Nummer 52.
Zaterdag 29 Juni 1907.
30e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Blad.
UIT HOOGS UhlilA
AN TOON TIELEN,
Dit nummer bestaat
uit TWEE Bladen
Bouw vereenigingen.
Uitgever:
FEUILLETON.
LANDBOUW.
rn Lingsfrutsckt Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 8 maanden f0."5.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukkeugelden enz., franco te zenden aan
Uitgever.
den
W A A L W IJ K Telefoonnummer 38.
Advertentiën 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciple zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
woning* voor den werkman in praktijk
brengen, dan zal men daarvoor van de
Woningwet geen gebruik kunnen maken.
Van sommige zijden is hiervan tegen
de wet een grief gemaaktdat zij nl., op
het voetspoor der Engelsche, alleen zou
gelet hebben op de steden en de be
hoeften van het platteland zou verwaar
loosd hebben.
Het is bekend, dat. de Belgische Wo
ningwet van 1889, die juist het bouwen
van een eigen huis bevordert door het
verschaffen van goedkoop crediet onder
waarborg van levensverzekering en hy
potheek vooral op het platteland tot goe
de resultaten heeft geleid. Op het con
gres te Luik in 1905 werd medegedeeld,
dat toen reeds 56000 eigen huizen met
den steun dezer wet waren gesticht,
voornamelijk in de hand gewerkt door
de goedkoope spoorwegabonnementen
voor werklieden. 10 pet. der Belgische
werklieden gaan dagelijks per trein naar
hunne werkplaats.
Nu is het zeker, dat de bezwaren, aan
het hebben van eigen woningen voor
de werklieden verbonden, zich op het
platteland veel minder doen gevoelen
een tiental jaren geleden werd dit be- I dan in de steden. Vooreerst door de
toogd in eene artikelenreeks in de Tijd I veel geringer grondwaarde, waardoor el-
en verleden jaar o.a. weer opnieuw in ke woning een geheel huis kan bevatten,
het licht gesteld door Mr. Aal b er se Vervolgens ook, wijl het geslacht der
III (Slot.)
Een vrijwel afgestreden vraag mag het
heeten of het niet beter is, den werkman
een huis in eigendom te bezorgen, dan
huizen te bouwen, die eigendom der
bouwvereeniging blijven en den werkman
alleen verhuurd worden. De ervaringen,
hier en daar opgedaan met die eigen
huizen* welke na eene generatie mees
tal verkocht en in de handen van huis
jesmelkers gevallen bleken te zijn, slecht
onderhouden en overbevolkt hebben
in deze het pleit vrijwel beslist ten fa
veure van den collectieven eigendom.
Ook het verschil in behoefte aan ruim
te voor eenzelfde gezin,' naar gelang het
zich uitbreidt of inkrimpt is steeds een
bezwaar tegen het »eigen huis*. Reeds
be-
in het Kath. Sociaal Weekblad, waarbij
erop gewezen werd, hoe ook in de lan
delijke mijndistricten de mijnwerkers,
door ervaring wijs geworden, zich begin
nen te kanten tegen het op meerdere
plaatsen tot nu toe gevolgde systeem
van het hebben eener eigen woning,
waardoor zij, aan eene bepaalde plaats
gebonden, zwakker staan bij uitbreken-
den socialen strijd bij werkstaking of
uitsluiting. Een bezwaar dat natuurlijk
nog in hoogere mate geldt tegen het
bouwen van arbeiderswoningen door de
industrieelen voor hun personeel.
Ook onze wet heeft blijkbaar alleen
collectieven eigendom der te bouwen
woningen op het oog gehad. Immers art.
11 van boven vermeld K. B. eischt dat
in de statuten der >toegelaten* bouw
verenigingen niets voorkome, waaraan
aandeelhouders, leden of derden het
recht zouden ontleenen om eigendom
men der vereeniging in bezit te krijgen.
