ii mi ut ï- 9b, Donderdag 8 December 11MJ4.' %4>i* Jaargang
Toegewijd aan Handel^ Industrie en Gemeentebelangen.
„De Echo van het Zuiden",
TE Uil M T'E ZWTÜÏP.
SCHOOLARTSEN.
ASTOON TIE L E N,
BEKENDMAKING.
Alwie ecu abon
nement neemt op
tegen 1 Januari 1905,
ontvangt van af heden de
nog verschijnende num
mers GRATES.
mm
FEUILLETON.
I T. G E V E 11
WAAL WIJK.
Drankwet.
B
Inrichtingen welke gevaar, schade
of hinder kunnen veroorzaken.
I.
Dc Echo van het Zuiden,
en Langstraatsclie Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag— en Zaterdagavond.
A. b o n n e in e n t s p r ij s per 3 maanden f U."5.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden
Uitgever.
den
■s iawy waw ww
Advertentiën 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, greote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden Smaal berekend. Voor plaatsing van een groet aantal regvh on
advertenties bij abonnement worden speeiple zeer voordeelige oontracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel
2
.■:Vj^usa&KKSTi3=I33S
Burgemeester eu Wethouders van Waalwijk
maken bekend, dat lij hen zijn ingekomen
a. aanvragen om vergunning tot verkoop van
sterken drank in 't klein van
C. Brekelmans echtg. van A. Gerris voor het
perceel wijk A no 95
M. Swagemakers echtg. van G. Brekelmans
voor het peroeel wijk B no 157.
J. C- Coppens voor het perceel wijk B- onge
genummerd achter het pand wijk B uo 230
Heldenroman van HENRYK SIENKIEWICZ
voor De Echo van het Zuidenvertaald
door II.
EERSTE BOEK.
HOOFDSTUK VI.
(17)
Ditmaal had men de stem van Jan herkend.
De poort ging open.... Op den drempel van
het kuis stond de prinses, met een hand boven
de oogeu om beter te kunnen zien. Krétuski
sprong van zijn paard, ging naar haar toe en
zei met een groet
Erkent gij mij dan niet meer mevrouw
O zijt gij het luitenant Gij komt
hier aan als een Tartaar Kom binnen.
Het verwondert U zeker, mij te Rozloghi
te zien vroeg Jan, toen zij in de groote zaal
tegenover elkaar zaten. Nochtans heb ik
mijn woord niet gebroken. De hertog zelf
hoeft mij opgedragen op mijn doortocht even
hier af te stappen om zijn groeten te doen
en mij te vergewissen van Uw gezondheid.
Ik ben Zijne Hoogheid dankbaar voor deze
bijzondere welwillendheidIs hij voornemens
ons reeds gauw van Rozloghi te verjagen?
Daar denkt hij volstrekt niet aan want
hij is van alles onkundig. Mijn woord is mij
heilig. Blijf gerust waar gij zijt.
B"j deze woorden helderde het bitse gelaat
der prinses op.
Tracht het U gemakkelijk en behagelijk
te maken in onze woning.
Maakt de jonge prinses het goed
Ja, ja, ik begrijp het mooie edelman
Gij komt niet heelemaal alleen voor mij hier...
O zij maakt het uitstekend. In plaats van
mager te worden, is zij heel wat bekomen
van de liefde. Ik zal haar gaan roepen en dan
moet ik U beiden alleen laton want ik diende
J. B. C. van Gooi voor het parceol wijk
no 39.
C. R. M. Ficq voor het perceel wijk B. no
131.
M. v. d. Broek wed- Th. Pulles voor het per
ceel A. uo. 337.
h. aanvragen om verlof tot voortzetting van
d -n verkoop van alcoholhoudende dranken au
dere dan sterken drank van
L. Kuijs voor het perceel wijk A no 377
J. A v. d. Broek voor het perceel wijk C no
275.
B. Naaijen voor het perceel wijk C no 329
Jac. Fransen voorliet perceel wijk A no 410.
P. Berkelmans voor het perceel wijk G no
167.
Binnen twee weken na dagteekeniug dezer
kunnen tegen het verleeneu vau deze vergun
uingen of verloven bij osnchriftelijk bezwaren
worden ingebracht.
Waalwijk 1 December 1904.
Burgemeester en Wethouders van Waalwijk
K de van der Schueren.
De Secretaris.
