Nummer 26
Zondag 29 Maart 1908.
61e Jaargang
Derde Blad.
Provinciaal Nieuws.
Sport.
Lichaamsoefeningen na den leerplichtigen
leeftijd het maatschappelijk werk van
onze Turnvereenigingcn.
II.
Ten einde de nadeelen voor de ge
zondheid aan het schoolleven verbonden
te bestrijden, dus in positieven zin aan
de gezondheid bevordelijk te zijn, werd
ook hier te lande op sommige plaatsen
een hygiënisch-medisch schooltoezicht
ingesteld en werd het gymnastiekonder
wijs ingevoerd. Enkele gemeenten namen
vrijwillig de zorg voor lokalen, speel
plaatsen en leerkrachten op zich en
zorgden bovendien voor bad- en zwem
inrichtingen, andere daarentegen blijven
hardnekkig het nut van dergelijke in
stellingen miskennen. De zuinigheid be
driegt hier op ergerlijke manier de wijs
heid. Men begaat een misdaad aan vol
gende geslachten door kinderen, voor
wier lichamelijke vorming beweging een
eerste levensvoorwaarde is, tot onafge
broken zitten te dwingen men legt als
't ware opzettelijk de kiemen voor tallooze
schoolziekten en den grondslag voor
gemakzucht en traagheid men verhin
dert de normale ontwikkeling van ver
schillende organen, die de hoofdvoor
waarde is voor levenskracht en levens
vreugde men toont zich blind voor de
eischen, die het moderne staatsleven aan
het individu, zoowel voor den strijd om
het bestaan als voor dien voor onze
nationale onafhankelijkheid stelt.
De twee uren gymnastiek-onderwijs,
die in de meest gunstige omstandighe
den in enkele gemeenten gegeven worden
kunnen natuurlijk niet voorzien in de
dagelijks wederkeerende behoefte aan
afwisseling tusschen de schooltijden zij
hebben echter grooter nut dan men
oppervlakkig beschouwd zou meenen.
De trage vertroetelde kinderen worden
daarbij aanvankelijk tot inspanning ge
dwongen ook zij voelen ten laatste de
gunstige gevolgen der verplichte lichaams
oefening en geven daarvan uiting door
het zich vrijwillig onderwerpen aan orde
en tucht en het geheel uit eigen aandrift
zoeken naar de gelegenheden, waar het
lichaam gestaald, gehard en geoefend
wordt. De paedagogische gevolgen van
een goed geleide, opzettelijke physieke
opvoeding komen dus door die twee
uren bijna volkomen tot hun recht en
daarmee wordt het belang van den een
ling en dat der gemeenschap in hooge
mate gediend. Doch oneindig meer zou
bereikt worden, als de kerngezonde
denkbeelden, in den laatsten tijd door
tal van medici, schoolautoriteiten en
opvoeders gehuldigd, in de daad werden
omgezet Hoe geheel anders, hoeveel
degelijker zou het opkomend geslacht
en dus het geheele volk worden opge
voed, wanneer door vermindering van
het aantal leervakken en verstandige
beperking der overige vakken tijd zou
vrij komen tot toepassing van de maat
regelen, die in het belang der volks
gezondheid en der volkskracht noodza
kelijk moeten genomen worden Een
der eerste opvoedkundige beginselen
Weinig doch dit weinige goed4 zou dan
recht weervaren en de waarheid gehul
digd worden, dat positieve kennis slechts
waarde krijgt, als ze door inzicht en
gezond oordeel geleid wordt. En hoe is
dit mogelijk, zoolang de oude doch altijd
ware uitspraak «Mens sana in corpore
sano4 op zoo ergerlijke wijze met voeten
getreden wordt Hoe zijn opgewektheid
en ware levensvreugde te verwachten
bij kinderen, die, na zes uren op de
schoolbanken te hebben doorgebracht,
in het vooruitzicht van een examen,
avond aan avond nog urenlang tot huis
werk worden verplicht 't Is alsof men
opzettelijk de candidaten van sanatoria
van allerlei aard wil kweeken. Men denke
hier niet aan overdrijving, doch overtuige
zich in eigen omgeving en in school
klassen. Kinderen die met een blos op
de wangen van een groote vacantie
terugkeeren, zijn na enkele weken traag
en lusteloosieder opmerkzame leider
van lichaamsoefeningen weet, dat, hoe
meer de Kerstvacantie nadert, het phy-
siek weerstandsvermogen afneemt. Doch
genoeg hierover, wijl mijn doel is het
nut en het recht van bestaan der lurn-
vereenigingen te bespreken.
