Rummer 49
Zondag 17 Juni 1906
29„ Jaargang:
Tweede Blad.
""uittreksel
LANDBOUW
Kalk -■
uit het verslag der Kamer van Koop
handel en Fabrieken te Waalwijk, be-
treftende den toestand van den handel,
de scheepvaart en nijverheid over het
jaar 1905.
(vervolg.)
Teekenschool.
De cursus 1905/1906 ving aan op
Maandag 2 October 1905 met 56 leer
lingen en gesloten 30 Maart 1906. lot
directeur der school werd herbenoemd
de heer J. P. van Delft, terwijl in plaats
van den overleden commissaris der
teekenschool-commissie, den heer J. F.
Bayens, benoemd werd de heer Th. L.
Suermondt de Bas Smeele.
Van het handteekenen werd gebruik
gemaakt door "26 leerlingen, terwijl 22
leerlingen onderwijs ontvingen in het
lijnteekenen en 7 in het teekenen, toe
gepast op het schoenmakersbedrijf. On
der de leerlingen waren 19 timmerlieden,
1 meubelmaker, 1 smid, 1 koperslager,
3 metselaars, 12 ververs, 4 onderwijzers
of a.s. onderwijzers, 12 schoenmakers en
3 tuiniers.
De vrees van sommigen, dat door
het verbinden van een voorbereidenden
cursus in het teekenen aan het herha-
lingsonderwijs, het aantal leerlingen aan
de teekenschool zelve zou verminderen,
werd niet bewaarheid. Beide inrichtingen
steunen elkander in plaats van bena-
deelen. In alle vakken van onderwijs
werd over het geheel met veel ijver
gewerkt. Het onderwijzend en dienst
personeel was steeds trouw op de lessen
en kweet zich met ambitie van zijne
taak. Het gedrag en de vorderingen
der leerlingen waren over het algemeen
zeer goed'. De cursus, waarvan boven
sprake, werd meermalen door de com
missie en corps en door de leden af
zonderlijk bezocht.
Het doet ons een groot genoegen, dat
dit zoo bij uitstek nuttig, ja voor onzen
tijd onmisbaar onderwijs, zich nog steeds
in bestendigen bloei en vooruitgang
mag verheugen. Jammer is het echter,
dat niet een grooter getal aankomende'
schoenmakers profiteeren van het tee
kenen toegepast op hun bedrijf. Ken
geoefend oog, een gevormde smaak en
een vaardige hand zijn ook voor hen
onontbeerlijk, om later een flinke, ge
wilde baas of meesterknecht te worden.
Lederhandel.
Veel van hetgeen wij in het hoofd
stuk der looierijen schreven, zouden wij
bij dit artikel gevoegelijk kunnen her
halen. De tegenstelling van de prijzen
der ruwe waar en die van het gefabri
ceerde leder nam in den loop des jaars
een steeds schrillere verhouding aan.
In de twee eerste maanden des jaars
was de vraag naar leder het levendigst,
doch de goede verwachtingen, die men
naar aanleiding van deze opleving koes
terde, werden niet verwezenlijkt. Daar
de markt in Maart reeds verflauwde,
moest door de meeste handelaars van
de aangekondigde prijsverhooging wor
den afgezien. Bijna den geheelen zomer
door heerschte er verder een slappe
gang van zaken. Met uitzondering van
licht leer en binnenzoolleer, die het
geheele jaar door druk gevraagd wer
den, en daardoor een vrij goeden opslag
konden bekomen, was er voor bijna
alle andere soorten niet bijzonder veel
animo. Voor een goed deel zal dit
moeten worden toegeschreven aan het
feit, dat de schoenfabrikanten voor hun
werk geen beduidende prijsverhooging
konden bekomen, zoodat velen hunner
slechts leder van middelmatige kwaliteit
of afval verwerkten.
Hoewel in de laatste maanden van
1905 eenige prijsverhooging kon worden
verkregen, staat deze stijging toch niet
in gelijke verhouding tot die der huiden-
prijzen.
