Nummer 55
Zondag 8 Juli 1906.
29e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
•waarin opgenomen DE NOORDBRABANTSCHE POST.
Tweede Blad.
AN TO ON TIELEN,
LANDBOUW
Reclame.
ÏÏIÜt'rn 1 A 'iSTD.
Engeland.
Duitschland.
China.
Ruslaud.
BINNENLAND.
E3EHEsaEsae?OT^HKBaaHoaaB3asH«55a
SS35&KS9K£SB
ITGEV K li
WAALWIJK. Telefoonnummer 38.
De dankbaarheid van een inwo
ner van Den Bosch.
en Langs!nilsrhr Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden f0.~5.
Franco per post door het geheele rijk f0.9Ü.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden
Uitgever.
den
Advkrtkntikn 17 regels f 0.6U daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Adverteutiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciple zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
De geschiedenis van den uurdttppel.
Hebt ge al nieuwe aardappelen gegeten
is de vraag, die vooral huismoeders elkan
der in deze dagen doen, en al moge deze
of gene, die nog #goeie ouwen* heeft, met
de nieuwe vrucht minder ingenomen zijn,
als de Juli maand daar is, eet ieder nieuwe
aardappelen.
Pat >s niet altijd zoo geweesteerst ruim
300 jtar geleden is de aardappel voor bet
eerst in Europa ingevoerd, en als algemeen
voedingsmiddel is hij nog shebts een eeuw
ruim ir. gebruik.
Langen tijd is het ervoor gehouden, dat
een slavenhandelaar, Hawkins, in 1505, en
na hein de Engelsche zeereizigers Franciscus
Drake in 1588 den aardappel uit Amerika
naar Engeland hebben overgebracht en alzoo
io ons werelddeel ingevoerd. Doch deze
meening is onwaar. De aardappel groeit in
sommige streken van Amerika, vooral in
Chili in het wild, maar hij werd, toen Co
lumbus dit werelddeel ontdekte, over een
groot deel van Zuid-Amerik* reeds ia het
groot verbouwd, zoodat de Spanjaarden na
bun landing, zich terstond van de waarde
van dit gewas konden overtuigen. Het zijn
dan ook zonder twijfel de Spanjaarden ge
weest, die de aardappelplant het eerst n^ar
Europa en wel naar hun eigen vaderland
hebben overgebracht. De Engelschen heb
ben hen daaiin gevolgd. De rardappelen
werden echter reeds (1588) iu Italië, waar
ze door Spaansche monniken overgebracht
waren, overvloedig gekweekt omstreeks den
tijd (1586), dat Walter Raleigh met een
zekere hoeveelheid knollen uit Noord-Caro»
lina naar Ierland terugkeerde, om daar de
eerste proeven van de aardappelenk week te
nemen. Volgens een zeker bericht is dan
ook de. aardappelplant reeds voor 1550 in
Spanje ingevoerd. Ook de naam duidt dit
aan. in Chili werd de aardappel papas ge
noemd de Spanjaarden veranderden dit in
batatas, en daarvan werd weder het En
gelsch potatoes afgeleid. De Italianen ga
ven hem den naam van tartujli (aardtruftel),
waarvan het Duitvche kartoffel gevormd is.
Uit Italië werd de aardappel over geheel
Duitschland verbreid uit Engeland en Ier
land werd hij naar Frankrijk overgebracht.
In liet laatste land verscheen hij in 1616
als een groote zeldzaamheid op 's konings
tafel. In de tuinboeken van dien tijd wordt
over de aardappelen als voedsel met min
achting gesproken. Maar nadat in het be
gin der 18e eeuw een nader onderzoek de
schaal bijna geheel ten hunnen voordcele
had doen overslaan, begon men langzamer -
hand in ons land, Duit&ctiland en Enge
land, ze op open velden te verbouwen.
Het gevolg was dat zij weldra als een
handelsartikel op ouze markten werden aan
gevoerd.
Wanneer iti ons land de aardappelteelt
iu het groot is begonnen, kan men moeilijk
zeggenalleen van de provincie Friesland
weten wij dit met juistheid. De hter Vie-
gelin van Claerbergen, grietman van Has-
kerland, heeft den aardappel in 1736 of
'37 in Friesland gebracht en op zijn land
goed te Joure gepoot. Hij schonk er van
aan den grietman van het Bildt, Van Haren.
Dezeu ieelde het nieuwe gewas te Sint-Au-
na-Parochie en schonk van de vrucht aan
den kruid- en vruchtkundige Knoop, hortu-
lanus in den lusttuin van prinses Maria
Louise, weduwe van Jan Willem Friso.
