden, welke vallen buiten
het landbouwbedrijf in de gewone betee-
kenis van het woord
Zoo ja, welke zijn de voornaamste van
die bezigheden
Vraag 2. a. Komen gevallen voor, dat
die bezigheden bestaan in arbeid in fa
brieken of werkplaatsen
b. Zoo ja, welke producten worden
daar vervaardigd en waar zijn die fabrie
ken en werkplaatsen gelegen
Vraag 3. a. Komen gevallen voor, dat
die bezigheden bestaan in het uitoefenen
van huisindustrie
b. Zoo ja, worden die huisindustriën
uitgeoefend ook door de gezinshoofden
of alleen door hunne families
c. Welke artikelen worden aldus ge
produceerd
dWorden deze artikelen vervaardigd
in opdracht van een werkgever of zorgen
de producenten zelve voor den verkoop
aan de afnemers
Vraag 4. Komen gevallen voor, dat
die bezigheden bestaan in het fabriceeren
g/-. artikelen voor eigen huishoudelijk
uik f
ja, bij welke artikelen vindt dit
En in welke mate
aag 5. Kwamen bezigheden, als
bedoeld in vragen 2, 3 en 4, vroeger
vaker voor dan tegenwoordig, of is het
omgekeerde het geval
Indien er veranderingen hebben plaats
gegrepen, welke zijn dan de oorzaken
dier veranderingen?
Vraag 6. a. Wordt de landbouw in
den drukken tijd geholpen door personen,
die het overige gedeelte van het jaar in
andere bedrijven werkzaam zijn
b. Zoo ja, welke zijn de voornaamste
bedrijven, waarvan de arbeiders aldus
tijdelijk in het landbouwbedrijf werk
zaam zijn
Vraag 7. Hebben de boter- en kaas-
fabrieken soms ten gevolge gehad, dat
het vrouwenpersoneel op de boerderij
nu op andere wijze haar tijd nuttig be
steedt, b.v.. door zich bezig te houden
met melkonderzoek of huisnijverheid
Vraag 8. Hebben de boerenarbeiders
regelmatig de beschikking over een
stukje land?
Zoo ja, hoe groot zijn die stukjes
gewoonlijk En welke zijn de gebrui
kelijke voorwaarden van de pacht
Zoo neen, waaraan is het te wijten,
dat dit niet het geval is
Vraag 9. aKomen nog weiderechten
recht van heide- en boschgebruik voor?
b. Zoo ja, worden die rechten uit
geoefend op gemeenschappelijke mark-
gronden of op gemeentegronden
c. En welke is dan de omvang dier
rechten
Vraag 10. Blijven de kinderen der
boeren of boerenarbeiders over het alge
meen ook werkzaam in den landbouw
of komt het vaak voor, dat zij in andere
takken van bedrijf werk zoeken
Sedert eenige dagen is eeD nieuwe post
weg met Italië geopend, n.l. over den
Grooten St. Bernaid. Het bekende „Hospiz"
op den bergpas, bijna 2500 meter boven de
zee gelegen en beroemd door zijn hulp
vaardige monniken en hun honden, was met
Martigny reeds lang over Sembrancher,
Orsières en St. Pierre door een rijweg ver
bonden. Maar aan den zuidkant (Italië)
konden de rijtuigen uit het dal van Aosta
niet verder komen dan tot St. Remy, van
waar men dan langs een steil bergpad in 2
uur de pashoogte kon bereiken.
Thans is echter de rijweg tot daar door
getrokken en aldus een nieuwe verkeersweg,
westelijk, tnsscheu beide lauden verkregen.
De pas is beroemd in de geschiedenis door
de talrijke legers, die er over Daar Italië
zijn getrokken: de Longobarden, de Franken
(Karei de Groote), de Duitschers (Barba-
rossa) en in Mei 1880 de Franschen onder
Napoleon Bonaparte.
Reeds twee jaar geleden werd door
de commissie »Tiendrecht« uit het Ne-
derlandsch Landbouw-Comité over deze
aangelegenheid een zeer uitvoerig en
hoogst belangrijk verslag uitgebracht.
Dit rapport werd toenmaals met een er
aan toegevoegd Ontwerp van Wet tot
afschaffing der Tienden, aan de Regee
ring toegezonden, met verzoek, deze
gewichtige zaak met bekwamen spoed ter
hand te nemen, wijl het een onderwerp
betrof, dat voor den landbouw van het
hoogste belang kon worden geacht.
Later heeft ook het Bestuur van den
Boerenbond op eene spoedige indiening
van een wetsontwerp tot afschaffing der
Tienden aangedrongen.