Wanneer wij echter een blik slaan op
het buitenland, bijv. op Duitschland en
Frankrijk, waar de lederprijzen heel wat
duurder zijn dan bij ons, zoodat op
uitvoer van die rijken niet gerekend
behoeft te worden, dan is het vermoeden
gewettigd, dat ook het leder in ons
vaderland misschien reeds spoediger dan
men verwachtte, een flinken opslag be
komen zal.
Naar Waalwij ksch leder was ook in
1905 geregeld levendige vraag en door
de goede reputatie, die dit fabrikaat
geniet, konden onze looiers meestal iets
hoogere prijzen bekomen dan het mee-1
rendeel hunner Noordbrabantsche col
lega's. De prijzen van het zooileder,
waren naar gelang der kwaliteit als volgt
Oud systeem
Zwaar zoolleder van 20—22 K.G
f 1.60 a f 1.75.
Lichter zooileder van 15—17 K.G.
f 1.60 a f 1.70.
Alzoo ongeveer gelijk aan die van 1904.
Granen.
Over het algemeen was het jaar 1905
voor den graanhandel zeer ongunstig.
Wat ons vaderland betreft, was vooral
in de Zuidelijke Provinciën het beschot,
zoowel als de kwaliteit beneden het
middelmatige. Vreemd genoeg viel de
oogst in Friesland en Groningen der
mate mee, dat van daar aanzienlijke
partijen tegen betrekkelijk lage prijzen
konden betrokken worden. In het
groote exportland Rusland was de oogst
veel minder dan andere jaren, waardoor
de prijzen al van zelf begonnen te rijzen.
Toen dat Rijk verder nog de nadee-
lige invloeden van revolutie en staking
op velerlei gebied moest ondervinden,
en de uitvoer van granen daardoor ten
zeerste bemoeielijkt werd, begonnen de
prijzen nog aanmerkelijk te rijzen.
Duitschland. 't welk eveneens een
tekort aan granen had, kocht in het
begin des jaars enorme partijen, die
met haastigen spoed naar Rotterdam
verscheept werden, om van daar uit
hare verdere bestemming te bereiken.
Voor Maart, het tijdstip, waarop het
nieuwe tarief van verhoogde rechten in
werking trad, hadden de meeste en
grootste partijen de Duitsche grens reeds
overschreden.
Ook voederartikelen, vooral erwten
en lijnkoeken, stegen gedurende den
loop des jaars. Door het tekort aan
granen, was de handel hierin zeer le
vendig. Werd alzoo in 1905 beduidend
minder graan omgezet, zoo werd toch
de schade door hoogere prijzen grooten-
deels vergoed, en konden vele hande
laars ten slotte nog over den gang van
hun bedrijf tevreden zijn.
Hoepel- en Mattenmakerijen, Hooi
en Strooihandel, Scheepstimmer
werven enz. in de Boven-Langstraat
RAAMSDONK.
Evenals in 1904 gaf de algemeene
toestand in dit jaar reden tot tevredenheid.
De hoepelmakerijen en de rietenmatten-
inrichtingen verheugden zich in een be
stendigen bloei en vooruitgang.
In de hoepelmakerijen werden gedurende
het jaar 1905 verwerkt 450.000 bossen
hoepels in verschillende afmetingen, eene
waarde vertegenwoordigend van f80.000.
Voor den riethandel werden bewerkt
ongeveer 64000 bossen mat- en plafond
riet tot eene gezamelijke waarde van
f19200. De riettenmatten-faorieken ver
vaardigden plm. 50000 matten voor eene
waarde van f30000; voorts werden nog
aangevoerd en gedroogd 50000 bossen
biezen, waarde f 16.000.
Aan mandenmakersband werden hier
vervaardigd ongeveer 50000 bossen met
een waarde van f125000.
Voorts werden gemaakt 500.000 bossen
rijshout, 1000 bossen latten en 10.000
bosschen palen, welke gezamenlijk op
brachten de som van f 12000-
De handel in al deze producten was
een weinig vlugger dan het vorig jaar.
