Nummer 23
Zondag 18 Maart 1906
29e Jaargang
Tweede Blad.
BEKENDMAKING.
MOZART.
LANDBOUW,
VAKSCHOOL.
Bacteriën,
Peru-Ouano
Echo van het
Stierenkeurtiigen
De ambachtsscholen geven in hoofd
zaak opleiding voor het bouwvak cl w.
z. het timmeren, smeden, schilderen,
kortom die bedrijven, die de wijdst ver
takte ambachten vormen, en waarvan de
opleiding tot op zekere hoogte een ge
meenschappelijk karakter vraagt
Maar
De Burgemeciter dei grmeente Waalwijk maakt I hiermede is in die bestaande behoefte
de pro.incial. «mt.i.ti. roo, d.^ nog op verre na niet voorzien. Naast
uersteuning van Rijkswege v»n de vrefo
in Noord-Brabant, krachtens haar besluit
dersteuning van Rijksweg» v»n de veefokkerij wat men gemeenlijk het ambacht noemt,
in Noord-Brabant, krachtens haar besluit van 7 staan toch tal van gesplitste bedrijven,
die even sterk voor den werkman om
▼oor de gehtele provincie, totdat einde verdeeld
in twaalf districten, keuringen zal doen plaats verheffing roepen
hebben: I Zoo kan voor het schoenmaken de
JdT°nÓ"bU.n ambachtsschool, noch de industrie-school
sitten en voldoende ontwikkeld zijn. hulpbieden. Daarvoor is een vakscnooi
b. van stieren mat brcede taadeu en noodiff en juist deze wacht nog op hare
c. van etieren, bahoorende aan veefokvereenl ontwjic{ceJing-
82e.edat de keuringen tullen plaatshebben: o.a. Behalve voor hen die met het schoen-
18 April te WAALWIJK, voor het Vlle Dis- makersvak beginnen kan ook de vak-
-hooi voor dc reeds volwassen werk-
Bokhoven, Capelle, Drongalen ca., Drunen, lieden van zeer groot nut zijn. immers
Dassen c.a.. Engelen, Giessen, Hedikhuizen c a., - bunnen ter verrijking van hun kunnen
kennen nadere inlichtingen verlangen
Veen vlijmen, Vrijhoeven—Cappel, Waalwijk. omtrent de meest productieve inricnting
Waspik, dc Werken c.a., Werkend* m, Woudri- den arbeicj bij hun speciaal bedrijf.
Ch3T^tdfk,udreen rullen „n,.n,.u telk... Zoo knn dan in deze behoefte worden
des voormiddags te elf uren. voorzien door voor hen afzonderlijke
4e. dat de aangifte van de dieren waarmede cursussen van korten duur te houden,
'oP\« dr^n°gV- waarbij dezelfde onderw.jzers van de
terreiD, één uur voor den aanvang der keuring, vakschool kunnen optreden.
5e. dat volgens de voorschriften van art. 5 van gen vakschool dus, leidt op voor één
het voor de Commissie vastgesteld ro dement vat) I „m,,~nrr rlnnr nrar-
21 Maart 1899, opgenomen in het provinciaal bedrijf, waarvan de omvang c O p
bijblad van 1899 No. 68, alleen zulke stieren tische maatschappelijke gegevens bepaald
tot de keuring worden toegelaten, die volgens „een ambachtsschool maar
het provinciaal reglement van 17 November
1898 (prov. blad van 1899 No. 2) gewijzigd bij loopt daaraan evenwijdig,
besiuit van 1 December 1899 (provinciaal blad Geeft de vakschool niets anders en
van 1900 No. 1,) zijn goedgekeurd eu ^ier I njets beters dan ook op den werkwinkel
eigenaars voorzien zija van een certificaat, alge-1 WP1 Hen
geven door het bestuur der gemeente, waar de 1S te leeren, dan verva g J
stier gehouden wordt, woaiuit blijkt, dat het werkwinkel maar laat het vak op de
dier, waarmede aan de keuring wordt deelgeno- u00„te waarop het is, en brengt het niet
men gedurende eene maand in het distuct aan- T?n inist dit
wezig is geweest, op een gezonden stal staat en verder, verheft het niet. Ln JUlSt dit