F. W. van Liempt.
Burgemeester eu Weihouders der gemeente
Waalwijk brengen ter openbare kenni->, dat Ier
Gemeente-Sccretai ie ter inzage ligr een verzoek
met bijlagen van B. J. van der Heijden, wonende
te Besuijen, om vergunning tot het in werking
brengen vnn een zuiggasmotor van 12 paarde
kracht in een gebouw staande alhier kadastraal
bekend in sectiën B eu O, Nos. 95.ï en 2194.
üp Dinsdag den 20 December 1904, des voor
middags te elf uren, zal op het gemeentehuis
gelegenheid besta,n om bezwaren tegen dit er-
zoek in te brengen er. deze mondeling en schrif
telijk toe te lichten.
Zoowel de verzoeker, als zij die bezwaren
hebben, kunnen gedurende dre dagen vóór het
bovengemelde tijdstip, op de Secretarie der ge
meerite kennis nemen van de ter zake ingekomen
schrifturen.
Waalwijk, den 5 December 1904.
Burgemeester en Wethouders voorn.,
K. DE VAN DER SCHUEREN, Burgemeester
F. W. VAN LIEMPT, Secretaris.
ÏV ft t Ki'xudiït J-f
Huowei de bespreking van het instituut
„schoolaitsen" meer in een vakblad thuis
hoort, willen wij er daar deze instelling
indirect ook ecne van socialen aard is
toch enkele woorden aan wijden, en wel
naar aanleiding van de brochure van Mr. P.
J. M. Aalberae over deze .materie.
MMftsrsir ■uthbirinp ~i iüi n i 11 i n n
mij wat te gaan kleeden ter eere van mijn
gast.
De prinses zag er inderdaad zeer vunzig
uit in haar verschoten groflinuen kleed, waar
over zij een pels van geitenvel droeg aan
haar voeten had zij hooge vetlederon laarzen.
Toen zij de deur wilde uitgaan, trad Hélèue
binuen De oude Tartaar had haar de aau
komst van Jan medegedeeld. Reeds voordat
zij geroepen werd, kwam zij aauloopeu, buiten
adem, rood als een kers, en met stralende
oogen. Krétuski snelde haar tegemoet. Hij
bedekte hare handen met kussen. En zoodra
de oude prinses de zaal verlaten had, zocht hij
hare lippen, welke zij hem niet kou weigeren
Ik had er niet opgerekend, u zoo gauw
terug te zieu, fluisterde zij, den gloed van
haar blik overschaduwend met haar lange
oogwimpers, maar staak nu uwe liefkozingen.
Hoe zou ik aan do liefde die van U uit
gaat, weerstand kunnen bieden? Ver van U
verteerde mij de vervelingde hertog had
medelijden met mijn smart hij zond mij
naar U.
De hertog weet dus.
Ik heb hem alles bekend.... Hij ver
heugd over onze liefde, ter nagedachtenis van
Uw vader, prins Wassil, die hem zeer dier
baar was.... Hélène, gij hebt mij betooverd
buiten U bestaat er voor mij niets meer ter
wereld.
Ik heb U lief.
O zeg dat nog eens Herhaal het
Ik heb u lief niet geheel mijn hart.
Lieveling, ik gevoel waarheid in uw
woorden. Maar hoe heb ik dat geluk kunnen
verdienen
Gij hebt medelijden gehad met de wees.
Gij hebt haar verdedigd en ouder uwe hoede
genomen en zulke zoete troostwoorden toe
gesproken... Van aandoening kou zij niet
verder spreken. Krétuski bedekte haar wangen
met kussen.
Maar de oude Tartaar, die Jan reeds als
zijn meester beschouwde, kwam hem begroe
ten. Vanaf do deur maakte hij met gekruiste
armen diepe buigingen
Ja, oude, gij gaat met ons mee want,
nietwaar, gij zult de prinses dienen tot aan
Laten wij beginnen met te zeggen, dit
de Maatschappij //de Kath. Illustratie" een
goed werk verricht heeft, door de artikelen
van Mr. Alberae in het K. S. W. over dit
onderwerp in brochurevorm uit te geven. Nu
kan toch iedere belangstellende, ook hij, die
h.t K. S, W. niet leest, zich d ze brochure
voor de luttele som van 25 ct. aanschaffen
en de belangrijke stof, daarin verwerkt, op
zijn gemak eens bo-tudeeren. Men zal zich
deze kleine, uitgave niet beklagen, trouwens
daar is de naam van den schrijver ons al
borg voor.
Heeren onderwijzers, gemeenteraadsleden
en allen, die door hun werkkring of ambt
in eeuigo betrekking staan tot het onderwijs,
kunnen er veel in leeren, dat hen interes
se eren zal.
