Nummer 37.
Zo rul a ii 6 Mei L9i)6.
Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
■waarin opgenomen DE NOORDBR AB ANTSCHE POST.
Eerste Blad.
HET KIESRECHTVRAAGSTUK.
DE KUNSTRIJDER.
AN TOON TIELEN,
Dit nummer bestaat
uit DRIE Bladen
Uitgever:
INDUSTRIËELEN.
FEUILLETON.
Waar is het eindpunt der
huizenprijzen
ui.
ezpr".-ap.'wsrsscxa^^23ssr;
Waalwijkself en Lansslraalsrke Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden f0.~5.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
WAALWIJK. Telefoonnummer 38.
Advkrtkntikn 1—7 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2 maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciele zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel
Do Kamer van Koophandel en Fabrieken,
te Waalwijk houdt zich onledig met het
opmaken van het verslag over 1905.
Heeren Industriëelen worden verzocht
hunne opgaven voor het verslag zoo spoedig
mogelijk aan den Voorzitter in te zenden.
De Ramer van Koophandel en Fabrieken
voornoemd
In ons tweede artikel hebben we ge
tracht aan te toonen, dat de katholieken
in de gegeven omstandigheden het al
gemeen kiesrecht kunnen aanvaarden.
Reeds citeerde yHet Huisgezinonze
conclusie met de eindopmerking van ons
artikel.
Thans willen we onze meening nog
nader motiveeren en tegelijk even eenige
der meest voorkomende vormen van
kiesrecht onder de oogen zien en aan
geven, welke daarvan het meest in onze
lijn ligt.
Bovenaan staat het algemeen kiesrecht
voor mannen, waarbij ieder mannelijk
staatsburger met uitzondering van mis
dadigers, krankzinnigen, idioten en arm
lastigen, die een zekeren leeftijd heeft
bereikt, kiezer isdit stelsel hebben o. m.
Frankrijk, Duitschland (alleen voor den
Rijksdag) Griekenland, Belgiè, Noorwegen.
Daarnaast of liever tegenover staat
het niet algemeen of beperkt kiesrecht.
Dit hebben o. m. ons land, Italië, Dene
marken, Engeland.
In het laatste land is de beperking
van dien aard kiesgerechtigd zijn zij
alleen, die een eigen huis bewonen of
10 p. sterling huur per jaar verwonen
dat 50 van de meerderjarige manne-
CRIMINAAL-NOVELLE.
(6)
NAAR HET DUITSCH
DOOR
J. M. S.
IV.
«Emma schteef ons alles. Mijn goede man
trok zich dit alles zoo aan, dat hij ziek werd
en stierf. Thans stond ik alleen op de we
reld. Deels om de smeekbeden van mijne
dochter te vervullen, deels uit verlangen,
om haar te zien, besloot ik tot haar te gaan.
Tegen den morgen kwam ik in de stad aan,
waar mijn kind woonde. Spoedig vond ik
haar woning, maar niemand opende mij. Ik
wilde juist, van angst en vrees bijna krank
zinnig, van het huis weggaan, toen ik stem
men op de straat vernam. Men bracht eene
bewustelooze dame op een draagbaar aan
ik bekeek haar en herkende mijn kind. „De
ongelukkige wilde zich van het leven be-
rooven*, zei een schipper, die haar uit het
water had gehaald. Tk wist genoeg. Ik be
zat nog wat geld, waarvoor ik een kamertje
huurde. Onder snikken en tranen vertelde
mij mijn arm kind, dat zij, ook mij niet
meer verwachteude, wanhopig was geworden
en er een eind aan had willen maken*.
Ontzettend* riep Berta uit eu bedekte
met haar handen het gelaat.
Zenobia had zich, na;dat zij wat gegeten
en gedronken had, in een hoek der sofa
teruggetiokken en was rustig ingeslapen.
ik wees mijn ongelukkige dochter op het
misdadige van tiaar voornemen, troostte haar
lijke bevolking van het kiesrecht is uit
gesloten.
