Nummer 87
Zondag 6 November L904
W Jaargang.
Tweede Blad.
LANDBOUW.
buitenland.
Frankrijk
HET PLAN COMBES.
Engeland.
BINNENLAND.
Provinciaal Nieuws.
NIEUWS UIT KAATSHEUVEL
Uit Schwerin.
Stemming Piov. Staten, district
Gorinchem.
Faillissement Gebrs. Gratama ban
kiers te Leeuwarden.
Waalwijk, 5 November 1904.
l'Espórance.
Jubilé-viering.
Onze Liedertafel.
Lacgstr. Administratieve
Vereeniging.
Varkensziekte.
Examen
Ongeval.
Alhoewel de boekweit nu juist niet tot
de belangrijkste landbouwproducten behoort,
is ze toch altijd nog van genoeg gewicht
ora te verdienen, dat we een enkel woord
aan haar wijden. Br werden toch in het
jaar 1903 nog 23745 Hectaren bouwland
met boekweit bezaaid, hierbij gerekend 2600
Hectaren veen boekweit. Toch schijnt de
teelt achteruitgaande. Immers in de jaren
1860—1870 werden gemiddeld jaarlijks
67063 Hectaren met dit gewas bezaaid, Dit
aantal is gaandeweg vermindert, wanneer we
weten, dat in het jaar 1903 een Hectare
gemiddeld 21, 6 H. L. boekweit (zandboek-
weit) opleverde en de prijs van l H.L. op
6,5 a 7 gulden gesteld kan worden, dan
kunnen we toch niet anders zeggen, dan dat
de boekweit nog altijd een goed rendeerend
gewas is. Vooral, als we daarbij in aanmer
king nemen, dat het land, waarop de boek
weit vooral thuis is, niet van het duurste
is, dat de groeitijd niet zeer lang is en er
gewoonlijk niets of zeer weinig wordt uitge
geven aan de bemesting van het land.
Het is bij de teelt van dit gewas alleen
om het zaad te doen en aangezien de beste
vruchten aan de zijtakken van dert stengel
komen, moeten de planten niet te dicht staan.
De plant woitelt vrij diep; om deze en
ook nog om andere redenen is het noodza
kelijk dat het land diep bewerkt wordt.
„De beste mest voor de boekweit is het
zeker van de paarden,is een oud gezegde,
dat menige boer wel eens gehoord zal heb
ben. Toch moet men daaruit niet de gevolg
trekking maken, dat de boek .reit geen mest
noodig heeft. Ik geloof wel, dat de ervaring
de landbouwers er toe gebracht heeft de
boekweit op nuchter land te zaaien. Zij zullen
waarschijnlijk ondervonden hebben, dat een
versche bemesting de planten te veel op den
stengel en de bladeren doet groeien en wei
nig "zaad geeft. En zoo hebben zij maar
besloten de boekweit als het stiefkind te
behandelen. Inderdaad zal een afzonderlijke
bemesting met stikstof in de meeste gevallen
voor dit gewas onnoodig zijn, vooral, omdat
door het diepploegen en de hooge tempera
tuur gedurende den groeitijd de salpetervor
ming in den bodem sterk bevorderd wordt.
Poch, er is, sedert de boeren tot de
ontdekking kwamen, dat boekweit nuchter
gezaaid moest worden, nog andere mest
gekomen dan stalmest, nl. kali- en phosphor-
zuurmest. En het sijn voornamelijk deze
die de boekweit noodig heeft. Van daar,
dat zoowel op zand- als op veengrond het
boekweitland in den herfst of dan winter
met een kalizout mest bemest worden, b.v.
200 K.G. patentkali per hectare. Ik zeg
dit, omdat het nu de tijd is, waarin het
gedaan kan worden. De boekweitplant haalt
met haar korrels en voornamelijk met haar
stroo zeer veel kali uit den grond, zooveel
dat wij gerust kunnen zeggen, dat het land
dat dezen zomer een goeden boek weitoogst
heeft opgeleverd, op het oogenblik kaliarra
is. Wanneer men op zulk een land weer
boekweit, zooals soms op het veen, of rogge
of aardappelen of ook wel haver zal bren
gen, dan is het, voor een eenigszins goeden
oogst te krijgen hoogst noodzakelijk ook
dit land een buitengewone kahbemesting te
geven. Er is nog een andere reden, waarom
voor de boekweit zelf een kalibemesting
gewenscht is. Geen landbouwgewas lijdt zoo
gemakkelijk van de vorst als boekweit Hoe
meer zouten in het bodemwater zijn opge
lost en in het sap der planten dringen, hoe
geringer de kans van bevriezen is. Vandaar
dat het kali het bevriezen eenigszins tegen
gaat.