Knoop bevorderde de aanplanting met veel
ijver en bezorgde het eerst op tafel der
vorstin een schotel aardappelen den 13eu
December 174-2, op een dag, dat prins
Willem IV en zijn echtgenoote bij haar het
middagmaal gebruikten.
Maar het was er nog ver van verwijderd,
dat de afkeer tegen dit voedigsmiddel over
wonnen was. Immers, in het jaar 1750
joeg de vrouw van den Haarlemsche bur
gemeester Guldenwagen haar keukenmeid
de deur uit, omdat deze buiten haar weten
aardappels (varkensvoer, zooals zij het noemde)
in haar huis had gebracht. Bij velen begon
echter het vooroordeel te wijken, en de teelt
nam meer en meer toe. In 1761 werd iu
Friesland voor het eerst een stuk land inet
aardappelen bepoot tusschen de dorpen Tjuin-
marum en Firdgum //De menscheii//, zegt
de geschiedschrijver, sloegen de handen samen
bij het zien van een geheel stuk aardappel
land.* Tien jaar later voer schipper Johnn
Piete-s van Franeker met een schip, geheel
met aardappelen bevracht, naar Amsterdam,
waar in 1773 de eersie keur voor de aard-
appelmarkt werd uitgevaardigd.
Daar m lakte het iu 1790 nogal gerucht,
dat er in de Vijzelstraat een winkel werd
geopend, waar niets dan aardappelen werd
verkocht.
In Frankrijk blepf men zich lang tegen
het gebruik van aardappelen verzetten. Het
was daar vooral de apoih°ker Parmenten die
het vooroordeel tegen deze vrucht bestreed
lil 1786 krerg hij den inval, om een akker,
hem door koning Lodewijk XVI voor de
aardappeleubouw afgestaan, door soldaten te
Eten bewaken, om zoodoende den lust op
te wekken, ze te stelen. Deze list slaagde
volkomen Het was ook op zijn raad, dat
deze koning eens voor zijn hofstoet verscheen
met een ruiker van aardappelbkemcn in de
hand, terwijl koningin Marie Antoinette ze
iu haar kapsel gevlochten had. Meer was
er niet noodig, om deze plant in eerc te
brengen, en weldra beijverden zich al de
hovelingen hieraan tt bouwen.
Verbazend nam in de 19e eeuw de aard
appelteelt toede prijzen er vau bleven
steeds nagenoeg op dezelfde hoogte, f 1.50
A f 1.65 gemiddeld per II.L., met enkele uit
zonderingen, zooals in 1816 en '17, toen
de geheele oogst mislukte.
Gelukkiger tijden volgden, en in 184-2
tot '44 gaf de aardappeloogst in ons land
een opbrengst van ruim 13 miilioen II. L
Algemeen werd de verwachting gedeeld, dat
men door die teelt voortaan gevrijwaard was
tegen schaarschte van levensmiddelen en tegen
hongersnood. Die verwachting bleek echter
ijdel, toen iu 1845 eensklaps ,de aardap
polzi»kte* uitbrak. Zij verspreidde zich hee
wel bijna over geheel Europa De prijzen
der aardappelen stegen ontzettend. Terwij
h.v. de hoogste prijs op de weekmarkt te
Leideu iu 1844: f 1.60 per H. L. klom
die in 1845 tot f 6 en daalde in de eerst
volgende jaren eerst langzaam. De ramp
werd verzwaard door den mislukten oogst
van granen iu 1846 en door ziekten, die
op het gebrek volgden. Maar nog veel
erger was het in Siberië, Vlaanderen en
inzonderheid iu Ierland In liet laatste land
teisterde de hongersnood hevig de verarmde
bevolking wie kon, ontvluchtte het vaiier
land en zocht een heenkomen in Amerik;
Van 1846 tot '51 verminderde het zielental
van dat land met 25°/0 of 2 milliocn. Ge
lukkig heelt de aardappelziekte zich na 1845
niet meer zoo hevig en algemeen voorgedaan
als in dat jaar, terwijl de teelt zich ook
nog zeer belangrijk heeft uitgebreid. De
aardappel wordt tot verschillende doeleinden
gebruikt tot vertaardiging van meel, stroop
bier, brandewijn, tot veevoeder, enz. het
hoofddoel zijner aankweeking is echter voe
ding van de tnensch. Jammer is het, dat
zijn voedingswaarde gering is9.36 Ko
aaidappelen heeft dezelfde voedingswaard
als 2.25 Ko. rijst, 0.98 Ko. rogge, 0.93
Ko. tatwp, 0 69 Ko. erwten, enz. „Eenw/7
sluitende voeding met aardappelen*, zegt een
onzer geleerden, moet hoogelijk afgekeurd
worden Aardappelen op zich zelf kunnen
het leven niet naar eisch onderhouJen en
bezitten een minimum van voedingswaarde
Maar aangevuld met of gebruikt bij zulke
spijzen, die door haar rijkdom aau zeker
voedingsstoffen datgene aanvullen, waarin
de aardappelen niet voorzien kunnen, liebbe
zij en zullen zij nog lang hebben een voor
de voeding van deu mensch en vooral van
de mindere klasse iu vei gelijkheid zeer hooge
beteekenis.* C. B.