Nu kan het kiesrecht direct zijn of
indirect. Direct is het, als de kiezers
onmiddellijk de vertegenwoordigers kie
zen, zooals in ons land voor de Tweede
Kamerindirect is het, als de kiezers
niet onmiddellijk de vertegenwoordigers
kiezen, maar een kies-college, dat met
de verkiezing is belast, zooals in ons
land voor de Eerste Kamer. Verder kan
men nog spreken van een geheim kies
recht, waarbij de keuze van eiken kiezer
persoonlijk en volkstrekt geheim is, gelijk
het ten onzent is en openbaar kiesrecht,
waarbij de keuze openbaar, hetzij mon
deling als anderszins wordt uitgebracht,
een stelsel dus, dat gelegenheid geeft
tot beinvloeding van de kiezeis de on
gelukkige vorm, zooals wij dien voor
onze vigeerende kieswet kenden.
In Noorwegen heeft men voor de
volksvertegenwoordiging (de storting)
nog het indirecte stelsel.
Nu kan men natuurlijk nog verschil
lende combinatie's van de vermelde
stelsels hebben. Gewoonlijk zijn het com
binatie's, zoo heeft ons land op 't oogen-
blikhet beperkte, rechtstreeksche en
geheime kiesrecht.
En wat achten wij nu het meest ver
kieselijke Met het Deventer Weekblad
zijn wij, gelijk reeds uit het vorige artikel
bleek, voor het gelijke, algemcene, recht
streeksche en geheime kiesrecht, ver
bonden. met het instituut evenredige
vertegenwoordiging, gelijk men dat in
België kent.
Zie daar, waartoe het volgens ons, ter
finale afwikkeling van de remmende kies-
rechtquaestie, moet komen. Wij wenschen
dus niet, gelijk de Nieuwe Zeeuwsche
Courant, het algemeen huismanskiesrecht.
Met de invoering van dit stelsel toch
zouden een aantal personen, die thans
kiezer zijn, het kiesrecht verliezen en dat
kan toch in geen geval de bedoeling
zijn. Het zou beslist een stap achteruit
wezen. Het huismanskiesrecht moge dan
niet gelijkluidend zijn met huisvaders
kiesrecht, zoodat het ook niet zuiver
steunt op de anti-revolutionnaire kies-
zoo goed, ik kou en acht dagen later
werd mijn kleinkind geboren.
De gehoorte van Zenobia kostte echter de
moeder het leven. Wat ik toen geleden
heb, kan ik u niet beschrijven. Dikwijls
bad ik God, ons beiden uit het leven weg
te rukken, doch het mocht niet zoo zijn.
Mijne weinige spaarcentjes waren spoedig
op. En, hoewel met een zwaar hart, toch
wilde ik den ellendeling verzoeken, zich over
zijn kind te ontfermen, doch nergens kon
ik hem achterbalen en zoo stond ik daar
dan zonder middelen en had een beroep
moeten doen op het medelijden der menschen,
indien niet de directeur van het gezelschap,
dat nog altijd in de stad vertoefde, zich
over ons ontfermd had Ik werd aangesteld
als kasthoudster en verdiende hiermede, zoo
veel, dat wij niet van honger behoefden te
sterven. Thans begon voor ons een avon
tuurlijk zwerfleven. Zenobia werd groot er en
wat moest van haar worden Daar zij
zeer lief en aardig was, moest zij al vroeg
in pantomime medewerken en zoo werd zij
langzamerhand eene kunstrijdster.*
„Maar stuit u dat niet tegen de borsten
is u niet vreeselijk anstig," vroeg Mina,
z/als u het kind die gevaarlijke kunsten ziet
uitvoeren
Wat kan ik er aan doen
//Hebt u nooit gepoogd, het medelijden van
goede meuschen op te wekken.*
„Ik heb tot nu toe Goddank nog nooit
gebedeld,* mejuffrouw.*
„Dat is wel edel gedacht, maar daar
Hier viel Mina zich selve in de rede.