Wie dus goede boekweit wil hebben,
ploege zijn land diep en geve het ongeveer
twee zak pateutkali op de hectare en in
het voorjaar twee zak super. Wie het vorige
jaar boekweit heeft gehad en dit gewas toen
geen kali gegeven heeft, deuke er aan, dat
zulk laud op het oogenblik kaliarm is.
Jan van de Mark.
Twee jaar laug heeft eeu commissie zich
bezig gehouden met een ontwerp tot scheiding
van Kerk en S.aat. Het plan Briand was
gereed en reeds veel besproken en nu opeeus
komt Combes met een heel nieuw, eigen
wetsontwerp. Over de omstandigheden van
dat indienen zullen we voorloopig zwijgen,
nu willen we eenige oogenblikken stilstaan
bij het plan zelf.
Men luistere
Na den eersten Januari, volgende op de
afkondiging dezer wet, worden opgeheven
alle openbare uitgavcu toelagen schadeloos -
stellingen of welke andere vorm ook van
tegemoetkoming aan eenig kerkgenootschap.
Ouder openbare uilgaven zijn niet enkel te
verstaan die van den Staat, rr.anr ook die
van depariemeuten, gemeente of openbare
weldadigheids—iorichtin gen.
Evenals de ongelukkige op den weg van
Jeruzalem naar Jericho wordt de Kerk van
alles, alles beroofd geheel naakt gelaten.
Zelfs men lette op de gecursiveerde
woorden mogen religieuzen, die nog ergens
zieken mochten verplegen, geen tegemoet
komingen meer krijgen, tenzij persoonlijk,
wat CombeS weet dat wel hun orde
regel hun verbiedt.
Maar neen we oveidrijven geheel naakt
zal de ongelukkige niet worden gelaten, een
poosje mag Zij nog schuilen in haar eigen
huis. Niet langtwee jaar moge nog de
kerkgebouwen in gebruik blijven dan moet
alles, kathedralen en kerken, seminaricn,
bisschoppelijke paleizen en pastorieën, alles
worden afgestaan aan den Slaat de departe-
njeut.n of de gemeenten.
Deze kunnen er dan mee doen wat zij
willen dus dan kan de Noire—Dame voor
loge de grot van Lourdes al» socialistische
vergaderplaats, en elke dorpskerk tot dans
zaal worden gebruikt.
En het schijot zoowaar, dat ook eigenlijke
voorwerpen van eeredienst door Combes als
staatseigendom worden beschouwd artikel
3 althans machtigt deD Raad van State en
de prefecten ora dezen Ier beschikking
van den eeredienst te laten.
Maar niet meer dan ter waarde van 10000 fr.
en niet langer dan 10 jaar tegelijk. Naafloop
van zulk een termijn moet telkens rekening
wordeD afgelegd.
Nog meer willekeur
Kerkgoederen, die geschenken, zijn van
deu staat, raoe'en terstond worden terugge
geven die met liefdadige bedoelingen worden
geschonken moeten aan openbare weldadig-
I eidsinrichtingen worden afgestaan.
Atlikel 8 is edelmoedig pastoors die 60
jaar zijn en 25 dienstjaren tellen, krijgen
een pensioen van 900 francs kapelaans
onder dezelfde voorwaarden 350 Franc?
zegge 170 gulden jaarlijks, na 25 jaar dienst.
Bij 20 dienstjaren verminderen deze getallen
to'. 720 en 800 frar.es.
Priesters bcnedeu de 40 jaar ontvangen
400 francs, nog gean 200 gulden, en....'
na vier jaa niets meer.
De bisschoppen krijgen 1200 francs.