Wil men dus het stelsel der eigen
ïhuisjesmelkers* op het platteland niet
welig pleegt te tieren en dus bij boe
delscheiding en verkoop niet zoo licht
te vreezen is, dat het huisje in hunne
handen zal vallen.
Bestaat er nu inderdaad op het platte
land behoefte aan eigen woningen, dan
kan eene proef genomen worden. Men
denke aan de talrijke boerenleenbanken
en landbouwbonden. Zij kunnen hier
voor wel geen voorschot genieten vol
gens de Woningwet; maar genoemde,
krachtig ontwikkelde lichamen, kunnen
wellicht aan zulke bouwondernemingen
even goedkoop, misschien zelfs nog op
voordeeliger condities, crediet verschaf
fen als de Staat het doet voor de bouw
verenigingen volgens de Woningwet.
Zeker kunnen ze het hun toevertrouw
de geld niet beter beleggen.
Op onderscheidene wijzen zal men al
dus het goede doei, verbetering der volks
huisvesting, kunnen bereiken het meest
voor de hand liggende en eenvoudigste
middel daartoe is zeker het oprichten
van bouwverenigingen volgens de Wo
ningwet. Wil men dezen weg bewan
delen, dan b«edt terstond het Rijk zijn
geld, de gemeente allicht haren grond,
alles op de eenige voorwaarde dat men
zich, overeenkomstig de gestelde bepa
lingen, vereenige.
Men aarzele dan ook niet langer, maar
beginne.
Mr. Van Houten heeft eens terecht
de opmerking gemaakt, dat ook door de
beste wetten ten slotte slechts zij ge
holpen worden, die zich zeiven weten
te helpen. Zoo ergens dan geldt dit
van de Woningwet. De wet biedt over-
vloedigen steun, maar zij veronderstelt,
en zeer terecht, het initiatief van be
langhebbendenen belangstellenden. Waar
dezen niet gevonden worden, daar make
men den wetgever geen verwijt van het
scheppen eener onvoldoende regeling.
Dat verbetering der volkshuisvesting
nog wel degelijk noodig is, blijkt meer
dan overvloedig uit de gegevens van het
woningonderzoek, die hier endaar worden
gepubliceerd (vooral uit de hoogst be
langrijkste rapporten der gezondheidscom
missie van ons ressort) en uit de cijfers
der volkstelling van 1899, uitgewerkt
o. ain de Cijfers en graphische voor
stellingen*, in het licht gegeven door de
sociaal-technische vereeniging van demo
cratische ingeneurs en architecten blijkens
welke in geheel Nederland V* der bevol
king woont in slechts één vertrek, ter
wijl 59 procent der bevolking zich nog
niet mag verheugen in het bezit eener
woning van drie vertrekken b.r. (woon
kamer, keuken en slaapvertrek, of zolder).
Het is dus rueer dan tijd dat alwie
daartoe gelegenheid heeft en dat zijn
er ongetwijfeld velen gebruik maken
van de gunstige voorwaarden die de Wo
ningwet biedt om door te stichten bouw-
vereenigingen den werkman eene goede
en gezonde woning te verschaffen.
Men zal daarmede een der beste sociale
werken verrichten, die mogelijk zijn men
bedenke welk een grooten invloed op ons
denken en gevoelen onvermijdelijk de wij
ze van huisvesting hebben moet, den
invloed van het millieu, dien niemand
kan ontgaan. Men zal daardoor tegelij
kertijd de gezondheid en de zedelijkheid
op zeer doeltreffende wijze bevorderen
men zal daarmede tevens het drankmis
bruik krachtig tegen gaan en een geluk
kig, opbeurend familieleven bezorgen aan
vele honderden, die thans langs straten
en in kroegen zedelijk en maatschappelijk
ten ondergaan. Men zal daarmede tevens
de welvaart en vooral de zedelijke waarde
van het volk helpen stijgen. En eindelijk
is het een dankbaar werk, wijl het on
voorwaardelijke waardeering vindt in alle
maatschappelijke standen en richtingen.