„Ik wil u nog niets beloven zei ze ver
der,* maar ik wil toch eens met miin pa
over het geval spreken hij heeft een lief
devol hart en wil misschien wel iets voor
Zenobia doen.*
„O, hoe goed is u zei de oude vrouw,
rechtidee, dat uitgaat van de staathuis-
houdkundige grondstellingde staat is
opgebouwd en bestaat uit huisgezinnen,'
toch moet in elk geval voorkomen wor
den, dat burgers, die het kiesrecht reeds
bezaten, het ontnomen werd door een
nieuwe wet, die n b- zou moeten dienen,
om het kiesrecht meer uitgebreider te
maken.
Bovendien, waar er thans nog maar
175000 arbeiderskiezers in ons land
zijn, daar springt de noodzakelijkheid
van kiesrechtuitbreiding, vooral in die
klasse der bevolking, krachtig naar voren.
Wel zijn er 350000 kiezers, wier in
komen is beneden de f650, dus geen
betalers in de vermogens-, noch be
drijfsbelasting, derhalve arbeiderskiezers,
maar hiervan moeten minstens 175000
zelfstandige landgebruikers met meer
dan 1 H. A in gebruik afgetrokken
worden. Arbeiderskiezers, gelijk men ge
woonlijk onder dit woord verstaat, zijn
er dus in ons land met zijne talrijke
arbeidersbevolking nog niet zoo heel
veel. En waar het zoo staat, kan men
geen stelsel in gaan voeren, waarbij zelfs
van dit betrekkelijk klein getal nog een
aantal zou afgaan.
Wat echter alles zegt is dit een wet,
die aan burgers één hunner gewichtig
ste staatsburgerlijke rechten ontneemt,
waartoe zij even te voren onder gelijke
maatschappelijke en economische omstan
digheden wel bevoegd geacht werden,
is niet van willekeurige strekking vrij te
pleiten en ligt beslist niet in de demo
cratische lijn, die onze huidige wetgeving
en zeer zeker onze kieswetgeving dient
te volgen. Geen huismanskiesrecht dus,
hoe goed dit ook door onzen collega
uit Zeeland moge bedoeld zijn. En waar
hij zich in zijn alleszins lezenswaardig
artikel zelfs verklaart voor vrouwenkies
recht vooral met het oog op de drank
bestrijding, daar zijn we er beslist van
overtuigd, dat, mocht de meerderheid
der onzen zich na ampele bespreking
van het kiesrecht-vraagstuk voor alge
meen kiesrecht verklaren met wellicht
de noodige correctieven, onze collega
zich gaarne onder die meerderheid zal
scharen, op voorbeeld van het Duitsche
Centrum, waarop hij trouwens zelf in
zijn artikel wijst. En juist dat Centrum
handhaaft zich gelijk het reeds boven
aangehaalde Deventer Weekblad zoo ad
rem opmerkt, alleen daardoor zoo schit
terend en volkomen als volkspartij, omdat
het steeds en overal strijdt óf voor het
behoud óf voor het verkrijgen van gelijk,
algemeen, rechtstreeksch en geheim
kiesrecht.
Welnu, waar we deze zoo machtige
Roomsche Staatkundige Partij tot voor
beeld hebben, waar wij zien, dat zij juist
door handhaving van en strijd voor het
zoo ruim mogelijke kiesrecht krachtig
wortel heeft geschoten in 't volk in 't
algemeen, daar meenen wij, dat het ook
onze zaak is te zijn voor een zoo ruim
mogelijke uitbreiding van het kiesrecht.
Zelfs Z. H. de Paus verklaarde zich
dezer dagen tegenover eene schrijfster,
die hem Zijne meening vroeg over de
vrouwenbeweging, dat hij voor het alge
meen stemrecht was- Wij bevinden ons
dus wel in bijzonder goed gezelschap
Ten slotte om dan in een volgend
artikel het al of niet noodige van cor
rectieven te bespreken nog iets over
eene verwarring, van begrippen in dezen
die dezer dagen zelfs in enkele onzer
persorganen te bespeuren was, ja we
maakten er in ons zelfs door de kracht
van gewoonte in één onzer vorige arti
kelen aan schuldig.
De bedoelde verwarring is het ver
eenzelvigen van het kies- met het stem
recht.
