Nummer 53.
Donderdag 1 Juli 1909
32e Jaargang.
Tweede Blad.
(RT
Provinciaal Nieuws.
k.
eeren
mer-
Deden
eken.
r alle
mam-
markt.
rachte
igheic
en en
antoor
tingeij
3n hel
Feestelijkheden te Besoijen.
tnco
Dezer dagen was het ons vergund een
kijkje te nemen in de groote Stoom-
koekfabriek >De Hoop4 van de Firma
Van de Ven-Hendriks te Vlijmen.
Van hetgeen wij in die model-inrich
ting hoorden en zagen, mogen enkele
bijzonderheden hier volgen.
Het geheele gebouw staande aan de
Oostzijde der Stationstraat heeft een
lengte van 40 Meter bij een breedte van
10 Meter.
In het voorste gedeelte bevindt zich
het kantoor en een papiermagazijn, bei
den volgens de nieuwste eischen des
tijds ingericht.
Onmiddelijk hieraan grenst de Koek-
pakkamer. Het daglicht dringt in volle-
stroomen door de groote breede ramen
binnen en de talrijke open en toeslaande
vensters zorgen voor een goede en aange
name ventilatie.
De pakkamer, waar duizenden koeken
op de kraakheldere rekjes liggen opge
stapeld, geeft den bezoeker al aanstonds
den indruk dat alles is aangewend om
het geheel zoo zuiver mogelijk te be
handelen.
En laat ons vooruit reeds zeggen
de firmanten zijn daarin volkomen ge
slaagd.
Dag in dag uit zijn in de pakkamer
eenige vlugge handen bezig de koeken
in nettepapieren en cartonnen hulzen
te pakken en voor de expeditie gereed
te maken.
Vanuit de pakkamer treedt men de
machinekamer binnen.
Hierin bevinden zichDe stoom
machine voor de drijfkracht, een dynamo
met schakelbord voor de levering van
het electrisch licht, eene koeksnijma-
chiue, eene sucadesnijmachine, eene
amandelpletmachine, en verder 2 groote
ijzeren en eenige kleinere houtenstellin
gen voor de plaatsing van de pas ge
bakken Ontbijtkoek.
Van de machinekamer komt men in
de groote eigenlijke bakruimte waar de
heete luchtovens staan. Hier vindt men
verderde deegkneedmachine, waar
Doven is aangebracht eene zeefmachine
iie in staat is om honderd kilo meel in
ene minuut in fijn gezeefden, toestand
n den vergaarbak te brengen eene
lectrische lift met een laadvermogen
'van 250 KG. (geleverd door de firma
J. Hamer Co. te Amsterdam), en een
kookfornuis voor honig. Boven dit kook-
fornuis hangen twee groote ketels, die,
wanneer de honig kookt, mechanisch
vanzelf omhoog gaan en dan met een
loopkraan langs een ijzeren balk naar de
deegkneedmachine kunnen worden ge
voerd. Gevaar voor branden door de
werklieden is daardoor bijna geheel bui
tengesloten. Met hetzelfde doel zijn van
de heete luchtovens naar de hierboven
genoemde kookstellingen rails aange
bracht, waarop ijzeren wagentjes loopen.
Hierop worden de groote zware koek-
platen uit de ovens afgesloten en naar
ds stellingen gevoerd om daarin te ver
blijven tot de koek genoeg is afgekoeld
om verdeeld en gesneden te kunnen
worden.
Opvallend aangenaam is de tempera
tuur in dit lokaal. Iu den zomer is het
er. dank zij eene uitmuntende ventilatie-
koel en frisch, terwijl er winters eene
aangename warmte kan gebracht worden.
Verderop in deze localiteit staan, in
helderwitte costuums, eenige bakkers,
die rusteloos bezig zijn het deeg den
gewenschten vorm te geven.
Dan krijgen wij de bergplaats voor
het koekdeeg en de verschillende spe
cerijen, benoodigd voor de fabricatie
als gember, sucade, kaneel etc. etc-
Van daaruit treden wij in de opslag
plaats voor honig.
In deze koelkamer, goed geventileerd,
blijft de honig immer frisch, zoodat het
koeketend publiek ervan overtuigd kan
zijn dat de hoofdbestanddeelen der koek
steeds van prima kwaliteit is.
Vanuit de koelkamer gaan wij naar
het bovengedeelte der fabriek Het eerst
bereiken wij dan de timmermans-werk
plaats, waar de pakkisten worden ge
maakt, noodig voor de verzending.
Vermelding verdient nog dat deze wei k-
plaats telefonisch verbonden is met het
kantoor.
Deze werkplaats verlatende betreden
wij de groote pakkisten-bergplaats, eene
ruimte die biina de helft inneemt van
den bovenbouw der fabriek.
De andere helft die wij nu, verder
gaande, betreden is bestemd voor op
slagplaats van meel en specerijen in
ruwen staat. De zakken meel liggen hier
in lange rijen hoog opgestapeld, in sier
lijke orde, met gangen er tusschen waar
men zich vrij in bewegen kan ieder
wachtend zijn beurt om den weg te nemen
van de vorige.