Men sla dus de handen ijverig aan het
werk
Gelukkig kunnen we ons noemen dat
een commissie uit de Kath. Soc. Actie
in onze gemeente het onderzoek en de
voorbereiding dezer materie is opgedra-
gen.
Mogen we spoedig in staat zijn er een
en ander over mee te deelen.
LJ-UB gg-M"
39)
Roman naar 't Engelsch.
«Uti, kind I" riep hij spijtig. «Gisteren had
ge nog zoo'n pijn in den hals en nu zijt ge
weer doornat tot op de huid
«Neen," verzekerde Uti bezwaarlijk, «in 't
geheel niet tot op ile huid, papa ik voel er
niets van."
«Laat uw voeten eens zien I" beval hij. Eu
toen zij hem een kleinen doornatten schoen
toonde, voegde hij er bij
«Nu gauw naar binnen en laat u door
Magaretha droge kleederen aantrekken Ver
staan
«Ja, Papa" antwoordde zij met kommervolle
gelaatsuitdrukking, zonder zich echter te
verroeren.
«Waarop vracht gij
«Ik dacht dat U wel met me mee kondt
gaan."
«Ik? Waarom?
«Zij zal dan niet zoo boos zijn, papa, zij
heeft het mij verboden, ziet U, met water te
speleD en nu zal zij mij een standje geven."
Deze kinderlijke naïviteit ontlokte hem bijna
een glimlach, maar hij hield zich ernstig.
«Lieve Uti" zeide hij, «wie de ongehoor
zaamheid niet schuwt, die moet ook de gevol
gen niet schuwen. Op alle onrechtvaardigheid
volgt straf dat is nu eenmaal zoo ingericht in
de wereld. Ga heen en laat u maar een standje
maken, dat is geheel in orde.
Uti keek bedrukt. Als haar vader
dit vriendelijk, doch beslist gezicht opzette,
dan was er niet met hem te onderhandelen.
Een zware zueht ontsnapte hare kleine borst
en langzaam zette zij zich in richting van het
huis in beweging.
Haar vader zag haar met een gemengd ge
voel na. «Arme kleine zondares," murmelde
hy half spottend, half bewogen, »'t is of haar
Worniziekteu bij het Vee.
Natte, drassige weiden zoo eindigden
we een vorig artikel geven dikwijls
aanleiding tot het ontstaan van wormziekten
bij het vee. De leverbotziekte aordt b. v.
daardoor in de hand gewerkt. Zij komt het
meest voor bij schapen, minder bij koeien,
nog minder bij het varken. Het aangetaste
dier heeft dan parasieten (leverbotten) in de
galgaugen, waar zij zich het liefst schijnen
op te houden, soms ook in het leverweefsel
en zelfs in de bloedvaten, waardoor zij met
het bloed naar verschillende deelen van het
lichaam, voornamelijk naar de longen, wor
den gevoerd. Leverbotten zijn zeer plat,
28 c. M. lang en gelijken, wat vorm
betreft, wel wat op een botje vandaar de
naam. Warmte en vocht doen ze gedijen
en ontwikkelen. Daarom treden ze het meest
op in natte jaren en in vochtige weiden
met z. g. watergaten. Met het water ot hst
natte voêr neemt het vee dan het b oed
dei leverbotten op. Jsren lang kan dit le
vensvatbaarheid behouden.
Daar een deel van het lichaam dezer in
gewanden wormen met fijne stekeltjes is
bezet, wordt hierdoor het slijmvlies der gal
gangen geprikkeld en ontstoken, welke ont-
steki g zich tot hel lcverweefsel uitbreidt
en daarin bloedingen en abcessen veroor
zaakt. Bij geslachte runderen moet dan ook
niet zelden de lever geheel of gedeeltelijk
voor het gebruik worden afgekeurd. Koeien
sterven, in ons land althans, niet vele aan
de levrbotziekte, schapen echter wel. In
de meeste gevallen blijkt dc ziekte eerst bij
lijkopening, de ziekte verschijnselen toch
zijn uiet zeer sprekend, in het laatste sta
dium openbaren zich vermagering, bleek- en
geelzucht, diarrhee en loomheid.