Bijenteelt.
De hijenteelt breidt zich steeds meer uit,
liet aantal ij inkers neemt gestadig toe. Dit
geschiedt om liet directe lioniggewin, het
ndirecte nut: de bvstui ving der ooft hoornen
en de bloesems onzer gewassen. Maar ook
om de poëzie van het ijmkerkïbf diijf, waar
in ook vele dames en heeren er zich tot
voelen aangetrokken. Wie begint, wend">
zich echter tot een -ertrouwd en kundig
persoon, die ons een geschiktp bijenwoning
voor lossen bouw want hierin ligt het grootste
voordeel en genoegen aan de hand kan doen
en ons tevens wil voorlichten.
Op grond onzer ervaring bevelen wij
diartoe het adrts aan van den heer Kelting
te Santpoort, die aan 't hoofd staat van den
■leisten Ned rl. Handels-Bijenstand. Men
vrage hem om inlichtingen,'t zij schriftelijk
door de aanvrage van zijn geïllustreerde
brochure, of nog heter door zijn bijenstand
te bezoeken. Voor een welwillende ontvangst
taan wij borg, en heeft men den heci Kel-
ting bezig gezien te midden van zijn volkje
dan is men zelf ook bezield geworden met
lust tot het edele en zoo nuttige ij inkers-
bedrijf. Een beknopte handleiding ontvangt
men gratis.
Uit dankbaarheid voor de verkregen wel
daden en met den wensch dal velen nut
mogen trekken van zijne ondervinding,
machtigt ons een inwoner van Den Bosch
zijne verklaring te publiceeren,
De Hee.r J. van de Broek, wonende Bre.ede
Haven 171 te 's Bosch, meldt ons: Gedu
rende geruimen tijd heb ik geleden aan he-
vige pijnen iu den rug en iu de zijden. Ik
had altijd een vermoeid, afgemat gevoel, dat
ine slechts met moeite in staat stelde mijn
werk naar behooren te verrichten. 11c had
veel last van plotselinge huiveringen en
zoo langzamerhand had ik mijn eetlust ge
heel verloren. Ik was reeds verscheidene
inalen hiervoor onder behandeling geweest,
doch mijn toestand bleef hetzelfde. Men
zeide mij dat ik aan de longen leed en ik
maakte mij zeer ongerust, want alle medi
cijnen brachten mij geen stap verder. Ge
lukkig kwam ik in kennis met Fosters Rugpijn
Nieren Pillen. Ik nam ze in en mocht
reeds na een paar dagen een aanmerkelijke
verlichting bespeuren, en na verloop van
tien dagen kon ik niet meer het minste van
mijn ellendige ziekte waarnemen, dauk Uw
uitstekende pillen ben ik geheel genezen.
Ik voel me gedrongen U mijn hartelijken
dank le betuigen, want ik had zulk een
spoedige genezing niet verwacht en twijfelde
er hard aan of ik nog wel ooit genezen
zou.
Ik ondergeteekende verklaar dat het bo
venstaande waar is en machtig U het pu
bliek te maken op elke wijze die U goed
dunkt.
Een welbekend gemesheer verklaarde dat
de ziekie der nieren de ergste is aller ziek
ten met uitzondering van tuberculose. De
reden hiervan is dat men meestal geen no
titie neemt van verschijnselen der nierziek
te of dat deze verschij"selen verward wor
den met andere ziekten terwijl de nierziek
te zich meer en meer uitbreidt en zich on
opgemerkt complicaties voordoen, totdat zij
zich diep in het gestel geworteld heeft. Let
de eerste verschijnselen van de pijn in de
zij, ueem Uw maatregelen nog heden, want
morgen is liet misschien te laat.