Dezer dagen heeft het Dagelijks
Bestuur van het Ned. Landbouw-Comité
de aandacht van den Minister van Wa
terstaat, Handel en Nijverheid bij vernieu
wing op ditgewichtig punt gevestigd
en daarbij de vraag gesteld of de Ned.
Landbouw zich mag vleien, dat de Re
geering deze belangrijke aangelegenheid
tot oplossing zal trachten te brengen
Met belangstelling zien ook wij uit
naar hetgeen de Regeering in dezen
doen zal, terwijl wij de hoop uitspreken,
dat men van dit gewichtig landbouwbe
lang nu eens geen politiek spelletje zal
maken.
Wanneer de Regeering er onder
medewerking der Volksvertegenwoordi
ging in slagen mocht, onzen
landschen landbouw op rechtma*'
van den hinderlijken last
te bevrijden, dan zou zjv
ongetwijfeld een g
zuil stichten.,.^
Het r
van een turfschip is gisteren in het dorp
Leur feestelijk herdacht door het onthul
len van een standbeeld van Adriaan Van
Bergen, den turfschipper. H. M. de Ko
ningin had van haar belangstelling doen
blijken, door zich te laten vertegenwoordi
gen door haren kamerheer in buitengewonen
dienst, jhr. M. A. Snoeck van Hintham.
De man, aan wien Leur het standbeeld
dankt, is de heer 8. J. C. Heerma van
Voss; van hem is de stoot tot oprichting
er van uitgegaan.
Om kwart voor twee uur verzamelden
zich alle officieele personen en de commis
sie in de Harmoniezaal, waar zich ook de
vertegenwoordiger van H. M. bevond. De
heer Van Glabbeek, burgemeester van Etteu
en Leur stelde de verschillende personen
aan elkander voor, waarna de heer Heerma
van Voss, als president van het uitvoerend
comité, het woord nam en vooreerst dank
bracht aan de koningin voor haar belangstel
ling en voorts de aanwezigen wel*om heette.
De feestwijn is hierop gepresenteerd en
na eene korte pauze ging men in optocht
naar het feestterrein, waar tamboers en
muziekkorpsen waren opgesteld, die den
stoet met tromgeroffel en muziek ontvingen.
Eene ontzaglijke menigte bevond zich daar
reeds en toen ook de autoriteiten en ge-
noodigden op de voor hen bestemde plaatsen
waren, kreeg de feestredenaar de heer
J. B. Meerkerk, directeur der H. B. S. te
Sappemeer het woord tot het houdeD
van het eerste gedeelte zijner toespraak.
De heer Heerma van Voss verzocht
daarop den vertegenwoordiger van H. M.
tot de onthnlliug te willeu overgaandit
geschiedde eD het monument werd ir.et
een daverend hoera toegejuichJ. Onmiddel
lijk daarna bracht Breda's mannenkoor het
Hollands Glorie" van Richard Hol ten
gehoore.
Bij monde van den heer Heerma van
Voss had de overdracht van het monument
aan de gemeente plaats.
De burgemeester antwoordde dat hij
namens de gemeente het monument gaarne
wilde aanvaarden en de zorg daarvoor op
zich nemen.
De oorkonde, die van het verrichte is
gemaakt, ia onder het voetstuk ingemetseld,
de plaats waar, wordt door een opschrift,
geplaatst aan de achterzijde, aangegeven.
In deze oorkonde wordt o. m. gezegd
Heden den achtsten September negentien
honderd en vier, onder de regeering van
Koningin Wilhelmina, toen burgemeester
was van de gemeente Etten en Leur
W. J. B, Van Glabbeek en wethouders
waren de heeren J J. Coopmans te Etten
(overleden 22 Juli) en J. H. Binok te Leur,
is, na een feestrede van den heer Meerkerk,
directeur der H. B. School te Sappemeer,
op plechtige wijze te Leur onthuld door
iïarer Majesteits Kamerheer in buitengewo
nen dienst, jonkheer M. A. Snoeck, van
Hintham, het standbeeld van den Leurschen
turfschipper Adriaan Van Bergeu.
Dit beeld door den heer Bart van Hore,
hoogleeraar aan de Academie van Beeldende
luns ten te Amsterdam, ontworpen en ver
vaardigd, is opgericht, dank zij de milde
lijd ragen o. a. van H. M. de Koningin, H.
M. de Koningin-Moeder, de ministers Dr
Kuyper en Bergansius, de commissaris der
Koningin M.A. E. J. Baron van Voorst tot
Voorst en vele anderen. Deze oorkonde is
opgemaakt eu geteekend door het eere- en
uitvoerend comité van Leur, den vertegen
woordiger van H. M. de Koningin, het
subcomité van Breda, den feestredenaar
en anderen de oorkonde is daarna gesloten
in een li roden bus en ouder het voetstuk
aan de achterzijde geplaatst, terwijl een
afschrift dezer oorkonde is gedeponeerd in
het archief der gemeente.