De schrijver heeft zijn brochure onder
verdeeld in
I. Waarom noodig
II. Tegenwerpingen en
III. Uit de praktijk.
In 1 toont hij met pakkende voorbeelden
glashelder aan, de hooge noodzakelijkheid
van schoolartsen. Als we toch om er
maar een greep uit te doen lezen, dat
in Chicago gedurende de eerste 4 mnd. na
de aanstelling van gemeentelijke schoolartsen
er 1417 gevallen van diphteritis en 306
gevallen van roodvonk werden ontdekt,
teiwijl in New-York van 63812 onderzochte,
kinderen in de eerste drie maanden 4183
wegens besmettelijke ziekte van de school
verwijderd moesten worden, waaronder
2627 wegens aanstekelijke hoofdziekten,
dan spreekt deze kleine «statistiek al voor
schoolartsen. Er is echter nog veel meer,
l)r RuDnd te Maastricht wees b.v. in zijn
verslag over de diphterie-epidemie aldaar er
nadrukkelijk en herhaaldelijk op hoezeer de
scholen hebben medegewerkt tot het ver
breiden van die zoozeer gevreesde ziekte.
En dan de tuberculoze Weet mep wel,
d.\t in bet tijdvak van 1891 1901 in ons
land niet minder dan 4894 kinderen van 5- 14
jaar, dus schoolplichtig, aan keel- en long
tering overleden, d. i, 13 9 °/0 van't geheel
aantal overleden kinderen van dien leeftijd
ongerekend nog de duizenden, die in
die jaren op school de kiem dezer vreeselijke
volksziekte ontvingen.
Wordt het dus niet hoog tijd, dat er
schoolartsen komen, die deze stille, onbe
kende lijders aanwijzen en de ouders hierop
uw dood
Die niet lang meer op zich zal laten
wachten..-. Maar gij hebt het gezegd zoo
lang ik leef, blijf ik eon trouw dienaar....
God is groot
In een maand, wanneer ik terugkeer
van de Sitch, gaan wij op reis m ar Lubnié,
hernam Jan, zich tot zijn verloofde wendend.
De geestelijke wacht ons, om ons voor eeuwig
te vereeuigeu.
Doch Hélèue zag hem verschrikt aau
Hoe Gaat gij naar de Sitch
Ik heb een zending te vervullen.... Maar
wees gerustde persoon van een afgezant is
heilig, zelfs voor de barbaren.
Gij blijft toch zeker een paar dagen
hier. >pr
Helaas Reeds dezen avond moet ik door
naar Tchérine.... Hoe gauwer wij afscheid
moeten nemen, hoe gauwer wij elkaar terug
zien.
Ik noodig u uit, uw krachten te her
stellen met een eenvoudig maal, zei de oude
prinses, die weder op den drempel verschenen
was... tenminste als gij niet liever nog wat
bij elkander blijft zitten. Ho Ho Wat
zijn uw wangen rood, meisje gij hebt uw
tijd goed besteed, mooie edelman.... Maar
hoe zou ik mij daarover verwonderen?.... Ik
ben ook jong geweest
Zij legde hare hand op den schouder der
jonge prinses en alle drie gingen eten.
Na den maaltijd wandelden Hélèue en Jan
in den boomgaard Tusschen de boomen, wier
takken de vtoege lente met bloesem had be
strooid, was ae donkerdere lijn van een
eikeuhaag zichtbaar. Een koekoek liet daar
zijn eentonig, regelmatig geroep hooren.
Dat is een gunstig voorteeken, zei de
luitenant. Laten wij hem vragen, de toe
komst te voorspellen.
Zij wendden zich naar den kant van het
kreupelhout eu hij begon te vragen
Goede vogel, hoeveel jaren zal ik leven
met dit meisje naast mij
De koekoek begon te roepen. Zij telden
meer dan vijftig jaren.
God gevo hot
De koekoek zegt altijd de waarheid, zei
Hélène.
opinerkziam maken? Het is nog dringender
voor de gezonden dan voor de zieken.
B iveudien is het medisch toezicht zegt
Mr. Aalberse ook in 't belang van het
onderwijs. Het is gebleken dat een ervarea
arts niet zelden bij achterlijke, slecht op
lettende of luie kinderen een lichamelijk
gebrek weet te vinden, waardoor de achter
lijkheid of traagheid verklaard wordt.
Zoo vond Gerold, arts te München, bij
een onderzoek van 1918 kinderen 25,8 °/0
met gebrekkig gehoor, terwijl hij in vele
gevallen kon bewijzen, dat de minder goede
vorderingen der leerlingen een gevolg waren
van een gehoorgebrek.