Van ruim 100,000 leerlingen, die jaar
lijks den leerplichtigen leeftijd afsluiten,
ontvangt ongeveer x/io gedeelte voort
gezet onderwijs en in het gunstigste
geval ook twee uren per week lichaams
oefeningen, als aequivalent tegenover
dikwijls meer dan 50 uren geestesarbeid
Het gevolg van deze wanverhouding
is, dat men ziende-blind moet zijn om
het lichamelijk verval van het gros dier
meisjes en jongens niet op te merken.
Voor de overigen is alle opzettelijke
opvoeding, dus ook lichamelijke afge
sloten, totdat zes jaar later de Staat
voor den dienst in het leger de hand
legt op een derde der jongelingen, die
den militieplichtigen leeftijd bereiken
Sedert de invoering van den persoon
lijken dienstplicht wordt dit V3 gedeelte
uit alle standen der maatschappij ge
trokken een klein gedeelte uit hen, die
de studie hebben voortgezet, de overi
gen uit hen, die na den leerplichtigen
leeftijd, door den een of anderen ar
beid, geheel of gedeeltelijk in eigen be
hoefte voórzieüT
Statistieken ter beschouwing van hel
eerstgenoemde deel der militieplichtigen
staan mij niet ten dienstedat hun
physiek-gehalte niet hoog is aan te slaan,
moet stilzwijgend worden aangenomen,
wanneer men leest wat van elders wordt
bericht en daarbij nog bedenkt, dat de
Nederlandsche jongeling minstens één,
doch gewoonlijk twee talen meer bestu-
deeren moet dan b. v. de Duiische.
-f -* -■* -*
Indien gy het groote belang kent
dat het bloed bezit, kent gy het groote
belang der Pink Pillen, want de
Pink Pillen verschaffen bloed.
WAAL WIJK, 28 Maart igo8.
Bekendmaking.
Burgemeester en Wethouders van
Waalwijk, noodigen allen, die vorderin
hebben of krijgen op de Gemeente
wegens werkzaamheden of leverantiën,
uit, hunne volledige rekeningen na afloop
van elke 3 maanden in te zenden aan
den Burgemeester, zullende bij niet vol
doening aan deze uitnoodiging in het
vervoig geen opdrachten aan de nalatigen
worden gedaan.
Deze regeling zal worden geacht te
zijn ingegaan 1 Januari 1908.
Waalwijk, 24 Maart 1908.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
TH. DE SURMONT DE BAS SMEELE
De Secretaris,
F. W. VAN LIEMPT.
Wij vestigen de aandacht op de
in het eerste blad voorkomende be
kendmaking, betreffende de landweer
plichtigen.
Zij mogen er wel nota van nemen
dat hun verzoek om vergoeding of vrij
stelling uiterlijk Maandag ter secretarie
moet worden ingediend. Anders is 't
beslist te laat.
Wuahrijksohe Harmonie.
Naar wij met genoegen steeds kunnen
constateeren, blijft de ambitie en studie
lust der leden voortdurend gaande en ook
hun aantal neemt steeds toe. Maandag
1.1. werden wederom een 7 tal nieuwe
leden aangenomen.
In dezelfde vergadering werd besloten
tot het aanstellen van een instructeur en
is als zoodanig benoemd de heer de
Groot, onder-kapelmeester van het Ste
delijk muziekkorps te 's-Bosch, die
voortaan om de 14 dagen Woensdags
herwaarts komt. Het oordeel van den
Instructeur, die 1.1. Zondagmorgen de
repetitie bijwoonde, was goed te noemen.
Van de capaciteiten van dezen in
structeur, kregen wij beste informaties.
Het bestuur houdt zich mede onledig
met het plaatsen van eene rentelooze
geldleening groot f 500, verdeeld in 50
aandeelen van f 10, waarvan de op
brengst zal worden besteed voor de
bestrijding der kosten van een instruc
teur, het aanschaffen van instrumenten
en meer noodzakelijke dingen Een
flink aantal aandeelen zijn reeds geno
men, maar wij vertrouwen dat ook de
overblijvende spoedig plaatsing zullen
vinden bij diegenen die iets voelen voor
een goed muziekkorps en daarvoor ook
iets over hebben.
Liedertttfel.
Gelijk wij reeds in een vorig nummer
meldden, zal de LieJertafel tot slot van
hel winterseizoen een concert geven op
Zondag met beloken Paschen. Èen
groot muzikaal genot wacht den liefheb
ber der toonkunst dien avond.
De heer Zandbergen violist zal spelen
«Romance4 uit het 2e vioolconcert van
H. Wenianski
Mazurka Caracléristique id.