Verzeker U dat men U de echte Foster's
Rugpijn Nieren Pillen geeft, dezelfde die de
heer v. d. Broek gehad heeft. Wij waarschu
wen tegen namaak en maken koopers er op
attent, dat op iedere doos de handteekeuing
James Foster voorkomt. Zij zijn te Waal
wijk verkrijgbaar bij de firma Wed. Orie-
Dumouliu, Markt. Toezending geschiedt
franco na ontvangst van postwissel a f 1,75
voor één of flü.voor zes doozen.
Agricultur Phospliut „Ceres".
Naar wij vernemen, hebben de ioporteurs
van dit artikel, Firma Gebr. Fleuwer, Olden-
z.»al aan de proefueuirrs enquête-brieven
gezonden om daardoor een overzicht te krij
gen van de werking op de verschillende
gronden in ons geheele land. De w jze',
waarop dit artikel behandeld wordt, wekt
alle vertrouwen en 't ware wenschelijk dat
alle landbouwers hiermede kennis maakten,
daar de garantie van pliosphorzuur en fijn-
meel en daarbij de concurreerende prijs in
elk opzicht kan we.lijveren met het slak-
kenmeel. Reeds hebben veel groote bande
laars dit artikel ter hand genomen.
Minister Grey had het gisteren nog
over de hoogeie politiek. Het verbond mei
Japan geeft Engeland en Japan een gevoel
van zekerheid, zonder dat andere mogend
heden er bezorgd voor behoeven te zijn, zei
hij. Hij hoop e, dat het verbood lang duren
zou en in s'erkte toenemen. Hij raadde het
huis af veel over de Russische aangelegen
heden te spreken. En als het gebeurt moet
men den toestand in het oog houden de
czaar, de ministers en de doema zijn niet
verantwoordelijk voor de moorden. Op grond
van outvar.gen inlichtingen verzekert hij, dat
de regeering de hand niet gehad heeft in de
gruwelen te Bielostok, noch ze oogluikend
heeft toegelaten. Aanmerkingen van buitenaf
zullen alleen de reactionnaire of de revolu-
tionnaire partij versterken, niet de hervor
mingsgezinde. Verleden jiar ging de BritSchc
vloot naar de Oostzee zonder Russische
havens te bezoeken het zou ongepast zijn,
in ien nu weer geeu Russische havens werden
aangedaan.
Als 't kindje binnenkomt worden de
keizer en koning Edward zoowaar goede
vrienden De Engelsche koning moet een
der eersten zijn geweest, die een telegram
van gelukwensch gezonden heeft bij de ge-
geboorte van 's keizers kleinzoon. En volgens
de Morgenpost zal de koning zelfs peet
worden van deu jongsten prins, die 12 Juli
„Wilhelm" zal worden gedoopt. De koning
zou voor de doopplechtigheid natuurlijk over
komen, 't Is te mooi, om het zoo maar in
eens te ge'oo»en De Times heeft een sym
pathiek artikel, waarin het heetDe familie
banden, welke de koningshuizen van Pruisen
en Groot Brititanniö verbiuden, zijn zoo
nauw, dat het Engelsche volk hartelijk in de
gelukwenschen van het Duitsche voor keizer
Wilhelm dee'.en kan.
De jonge prins is de zoon van kroonprins
Friedrich Willem, die een jaar geleden, 6
Juni 1905, in het huwelijk is getreden met
de hertog n Cecilie van MecklenLurg.
Met kanongebulder is de geboorte van
den jongen prins aan den volke bekend ge
maakt. Honderd en een schoten verkondigden
aan Postdammers e:i Berlijners het blijde be
richt, d t het huis Hohenzolleru een nieuwen
stamhouder kreeg die eeumaal weer de
keizerskroon dragen zal.
Het is te begrijpen, dat de mare, dat den
Duitschen kroonprins een zoon is geboren in
het rijk groote vreugde heeft gewekt, waar
aan de bladen dan ook klinkelde artikelen
uiting geven.
In het Pruisische Heerenhuis deelde prins
Knyphausen aan de jubelende senatoren de
blijde tijding mede, welke door een drie
voudig Hoch op Keizer, kroonprins en den
jonggeborene werd beantwoord. Aan den
voO'zitter werd opgedragen deu Keizer en den
kroonprins namens de Kamer geluk te
wenschen.
In een buitengewoon nummer van de
Reichs Anzeiger maakte de minister van het
koninklijk huis gisteren bekendf dat de Kroon
prinses bevallen is van een zoon, er bijvoe
gende dat de toestand van de Kroonprinses
en van deu jongen prins niets te wenschen
overlaai.
deelte der misiladen mede die door 't sol-
datenbent in de Russische Oostzeeprovinciün
zijn bedreven.