Blijkens de ondervinding komt besmetting
slechts voor in den zomer, niet vóór half
Juni, en in den herfst. Men z%l dus wel
doen het jonge vee, dat liet vatbaarst is in
de zomermaanden, zoo mogelijk, niet in lage
drassige weiden te laten loopen. Besmette
weiden vermijde men tut laat in den herfst,
en drooglegging van lage, natie graslanden,
waarover we een vorige maal handelden,
blijkt dus ook om deze reden zeer noodig.
Daarna late men een fliuke kalkbemesting
volgen.
Daar er geen middelen zijn, om de lever
botten in het lichaam te dooden, is het
eenige, wat men kan doen de aangetaste
dieren krachtig voeden, teneinde hun weer
standsvermogen te vergrooten de wormen
verlaten dan eindelijk van zeil het lichaam.
Wie dat uiet kan doen, doet het best ze
te slachten.
leven er van af hangt." Nadat zij in de ve-
raudadeur verdwenen was, stond hij nog een
tijdje te luisteren in de richting der kinder
kamer. Toen vandaar slechts gedempte stemmen
duidelijk werden, trcoste hy zich. De persoon
schijnt het toch niet zoo erg te maken, maar
heeft ook bliksemsweinig reden, om zich over
wat extra arbeid te beklagen doet den ge—
heelen dag, wat ze graag doet, terwijl ik het
kindermeisje speel. Waarvoor betaal ik dat
vrouwenmensch eigenlijk?"
Waarvoor hij dit of dat vrouwoumensch
eigenlijk betaalde, was een vraag, die Jack
zich meermalen stelde. Hij had naast een
koetsier, een tuinman en een bediende, nog
vier vrouwelijke dienstboden. Met de mauuen
ging het goed, maar waarmede die vijf dames
zich bezighielden, dat kon hij maar niet be
grijpen.
Hij had den naam van den besten patroon,
mijlen in den omtrek, om een vacante plaats
in zijn huis was het als 't ware een wedloop,
en in theorie gingen ook werkelijk de vrou
welijke bedienden voor hem door het vuur
in de prsctijk waren zij zeiden op de plaats
waar ze moesten zijn, zij lieten menig bevel
onuitgevoerd. Wijl hij echter onordelijkheid
niet dulden kon, zoo waren terechtwijzigen
zijnerzijds en rouwmoedige beloften van beter
schap vau den kant der dames, op Graggy
Nook aan de orde van den dag. Het leek hem
bijna ondragelijk, maar dan trooste hij zich
met de gedachte, dat een mensch het op de
wereld met te goed mocht hebben en dat
de Voorzienigheid hem deze kleine bekommer
nissen bezorgde, om hem grootere te sparen.
Zoo iets ging hom ook door den geest, toen
hij de kinderkamer den mg toekeerde om,
met de handen in den zak, lustig fluitend,
het kiezel laugs te slenteren en om den hoek
van het huis eene hoogte op te gaan. Hier
sloot den tuinmuur grenzend aan de rotsen,
de bezitting aan den waterkant af, en van
hier af had men een heerlijk vergezicht,
zuidwaarts op de verre zee, rechts en links
op de roodlichtende kustlyn, die van horizon
tot horizon een geweldige bocht vormde, die
weer uit talrijke kleine bochten bestond.
Heden bewoog een lichte bries de in de zon
glinsterende golven en ondsr aan hit strand
Bij lammeren en 1-jarige schapen komt
ook wel de lintwormziekte voor, veroorzaakt
door een lintworm in de darmen. De ont
wikkelingsgeschiedenis van deze parasiet is
niet bekend, maar wel heeft men waarge
nomen, dat deze ziekte ook het meest in
natte jaren optreedt.