Melancholie L. de Morée
en de heer Morée
Allegro de Concert van A. Terschak
«Victoria Regia4 Concertwalzer W. Popp.
Voegen wij hier nog bij, dat door de
liedertafel de «Vrede4 v. Hol en een
paar nieuwe koren gezongen zullen wor
den, het Waalwijksch kwartet een com
positie van bovengenoemden L. de Morée
zal ten beste geven dan is het duidelijk
dat deze uitvoering, onder geen enkel
opzicht, bij een der vorige zal achter
blijven.
Jan van Delft.
Wij lezen in de Prov. en s-HertCt.
Een aardig schilderijtje exposeert Van
Delft, naar ik meen een Waalwijksch
kunstenaar in Brabantia.
't Ernstige onderwerp zal niet iederen
toeschouwer onmiddellijk bekoren, maar
't is knap gedaan met veel bewustzijn
in het kiezen der kleur. Uit de volle
pate is 't heel moeilijk deze effecten te
bereiken Het zwierige van behandeling
dat uitteraard verloren gaat bij de zware
schildermanier wordt hier niet gemist,
't serieuze ervan mag wel strengheid
van behandeling.
Zou een middeleeuwsch lettertje in
vvat warmer kleur voor het onderschrift
niet beter doen Het geheel maakt een
zeer artistieken indruk, 't Zal goed de
coratief doen in een verzameling.
H. M.
Jubilé.
Woensdag a. s. 1 April, zal het 25
jaar zijn' geleden dat de gemeente de
toenmalige gasfabriek van den heer C.
de Vos in eigen gebruik heeft overge
nomen.
Mede zal het 25 jaar zijn geleden dat
de heer J. van Dijck, werd benoemd
als directeur. Welke vlucht de fabriek
onder de kundige leiding van den di
recteur gèdurende dit tijdsbestek beeft
genomen, bewijst thans de modelfabriek
waarop onze gemeente met 5000 zielen
trotsch kan gaan.
Wij twijfelen niet, of deze dag zal èn
voor den directeur èn voor het perso
neel niet onopgemerkt voorbijgaan
In ons volgend nummer hopen wij
van het verslag, dien dag uit te brengen
een en ander mede te deelen.
Kunst-avond
Naar wij vernemen bestaan er plan
nen hier in onze gemeente, waarschijn
lijk op «Musis Sacrum4 een kunstavond
te geven,
Deze zal worden gegeven door de
heeren Johan Schouten, declamator, Ka-
rel Schouten, pianist en Antoon Lampe
baritonzanger, allen uit Amsterdam.
Over 't wanneer en hoe kunnen we
nog geen bijzonderheden zeggen, maar
uit de recensies die wij van hun optre
den zagen, mogen we besluiten, dat het
ieder in hun genre, eerste klasse artisten
zijn, die overal 't grootste succes hadden
en dat zij ook het publiek uit deze streelt
van hun ware kunst zullen doen genie
ten. Wij hopen spoedig nadere bijzon
derheden te kunnen mededeelen
Droevig.
Een treurige stoet bewoog zich Vrij
dag in oze straten Daar werd het
stoffelijk overschot van H. J. de Bont
Azn., een veelbelovend jongeling, graf
waarts gedragen door zijne vrienden,
de leden der W. G. V Talrijk waren 1
de bewijzen van deelneming, getuige de
groote stoet, de gevulde kerk. Een
prachtige krans der W. G. V. dekte
den droeven last.
Zelden eischt de dood smartelijker
offer. In den overledene ontvalt den
braven ouders een steun van hun ouden
dag, der samenleving een waardig lid.
Zijne assche ruste I
Goed voorgaan, doet goed volgen.
Gisterenavond kwam bij het Bestuur
van Waalwijks Belang in behandeling
een schrijven van de Afdeeling Waal
wijk en Omstreken van het Centraal
Genootschap voor kindervacanties- en
herstellingskolonies inhoudende het ver
zoek om een subsidie van W. B. te
mogen ontvangen.
Hoewel het natuurlijk niet cp den
weg ligt van W. B. hier gevestigde
vereenigingen te subsidieeren zoo meende
zij met bovenstaand verzoek, dat uir-
sluitend het heil van lijdende kinderen
maken. Alle bestuursleden deelden de
meening, dat de Afdeeling «Waalwijk
en Omstreken4 voor haar uitsluitend
philantropisch doel den steun en de
sympathie van allen in ruimte mate
verdiend.