Meer dan 3000 Letten en Esthioniers zijn
zouder vorm van proces opgehangen of ge—
fusileerd. Duizenden personen zijn mei geesels
geslagen of door de zwepen der kozakken
en dragonders verminkt. Geheele gemeenten
hebben d-*n knoet moeten voelen, jongelingen
en jonge meisjes eti zelfs de grijsaards von
den geen genade bij de beulen. De vrouwen
werden op vreeselijke manier gegeeseld.
Eerst werden ze mishandeld door de hoo—
geren, daarna door de kozakken.
Tientallen onderwijzers werden in tegen
woordigheid van al hunne leerlingen gefu
silleerd of opgehangen.
Honderden huizen zijn overgeleverd geweest
aan plunderij en brandstichting.
De ongelukkige bewoners dezer provinciën
stellen hun laatste hoop in de groote naties
van Europa.
De Doemacommissie, die te Bielostok
naar de Jodenmoorden onderzoek deed,
beweert, dat dc schanddaad naar een vast
plan is uitgevoerd en de dag vooruit precies
was vastgesteld. De gouverneur van Grodno
wist óf van de zaak af eo liet ze haar gaug
gaan, óf stond er machteloos tegenover.
Maandag—avond hebben de terroristen
een gendarm en eeu kapitein der infanterie
gedood, die door eenige revolutionairen
beschuldigd werd, het executie-peloton vau
het citadel te Warschau le hebben gecom
mandeerd.
De moordenaars on'kwamen. De gen
darmes verwondden zes onschuldige perse—
uen, door met hunne sabels op de menigte
in te slaan.
Na een particuliere twist hebben de
dragonders in een dorp bij Kocrsk hunne
sabels getrokken tegen de boeren. Twee
honderd boeren werden gewond.
De kozakken hebben geweigerd te
vuren op de stakers te Bakoe.
De regeeriog zal zich dus nu op de tot—
nu—toe trouw gebleven kozakkeu ook niet
meer kunnen verlaten
Gisteren Dinsdagnamiddag zijn te Var-
schau weer twee sergeanten van politie
doodgestoken.
In Toe'a hebben bloedige botsingen
plaats gehad tusschen bereden politie en de
menigte, die in de parken wandelde.
Onder de slachtoffers bevinden zich vrou
wen en kinderen.
De correspondent van de Daily Mail in
Korea sciut naar aanleiding van inlichtingen,
zoo hij zegt uit betrouwbare bron, dat Japan's
handelspolitiek zooder twijfel al meer en
meer tegen de vreemden gericht wordt. On
danks alle toezeggingen, blijft Dalni gesloteu
voor den buitenlaudscheu handel, en dat
maakt het voor de Japansche fabrikanten
mogelyk, hun waren bij massa's in Mant—
chourije in te voeren, daarbij nog gesteund
door hulp van de regeeriog in allerlei vormen.
En de Temps bevat een langen brief uit
Liaojatig. die geheel bedoeld schijnt als
waarschuwing, dat de Japanners Mant chourije
als eeu kolonie behandelen. Steeds heeft
Jaj an gezegd, dat het dit land alleen wilde
bevrijden uit de handen der Russen en aan
China teruggeven, ten einde het voor den
handel van alle volken te openen.
Doch de Mandsjoes zijn eenvoudig van
meesters verwisseld en door dien ruil niet
vooruitgegaan, daar de Japansche veroveraa-s
hen veel harder behandelen dan de Russe
Mandsjoerije wordt door de Japanners be
volkt maandelijks worden duizenden daar
ontscheept en wanneer de legers van deu
Mikado zullen zijn weg getrokken, zal men
er, zegt de schrijver eeu ontzaglijke kolonie
van zijn onderdanen vinden.
Het gele gevaar blijft en blijft een gevaar,
niet alleen voor de S'oftelijke, maar ook voor
de gees'elijke welvaart der wereU.
Het internationale socialisten-bureau heeft
een b.iocp gedaan op de beschaafde wereld,
om, zooals zij in Macedonië tusschenbeide
komt, ook iu Rusland de talrijke moorden te
doen ei' digen. Het bureau, deelt een ge-
Besluiten en Benoemingen.
Bij Kon. besluit is Johanna Petronella
Fransisca van Hal, overste van het Fran-
ciscanessenklooster te Vught, benoemd
tot ridder in de orde van OranjeNassau.
Lo Fèvre dc Montigny en De Geer.
De strafzaak tegen Le Fèvre de Mon
tigny en De Geer is naar de openbare