Alleen wanneer men lintwormleden ont
dekt, is men zeker van de ziektebij ver
dachte dieren, die gestorven zijn, is het
wenschelijk een onderzoek in te stellen.
Het zieke dier lijdt aan spijaverteringsstoor-
nissen, vermagering eu diarrhee De veearte
moei hier geraadpleegd wordeu.
Bij schapenhouders is ook wel bekend de
draaiziekte, waaraan lammeren en 1-jarige
schapen, een enkele maal ook runderen en
dan meest de jonge dieren, kunnen lijden.
De draaiziekte ontstaat door den blaas-
worrn van een lintworm, welke bij den hond
voorkomt. Met de ontlasting van den hond
komen in het gras rijpe lintworm-led n,
gevuld met eitjeskomen deze met het
gras in de ingewanden van schaap of rund,
dan ontwikkelen zij zich tot z g. embryos;
deze zoeken een weg door het lichaam, tot
zij in de hersenen geraken alleen hi r
kunnen zij zich verder ontwikkelen tot bla-
begon het zoo juist merkwaardig levendig te
worden. De visschers die de geheele week niets
beters te doen gehad hadden dan tabak te
kauweu, liepen nu als bezetenen op eu neer.
De voor het zomerseizoen nieuw geteerde
schuiten, die op 't strand stonden, werden
onder keteugeratel iu zee geworpen en dans
ten dan over de groene golven. En waarheen
ging de vaart
Jack nam een grooten verkijker en zag aan
den horizon een lange, wit-uitziende streep,
in 't water. Deze streep duidde op makreelen.
Als de bries uiet te vlug in oeu orkaan omsloeg
dan stond den braven zeelieden vandaag een
goede vangst in uitzicht
Om de makreeleuvaDgst wat van dichtbij te
zieu, dat was geen slecht tijdverdrijf en Jacks
eigen boot lag aan den voet der rotsen. Het
behoefde slechts het zeil te spannen. Of hij
dit deed Terwijl hij bij zichzelf overlegde
draaide hij verstrooid den kijker hier en
daar heen, en had plotssliug het oostelijk
strand eu de promenade in het oog.
Wie kwam daar aan Molly von Wildenho-
fen 1 Zijn hart klopte vroolijk, toen hij haar
herkende.
Goede, kleine Molly Hoe sierlijk zet zij
hare voetjes. Op dit slechte kiezelspad te
kannen gaan, evenals zij, dan moet men de
Gracie in persoon wel zijn.
Een allerliefste kleine, die zij aan de hand
heeft zonder twijfel het kind van de veel
besproken en als Molly gelijk heeft
veel gesmaade mrs. Eagles.
Het waB een zonderling gevoel dat Jack
Vernon verhinderde, deze laatste dame, in
wier gezelschap de beiden zich bevonden,
ook een blik toe te werpen, een gevoel,
waarvan hij zich niet goed rekenschap kon
geven en dat hem dan ook wel belachelijk
voorkwam. Toen vierde zijn kunstenaarsoog
feest.
Mooie gezichten waren er genoeg, maar
volmaakte slechts weinig. En een volmaakt
was dit hier. Van het edel gevormde voor
hoofd, tot de prachtig ronde kin was geen
lijn verkeerd. En dat deze volmaaktheid niet
vervelend werkte, daarvoor zorgde de pikan
te tegenstelling tuBSchen de donkerkleurige
wenkbrauwen en het matte goud van het haar.
D» oogen waren diep blauw. Onweerswolken
hebben soms zulk eeu kleur.
Een gestalte, hoog Blank, en van de heer
lijkste regelmatigheid. En haar gang Molly's
bevalligheid was er niet in, dat viel niet te
loochenen.
Maar Molly's bevalligheid paste ook het
beste voor Molly's sierlijk figuurtje
Maar gekheid de gang eener vrouw te be-
oordeelen op een berghoogte met zulk eeu
ellendig kiezelpad. Dan kon hij iets beters te
doea vinden.
