umraer 22.
Zondag 14 Maart 1909
32e. Jaargang,
*1
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Blad.
mm
ÖE GEHUWDE ONDERWIJZERES,
landbouw.
ANT00H TIELEI,
Dit nummer bestaat
uit DRIE Bladen
UiUl/Jlil
e
HET GEHEIM
VODDENRAPER
Zij die zich tegen ^pri
op dit blad abonneerun,
ontvangen van af beden
de nog tot dien datum
versch ij nen de nummers
GRATIS.
FEUILLETON
I T O te V te R
"8
en
n-
1SÖ
f.
Courant,
)et
te
re
en
le-
re-
>ie
lat
D.
_i.ijii.iw». - "i -.-.—V— lirf'i.il-.w
Dit Blad verse ijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 8 maanden f0.~5.
Frauio per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieven, ingezonden stuiken, gelden enz., franco te zender-, /an den
Uitgever.
W A L W IJ S. Telefoonnummer 38.
Advertsntiën l7 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, grootr.
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden -'.maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertentie® bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel
u»
□et
komt U halverwege tegemoet,
doet al het werk in de helft
van den tijd en voor de helft
der kosten, die U aan groene
zeep zou uitgeven.
Sunlight maakt, dat Uw
goed niet lijdt, Uw handen
niet ruw worden en Uw leven
geen slavernij is.
De volstrekte zuiverheid van
Sunlight maakt haar alleen
geschikt voor het
wasschen f.,«Vvan kostbaar
linnen en fijne kant.
ii cr
100
53
527
ark
iren
290
:ren
vc»
ht.-
(D
lo
Img
t
S
Er zijn in de afgeloopen week twee
Koninklijke besluiten uitgevaardigd, ra
kende de positie der gehuwde Oi der-
wijzer cs beide in afwijking van het advies
van den Raad van State
Bij het eene is afgewezen het beroep
van.den gemeenteraad van Middelbeers,
tegen de weigering van Gedeputeerde
Staten van Noord-Brabant, om goed
keuring te verleenen aan 's Raads besluit
van eervol ontslag aan een gehuwde
onderwijzeres wegens zwangerschap.
Bij het andere is goedkeuring onthou
den aan een bepaling in een gemeente
verordening van Rotterdam, houdende
bepaling, dat stilstand van jaarwedde
plaats heeft bij verlof wegens zwanger
schap en bevalling, voor den duur van
het verlof.
De Nieuwe Courantc acht beide be
slissingen humaan en juicht ze toe.
Hoewel dit blad niet gelukkig vindt,
dat er slechts een zeer gering aantal
gehuwde onderwijzeressen zijn, meent de
Nieuwe Courantmet des te rr.eer na
druk te kunnen opkomen tegen de dui
delijke vingerwijzing, die minister Heems
kerk aan zijn beide ambtelijke adviezen
aan de gemeenteraden geeft.
De Nieuwe Courant1 schrijft
In het eerste advies lezen wij »Naar
mijn gevoelen is 't in den regel geweuscht,
indien een onderwijzeres in het huwelijk
treedt, haar een eervol ontslag te ver
leenen»
In het tweede advies »Het komt mij
gewenscht voor, dat in den regel huwe
lijk der onderwijzeressen tot eervol ont
slag leide omdat het bekleeden der
ambtelijke betrekking zwarigheid in het
leven roept ook voor de onderwijzeres
zelve, voor her geval uit het huwelijk
kinderen geboren vvorden*.
Gelijk men weet, hebben B. en W.
van Rotterdam, ingevolge een motie van
den Raad der gemeente, verleden jaar
in drie gevallen overeenkomstig dat
gevoelen gehandeld.
En wij vreezen, dat de stillige wenk
van den minister zal bewerken, dat tal
van gemeentebesturen dit voorbeeld
zullen gaan volgen.
Dit nu zouden wij afkeuren.
Van „DK ECHO VAN HET ZUIDEN'V
VAN DEN
NAAR HUT FrANSCH VAN
RAOUL DE NAVERY.
:ug-
lid
)rdt
78.
Van heden af moet gij u van twee zaken
doordringen ten eerste van drn godsdienst,
die nw het doel van het leven leert kennen
en ten tweede, van de noodzakelijkheid van
den arbeid, die de wet is van het leven. Gij
treedt nu voor goed de wereld in laat u in
al uwe daden leiden door het geloof, door de
leerbemin degenen die lijden, help uwen
evennaaste en wordt een eerlijk man 1
Ik beloof n dat ik mij uwe raadgevingen
ten nutte zal maken gaf ik ten antwoord.