En dan zijn er nog allerlei redenen, die
deze toelagen kunnen doen intrekken, bijv.
volgers art. 19 een preek of geschrift, waarin
wordt opgewekt tot verzet tegen de wet of
burgers legen andereu worden ojvgezet-
Geen critiek op deze roofwet.
Slaven wil Combes hebben, de heeleKerk
als een naakten slaaf.
Maar laat ons niet verdtr gaan helaas
zal er nog gelegenheid genoeg zijn drze
zaak te bespreken, als dit plan in de Kamer
tot wet wordt gemaakt, tot wettelijk onrecht
een wetachtige schandaad.
't Ziet er rot uit in Frankrijk, uiet
alleen met de handelingen ran Combes,
maar ook met het ministerie van oorlog,
de legertoestanden.
Minister André is een loge-man eerste
klasse; na werd er geknoeid tusschi n dat
ministerie en de vrijmetselarij, namelijk
door de loge werden namens het ministerie
van oorlog inlichtingen over hoogere en
lagere officieren ingewonnen.
Gingen ze naar de kerk, lieten ze hunne
kinderen eene godsdienstige opvoeding geven
enz., dau geen bevorderiug, al waren ze
nog zoo knap. De logemannen,2 al
waren ze nog zoo dom, kregen de hooge
bevelen wat een toestand voor een leger,
hooge rangen niet voor bekwaamheid maar
voor de vrijmetselarij 1 bravo zulk een leger
is wat waard.
En zoo waren er 12,000 inlichtingen
ingewonnen. André ontkende zijn mede
plichtigheid, maar de Parijsche bladen
hebben 't hem duidelijk gemaakt, zoodat
zijn medeplichtigheid thans voor eeuieder
vaststaat.
Begrijpelijk zouden interpellaties volgen
en dat is gisteren onder een groot tumult
geschied, waarbij het er niet gunstig voor
de regeering uitzag.
Audré ontkende alles, hij wou alleen
in8ubordonatie tegen gaan, de officieren
vrijmaken van eiken band der clericale
overheersching enz. enz. Hij werd geregeld
onderbroken, een kamerlid gaf hem zelts
een slag in het aangezicht.
Na acht uur ouafgebroken debat kwam
eindelijk tegen tien uur de eerste stemming
en wel over de motie om eenvoudig over
te gaan tot de orde van den dag, voorgesteld
door dissidenten en verworpen door de re
geering. De Kamer verwerpt dit met 2 stem
men meerderheid Daarna volgde met negen
stemmen de aanneming van de motie die
de regeering geaccepteerd had.
Om halfelf komt plotseling de nationalist
Syveton achter André, die buiten de miuister-
bank staat en geeft hem twee klappen in
het gezicht. Geweldige opwinding. Verschei
dene leden willen Syveton telijf. In het
halfrond is men handgemeen. De tribunes
worden ontruimd. Daarna wordt met zitten
en opstaan Syveton door de Kamer uitge
sloten verklaard voor dertig zittingen. De
zitting wordt tijdelijk opgeheven. Sedert
het Boulangisme geen precedent van dezen
aard. Bij de hervatting der zitting heeft
de regeering een meerderheid van 107
stemmen.
De Koning en de koningin van Portugal
zullen door een grooie Engelsche vloot te
Cherbourg worden afgehaald. Den 14 Nov.
komen zij te Port»mouth aan, waar den
Prins van Wales hen opwacht. Den volgenden
dag vertrekken zij naar Windsor. Zij zijn
van plan tot den 21sten in Engeland te
blijven.
De correspondent vau de N. R. Ct. te
Schwerin seint
Koningin Wilhelmina en pains Hendrik
woonden Donderdag het oogstfeest op het
landgoed Dobbin bij. De Koningin kreeg
van de vrouwen en meisjes een oogstkrans.
Na afloop van de volksspelen bleef het hof,
om naar het dansen van het landvolk te
zien.
De volledige uitslag der Donderdag ge
houden stemming voor de Prov. Staten van
Gorinchem is als volgt
Aantal kiezers 4762. Uitgebrachte geldige
stemmen 4971. Volstrekte meerderheid 1986.
Gekozen de heer A. G. de Kruijff (lib
met 2039 stemmen.
De heer A. C. de Leeuw (christ -hist.)
had 1932 stemmen.