Met den schrijver besluiten wij dan ook,
dat de aanstelling van schoolartsen, die èn
op de scholen, èn op de kinderen, èn op
het onderwijs geregeld toezicht houden, een
eisch is van dringende noodzakelijkheid.
In II komt als eerste bezwaar *T Is een
nieuwe zaak". Dat dit eenvoudig gezichts
bedrog is, wordt door Mr. A. aangetoond
in een statistisch overzicht, dat ons doet
zien, dat Joh. Peter Frank reeds honderd
jaar geleden de noodzakelijkheid betoogde
van medisch schooltoezicht. Eu waar in
Rusland, zegge Rusland, al van 1871 :.f
schoolartsen zijn, ja waar men in Egypte
al sinds meer dan tien jaar den best geho-
noreerden schoolarts heeftDr. Kloni 3eij,
die jaarlijks 12000 frs. geniet, en ieder
zijner assistenten 3600 frs. waar in Japan al
van 1898 voor alle openbare scholen de
aanstelling van schoolartsen verplichtend is
gesteld, daar kan men hier toch waarlijk
niet van een nieuwe zaak spreken Of is
Nederland werkelijk het China van Europa
Dat het instituut hier nog slecht of zeer
weinig bekend is, bewijst wel het gebeurde
in de laatste algem. verg. van de Vereeni-
ging vau H. v. S. in Nederland. Daai
beweerde de voorzitter, de heer Jernihe, dat
hier in Nederland nog zoo weinig aan deze
instelling werd gedacht, dat de zaak niet
rijp voor bespreking was. En daar kwain
waarachtig dc heer Bakker, een H. v. S.
uit Friesland, aandragen met gegevens uit
wel twintig plaatsen in ons land, waar bf
schoolartsen waren bf er aan gedacht werd.
't Is echter nog weinig, zoo'n twintigtal
De schrijver geeft verder nog verschillen
de andere geopperde bezwaren, als „Strijd
met de rechten en plichten der ouders."
„Bezwaren der ouders tegen het onderzoeken
Als dat zoo is, zal ik hem nog eens
vragen.
Goede vogel, hoeveel mooie, stevige
jongens zullen wij hebben
De koekoek gaf aanstonds antwo >rd zijn
geroep klonk twaalf maal, niet meer of minder
Krétuski juichte.
Hebt gij goed geteld, lieveling?
Ik heb volstrekt niets gehoord, ant
woordde Hélèue, blozend, ik weet waarlijk
niet wat gij bedoelt.
Dan zou het misschien goed zijn, de
vraag te herhalen.
Neen-., neen.... laat maar
De dag ging voor hen als een droom
voorbij. De avond was gekomen en met hem
het uur van een lang en teeder afscheid.
HOOFDSTUK VIII.
Bij zijne aankomst te Tchérine begaf Jau
zich aanstonds naar Zawila, die reeds gerui
men tijd en met koortsachtig ongeduld wachtte
op berichten van den hertog. Want steeds
dreigender werden de geruchten van den
beneden-Dniepr. Niemand twijfelde er meer
aan, of de Chmielwigki zou gewapenderhand
de vrijheden der Kozakken opeischen. Zawila
wist, dat hij zich in de Krim bevond en ge
reed was terugtekeeren naar de Sitch, gevolgd
door Tartaarsche horden. Gesteund door de
geduchte macht van den Islam, leverde de
opstand den Ukraine een zeer groot gevaar
op voor de Republiek. De eerste hetmau,
die tot nu toe blind was gebleven voor het
naderende onheil, trok zijn troepen rondom
Tcherkass bijeen en gaf bevel, dat al de
garnizoenen, welke over de steppen waren
verspreid, zich te Tchérine zoudeu concen
treeren, om te voorkomen, dat nog meer
soldaten naar den vijand overliepen. Want
iedereu dag vluchtten een menigte geregelde
Kozakken naar de Sitch met de heffe des
volks. De laudedelliedeu zochten een toevlucht
in de steden.
ündertusschen schreef Chmielwicki brieven
aan den gouverneur vau Krakau, aan den
eersten hetmau, aan den commissaris der
Ukraine. Hij voerde talrijke klachten en
verwijten aan, maar putte zich tevens uit in
van hun kindereu door den schoolarts."
„de verhouding tusschen onderwijzer en
schoolarts" „verhouding tot het Bijzonder
Ouderwijs" „bekwaamheid der medici"
en ten slotte het aloude bezwaar „de
kosten."
liet giat natuurlijk niet aan in dit kort
bestek de gegeven weerlegging te vermelden,
genoeg zij 't op te merken, dat alle flink
onder de oogen gezien en in hun verband
voldoende weerlegd worden. Wij van onzen
kant voelen nog wel enkele bezwaren, welke
niet opgenoemd en das ook niet weersproken
zijn, doch dezq willen we in een slotartikel
even memoreeren.