voor het gebruik als fokstier bestemd is. hooger doel, dit verheffen van net vak
Voorts zal aun de Commissie moeten worden moet bereikt worden, en daarom zal de
^^onderwijzer op de vakschool hooge
waarop en het nummer waaronder de stieren in staan dan de gewone meester op net
bet stieren—register ter secretarie zijn ingeschre ambacht hooger niet door onpractische
VeJe. dat voor elk der twaalf districten zijn geleerdheid, maar behalve door algemeene
uitgeloofd de volgende onderhoudsbijdragenontwikkeling, vooral door klaarder en
a. Voor éénjarige stieren: o.a. vollediger kennis en kunde van zijn vak
Vtiri-ïï, "1 K vakschool, mits gezond opgevat
b. Voor tweejarige of oudere stieren o.a. }s een kracht gelegen en door die kraent
in het district WAALWIJK eene bijdragee "»d j - de ontwikkeling van het vak be-
vorderen en steeds zal zij bereid zijn aan
onderhoudsbijdrage wordt toegekend, ken aar ben die reeds een zekere hoogte in het
die vereeniging neg bovendien een extra bijdrage bereikt hebben, te toonen wat zij
"unge^0.Cr;edU?„Sdeme'0.'f'In'e,nanrAd:°,|zien willen, nieuwe werktuigen of ge-
steund. In eene audiëntie, die de ka
pelmeester bij den prelaat had, toonde
deze zich allerminzaamst, beloofde hem de
verlangde betrekking en drukte tevens
den wensch uit zijn zoon weder aan het
hof te verbinden door hem te benoemen
als hof- en domorganist. Beider betrek
kingen leverden samen ongeveer duizend
gulden op, een voor dien tijd nogal
respectabele som. Om den pil voor
Wolfgang nog meer te vergulden, liet
de Kerkvorst er nog bij doorschemeren,
dat de zoon later eerste kapelmeester
kunnen worden, gelegenheid zou
laatste de beminde papa het formeele landbouwer maakte, loen we eens eenige
bevel uitsprak de terugreis te aanvaar- dagen geleden, over landbouwzaken spraken,
den, dorst hij niet tegenstribbelen en Zooals ik zeg, hij is een kutp landbouw, r
vertrok met spijt en een angstig voor-niet afkeerig van het ni-uwe en niet onge-
gevoel in het hart, over Nancy naar negen om alles zelf Ie oud r/mkn en te
Straatsburg, waar hij hartelijk ontvangen j beproeven, m«r toch die baclenën-geeclue-
werd en een concert gaf, datdrie denis, waarvan hij zoo weinig kan zien,
rageu vuur uicucumgiug «.v» ,.T Ii. .1,1,
vereenigingen worden zoo spoedig mogelijk reedschappen uit te leggen, de bibliotheek
uiterlijk voor 1 Aptil e.kin*ew,achf. bXi.#ȕ voor hen open te stellen en hun de ge-
Secretaris-Pennmgnieester (C. J. J. Daniels te r v n.mpn van
'gHertogenbosch) onder overlegging van de legenheid te bieden tot het nen
statuten en de Dacmlijst der leden, met opgave j proeven of tot de keuze van materialen,
van het aantal vrouwelijke fokdierec, dat ieder £00 zaj zy QOjc blijven in gestadig
1,d bent* verband met de practijk en zal het be-
WMlwijk. 1 M"gtB^emeeflter voorooemd, drijf waarvoor ze opleidt, haar in toe-
K. de van der Schueren.
nemende mate waardeeren.
SMEELE.
JACHT en VISSCUERIJ.
Burgemeester en Wethouders der gemeente
Waalwijk maken bekend dat vanaf heden ter
Secretarie kosteloos verkrijgbaar zijn blanc -1
verzoekschriften om j»chten vivchakten en
kostelooze vergunningen tot uitoefening der
visscherij met. één vischtuig.
Het is zeer gewenscb. deze verzoekschriften
ZOO SPOEDIG MOGELIJK en UITERLIJK vóór
1 April bij ons in te zenden.
Burgemeester en Wethouders van Waalwijk.
K. de .sn der Schueren.
de Secretaris;
F. W. van Liempt.
De Terugreis.