De hooi- en stroohandel was in 1905
niet zoo gunstig als gedurende het jaar
1904. Tengevolge der vele regens in
den zomer was de kwaliteit van het hooi
ook minder dan het vorig jaar. De prijs
van het stroo was f 20.per 1000 K. G.
die van het hooi gedurende de maanden
Januari-Juni f30.—, daarna varieerde hij
van f25.— tot f30.— In het eerste
half jaar werd nogal veel hooi naar
Duitschland verzonden, tengevolge waar
van de prijzen van f30. a f31.zich
konden handhaven. In het tweede halfjaar
kwam het gewas van 1905 aan de markt.
Aangezien Duitschland een voldoend
gewas had, kwamen van daar geen
koopers, evenmin uit Engeland, dat
anders een der grootste afnemers is. Dat
Engeland slechts enkele partijtjes 2e
soort hooi aan lage prijzen betrok, vindt
zijn oorzaak in het feit, dat dit land
zich in een groot en goed gewas van
klaverhooi mocht verheugen, en in
Frankrijk groote hoeveelheden andere
soorten hooi kocht. In het najaar echter
liepen de prijzen hooger met vluggen
handel. Dit kwam hoofdzakelijk, doordat
de weide in onze Noordelijke Provinciën
veel door de droogte in het voorjaar
geleden hadden, en dus geen hooi ditmaal
konden uitvoeren. |De prijzen van het vee, de melk en
In onze streek was weinig stroo voor boter waren bevredigend,
den handel beschikbaar, wijl het door De suikerbieten gaven een goed be
de landbouwers zelve grootendeels ge schot daar de gecontracteerde prijs van
bruikt werd. 1 10-50. hooS te noemen was> werd .dlt
Op de scheepstimmerwerven vonden gewas meer verbouwd dan het vorige
vele personen voordurend werk; de jaar.
ondernemers hadden geen reden tot De eertijds zoo bloeiende hooibouw
klagen No" altijd echter is het te be- en paardenhandel verminderen geregeld,
treuren, dat "de doorvaartruimte tusschen Het hooiland wordt van lieverleden in
de penanten der voormalige klepbrug bouwland omgezet, de paardenhandel
over de Donge voor schepen van groote verplaatst zich naar de groote centras,
afmetingen veel te nauw is. Evenals Toch is de hooibouw nog altijd van
verleden jaar drukken wij opnieuw hier beteekenis. De hooiprijzen vaneerden
de hoop uit, dat de aangewende pogingen van 26 tot 32 gld. per 1UUU K.. Lr.
om daarin verbetering te brengen, spoedig De hooipersen werkten bijna het ge
slagen mogen, opdat de nijvere onder- heele jaar door en hadden veel en groote
nemers te beter de concurrentie met orders, ook voor het buitenland. De van
hunne vakgenooten kunnen doorstaan. ouds bekende firma Joh. Vermeulen en
De Papierfabriek der «The Dutch Zonen heeft plan haar pers voor hand-
Paper Pulp company;. Ltd. aan het bedrijf aanzienlijk uit te breiden en
Keizersveer, waarvan de zetel in Engeland I machinaal in te richten,
gevestigd is, schijnt ook in 1905 met De door den heer H. de Roon sinds
bevredigend resultaat gewerkt te hebben- een paar jaren hier gevestigde hande
Het heele jaar door heerschte er in de in lijnkoeken en veevoeder mag zich in
fabriek waarop ruim honderd arbeiders bestendigen bloei en vooruitgang ver-
werkzaam zijn. een groote bedrijvigheid heugen, wat wel pleit voor de energie
en werden aanzienlijke partijen, vooral van den ondernemer,
van gesatineerd papier, zoo binnenslands Op de twee jaarmarkten komen steeds
als naar buiten afgeleverd. meer bezoekers.
In granen werd wederom door de Ook de aanvoer van vee en de hande
alhier gevestigde firma's voor aanzienlijke vermeerderen voortdurend. De bevolking
sommen omgezet. Ook de korenmole- der gemeente ging weer beduidend
naars genoten een goed debiet. vooruit.