In het derde en laatste deel geeft de
schrijver iets „uit de praktijk."
Zoo zegt hij o. a. iu een staatje over
Brussel, dat in de jaren 187579 het ge-
middelde getal behandelde leerlingen per
jaar was 8L2. Van dezen wareii er 515
wier gezondheid verbeterde en 297 met on
bekend resultaat.
Doch in dc jaren 1900-1901 werden er
3501 per jaar behandeld eu van dezen waren
er 3389, wier gezondheid verbeterde en 112
met onbekend resultaat. Eeuo frappante
voortgang dus.
Wiesbaden bekleedt in dit onderdeel de
grootste plaats. Deze stad schijnt dan ook
in Duitschland uit instituut het best gere
geld te hebben. Eeoe geheele verordening
van wel 13 artikelen is daar omtrent den
werkkring en de bevoegdheid der school
artsen samengesteld, natuurlijk te lang om
hier te geven.
Alleen wenschen wij op te merken, dat
3, al. 12 bepaald, dat de medische be
handeling der schoolkindereu niet tot de
taak van den schoolarts behoort. Dit wenscht
ook Mr. A niet.
In zijn tweede gedeelte wijst hij er met
nadruk op, dat het nimmer de bedoeling
zijn kan, dat de schoolarts als zoodanig het
zieke kind ook behandeltdus medicijnen
voorschrijft enz.
Mr. A. vereenigt zioh geheel met de
resolutie, voor enkele jaren aangenomen op
den Brandenburgschen Stedendag: De school
artsen moeten niet tot taak hebben, de
kinderen in geval van ziekte te behandelen
de taak van den schoolarts behoort geheel
tot het gebied der hygiëne en is slechts
voorkomend, niet genezend van aard.
Ook hierbij zouden wij eene kleine kant
betuigingen van trouw jegens koning Ladislas
IV en de Staten der Republiek. Hoopte hij
tijd te winnen? Dacht hij, dat een minnelijke
schikking de partijen nog ontwapenen zou
De meeniugeu liepen dienaangaande uiteen.
Zawila en Barrabas twijfelden geen oogeublik
aan zijne bedoelingen. In zijne hoedanigheid
vim Kozakkeukolonel had Barrabas een brief
van Chmielwicki ontvangen, maar de inhoud
was sarrend, dreigend eu vol beleedigiugen
„Met het geheele Zaporogenleger" zoo schreef
hij „zullen wij trachten ons zelveu recht te
„verschatten, om eindelijk iu het bezit gesteld
„te worden van de veorrechten, welke gewaar-
„borgd zijn in liet koninklijk besluit, dat gij
■zoo lang achter slot en grendel hebt bewaard.
„Door aldus te handelen hadt gij alleen uw
„eigen belang op het oogbijgevolg is het
„leger der Zaporogen van oordeel, dat gij
„waardig zijt ezels of varkens, maar geen
„vrije mannen onder uwe bevelen te hebben,...
,,Ik bid u, mij te willen verontschuldigen,
.wanneer ik u iu mijne nederige woning op
,.het St. Nicolaa8plein te Tchérine niet met
,,de noodige eerbewijzen heb ontvangen, en
„wanneer ik zonder paspoort naar de Sitch
,,beu gevlucht."
Zie eens, hoe hij met mij spotzei de
oude hoofdman. En toch, ik was het, die hem
onderricht in de krijgskunst heb gegegeven
ik hield van hem als van eon eigen kind.
Krétuski luisterde teueergeslagen en ver
ontwaardigd tegelijk.
Ik zie, dat wij ons moeten haasten,
mijneheereu. Wilt zoo goed zijn, mij geheime
brieven voor uw vrienden iu de Sitch mee te
geven.
Nog dezen avond zult gij ze hebben,
antwoordde Zawila. Barrabas heeft daar een
bloedverwant, die U misschien van dienst kan
zijn. Maar ik vrees dat het al tamelijk laat
is, om nog een onderzoek in te stellen. De
hertog wil weten hoe het met de zaken
staat? Het antwoord is kort. mijn waarde:
slecht Hij wil weten, welke maatregelen het
eerst genomen moeten worden Ook hierop
een korte raaddat hij zoeveel mogelijk
troepen bijeen brenge en zich vereenige met
de hetmaunen.
Wordt vervolgd.