Mozart's liefde versmaad.
Hoe zwaar Leopold ook door den dood
zijner uitmuntende gade beproefd werd,
hoeveel tranen hij ook om haar verlies
stortte, toch vergat hij in zijne droefheid
den zoon niet, die thans alleen, zonder
hulp of steun van bloedverwanten, zich
in het gevaarlijke Parijs een weg door
het leven moest banen. Hij schreef aan
Wat is een vakschool Het vakonder-1 Wolfgang, die thans bij baron von
wijs is in zijn breedste opvatting een Grimm en Madame d'Epinal inwoonde,
onderwijs, dat niet voor iedereen dient, zorgvuldig alles te bewaren, wat aan
maar slechts voor een bepaalde klasse Moeder herinnerde, den eersten tijd
van personen, die voor een bepaalde
bestemming in het leven wenschen te
worden opgeleid.
Bij het gewoon lager onderwijs blijft
de neiging en de beroepskeuze van den
leerling bijna geheel buiten spel, daarom
is dit onderwijs voor allen gelijk. Zoodra
men daarentegen boven de gewone volks
school uitgaat, begint de zin en neiging
van den leerling, zijn beroepskeuze, mee
te spreken, wordt dienovereenkomstig
het onderwijs onderscheiden en ontstaat
hierdoor zekere vakindeeling met het
oog op het toekomstig beroep.
De werklieden nu, die een vak kozen,
dat niet genoegzaam in de practijk is te
leeren, maar die toch altoos dit vak
volgens voorschriften en onder leiding
van anderen zullen uitoefenen, moeten
hun opleiding kunnen vinden op de
vakschool
Ook zij die zelfstandig met uitvoering
en met leiding van werklieden zullen
belast zijn en de ontwikkeling van het
vak verder hebben te brengen moeten
de voor hen noodige opleiding kunnen
vinden bij de vakschool.
den eersten
zooveel mogelijk thuis te blijven, wereld-
sche vermaken te schuwen, en nu vooral
dubbel voorzichtig en spaarzaam te
zijn. De ongerustheid van Leopold ver
meerderde met het uurdag en nacht
peinsde hij er over zijn braven, doch
onervaren zoon in een goede betrekking,
niet al te ver van huis geplaatst te
krijgen. Hij schreef een brief aan Pater
Martini te Bologna om Wolfgang te
willen aanbevelen bij den keurvorst van
Mannheim Ach, help mij toch in mijne
droefheid, eerwaarde Vader,4 schrijft hij
»zoo gij er in slaagt mijn zoon de ge
legenheid tot arbeiden en tot zelfvol
making te verschaffen, zult gij ook het
leven teruggeven aan den vader, die
sinds den dood zijnar onvergetelijke
echtgenoote niet ordelijk denken en
schrijven kan, ja somtijds geheel ver
suft is.» De vooruitzichten in Salzburg
werden voor beiden beter. Lolli, com
ponist van de aartsbisschoppelijke kapel
was gestorven en Leopold had naar de
vacante betrekking gesolliciteerd. \er"
scheidene hooggeplaatste en adellijke
hadden dat verzoek onder-
zou
krijgen om te reizen en zijne opera's
elders te zien opvoeren. De vader ver
zocht daarom den jongen maestro Parijs
maar te verlaten, zoodra de definitieve
benoeming geschied zou zijn. Als hij
in Salzburg was, zoo dicht bij Weenen,
München en Italië was hij nog altijd in
de gelegenheid zich naar een dier kunst
centra's te begeven. Om de terugreis
van den zoon nog meer te bespoedigen
voegde hij erbij, dat Aloysia Weber en
haar vader, die bij hem inwoonden, zich
te Salzburg uitmuntend amuseerden.