De omzet der bierbrouwerijen en zout-\ Nijpend gebrek bestaat hier aan goede
ziederij is nog steeds è^an beteekenis en arbeiderswoningen. Vele arbeiders
hoewel haar een geweldige concurrentie zijn daardoor verplicht in Lapelle
wordt aangedaan, weten de ondernemers Raamsdonk of Dongen te huren, wat
toch flink hun bedrijf te handhaven. lastig is voor hen, en min voordeelig
De Machinefabriek had mede reden voor onze gemeente.
tot tevredenheid. ""T r*"J''~^1J
De toestand der looierijen bleef staüo-1 ivGCIcUIlC.
nair.
soluut niets tegen te zeggen. Een boer,
die zijn voordeel begrijpteen landbouwer,
die den bodem wil dwingen voort te brengen
moet kalk gebruiken, maar niet kalk alleen.
Waar veel kalk gebruikt word», won't ook
veel kali, stikstof en phosphorzuur verbruikt,
in de eerste plaats kali. En men mag
daaraan wel eens donken in het land der
ichuimaarde. Bij die. ontzaglijke massa'*
jchuimaarde, die, jaarlijks verbruikt worden,
wordt er betrekkelijk te weinig kali gebruikt.
liet noodzakelijke gevolg moet kaligebrek
zijn. Voegt men daarbij den jaar op jaar
grooter wordenden verbouw van suikerbieten,
aardappelen, mangelbieten enz. dan behoeft
iet zeker geen betoog, dat kalibemesting
een zaak van het hoogste gewicht wordt.
De schuimaarde wordt ook uitgevoerd naar
andere streken. Daar waar de suikerfabrie
ken niet te ver liggen, baalt men ook op
De ambachtsnijverheid kon aan alle Het is slechts een paar kilometers
handen geregeld werk verschaffen, terwijl I van hier verwijderd,
de winkeliers door een druk debiet met j)at z;ch het volgende geval voorgedaan
voldoening op het afgeloopen jaar mogen |leefl Gij kent de plaats en mogelijk
terugzien. Ikent gij ook den ll°er L. v. Heivoort, te
Handel en Nijverheid in d© Gemeente I Aalst in Gelderland, die ons het volgende
meldt
Sedert eenigen tijd was ik lijdende aan
Waspik.
De scheepsbouw mocht zich, evenals
in r'e voorafgaande jaren, ook gedurende
1905 in toenemenden bloei verheugen.
De hier gevestigde bedrijven breiden
zich elk jaar uit en komen, om aan alle
een ongesteldheid der nieren, waardoor ik
veel pijn leed in .den rug juist boven de
heupen. Het was een doffe, ellendige pijn
die me niet verliet en zich vooral 'soiorgens
--- bjj bet opstaan deed gevoelen. Ik had
bestellingen te kunnen voldoen, geregeld I dikwijls duizelingen en mijn maag ging er
weikkrachten te kort- Verscheidene Loor van streek. De aanhoudende pijn
aanvragen moesten worden afgezegd, ^|D(ier(ie mij dikwijls in mijn werk en ik
wijl tot 1908 alle werven volop van werk 1.^ wat ,nüest beginnen, want het
voorzien zijn. wercf Van kwaad tot erger. Ik begon toen
De in 1905 vergroote dwarshellingen pillen te gebruiken en moet u eerlijk
waren schier het geheele jaar door bezet zeggen jat ree(i3 dadelijk bij de inname
door in herstelling komende schepen, Terjjcbting kon waarnemen en na verloop
i/ir* .rK.iriprc nnerprekend de losse I zes dagen was de pijn verdwenen. Ik
140 arbeiders, ongerekend de losse
werklui verdienen een goed weekgeld.