En ik hoop dat ge gelukkiger mag wezen
dan vader Falot, miju kind
Nog lang bleven zij op die wijze onder het
lommer der groote boomen met elkander zitten
praten, terwijl de heldere waterstralen der
fontein in hun nabijheid nedervielen in het
groote marmer bekken, waarin kleine kinderen
hunne scheepjes lieten varen.
Toen Bestiole naar huis terugkeerde, liep
zij luchtiger en blikte m«t meer vertrouwen
naar den blauwen hemel op
Uit hoofde van zijne drukke bezigheden,
kon de Ekster zijne vriendin slechts zelden
bezoeken, maar daartegen ging vader Falot
er meermalen heen.
Sinds den dag waarop voor bet eerst het
vermoeden bij hem opgekomen was, dat zijn
voormalige werkm.an de sleutel van het ramp
volle geheim bezat, dat hij tot eiken prijs
wilde doorgronden, had Anrillac een doel be
oogd, in de woiiug van Camonrdas door te
Het Haagsche orgaan geeft daar een
viertal redenen hiervoor.
Ten eerste omdat herhaaldelijk alge-
meene bepalingen van ontslag op huwe
lijk van onderwijzeressen, op grond var»
art 151 Gemeentewet ongeldig zijn ver
klaard
Ten tweede, wijl het een in zijn wer
king als straf gevoeld gevolg verbindt
aan een vrije en natuurlijke handeling
van een ambtenares, aan wier vrijheid
in dit opzicht door de wet geenerlei
beperking is opgelegd.
Ten derde, wijl het niet als vaststaand
kan worden aangenometl, dat de schade
lijke gevolgen, welke uit den gehuwden
staat eener onderwijzeres voor het onder
wijs kunnen voortvloeien, zich in den
regel zullen voordoen, nr ch ook, dat de
zwarigheid» waarvan de minister ge
waagt, voor de onderwijzeres zelve uit
haar huwelijk voorkomen zal.
Ten vierde, wijl het overheidsgezag,
(land- of gemeentebestuur) niet heeft
uit te maken, hoe volwassen personen
ook al zijn zij ambtenaar in hun eigen
belang hun particuliere leven hebben in
te richten. »De menschen, die een huwe
lijk sluiten, moeten zelf beoordeelen, of
zij de moeilijkheden, waarvoor zij komen
te staan, aandurven of niet, en moeten
zelf weten, wat in hun omstandigheden
het geschikste is«, het woord is van
den heer De Savornin Lobman.
Merkwaardig toch 1 De Nieuwe Courant
acht het niet wenschehjk, dat gehuwde
vrouwen een betrekking vervullen, »die
zoozeer beslag op tijd en persoonlijkheid
legt als het ambt van onderwijzeres/
zij verheugt er zich over, dat het aantal
gehuwde onderwijzeressen altijd slechts
»gering« was, daarbij blijkbaar over 't
hoofd ziende, dat het aantal gaandeweg
grooter dreigt te worden, maar wan
neer nu maatregelen worden genomen,
om te verzekeren wat zij wenschelijk
noemt, komt zij in verzet en zou zij,
blijkens haar »principieele« bezwaren,
een wetswijziging in dien zin verworpen
willen zien 1 Het hoofdorgaan der vrij
liberalen en dat der sociaal-democraten
ontmoeten elkander weder practisch op
dit stuk.
Merkwaardig mag in verband hiermee
het debat worden genoemd, dat giste
ren in den Amsterdamschen gemeente
raad is gevoerd over een voordracht
van B. en W., om bij het openbaar
voorbereidend onderwijs aan hoofden,
onderwijzeressen en helpsters, die in het
huwelijk treden uit hare betrekking ont
slag te verleenen. De beide sociaal-de
mocratische sprekers waren daar heftig
tcgeu, en ook de vrijzinnig democraat
Ketelaar. Slagwoorden als »huwe-
lijksverbod* kwamen er aan te pas. Wij
mogen het sluiten van huwelijken niet
belemmeren, werd beweerd Maar eigen
aardig is het zeker dat door deze oppo
santen wel van het huwelijk der onder
wijzeressen gesproken werd. maar niet
van het gezin, dat daardoor wordt ge
vormd. Op het huwelijk der onderwijzeres
wil men zich nog wel beroepen, maar
over het gezin en de eischen behoeften
en belangen van het gezin zwijgt men.