Uit de verificatie-vergadering in dit failis-
sement blijkt, dat het passief bedraagt
f3,428,802 het actief f 1,257,501 en het
tekort dus f 2,171,300.
Uit de overige balansen van de gefail
leerde firma blijkt, dat het tekort langzamer
hand ontstaan is. Reeds iu 1887 sloo'. de
balans met een nadeelig saldo, hetwelk ge
durig grooter werd. In 1893 bedroeg het
pl. m. f400,000, doch voornamelijk in de
laatste 10 jaar waren de verliezen aanmer -
krlijk in het geheel beloopeo zij in dat
tijdsverloop pl. m. f 1,270,000.
Curatoren hebben de oorzaken van deze
verliezen nagegaan en hebben bevonden,
dat alleen door bekende en stille faillisse
menten op diverse groote debiteuren ongeveer
f 500,000 moest worden afgeschreven. Aan
meer of minder gewaagde speculatiën werd
pl. m. f300,000 verloren, aan oorzaken van
ouderscheidenen aard pl. m. f 200,000.
Eindelijk verslonden de in 1898 en 1902
gesloten levensverzekeringen van f500,000
bij „La Nationale" te Parijs en 85,000
bij de „Clerical Medical General Life
Incurance Company" te Londen f o90,000
betaalde premiën. De polis bij „La Nationale"
had eene afkoopwaarde van f 81,000 waarop
echter reeds als hierboven vermeld f58,500
was geleend. De polis, bij de „Clerical Me
dical General Life Insurance Cy." had,
als nog geen 2 jaar oud, geen afkoopwaarde
Niettemin is het curatoren door hunne per
soonlijke bemoeiingen te Londen gelakt van
deze maatschappij ongeveer f 25,000 terug
te erlangen.
Wat uitkeering aan crediteuren aangaat
meenen zij in staat te zullen zijn in den
aanvang van het jaar 1905 eene voorloopige
uitkeering van 20% te kunnen doen. De
sloluitkeering zal in geen geval vóór het
midden van het jaar 1907 kunnen verwacht
worden.
Overijsel.
Die Eerste-Kamerverkiezing in Overijsel,
die vroeger zooveel pennen in beweging
heeft gebracht, wordt nu ook weer druk
besproken nu omdat ze zoo verrassend is
uitgevallen. Ja, 't is ook voor die liberale
heeren om uit d'r vel te springen. En dat
ligt nu aan een liberaal collega.
Alle bladen he ben aan dezen blijden,
onverwachten uitslag, waardoor het nood
wetje onnoodig en wel ingetrokken zal
worden, grootere ol kleinere beschouwingen
gewijd.
Ook de liberale bladen, maar thans hou
den zij zich bezig, wie het lid der linker
fractie is, die niet is te vertrouwen, die
tegen het clubbesluit heeft gestemd. Zij
beschuldigen mr. van Diggelen, maar deze
onik.nt ten sterkste. Ri, rt, wat is dat
Muur met dat al zijn er drie kamerleden en
is er heel wal drukte van de baan
Als vervolg van het bericht omtrent het
optreden van den heer Speenhof! c. s. in
zaal van „l'Espérance" diene, dat deze
DichterZanger in de groote steden van
ons land, in onze provincie naar wij meenen
alleen nog te 's-Hertogenbosch in de zaal
van Casino, met een uniek succes is opge
treden. Speenhof! is geen komiek in den
ordinairen zin van 't woord zijn liederen,
dis hij voordraagt met begeleiding van eer.
guitaar ad< men zeer dikwijls diepen ernst
en zijn geheel persoonlijke dictie geeft aan
zijne verzen een bekoring, een ontroering
niet zelden, welke men alleen zou verwach
ten van zuivere poëzie. Het lijdt geen
twijfel, of het ontwikkelde publick van
Waalwijk en omstreken wacht een gausch
bijzondere genotvolle avond en het is te
verwachten, dat een talrijk, uitgelezen
publiek door zijne tegenwoordigheid de
moeite en de hooge kosten zal welen te
waardeeren, die l'Espérance zich heeft moe
ten getroo»ten om haren honorairen leden
het nieuwste en het beste, het eenige te
kunnen aanbieden, dat N.dorland in dit
get:re bezit.