Hoezeer de jonge meester vooral door
de laatste mededeeling gestreeld was,
gevoelde hij toch bezwaren Parijs te
verlaten, 't Is waar, een hem passenden
post had hij daar nog niet gevonden,
hij moest van de opbrengst der concer
ten en van eenige goed betaalde lessen
leven, maar zijne toekomst begon toch
te verhelderen. Zijne Fransche sym
phonic verwekte door haar krachtigen
rythmus, zijne forsche en toch zoo be
vallige melodieën, overal den grootsten
bijvalzijne kwartetten en pianostukken
werden al meer en meer gezocht en één
>iour de fotceéén goed geslaagde opera
zou hem in eens tot den gevierden man
kunnen maken. Hij was getuige geweest
van den feilen kamp tusschen de vol
gelingen van zijnen landgenoot Glück en
den Italiaanschen meester Piccïni en
hoewel hij in dezen strijd geen partij
gekozen had, was hij toch een voor
stander van de hervormingen, die Glück
in de dramatische muziek wilde invoeren.
Hij zelf zou vele dier hervormingen
reeds vroeger toegepast hebben, had hij
niet gevreesd met den tot dan toe ge-
huldigden smaak in botsing te komen
en voor een revolutionnair op muzikaal
gebied uitgekreten te worden. Daarbij
vergete men niet, dat in die tijden, be
halve aan de geijkte vormen, ook zeer
angstvallig aan de regels en wetten der
harmonieleer werd vastgehouden en de
minste fout daartegen streng werd aan
gerekend. Bekend is het, hoe Mozart
van zijn uitgever Artaria te Weenen
eenmaal zijne zes beroemde aan Jozef
Haydn opgedragen kwartetten terugkreeg
met het verzoek de vele onderstreepte
fouten te willen verbeteren. Het kostte
den meester heel wat moeite zijn con
servatieven uitgever aan het verstand te
brengen, dat die fouten geniale
fouten mogen wij zeggen met opzet
gemaakt waren en dus ook zóó gegra
veerd moesten worden. En eenige jaren
later, toen verscheidene meesters in
Jozef Haydn's huis vereenigd waren,
werd er niet weinig getoomd tegen een
dwarsstand (relatio non harmonica) dien
Mozart in zijn Esdur-kwartet had durven
aanwenden. Haydn echter maakte een
einde aan het dispuut door te zeggen
»Als Mozart het zoo geschreven heeft,
zal hij er ook wel zijn reden voor ge
had hebben.»
Mozart nu met zijn fijnen smaak, zijn
vlugge bevatting en grondige kennis van
alles, wat tot het groote veld der mu
ziek behoorde, had spoedig begrepen,
wat het Parijsche publiek in Glück be
wonderde en wat het in Piccini zoo
toejuichte hij zelf zou nu trachten de
hoogheid, het klassieke van zijn land
genoot te verbinden met het melodieuse
en bevallige van den Italiaan en een
werk te scheppen, dat beide partijen
bevredigde, om daardoor den een als
den ander op zijn eigen gebied te ver
slaan- Stellig ware hem dat bij een
langer verblijf in de Seinestad gelukt.
De Kapelmeester echter bleef er op
aandringen, dat Mozart terug zou komen.
Deze echter was hiertoe niet zoo spoe
dig bereid. Hij had in den aartsbisschop
van Salzburg, die wel trotsch was op
de bekwame musici van zijn hof, doch
ze bestal en hunne diensten niet be
taalde, geen vertrouwen de onheusche
bejegening nog zoo kort geleden van
hem ondervonden, stond nog helder voor
zijn geestook de trotsche adel aldaar
gouden louis opbracht. Een volgend
concert op aandringen van prins Max
de Deuxponts en anderen gegeven,
slaagde zoo goed, dat na aftrek der
verschillende onkosten er voor den
maestro niets overschoot. »Als ik
dat had kunnen voorzien4, schreef hij
wrevelig naar Salzburg, dan zou ik een
gratis concert gegeven hebben, dan had
ik zooveel nieuwe werken en talrijke
improvisatiën ten minste voor een groot
publiek kunnen uitvoeren,4 en wellicht
meer voldoening van mijn werk gehad
dan thans.4
Eenige dagen later kwam Mozart te
Mannheim.
In deze stad verbleef hij verscheidene
weken. Hij maakte er kennis met de
opera's van den Lutherschen kapel
meester Benda; zij bevielen hem zeer
goed, vooral de recitativo's, die hij zich
tot voorbeeld stelde. Hij componeerde
in deze stad de eerste acte van een
duodrama»Sémiramis4 geheeten, be
nevens een concert voor viool en kla
vier voor den muziekdirecteur M. Friinzle.