Volkomen terecht liet men van chris
telijke zijde, naast de belangen van het
onderricht, ook de belangen van het
huisgezin wegen. Men deed uitkomen,
dat de taak van de vrouw in haar gezin
geen geringe is en te zwaar om haar,
als regel nog wel, een betrekking bui
tenshuis te doen vervullen. En tegen
over de cijfers, door den heer Kete
laar aangevoerd om te bewijzen dat
de ongeschiktheid der gehuwde vrouw
door het onderwijs niet blijkt uit de
verzuimen, stelde wethouder D e V r i e s
andere, die de oppositie ook op dat
punt ontwrichtten. Uit een verzamelstaat
van de gemaakte verzuimen van 1 Oc
tober 1906 tot 1 October 1908 gaf mr.
D e V r i e s de volgende bizonderheden
Van 1260 onderwijzers kregen in
deze twee jaar 180 of 7 pCt verlof
wegens ziektevan 817 ongehuwde
onderwijzeressen kregen 227 of ruim
33pCt. verlof; van 133 gehuwde
onderwijzeressen 49 of 36Vs pCt. en
van deze zeilde 133 gehuwde onder
wijzeressen kregen bovendien 87 of
271/s pCt. verlof voor aanstaande be
valling-
De totaal verzuimde schooltijden
zijn aldus over beide bedoelde jaren
a'le onderwijzers 29610 schooltijden
verzuim of 24 gemiddeld per onder
wijzer alle onderwijzeressen 32454
of gemiddeld 34 gehuwde onderwij
zers 22158 of gemiddeld 22 gehuwde
onderwijzeressen 6609 of 69 gemid
deld ongehuwde onderwijzers 7432
of 31 gemiddeld en ongehuwde on
derwijzeressen 25845 of gemiddeld 30
verzuimde schooltijden.
De wethouder kon z'ch bovendien
beroepen op schoolinspectie en alle au
toriteiten, die het ermee eens zijn, voor
taan ongehuwde onderwijzeressen te be
noemen. En nu kan men ontslaan bij
zwangerschap in plaats van bij huwelijk,
maar dan is het huisgezin reeds op een
voet van dubbel salaris ingericht en
wordt de moeilijkheid vanzelf veel groo
ter.
Met nadruk wees de heer D e V r i e s
ook op het aantal kinderlooze huwelijken
van onderwijzers en onderwijzeressen,
welk verschijnsel, naar hij zeide, B. en
W ernstige btzorgdheid wekt.
De Raad kwam nog niet tot een be-
slu't, maar er is reden te veronderstellen
dat het voorstel van B. en W. zal wor
den aangenomen-
Wat een feit van beteekenis zal zijn,
al geldt het dan ook alleen het voor
bereidend lager onderwijs.
dringen. Hij wist natuurlijk niet in hoeverre
Camonrdas medeplichtig whs «au teijnen onder
gang maar dit stond bij hem vast dat hij r
du hand had in gehad.
Tallooze malen bad hij tijdens zijne gevan
genschap en later bij zichz-lven gezegd, dat
er zonder eenigen twijfel iemand was, die
belaug bij zijuen ondergang moest gehad
hebben, maar dewijl hij nooit iemand eenig
leed had gedaan, zochthij tevergeefs in zijnen
geest naar den man. die hem van zijne eer en
zijn vermogen beroofd had.
Sedert het oo^enblik dat Anrillac den fa
brikant verrast had, terwijl deze met koorts
achtige drift de meubelen van Camonrdas
doorzocht, had hij een gedeelte van het v«-r
ledene begrepen.
Een enkel mensch had uit zijn ondergang
voordeel getrokken, en die mrusch was Nerval
Een vreemde, monsterachtige band kluisterde
hem echter aan ander Nerval moest het hoofd
van het komplot wezen, Camonrdas de arm,
en van waarneming tot waarneming was Auril
lac eindelek tot de logische gevolgtrekking
gekomen, die bij hem overtuiging werd Ca-
mourdaB ontving van Nerval die geheimzinnige
iukomsten, welke hij in do herbergen verteerde.