Met Mr. Speenhof! zullen optreden de
heeren N. de la Mar, Mevr. S. de la Mar
Klopper, Mejuffr. A. Prinz en begeleiding
van 2 mandolines, 1 gnitare en 1 mandola
en bandoneon.
De jubilé-viering van de dogma-verkla
ring der Oub. Ontv. is in onze gemeente, zoo
uitmuntend geslaagd, dat een korte herin
nering hieraan volkomen op hare plaats is.
Talrijk was dc opkomst der parochianen
bij alle diensten, en wederom hebben onze
Katholieken deze dagen blijk gegeven van
oprechten en warmeu godsdienstzin. De
plechtigheid der oefeningen werd verhoogd
door een passende versiering van het kerk
gebouw, vooral des avouds Wanneer liet
beeld der H. Maagd door ccn treffende
lichtversiering de aandacht trok. Wanneer
in de avonddiensten, dank zij de medewer
king der werkgevers, alle rangen en standen
waren vertegenwoordigd, voelde uien dat
het hier gold een blijde feestviering ter eere
der Moeder Gods.
Ongetwijfeld zal dit jubilé bij velen in
aangename herinnering blijven.
Ook de St. Antonie-Parochie was deze
week getuige van de vurige devotie der
parochianen niet alleen, maar ook uit de
oude parochie en omliggende plaatsen
stroomden des morgens en des avonds hon
derden toe, om iu deze zoo drukbezochte
en lieve devotiekerk het jubilé mee te
vierenvooral des avonds was de toeloop
zeer groot, wanneer de Eerw. Pater Capu-
cijn met zijne heerjijke gave des woords,
de menigte stichtte en de jubileum-viering
leidde. Het jubilé der dogma-verklaring
werd ook hier op waardige wijze en met
de grootste devotie en oewijding door een
zeer groot aantal geloovigen gevierd.
Morgenavond zal onze Liedertafel, gelijk
wij reeds meldden, haar eerste winterconcert
geven met medewerking van de heeren
Stolwerk en Breijs uit Gorinchem.
Het programma vermeldt ditmaal veel
schoons en nieuws. Zoo zijn de nummers
die de heer Stolwerk zal zingeD, in Waal
wijk, naar wij meenen, nog niet ten gehoore
gebracht. Ook het kwartet „Landknechts-
standeken" van Orlando di Lasso, dat in
den laatsten tijd zooveel opgang gemaakt
heeft, zal mede voor de eerste maal hier
thans worden uitge/oerdterwijl de grpote
dramatische duo: „Marino Faliero of de
doge van Venetië evenals in vroeger tijd,
niet nalaten zal het publiek mede te slee
pen. Reden dus te over, om morgenavond
op Musis Sacrum een talrijk auditorium te
verwachten.
Vergadering van de Laugstraatsche Ad
ministratieve Vereeniging gevestigd te Waal
wijk in het Ho'el Vtrwiel op Zaterdag 19
November a s., des namiddags ten 2% uur.
Aan de orde
1. Verkiezing van het Bestuur.
1. Bespreking drankwet.
St. Paulusvereeniging.
Naar wij vernemen, heeft het Bestuur der
St. Paulusvereeniging het plan baren tal
rijken leden nog deze maand een m uzi kalen
avond te bereiden. Eeuig zangers uit onze
gemeente, ledrn van Oefening en Vermaak,
zullen aangezocht worden op een nader aan
te wijzen Zondag hunne medewerking te
verleenen.
Dezer dagen bemerkte eeu landbouwer
alhier, dat zijn zwaar varkeu niet al te
Gksch was. Hij liet daarna het dier slach
ten. Toen nu bij opening bleek, dat het
vleesch ook van binnen niet gezond was
lirt hij het direct begraven. Wij betreuren
de schade die de man hierdoor leed, doch
kunnen, met het oog op de volksgezond
heid, zijn kordaat besluit niet genoeg toe
juichen.
De lieer Frans Suijs, candidaat-r.otaris te
'e-Hertogenbosch is aan de hnogeschool te
Amsterdam geslaagd voor het cand.-exameu
in de rechten.
Donderdagmorgen had ern jongmensch,
werkzaam op de Waalwijksche stoomschoen-
fabriek het ongeluk met een vinger tus-
sclien de doozenmachine te geraken en
deze vrij ernstig te kutuzeu.