Omstreeks half December kwam hij te
Keijsersheim hij toefde er slechts enkele
dagen en spoedde zich naar München
om er zijne beminde Aloysia Weber,
voor wie hij in jubelende tonen de
prachtige aria Non so d?onde viene
gecomponeerd had, en die heete tranen
bij zijn vertrek naar Parijs geschreid had
weder te vinden en aan het hart te
drukken. Wreede ontgoocheling 1 De
jeugdige cantratrice had gedurende zijne
afwezigheid haar liefde aan een ander
geschonken en het gezicht van Mozart,
die er in zijn rouwgewaad, een roode
jas met zwarte knoopen, zijn magere
gestalte, langen neus, groote oogen en
vooruitspringend voorhoofd, niet erg
behoorlijk uitzag, kon haar niet tot andere
gedachten brengen. De meester trok
zich die miskenning niet sterk aande
Muzen schonken hem ook in deze be
proeving wederom troost en opbeuring,
want weldra zat hij aan het klavier en
zong er lustig op los»Ik laat het
(meisje, dat mij niet hebben wil gaarne
loopen.
Aloysia's zuster, Constance, die de
handelwijze der eerste niet goed ver
dragen kon, beurde den teleurgestelden
jonkman naar best vermogen op en
daar zij hem om zijne groote talenten
en geniale gaven bewonderde, geregeld
pianoles van hem kreeg, vatte zij onwil
lekeurig voor hem een liefde op, die op
duurzamer grondslagen dan op die van
lichamelijke schoonheid rustte. Ook
Mozart was niet onverschillig voor haar
en zoo werd in München reeds de band
gelegd, die later te Weenen nog nauwer
aangehaald zou worden. In het begin
van 1779 trad Wolfgang weder de ouder
lijke woning te Salzburg binnen. Vader
en Nannerle schreiden tranen van blijd
schap en ook Wolfgang gevoelde zich
voor Eet oogenblik gelukkig en tevreden
in zijne oude omgeving. Hij aanvaardde
zijne functie als hof- en domorganist,
doch het eentonige leven, de bekrom
penheid zijner collega's, begonnen hem
ras te vervelen, daarom was hij wat
blijde, dat Karei Theodorus, keurvorst
van Beijeren hem het volgende jaar het
voorstel deed naar München te komen,
om ef eene opera seria te schrijven,
welke bij gelegenheid van het carnaval
1781 zou worden opgevoerd. Mozart
vroeg en kreeg verlofmet opgewekten
geest, bezield met nieuwen moed, begaf
hij zich op reis om reeds in het begin
van November 1780 te München aan te
komen, waar weldra het eerste onster
felijke werk van den onvergelijkelijken
meester met schier razenden bijval ten
gehoore zou worden gebracht.
daarvan g« loofde hij niet *re\.
Ge kunt h-1 m'uurltjk gtloovrn, als
ge wilt, buurman, maar rekening zult ge er
toch mee moeteu houden, in de eerste plaats
met de. zoogenaamde salpeteiznurbacteriën.
Dat zijn die kleine, microscopisch kleine
diertjes, welke in staat zijn ammoniak om
te zetten in salpeterzuur, o.a. in den grond,
in de bouwvoor. En vooral moet gij goed
weten, onder welke omstandigheden en voor-
aarden zij dit doen, en waarom zij zeer
waaischijnlijk dit jaar daarmede zeer laat
zullen aanvangen.
„Nu, daarvan wou ik toch wel wat weten.'
Ziet u wel, buurmannetje, ik dacht
wel, dat ik je nieuwsgierig zou maken, en
a:«n de bacteriëu gelooven zult ge ook nog
wel, mettertijd. Luister dan. Alle stik
stofverbindingen, moeten, willen ze voor de
planten nuttig zijn, omgezet worden in sal
peter. En dat omzetten in salpeter doen de
bacteriën alleen, als de bodem niet te koud
is. Zoolang we in den grond nog geen 5°
Celsius hebben, wordt er geer. salpeter ge
vormd. Verder moet de bodem niet te nat
In vochtige, natte of drassige lande—
zijn. w -
rijen wordt evenmin salpeter gevormd, tor
enhoven moet er kalk iu den grond zijn en
moet de bodem dus niet zuur wezen. Ten
laatste moet de lucht vrij in den grond
kunnen treden. De bouwvoor moet dus open
en los zijn. Nu begrijpt ge, waarom in het
voorjaar, als jU temperatuur nog laag is,
er nog weinig gsoei te bespeuren is, want
zonder salpeter is er geen groei mogelijk.