De firma Ruytenberg, de grootste op
wil thaus nog eeD tweede doosje nemen
om zeker te zijn geheel en al van mijn
ue nrma ïvuyienucig, uc yi' om zeker te zijn geneei eu ai van mijn
dit gebied, zal haar bedrijf aanzienlijk ^e]cie fe worden genezen. Jk ben U ten
uitbreiden en van de nieuwste werktuigen 1 li® nnopltof liuur f/»»—
voorzien, waardoor het haar mogelijk
zeerste dankbaar voor Uw onschatbaar ge-
- - I neesmiddel eu ben overtuigd dat veel men-
zal zijn den bouwtijd voor een schip tot gclicn bierdoor van hun lijden verlost zul-
op de helft te verkorten. hen wordeD-
2 machinale en 2 handsmederijen, 0Bdergeteekcnde verklaar dat het bo-
behalve die, welke vast aan de werf ver- ven9taande waar is en machtig U het pu-
bonden zijn werken schier uitsluitend lc maken op elke wijze die U goed-
voor de schepen. Gedomicilieerd waren dunkt
alhier 118 schippers, meerendeels in het De zwakheid der nieren wordt aangeduid
bezit van Rijnpatenten. (joor een doffe pijn en zwakte in den rug.
Een anderen voornamen tak van in- nauwelijks loopen,de wree-
dustrie vormen de looierijen en de schoen- k ver]aat hem uiet gedurende, den
makerijen. Het aantal looierijen, die nog »s Nacbts is het hetzelfde terwijl hij
volgens oud systeem werkten en welker met' ?mart jn zijn bed woelt en tracht in
inrichting dus nog zeer primitief was, L pjapen> nimmer rustende op zijn rug, die
Unmn weer in. wel een bewijs. dat de ,„.na het. nn slaan uiinliiker dan
kromp weer in, wel een bewijs, dat de
lederfabricatie, wil zij een loonend be
drijf blijven, nieuwe banen op moet en
dient te breken met den ouden sleur.
Een gunstige uitzondering maakte hierop
de bekende firma M. G. van Son, die,
hoezeer hare producue ook reeds is toe
genomen en nog voortdurend toeneemt,
toch nog geregeld leder te kort kwam.
Deze aanmerkelijk uitgebreide looierij,
welker fabrikaat een gevestigde reputatie
geniet, is geheel naar de eischen des
tijds ingericht en daardoor in staat de
concurrentie krachtig het hoofd te bieden.
De naai- en bindriemenfabriek der firma
F. H. Haagen had mede een zeer druk
jaar, zoodat het vaak noodig was, wilde
men de bestellingen op tijd uitgevoerd
krijgen, nachtwerk te laten verrichten.
Ook deze inrichting werd vergroot.
De schachtenfabriek der firma Stravers
werkte op den ouden voet. Met chroom
looierij zal aldaar worden aangevangen.
De schoenmakerijen, alle voor hand
werk gaan niet vooruit. Haar drukken
vooral de lage prijzen van het schoeisel,
die tot de prijzen van het leder en four
nituren in scheeve verhouding staan.
's morgens bij het op slaan pijnlijker dan
ooit schijut.
Verzeker U dat men U de echte Foster a
Rugpijn Nieren Pillen geeft, dezelfde die
die de Heer v. Heivoort gehad heeft. Wij waar
schuwen tegen namaak en maken koopers er
op attent, dat op iedere doos de handteekening
van James Foster voorkomt. Zij zijn te Waal
wijk verkrijgbaar bij de firma \Ved.Orie-Du-
moulin, Markt. Toezending geschiedt franco
na ontvangst van postwissel a f 1,75 voor één
0f f io.voor zes doozen.
In het land der Schuimaarde.
Het is verbazingwekkend, hoeveel schuim
aarde er in de suikerfabriekstreken en ook
elders in ons land, gebruikt wordt, in de
onmiddellijke nabijheid der fabrieken na
tuurlijk bet meest. Alle schuimaarde, die
uit de fabriek komt moet weg en ze gaat
weg. Er is liefhebberij genoeg voor. De
tijd, dat Staring vreesde voor kalkgebrek
in den Nederlandschen bodem, is lang voorbij,
in den vorm van schuimaarde, ka'k
zandgrond de schuimaarde der suikerfabrie
ken. Goed, best, ook op zandgrond moet
nu en dan kalk komen. Maal op zandgrond
imet tegen éénmaal kalk minstens vier
maal kali gegeven worden. De landbouwer,
die op zand en zavelgrond kalkt, moet
zijn kalibemesting verdubbelen, verdrievou
digen al naar hij meer kalk gebruikt. Het
is toch eeti verkeerd idéé, dat kalk als
voedingsstof gegeven wordt. Het is een mest
stof, die in cïe eerste plaats dient om de
in den bodera aanwezige kali, stikstof en
phosphor zuur gereed te maken en te doen
opnemen. Vroeger zei men: //kalk maakt
rijke ouders en arme kinderen*. Tegen
woordig is dat niet meer waar, mits men
naast kalk ook kunstmest geeft, in de eerste
plaats kali.