DRONGELEN". Bes'ond het plan om
hel s. s. Thor IX dat thans ten dagelijk
schen dienst onderhoudt tusschen CapeUche
veer en Rotterdam naar hier te doen
doorvaren naar ons van bevoegde zijde
wordt meegedeeld, zal daarvan dezen win
ter vermoede ijk nog niets komen.
Voor het herhalingsonderwijs, opdra
gen aan den Heer E. Burghout onderwijzer
en waarnemend hoofd der school, hebben
zich tien leerlingen aangemeld. Het on
derwijs heeft 1 Nov. een aanvang genomen.
GEN DEREN. Naar wij vernemen, is
onze vroegere dorpsgenoot de heer D. F.
Brune, die verleden jaar naar Transvaal
ver rok weder op reis naar or s land terug.
O.-er een dag of veertien zal hij vermoe
delijk in ons land terug zijn.
RAAMSDONKSVEER, 4 Nov. In de
gehouden vergadering van den gemeenteraad
is toi onderwijzer aan de openbare school
in wijk D. benoemd onze dorpsgenoot dhr.
J. Zijlmats II. z.
CAPELLE, 5 Nov. De beestenmarkt,
heden hier gehouden, was slecht bezocht.
Elf stuks vee was slechts aangevoerd, be
nevens drie varkens. De markt was dan
al vroeg afgeloopen.
HEUSDEN 1 Nov. Heck-n was he 25
jaar geleden dat de Rijksnormaallessen al
hier voor 't eerst werdeu geopend. Door
bijzondere omstandigheden zal de feestelij
ke herdenking hiervan eerst den 29 De
cember dezes jaars plaats hebben.
LOONSCHEN-DIJK, 4 Nov. Na de
predikaut van Hazerswoude bedankt heeft
voor het bero p alhier heeft de keikeraad
ds. P. de Looze te OudVossemëer be
roepen.
De schoenmaker Z. aan den Loon-
schendijk kwam gistermorgen tot de treurige
ontdekking, dat hem 7 groote konijnen en
2 kippen ontstolen waren in den afgeloopen
nacht.
BAARDWIJK. Zondagavond 7 uur zal
de St. Paulusvereeniging alhier eeu alge—
meene vergadering houden. De heer Breuer
Secretaris der Vereeniging zal eene rede
houden. Eu de propagandaclub zal het
verdere deel van den avond aangenaam
welen aan te vullen.
VRIJHOEVEN—CAPPEL Onze zang
vereniging „Halleluja" heeft thans tot
haren directeur gekozen den heer L. Kooien
van Waalwijk. Wij twijfelen niet of de
Vereeniging zal onder lei» ing van genoemden
director, die reeds elders bewijzen van
bekwaamheid en geschiktheid gegeven heeft,
steeds verder voortschrijden op de baan der
edele tooQkunst die zooveel kan bijdragen
tot de verheffing van den Godsdienst en
tot veraangenaming van 's menschen leven.
KAATSHEUVEL, 4 No?.
Voor het herhalings-onderwijs in school no
1 heeft zich dit jaar geen enkele leerling
aangemeld. (De plaats telt circa 6000 zielen)..
De Lieeren van Woerkom en Siirig, die be
last v/areu met dit ouderwijs, zullen dus geen
klagen hebben over te drukke bezigheid.
on het vorige jaar reeds zeer weinig
belangstelling van do zijde der ouders, het
herhalingsonderwijs betreflende, geconstateerd
worden, met welken naam men dit thans
moet betitelen, weet ik niet. Is het iaksch
beid om te verzuimen hunne kindereu bij het
hoofd der school aan te geven i Spruit het
voort uit totaal genas aan belangstelling in
za .e zedelijke en verstandelijke opvoeding
Dt.n is dit het gevolg vau eigen onkunde,
van eigen gemis aan datgene, wat den mensch
tot meuech maakt, wat hem moreel verheft.
En daartoe moet ook het opkomend geslacht
gedoemd worden, immers »Zoo deden mijn
vader en mijn groot vader, en zoo doe ik ook
Treurig conservatisme I!! Misschien hebben
de ouders hun kinderen noodig om de lasten
van het huisgezin wat te verlichten. Zeker