Daar echter deze jeugdige Vereeniging
vooral thans nog met financieele moeie-
lijkheden te worstelen heeft, moeielijk-
heden, die van lleverleden, als het nut
dat zij sticht wat meer tot alle klassen
zal zijn doorgedrongen, wel zullen over
meesterd zijn, werd naeenige bespreking,
goedgevonden ditmaal, bij wijze van
uitzondering, vijftien gulden subsidie te
verleenen.
Nog besloot het bestuur de mo
gelijke oprichting van een handelscursus
in deze gemeente zoo krachtig mogelijk
te steunen.
Rijksnormaalscliool.
Heden wordt in de gemeenteschool
alhier, ten overstaan van den heer
District-schoolopziener, het mondeling
toelatingsexamen gehouden voor de
rijksnormaallessen en de voorbereidende
klasse, waarvan voor 3 weken het schrif
telijk gedeelte is afgenomen. Het aan
tal candidaten bedraagt 15 voor de
normaallessen en 16 voor de voorbe
reidende klas. Terwijl we r'it schrijven
duurt het examen voort. De uitslag
melden we in het volgend nummer.
Willem de Hoog.
Wij lezen bij zijn portret, over boven
genoemden zanger 't volgende in de
«Muziekbode-4
Mochten wij eenige weken geleden
in ons blad het portret publiceeren van
onzen zoo gunstig bekenden tenor, niet
minder aangenaam is het ons, dit even
eens te kunnen doen van onzen be
roemden bariton Willem de Hoog.
Wij hebben hem in den loop van
dezen winter herhaalde malen op ver
schillende plaatsen ontmoet, vooral in het
noorden van ons land is hij goed bekend,
en het doet ons genoegen te kunnen
constateeren, dat hij overal den meesten
bijval inoogstte.
Hij bezit prachtige en groote stern-
middelen met den tenoralen klank in het
kopregister, dien we zoo gaarne bij den
baryton bewonderen zeer veel muzika
liteit en vooral voor het grootsche en
pathetische genre veel temperament met
een ontzaggelijke zeggingskracht, waar
voor men respect moet hebben.
Dit alles stempelt hem in onze oogen
tot een eerste klas artist. Wat ons
echter veel spijt is, dat we hem nog
steeds moeten missen aan de opera
Hij zou zich daar zoo uitstekend voor
leenen. Zijn stem, zijn voordracht, zijn
krachtige figuur, alles werkt mee om een
prachtig geheel te krijgen, en wij kun
nen ons zoo voorstellen hoe hij b.v. als
Wotan in «Der Ring der Nibelungen4
schitterend voor den dag zou komen,
zoodat niemand dan hij daar beter op
zijn plaats zou zijn, en wij hem gaarne
in overweging willen geven, hierover
eens na te denken'
FroT. Staten.
Bij Kon. besluit is machtiging verleend
aan den commissaris der Koningin in de
provincie Noord Brabant tot het bijeen
roepen van de staten dier provincie in
buitengewone zitting op Maandag 13
April 1908, teneinde alsdan aan de orde
te stellen de volgende punten;
lo. de verkiezing van een lid van de
Eerste Kamer der Staten Generaal, te
voorziening in de vacature, ontstaan
door het overlijden van den heer mi
E. van Zinnicq Bergmann
2o. een ontwerp besluit tot teekening
eener vergoeding aan de ambtenaren
der directe belastingen, voor de hun
ter uitvoering van weggeld opgedragen
werkzaamheden
3o. een ontwerp besluit tot toekenning
eener belooning aan verbalisanten, voor
bekeuringen inzake weggeldte doen
4o- een ontwerp besluit tot machtiging
aan het college van Gedeputeerde Sta
ten, om de behandeling van rechtsge
dingen, inzake weggeld, tegen een door
de Staten vast te stellen maximum-be
looning op te dragen aan een rechtsge
leerde
5o. een ontwerp besluit tot toekenning
eener jaarlijksche toelage aan een amb
tenaar der directe belastingen voor an
dere werkzaamheden dan hem inzake
weggeld bij de instructie voor die amb
tenaar zijn opgedragen.
BAARDWIJK J I ei«dipde
v ,or ilr p.it-ri «I r cnt>Kr> tic h-' tr|.|u"ir-
risirn. Ongeveer 50 nieuwe leden deden
hare opdracht. Het beeld van O. L. Vrouw
was schitterend vellicht. Allen waren dezen
dag des morgens tot de H. Tafel genaderd.
Ter secretarie dezer gemeente werd 't
volgende briefje ontvangen
Wel Edelen
Mijnheer Burgemeester.