De Melkerij ,Vinkenhoef".
Dankbaar voor het goede eu mooie, dat
wij mochten zien, maar toch in meer dan
een opzicht onvoldaan en teleurgesteld, ver
lieten we het tentoonstellingsterrein te Amers
foort en begaven ons, uitgelokt door bet
fraaie weer, naar de boerderij of melkerij
„Viukenhoef/ de nog uiet geheel voltooide
modelboerderij van den Heer J. K. Knotten
belt, op ruim een half uur van de stad
gelegen aan den straatweg naar Nijkerk. De
Heer K. ontving ons welwillend en liet ons
allereerst zijn koestal zien. Welk een aange-
namen indruk ontvingen we 't Was dui
delijk, dat de eigenaar, die geheel naar ei
gen inzichten en (lie van zijn architect het
bouwplan had ontworpen, aan de verzorging
van zijn vee hooge eischen stelt en niet vau
ineeniug is, dat een goede voedering het
een en 't al kan zijn. Ruim, luchtig, licht
en bovenal zindelijk is de stal, die,
plaats biedende aan 38 koeien, afmetingen
heelt van 30, 11 en 3,5 Meter. De dieren
staan op een verhoogd gedeelte, ingericht
voor kleiner en grooter vee, in twee rijen
achter hen zijn gangen van l1/» M., terwijl
tusschen elk paar een ruimte is van 1,35
M. Elk beest is van een lederen halsband
voorzien met twee ringen, die met knipvee-
ren aan de kettingen zijn bevestigdhet
dier beweegt zich gemakkelijk cn kan in
tijd van nood spoedig worden losgemaakt.
Een voldoend aantal ramen geeft vrijen
toegang aan het licht, dat helder en vroolijk
den stal beschijnt en er zeker niet weinig
toe bijdraagt, dat de koeieu hier gedurende
een groot deel van het jaar en van hun
leven een aangename en tevens gezonde
verblijfplaats hebben.
De ramen slaan achterover en zijn van
tochtschermen voorzien. Tegen de tocht
beveiligd, genieten de dieren niettemin volop
frissche, zuivere lucht, daar de ventilatie
uitstekend geregeld is door roosters aan den
onderkant buiten en aan den bovenkant
binnen aan de spouw awxxtn, zoodat de lucht
toevoer door de muren geschiedt, en groote
ventilatiekokers op het platte dak, welke de
gebruikte lucht afvoeren.
De asphalten vloer, de met asbest en
tegeltjes belegde muren en het gestucadoorde
plafond bevorderen de netheid eu zindelijk
heid.
De vaste meststoffen worden geregeld
uitgebracht, de vloeibare loopen in twee
grooie gemetselde bakken.
Door een kraan open te zetten, wordt
door verschillende buizen op hetzelfde oogen-
blik, dus aan alle dieren tegelijk, in den
voederbak water aangevoerd uit een bak van
10 Ms inhoud. In dezen bak wordt water
opgevoerd door stoom, wnke tevens dienstbaar
kan worden gemaakt aan de reiniging van
flesschen, ter verzending der melk gebruikt,
het vaatwerk, en gebezigd wordt als
eu
turen in scheeve verhouding staan. |»ls mergel, kalk als kalk, v^ar ge runct
Het landbouwbedrijf was vrij gunstig, men tegenwoordig geen kalk! En er is ab
beweegkracht bij de voederbereiding.
Zoowel voor de machine, a.-
sing der werktuigen voor voe
is een
afzonderlijke kamei ingeric.iit. Voort
is er nog een vertrek, waar het wkv
zich kleedt en reinigt; een kelder tn
melkkamer, uit welke laatste de inelk ge
leid wordt naai het melkhuis, waarin zij tel-