De eenige voorz »rg welke hij nam was z;ch
niet in tegenwoordigheid zijner kameraden te
bedrinken, uit vrees ongetwijfeld van een ge
heim te verraden, waarvan zijne vrijheid en
zijn inkomen afhingen
Zedelijke bewijzen bezat Aurillac genoeg,
maar het ontbrak h*m aan een tastbaar, eeu
feitelijk bewijs, en dit mo-st zich in het bezit
van Camourdas bevinden. Aurillac twijfelde
daar niet meer aan sedert den dag, dat de
rijke fabrikant, oDder voorwendsel van nieuwe
meubelen te schenken en haren toestand te
verbeteren, door den voormabgen galeiboef
verrast we d, terwijl hij alle laden en kasten
doorsnuffelde, het papier van de muur scheurde
en in machteloi ze woede en vertwijfeling naar
het stuk zocht, dat hem in de macht van Ca
mourdas gekluisterd hield
Beiden maakte alzoo jacht op dat papi'*r.
dat voor beiden zulk een onschatbare waarde
had: voor Nerval wiens ond»rgang, voor
Aurillac, wiens eerherstel ervan afhing
Toen vader Falot zich toegaDg verschafte
tot de woning van Camourdas, geschiedde
zulks in d« hoop, dat hij een of het ander
zou kunnen opvangen, wat hem op h"t spoor
kou helpen Daar de vader op zijne hoede
w. s, moest hij beproeven het kind aan tiet
praten te krijgen.
Maar de onschuld, de opr chtheid. de go d
held van BeBtiole brachten Anrillac spoedig
tot andere gedacht nhij schaamde zich bij
do doehter onderzoek te doen naar de leveiiB
wijze en de gewoonten van den vader, om
daardoor het bewijs eener misdaad machtig
te worden, die hem naar bet schavot zou
voeren.
Zon het geen laaghartig verraad zijn, zich
in het vertrouwen van het ongelukkig meisje
to dringen, en daarvan later gebruik te mak.-n
om baar in eeuen uit uwen afgrond van jammer
to storten?
Eu toch, ondanks al dia overwegingen, kon
de voddenraper zch niet onthouden Bestiale,
zoo dikwijls hij haar bezocht nit te hooren,
<-mtrent de zonderlinge levenswijze haars
vaders
Ach 1 hij is zoo goed als hij geen sterken
drank gebruikt heeft, zeide het meisje, gij zelf
?ijt er nog getuige vau geweest, toen ge mij
voor de eerste reaal zaagt op zijnen schouder
zittm, Dij de vertooning van Laurier. Nog
zeer kort geleden scheen hij weer goed gezind
en bad ik hem bijna de belofte ontlokt dat hij
werk zou zoeken en voortaan thuis blijven
Het zijn alleen zijne zoogenaamde vrienden,
die hem op een dwaalspoor brengen, maar
hem beschuldig ik niet, ik heb er het recht
uirt toe; God en mijn hart verbieden het mij
En evenwel, mijn kind, zijt gij door
zijue woestheid gebrekkig geworden.
Lnat onB daarover zwijgen, vader Falot
mijn vader heeft er veel berouw over gehad,
dat verzeker ik u Maar het zal niet lang
meer duren, of ik zal weer even recht wezen
als ieder ander de dokter heeft zulks ver
zekerd Dan zal ik alles vergeten, albs
En als Camourdas b-schonken is, dan
praat hij hardop, als iemand die droomt, niet
waar
Hij bedrinkt zich dis nachts, 6n dan
slaap ik
Hebt gij hem nooit, in zijue dronken-
Onze wintergranen in het voorjaar.
Er was een t>id, dat de granen, tarwe
rogge enz. liet leeuwenaandeel hadden van
de zorg des landbouwers, dal zij het beste
land kregen, dat ze den besten iuest ont
vingen en het grootste deel ervan. Door
ui eer winstgevende cultures, door dat de vee
houderij een grootere rol ging spelen io het
bedrijf en meer land bezaaid wordt met
voedergeWASsi-n, al** mangelwortels en i\er-
gdijke, komen de granen wel eenigszius iu
de verdrukking, is het niet, doordat ze
minder uitgezaaid, dan toch doordat ze
tuinder verzorgd worden e-a niet meer met
den besten mest gaan strijken. Dat kan an
ders. Tarwe, rogge, gerst, haver kunnen alle
vier bij goede keuze van zaaizaad, goede
bewaking des bodems en een niet karige
doelmatige bemesting van het gewas, veel
rijkere, oogsten opleveren, dan zij vaak doeu.
Het is nu voo«"j«at. Wat kan er op het oo-
genblik nog gedaan worden, om den graan
oogst van het jaar 1909 zoo rijk mogelijk
schap, hooren Bpreken van dood. brandstich
ting, van eene vreeselyke gebeurtenis, waarin
vrouw en kinderen een rol speelden? Roept
hij dan niet om hulp, vervloekt hij niemand?