En nu zult ge ook wel begrijpen, waarom
in het voorjaar bij koud weer een haudvol
chiliaalpeter het graan doet groeien en voor
uitgaan. Want chilisalpeter is natuurlijk
als salpeter eu heeft dus de hulp der bac
teriën niet meer uoodig. Het is toch dui
delijk, niet waar, dat. als er in den bodem
geeu salpeter gevormd wordt, wij van buiten
af het salpeter moeten toevoegen.
„Ja, dat begrijp ik beat, want, als het na
het zaaien der suikerbfeten koud en guur
is, heb ik ook altijd meer zout gegeven, dan
wanneer de zon reeds lekker scheen, omdat
ik reeds dikwijls o"dervoudeu had, dat de
peeëu daarvan, niettegenstaande de kou, zoo
goed omhoog gingen.'
'l Is precies hetzelfde, als met de winter
granen. En, hoe zoudt ge nu denken, dat
het van 't jaar zal zijn
„Ja, als 't zoo doorgaat, zal de grond
nog al laat nat eu koud zijn.'
//Dat vermoed ik haast ook. Vandaar dat
er dit jaar dubbel gevaar zal wezen, dat de
salpeterbacieriëu, niet vroeg zullen werken.
Ik raad je dus aan, je tarwe en je gerat en
ook de rogge, die ge daarginder op dien
lichten grond hebt staan, vroegtijdig wat
chilisalpeter te geven een zak op 't gemet
is genoeg, zonder chili sou het graan dit
jaar nog wel eens kunnen tegenvallen. Over
de suikerbieten spreken we mekaar nog wel
later. In elk geval zult ge er aan moeten
deuken, dat de temperatuur en het water
in den grond, van eenigen invloed moet zijn
op je bemesting.
lk weet niet, of mijn buurman aan bac
teriën is gaan gelooven, maar, dat hij mijn
raad omtrent da bemesting van chilisalpeter
niet in den wind heeft geslagen, heb ik
gisteren gezien. Hij beitelde heel wat meer
clan hij eerst van plau was.
personen
En nu willen ze ook al hebben, dat er in
den grond kleine diertjes zijn, dis eigenlijk
den heelen landbouw regeeren, die mest
makeH, die mest doen verrotten, die de stik
stof uit de lucht halen en nog veel meer,....
maar daar geloof ik nu toch niets van, ik
moet het eerst zien.
Zoo ongeveer luidde de opmerkiug, die
was
hem onuitstaanbaar, doch toen ten een kennis van me, een welgesteld en knap
Wie nu nog gedraald heeft, die zou toch
ten minste in de maand Maart haastig zijn
bestelling van Peru-Guano moeten doen.
En bij alle bestellingen gelieve men wel toe
te zien, dat de echte Peru Guano van
Ohlendo'ff met den rooden hooren en den
naam Ohlendorff voorzien, hetzij rechtstreeks
ij de fit ma Binneveld en Schellen ie Rot
terdam, hetzij bij de bekende wederverkoo-
pers, besteld worde. Zoo menige, vogel tooit
zich met vreemde vederen, et vele meststof
handelaren bieden ook „opgeloste Peru-
guano' aan. Er is eeo zeer eenvoudig middel
om er zich van te overtuigen dat zulke
handelaren geen Peiu-guano verkoopen, die
met ons merk «ergeleken kan worden. Men
vrage eenvoudig bij deze meststofhandelaren
of fabrieken aan, of zij echte rechtstreeka
ingevoerde ruwe Peru-guauo met een stik
stof gehalte van 8—12 0/« zouden kunnen
leveren. De meesten zullen dit moeten ont
kennen, anderen zullen misschien verklaren,
dat zij een ruwe Gaano kunnen leveren,
die even goed werkt nis ons merk. Maar
dit is slecht eer. uitvlucht.
Alléén zij, die de Anglo-Coutineutale