Gedurende de verschillende pauzen wer
den door Breda's Mannenkoor enkele
zangnummers ten gehoore gebracht, terwijl
er Donderdagmiddag volksspelen plaais
hadden en een concert werd gegeven door
de stafmuziek van het 8e reg. infanterie.
Des avonds werd een illuminatie ontstoken.
Door kapitein Bakker van het D.-S. s.
Statendam werd op de laatste reis van New-
York naar Rotterdam per draadlooze tele
graaf namens kapitein en passagiers een
gelukwensch
ningic-
j Niet onwaarschijnlijk zoo meldt „De
j Scheepvaart is dit het eerste draadlooze
I telegram, door H. M. uit den Atlantische»
Oceaan ontvangen.
Woensdag werden door de treinen massa's
militairen naar Noordbrabant geroerd die
zouden deelnemen aan de manoeuvres welke
tusschen Veghel en Eindhoven zouden ge
houden worden. Asn deze manoeuvres
wordt vanaf 7 toten met 12 Sept. deel
genomen door den staf der 2 divisie infan
terie; den staf en drie bataljons 1) van hét
le regiment infanterie; den staf en 4 ba
taljons van het 5e regiment infanterie
den staf en 4 bataljons van het 8e regiment
infanterie den staf en 5 veldescadrons van
het le regiment huzaren den staf de 2
afdeelingsstaven en de 6 batterijen van het
le regiment veldartillerie; de 2ecompagnie
van het pionniersbataljon, en de le com
pagnie van het bataljon technische troepen
van het regiment genietroepen een detache
ment van de Koloniale Reserve, zoomede
detachementen huzaren, ordonnancen, trein,
hospitaalsoldaten en maréchaussée.
Op 13 en 14 September wordt bovendien
ook aan de manoeuvres deelgenomen door
den staf en de 4 veldbatsljons van het 2e
regiment infanterie en door den staf en de
3 batterijen van de le afdeeling van het
3e regiment veld—artillerie.
Van 7 tot 12 Sept. vormt deze troepen
macht die een sterkte geeft van circa 40U
officieren, 10,000 man infanterie, 800 rui
ters en 36 vuurmonden 2, twee brigades.
Het geheel staat onder leiding >an den
G neraal-Majoor A. J. Prins, commandant
der 2e divisie infanterie.
Na afloop van de oefening op 12 Sep
tember houd het brigadeverband op. De
2e divisie infanterie komt dan vrijwel in
haar geheel onder de bevelen van haren
commandant, ttrwijl uit de koloniale reserve
het 2e regiment infanterie, de 3 batterijen
van het 3e regiment veld-artillerie, het 2e
eu 5e escadron van het le regiment huzaren
en de 2e pionnier compagnie van het regi
ment genietroepen een manoeuvre-brigade
wordt gevormd onder bevel van den kolonel
commandant van het 2e regiment infanterie.
Op 13 en 14 September berust de leiding
bij den Luitenant-Generaal Snijders,inspec
teur van het wapen der infanterie
WAALWIJK, 10 September.
Teekenschool.
De lessen aan teekenschool en 't herha-
liugsonderwijs vangen aan 1 October.
Naar wij vernemen zijn op de voor
dracht van directeur der teekenschool, die
aan den minister ter goedkeuring is opge
zonden, 4 sollicitanten geplaatst, waar
onder twee met teekenen 1, o.
De commissie voor de telefoon, benoemd
in de vergadering van 1.1. Woensdag, zal
onderzoeken op welke wijze voor onze ge
meente de aanleg het meest gesohikt kan
geschieden, of wel door draden op houten
of ijzeren palen, aan- of over de buizen of
wel door den aanleg van een ondergrond-
schen kabel.
De commissie bezoekt a. s. Maandag
Eindhoven, Helmoud en Veulo.
De postduivenvereniging „de Postduif"
alhier, hield Zondag 4 Sept. eene wedvlucht
met jonge duiven, Isroed 1904, van uit
Luxemburg, si waar de duiven ten 9 uur
by zachte» Noordenwind in vrijheid werden
gesteld, de prijzen werden behaald als volgt
u. ui. sec.
prijs R. J. Schoemans
Een
54
55
55
55
04
24
48
02
A. van Eijck, Besoijen
v tr
R. J. Schoemans 3 48 30
P. Schoemans 4 02 30
eereprijs voor de eerste vooruit aan
gewezen duif werd behaald door den heer
A. van Eijck.
Een zilveren en een bronzen medaille ter
beschikking ontvangen van de verenigingen
/yde Postduif" en ..de Telegraaf" te Helmond,
^an de loslatine van
vreemd, net gekleed persoon. Voor dat hij
het huis binnentrad legde hij zijn brandend
eindje sigaar op het vensterraam.