V' ilt u de goet bijt hebben om op u
Zuiketriij is te zoeken om de verandering
van woonplaats vanouwt 17 jaar
gebooren te Baartwijk 27 November ik
vrouw heb het lljtes meden gegeven
toen wij in baartwijk aan den dijk won
Agtig ware toen sij in Den berg heeft ge-
dient Bij Den Heer Zortenbroek.
Compliment) het ia hier op het stathuis
niet aanwezig.
LeerplichtLeerplicht
DRUNEN. De od 22 Maart jl. alhier
vastgestelde kiezerslijst bevat 230 kiezers,
welke allen bevoegd zijn mede te stemmen
voor ledrn vau de Tweede Kamer der
Sta'en Generaal en de Provinciale Staten
en 229 daarvan voor den Gemeenteraad.
Woensdagmiddag omstreek» half twee
onlstond er alhier brand )u de Drunensche
Hei ie tu»sclien do gehuchten ÏYlleuoo'd en
Pcssert. Ongeveer 20 H.A. heide en bos-
sch-n wrrd vernield. Aan het ac ief op-
tred ui van onzen gemeente-opzichter Mimpen,
bijgestaan door eeuige medeburger» is het
te danken dat de uitgestrekte gemeente-
bosschrn respaard bleven.
Door den "al van het water is de
communicatie met Giersbergen, het kanaal,
Fellrnoord en Pessert weer hersteld. De
wegen zijn wtderom kurkdroog.
De voerman N. Mimpen stond Don-
de-dag met kar en paard aan hel ststiou
om steenen te laden toen hij bij het voort
duwen van wagons tusschen de buffers be
klemd raakte. Ernstig gekwetst en met
eeing- gebroken ribben werd hij naar zijne
woning vervoerd, waar door Dr. Tan Seters
de geneeskundige hulp verleend werd.
Het is l« hopen dat Mimpen, die vader
i« van twa»lf teer jeugdige kinderen spoe
dig hcrs'eld mag zijn.
Verleden jaar had het gemeentebestuur
Irie perceeleu van de Klaverzacht voor vier
jsreo verpacht. Daar de personen die deze
.jerceelex gepacht hebben hunne perceelen
goed bemest hebben en goed behandeld,
neeft het gimeoniebestuur besloten dit jaar
le geheele Klaverzscht, wel te verstaan de
perceeleu die er nog over ziju voor 3 jaten
te verp chten.
Dinsdag avond had de aangekon
digde lezing plaats van Dr. Nouwens in
de jongenscongregatie. Na 't zingen van
een bondslied door de leden der Hanze,
opende de Voorzitter, de heer Jansen
met den groet «Geloofd zijjezus Christus"
de vergadering en sprak als volgt
Zeer Eenv. Heeren Mijne Heeren l
Alvorens deze vergadering te openen,
gevoel ik mij gpdrongep een enkel woord
tot U te spre- n.
Ik zie met genoegen dat zeer velen
zijn opgekonv om. het I rachtige in
drukwekkende woord, dat hier dezen
avond zal worden gesproken, door don
ZeerEerw. Zeergel. Heer O:. Nouwens,
te komen hooren, die U komt spreken
over Incasso- en Informatiebureau over
Handels en Vakcursus en U tevens zal
aanwijzen het nut en de voordeelen aan
het vereenigtngslevcn verbonden. Het is
zelfs in den tegenwoordigen tijd een
noodzakelijkheid geworden.
Ik heet U, M. H. daarom allen harte-
iijk we.kom en ik hoop dat de lezing
die U zoo aanstonds zult hooren veel
succes moge hebben. Tevens deel ik U
met veel genoegen mede dat thans of
ficieel door Z D. H Mgr W van de Ven
Bisschop van 's Bosch is benoemd tot
Geestelijk Adviseur van de «Hanze" Af
deeling Drunen onze WelEerw. Heer
Couwenberg, Kap.
Ik wensch U WelEerw. Heer Couwen
berg namens al onze leden van harte
proficiat met deze benoeming. Ik wensch
U, Eerw. geluk met het vertrouwen U
geschonken door onzen beminden Kerk
vorst. Wij hopen en vertrouwen dat Gij
dezep post met waardigheid zult ver
vullen, iets waaiaan geenszins valt te
twijfelen wanneer wij in aanmerking ne
men wat UEerw. reeds voor den midden
stand hebt gedaan.
Ook II leden der Hanze kan ik feli-
citeeren met deze benoeming en durf U
de verzekering geven dat ZEerw. alles
zal doen wat voor Uw belang en voor
i uw welzijn diérstig is, zoowel in tijdelijke
als ;n echtelijke aangelegenheden, geen
betreft, eene uitzondering te
mogen j g^ever
door l E
V
R-
:en opo
ffc-