Het betere, wat Jack vond, was, dat hy
weer haar gezicht eeus goed bekeek. Tot den
kijker haar zoo dicht bij hem bracht, dat hij
als 't ware de woorden van haren mond kou
lezen, staarde hij onafgebroken op. Dan scheen
z'n indiscretie hem eindelijk genoeg.
Hij trad terzij en liet zijn blik weer over
de zee zweven. Als zwarte kevertjes haasten
de schuiten zich naar den horizon. Of hij ze
nog zou volgen De gedachte kwam niet meer
bij hem op, hij wist voor dit oogenblik een
geheel ander tijdverdrijf.
Mot zekeren haast schreed hij naar de tuin
deur. Bezig zijnde deze te openen, moest hij
nogmaals zijn hoofd omwenden, vanw6ge het
vlugge getrippel, dat hij achter zich gewaar
werd. Wat hij zag, was een zeer lief meusche-
lijk rozenknopje. Uti namelijk, in rose katoen
gekleed en met een rose stroohoed op haar
hoofdje.
«Kyk eens, papa," riep zij met stralend
gezicht, «ik heb mijn nieuw kleed aangokre-
«Die domme vrouwen," dacht Jack bij zich
zelf, «hebben niet het minste idee van kinder
opvoeding." Luide zeide hij op ernstigen toon
«Iuderdaad, uwe ongehoorzaamheid schijnt nog
beloond te worden. Ik verwachtte u in uw
slee tste kleedje te zien."
«Ja, ziet U papa," verklaarde Uti zege
vierend, «het oude blauwe japonnetje had zij
mij ook gauw aangetrokken, want zij was
boos en speelde erg op. Ik was een vuil kind
zeide zij, en daarbij vatte ze mij bij den arm
en schudde me hevig. Toen huilde ik natuur
lijk en dan kuste ze mij en zeide dat ik niet
mocht schreien, anders «ouden ze het beneden
hooren. En toen ik nog maar doorweende,
omdat het werkelijk pijn deed en omdat ik
dat oude kleed zoo leelijk vond, daarom nam
zij het nieuwe kleed."
«Kleefde daarmede een pleister op de won
de uwer ijdelheid en alles was in orde,"
voleindigde Jack, terwijl het met geergerd
gelaat de tuindeur openstiet.
Het verraste hem uiet, maar ook was 't
hem niet aangenaam, dat Uti hare kleine hand
in de zijne legde, om met hem mee te gaan.
«Uw gouvernante heeft blijkbaar vandaag
in 't geheel geen tijd om naar je om te zien
«Neen, papa," verzekerde de kleine, «zij
moet nog mijn en haar bed opmaken en dan
nog de kamer uitvegen, eu dan
«'t Is genoeg" viel hij haar ongeduldig in
de rede. «Kom maar."
Zij gingen de rots langs en stegen den ons
bekenden houten trap af. Links afstijgend
kwamen zij op dat gedeelte van 't strand, dat
onder de promenade lag.
Uti praatte druk en vroeg veel. Haar vader
gat' verstrooid antwoord. Tweemaal liet hij
den blik scherp onderzoekend voorwaarts
gaan toen richtte hij hem zeewaarts Plotseling
uitte de kleine een kreet van vreugde «Molly
juichte zij. «Zie toch, papa, Molly komt!"
Jack volgde met zijne oogen de richting,
die het viügertje aanwees eu antwoorde «Ik
zie haar, Uti."
Hij lachte, terwijl hij het zeide en dacht
«Hoe het kind haar lief heeft gekregen in de
korten tijd, en wat voor een lieftallig schepsel
het is, wat voor een edel, rein mensch 1 Jam
mer, dat het eene princes is Was het een
meisje uit den burgerstand, dat geld
wilde verdienen, dan was er voor Uti geen
betere opvoedster denkbaar. Zij zou de laatste
zijn om den overgeërfden ijdelheidsduivel aan te
moedigen, zooals die domme dienstboden dat
doen.
Middelerwijl had Marie hem herkend.
(Wordt vervolgd.)