Eenige personen zulks ziende en steeds
belust om vreemdelingen «eu „poets te
bakken" namen het «tukje sigaar weg en
legden daarvoor in den ruil eeD hard ge
worden stukje uitwerpsel van een hond.
De vreemdeling kort daarop weder naar
buiten komend, wil zijn sigaar weer van
het venster nemen, doch bij het in zijr.
handen nemen bemerkte hij tot zijn ver
bazing, dat het een te lekker „entje" is,
en mompelt in zichzelf: „weer zoo'n
Waalwyksche streek
De ruilers, die steeds op den loer hadden
gestaan, hadden natuurlijk veel lol van hun
met zooveel succes uitgevoerde streek
Zoo houden wij Waal wijkers onsen naam
hoogDat is ter bevordering van het
vreemdelingen verkeer
Woensdagavond ongeveer half neg«n stond
tegenover het café van den Heer Fransen,
in de Zeine, een hondenkar. Een fietser,
welke in een tamelijk snelle vaart kwam
aangereden, bemerkte de wagen niet met
iet gevolg dat hij er boven op reed, zoo
dat zijn fiets geheel werd verbrijzeld en de
berijder zichzelf nogal vrij ernstig bezeerde.
In de Woensdag gehouden openbare ver
gadering van den Raad van State, afd. voor
de geschillen van bestuur, werd o. a. be
handeld
het beroep van jhr. Alex Verheijen tegen
een besluit van Burg. en Weth. van Loon-
op-Zand, waarbij geweigerd was de door
hem gevraagde vergunning tot oprichting
van eene steenbakkerij. Het beroep, mon
deling toegelicht door mr. E. van der Man-
dere, werd, namens jhr. mr. E. Verheijen,
bestreden door mr. E. Van Zinnicq Berg
maan.
De landbouwtentoonstelling behoort we
derom tot het verledene en mag uitstekend
geslaaagd heeten. Dinsdagmorgen had eene
algemeene vergadering plaats. Na de offici
eele ontvangst ten raadhuize werden de
verschillende punten afgewerkt waarbij o.
m. besloten werd het weekblad op dezelfde
manier een jaar voort te zetten. Bij de
rondvraag aan het einde, vroeg de heer J.
A. Oomen te Oosterhout het woord en las
onderstaand bericht voor, voorkomende in
het weekblad van den Christelijkeo Boeren,
bond van 3 September jl.
,De Maatschappij van Landbouw houdt
eene tentoousielling te Ooslerhout op 4
o, 6, 7 en 8 Sept. Eene tentoonstelling van
landbouwartikelen van vee, van zaad, van
werktuigen enz. is ontzaggelijk op zich zalf
een leerzaam en nuttig werk, maar «r komt
zooveel afkeuringswaardigs bij, dat wij onze
boerenbonders niet durven aanraden daaraan
deel te nemen en dat wij niet begrijpen, hoe
zulk eene ouderneming in onze katholieke
Provincie nog een subsidie krijgt van f 1000
terwijl zulk eene bijdrage verleden jaar ge-
weigerd werd aan onze leenbanken, omdat
zij niet onder landbouwzaken kunnen ge
rekend" worden en dit jaar slechts met
moeite verkregen werd.
„Voor de tentoonstelling te Oosterhout
wordt publiek aangekondigd dagelijks ker-
messe d ete, concerten enz. en den laatsten
avond groot vuurwerk, terwijl ook nog
sprake is van een luchtballon, zeker om
ten bate van de Zuivelbereiding reclame te
maken voor kunstboter en om uit de hoogte
des hemels alle uitgedroogde en verdorde
velden der Provincie te bekijken Waarlijk
de toestand is er niet naar om feesten te
vieren en kermissen te houden en wij ge-
looven dat onze boereubondeis een goed
werk zouden doen, als zij eenparig beslo
ten thuis te blijven en niets in te zenden
Dat zou een geduchte les zijn voor de
heeren landbouwliefhebbers, die raeenen dat
zij uen boer kunnen lokken en de land
bouwbelangen kunnen bevordeien door open-
ba™ vermakelijkheden en kermissen"
Als voorzitter van het uitvoerend comité
zoo zeide spr., acht ik mij verplicht hier
tegen een krachtig protest aan te teekenen.
Allen die de tentoonstelling zullen zien,
zullen overtuigd zyn dat er krachtig is
gewerkt eu alles wat gedaan is, is gedaan
-J 1
wat
t-