Spreek. B'-s<iol«*. spreek
Waarom vraagt, gij mij dat? vroeg het
meisj*. den voddenraper strak aanziende.
Zonder het hoofd op te heffen, antwoordde
h ij
De drauk berooft den mensch van zijn
verstand, mijn kind, en dau weet hij niet wat
hij z-gt
Aurillac kon iutusechon niets te weten
komen.
Eu ti ch was bet geheim in dat huis ver
borgen en hij kou het niet outlokken aau dat
eenvoudige, scbuldelooze kind, noch aau
den diepgezonken dronkaard, die sluw genoeg
was, om geheel alleen zijnen hartstocht bot
te vier u.ten einde in zijoe dronkenschap aau
numaud zijD geheim te verraden.
Er kwam-n dagen, waarop vader Falot den
moed liet zinkeu, en ^aan de toekomst wan
hoopte Dan nam hij sijue toevluent tot den
eerw. beer Bernard, legde de twijfelingen van
zijne diep bedroefde ziel voor dien man Gods
op n, of wel begaf zich naar het werkkamertje
van Columba, en zat uren achtereen met haar
te praten, bij het eentonige snorren demaai-
nrechien, door den vlaggen voet van het
jonge meisje in beweging gebracht.
Bij baar vond hij de verlichting des harten
gelijk hij het licht dezes ge. sti-s vond iu zijne
g'ppr^kkeu mat den priester Bernard. Co
lumba ontving hem m t een vriendelijken
glimlach, ruimde hem eeue plants naast hear
in, hnrhualde voor hem de geschiedenis fcaor
kinderjaren, en sprak hem van het verdriet
dat het wegblijven van Epine-Vinette haar
veroorzaakte
Zij was een grillig meisje, znde zij,
dat slechts opgevoed werd dooreen afgunstige
moeder maar in d-n grond haars harten was
zij met slecht. Mijn kleine buurjongen, de
loop- r, he. ft raii vert-ld dat hij baar onlangs
id en schitterend toilet in een café chantaiit
heeft hooren zingen Men spreekt van haar
iu de dagbladen, zij re bijna vermaard, en
heeft de liederevan het dorp Bruyants in
Parijs in de mode gebracht. Dat arme mereje
Zij is rijk, vermaard, zegt gij en gij
baklaaet haar
Ik houd meer van de schaduw dau van
de zou, vader Falot het stille huiselijke
leven heeft voor mij oneindig meer waarde
dan alle uitspanningen en vermaken buiten
huis. Mij dunkt dat miju Lven Zr.er eenvoudig
z< u geweest zijn, als ik hetzelve had kuunen
afbakenen. Een vader, die mij liefgehad zou
hebben, eene moeder ach de moeder, die ik
verloren heb en zoo Bchoon en zoogoed scheen,
en dan
En dan, vroeg vader I'alot, hebt gij tl
nooit afgevraagd, of gij, die eene wees zijt
eD alleen op de wereld staat, geeno behoefte
zondt hebben aan eenen beschermer, eenen
echtgenoot
Colnraba sloot hem mat hare vingers den
mond
Stil, vader Falot, zegde zij als myn
hart sprak, zou ik er niet naar luisteren.
Eu de uren, die vader Falot en Columba
met elkander doorbrachten, gingen voorbij
m-it eene snelheid die zij z ch niet konden
verklaren, maaar zij smaakten een ODuitepre
kdijk genot als zij met elkander gezellig zaten
te praten; en dit was voor beiden een spoorslag
om dit samenzijn zoo lang mogelijk te rekken.
XXXVII - HET GEWETEN VAN MAX.
De aard van Nerval was geheel en al ver
auderd Zijns bnrschheid was in ruwheid
ontaard bijwijlen ontvluchtte hij alle open
bare vermakelijkheden en partijen, dan weer
nam hij dagen achtereen deel aan alle uit
spanningen. Ziju« liefde voor zijne dochter
scheen te verminderen of hij liet die ten
minBte minder blijken Men zou gezegd
hebben dat hij tegen Angelie eon geheimen
wrok koester ie Te vergeefs wendde het
meisje al het mogelijke aan om haren vader
te believen Nerval wees al hare voor
komendheden norsch af
Deze behandeling griefde Angelie diep.
(Wordt vervolgd.)