Het kiesrecht betreft alleen personen
men kiest zijne vertegenwoordigers in
de Tweede Kamer, Provinciale staten en
Gemeenteraad.
Het stemrecht slaat op zakenmen
stemt over de eene of andere quaestie.
Laat ons dit door een voorbeeld dui
delijk maken.
In Zwitserland bestaat voor het volk
èn het kiesrecht èn het stemrecht. De
Zwitsers kiezen hun vertegenwoordigers
in den Bondsraaddoch zij stemmen bij
referendum of volkstemming over een
wet of voorstel door den Bondsraad
terwijl ze de hand van het jonge meisje
greep en dankbaar drukte.
Het gesprek werd hier onderbroken door
de komst van Heinecke en nog een anderen
heer.
„Wat valt hier voor vroeg de koopman,
terwijl hij op het slapende kiud en de oude
vrouw wees.
De laatste stond op en haar blik viel op
den vreemde. Een oogenblik keek ze hem
uitvorschend aan, dan sliet zij een korten,
onderdrukten gil uit en viel op een stoel
neer.
De vreemdeling verbleekte en trachtte
Heinecke met zich uit de kamer te trekken,
doch daar stond plotseling de oude vrouw
op en trad op den onbekende toe, terwijl
ze niet een krijsch-stem uitriepVind ik
je dan toch eindelijk weer, schaamtelooze
bedrieger van mijn kind?
Verbaasd staarden de beide dames den
vreemdeling aanzij begrepen door de ver
telling van de oude vrouw onmiddelijk, wat
deze bedoelde.
„Wat beteekent dat vroeg Heinecke. De
vrouw lette echter niet op die vraag en
wees op Zenobia.
„Zie daar je kind," ging ze voort, „dat
in armoede en ellende haar jeugd door
brengt en zijn leven eiken dag in de waag
schaal moet stellen, om niet te verhongeren
Ik ben de moeder van Emma, welke gij
met zoete vleiwoorden wist om te praten,
om ze daarna schandelijk te verlaten
De koopman keek den vreemdeling be-
teekenisvol aan.
„Ik begrijp er niets van*, zei hij.
„De oude vergist zich zeker in den per
soon,* beweerde de andere.
„Dat is Baron von Belgern,* stelde Hei
necke den vreemdeling voor.
„Baron?* lachte honend de oude vrouw.
aangenomen. Men ziethet volk krijgt
hier de geheele eindbeslissing. De vraag
nu, waarover het ten onzent thans gaat,
is niet het stemrecht al hebben dan
de sociaal-democraten in hun bekend
wetsvoorstel het volksreferendum voor
gesteld maar wel het kiesrecht. Dit
staat dus alleen op den voorgrond 't
is trouwens al gecompliceerd genoeg
en niet het stemrecht. Wel zal dit z. g.
volksreferendum ter sprake komen, doch,
daar het voor ons land minder geschikt
en de quaestie bovendien hier zoo goed
als nieuw is, zal het geen diepgaand de
bat uitlokken. Wij zullen er dus verder
maar het zwijgen toedoen.
„Een mooie baron Een kunstrijder is
hij en hij heet Albert Ristowl*
„Die oude schijnt uit een gekkenhuis te
zijn losgebroken*, beet de baron zijn be—
schuldigster toe. „0 hebt een eigenaardig
gezelschap hier!*
„Dat is niet mijne, schuld, merkte Hei
necke op, dien men kon aanzien, dat hem
de situatie zeer onaangenaam aandeed.
Berta vertelde thans wat er gebeurd was
en vroeg, of Zenobia en de oude vrouw nog
een tijd mochten hier blijven.
De koopman trok zijne zware wenkbrauwen
donker te zaïnen.
Eer hij echter iets kon opmerken, trad
Mina tusschenbe'de met de opmerking, dat
zij de twee met zich zou nemen.
„U zult op die wijze uw huis tot een
asvl voor daklooze kunstrijders maken,
mejuffrouw, scberste de baron.
„Ik weet wat mij te doen staat, mijnheer
en heb uw critiek niet noodig,* zei Mina,
terwijl ze zich trots oprichtte en den baron
met een verachtelijken blik mat.
Met deze woorden nam zij afscheid. De
oude en Zenobia volgden haar. De groot
moeder verliet echter niet de kamer, alvorens
zij op ernstigi n toon den baron had toege
voegd „Vergeet niet, dat er een Gerech
tigheid bestaat, die ook jou bereiken zal.
De vloek dien de bruidegom van Emma je
in het gezicht geslingerd heeft, is siechts
voor de helft vervuld 1*
Hierna verliet zei de kamer, terwijl ze
Zenobia met zich mede moest trekken, zoo
nieuwsgierig stond deze den baron aan te
kijken.
Heinecke stelde nogmaals den bf.ron aan
zijne dochter voor, waarna ook zij de kamer
verlieten.
Beiden begaven zich naar het private
kantoor.
Op verzoek nemen wij gaarne onder
staand artikel over uit de „Lederindustrie".
Hetgeen daarin geschreven wordt is de
harde waarheid, en raakt onze Waalwijk-
sche industrie van zoo nabij, dat wij
niet sterk genoeg op gezette overweging
van een en ander kunnen aandringen.
Van alle zijden wijst men ons de laat
ste weken op den toestand der huiden
markt, die de positie van looierij en
schoenindustrie bepaald hoogst gevaar
lijk maakt.
Verscheidene looiers verklaarden ons
dat zij onmogelijk in deze wanverhouding
tusschen huiden- en lederprijs kunnen
inwerken, en verplicht zullen zijn stop te
zetten als er niet minstens 10 cent per
halve kilo op den bestaanden lederprijs
komt.
In het Buitenland heeft men niet zoo
veel reden tot klagen dan hier. Het le
der is daar veel duurder, waardoor de
invoer naar ons land thans zoo goed als
nihil isalleen wat voor daar door
qualiteit onbruikbaar is komt nog naar
hier afgezakt 1
Vooral licht leer, speciaal noodig voor
onze schoenfabrieken is zeer schaars, ja
zoo goed als niet voorhanden, en dreigt
de voorspelling van een onzer mede
werkers bewaarheid te worden, dat in
Een oogenblik zaten ze daar zwijgend
tegenover elkander, dan zei de koopman
„Dat zijn mooie zaken, die ik daarvan je
vernam.*
„U moet u wat duidelijker uitdrukken,
als ik je verstaan wil,* antwoordde de baron
onverschillig, terwijl hij met zijn rieten
stokje de rookwolkjes van zijn sigaret uit
eensloeg.
„Uwe nonchalante houding helpt u in
deze niets; ik ben een man die wel zooveel
menschenkeunis heeft, dat ik mij niet zoo
gemakkelijk om den tuin laat leiden.*
„Zoo, dus u schenkt aan eene oude, waan
zinnige circusvrouw meer geloof dan aan mij?*
„Ronduit gezegd, ja.*
„En met welk recht
„Ik heb u aandachtig gadegeslagen u
stond niet tegenover die vrouw als een van
alle schuld vrij.*
„Moest ik dan een heftige scène veroor
zaken Ik denk toch niet dat dat naar
uw zin, noch minder naar dien der dames
was geweest?*
„Dat mocht hier geen gewicht in de
schaal leggen. U waart het aan mijne
dochter verplicht, u op staanden voet van
dien blaam te zuiveren.*
De baron zag den koopman eeu oogenblik
scherp aan, toen sprak hij „lk geloor
zoo waar, d»t U de vrijheid neemt, mij voor
te schrijven, wat ik te doen en te laten heb.*
„Dat geschiedt in uw eigen belang, want
het kan u toch niit onverschillig zijn, of
mijne dochter uit een üefde trouwt of u
gedwongen tot man neemt.*
„Als u het dan per ré weten wil, zoo
wil ik u wel bekennen, dat mij dit vrij
wel onverschillig is.*
„Dat noem ik nog eens openhartigheid,*
zei de koopman wrevelig.
(Wordt vervolgd.)