Hier is in den loop der laatste maan
den nog geplaatst eene specerijen-maal-
machine voor het pletten en malen van
ruwe kaneel, nootmuscaat, kruidnagelen
etc Deze machine staat evenals de an
dere in het benedengedeelte in verbin
ding met- en wordt gedreven door de
stoommachine-
Langs de lift verlaten wij nu den
bovenbouw en bevinden ons weer gelijk
vloers.
Buiten, aan de Oostzijde der fabr'ek
is een veranda aangebracht waaronder
de Werklieden bij welk weder ook, voort
durend hunne werkzaamheden kunnen
verrichten. Onder deze veranda, zoowel
als door de geheele fabriek zijn rails
aangebracht, waarop de wagentjes loopen
die grondstoffen en kisten van de eene
naar de andere plaats brengen-
Het ketelhuis, waarnaast de 20 Meter
hooge schoorsteen zich trotsch in de lucht
verheft, is voorzien van een stoomketel
uit de gunstig bekende fabriek van Gebr.
Deprez uit Tilburg en heeft een stoom
druk van 7.23.
Geheel afgescheiden van de fabriek
bevinden zich de urinoirs en de steen-
kolenbergplaats.
Als wij hier nu nog bijvoegen dat de
verlichting des avonds geschiedt door
30 a 40 electrische gloeilampen, de
arbeiders ten allen tijde zuiver drinkwater
kunnen bekomen, bij brand aanstonds
zelfblusschers bij de hand zijn, terwijl
het personeel door meerdere uitgangen
op verschillende punten het gebouw
kan verlaten dan zal het wel geen
verder betoog behoeven dat deze fabriek,
beschouwd uit een oogpunt van hygiene
en veiligheid, het volmaakte zeer nabij-
streeft.
Nog eenmaal een wandeling gedaan
door de verschillende afdeelingen bewijst
ons niet alleen hoe door eene oordeel
kundige verdeeling van den arbeid de
productie enorm vermeerderd wordt
doch ook welk een hooge vlucht deze
tak van industrie heeft genomen.
Men staat eenvoudig verbluft als men
ziet hoe vlug en accuraat hier alle ma
chines, van de grootste tot de kleinste
haar werk verrichten en het verwon
dert ons niet langer dat de Passepartout
zich overal een blijvende eereplaats ver
overd heeft.
Het geheel legt de getuigenis af van
den ondernemingsgeest, de rustelooze
vlijt en de energie van de firma Van de
Ven-Hendriks en de piima kwaliteit van
haar fabrikaat.
Waalwijk, 30 Juni 1909.
Tramweg Correspondentie.
Door Waalwijks Belang4 is 't na
volgende adres verzonden
Aan
den Heer directeur der Tramweg
maatschappij Hollandsche Buurt
spoorwegen.
te
Tilburg.
WelEd. Gestrenge Heer.
Het Bestuur der Vereeniging Waal
wijks Belang neernt de vrijheid op het
navolgende uwe aandacht te vestigen-
De trams die respectievelijk van de
haven alhier vertrekken ten 9.39 v m.
en 12.10 n. m. correspondeeren aan de
halte Velhoven-Tilburg op de trams die
te 11-21 en 1.54 te Dongen aankomen
Het komt evenwel zeer dikwijls voor dat
de correspondentie te Veldhoven wordt
gemist, omreden de trams uwer maat
schappij door de eene of andere reden
vooral door het oponthoud met rangee
ren te Waalwijk, vertraging ondervinden.
Daarvan is het gevolg dat men de
boven aangewezen trams niet neemt, en
reeds daags van te voren of met een
andere gelegenheid naar Dongen gaat-
Indien nu de tram welke 6.42 v. m.
hier aankomt en om 7 20 v. m- van
hier vertrekt, (welke trams geregeld op
tijd zijn) in plaats van om 8.26 om 8.20
te Veldhoven konden zijn, had men
correspondentie op Dongen met de tram
welke om 8.21 v. m. uit de Veldhoven
doorheen vertrekt.
Zou het nu niet mogelijk zijn het
vertrek van tram 7.20 v. m. uit Waalwijk
6 a 7 minuten te vervroegen dan zou
dit van zeer groot belang zijn voor het
verkeer Waalwijk-Dongen.
Beleefd neemt ons Bestuur dan ook
de vrijheid UwEd. Gestrenge te verzoe
ken het wel daarheen te willen leiden,
dat de correspondentie als bovenbedoeld
worde verkregen.
Met de meeste hoogachting,
HET BESTUUR VAN W. B.
Wijziging Politie Verordening,
Naar wij vernemen is van Gedepu
teerde Staten bericht gekomen van de
ontvangst der wijziging politie-verorde-
ning (waarbij 't sluitingsuur wordt be
paald om 12 uur en den burgermeester
't recht wordt verleend bijzondere ver
gunning tot 4 uur te geven), zoodat na
afkondiging deze wijziging in werking
treedt.
Schoenfabriek Blinkers.
Men bericht ons uit den Haag, dat
de firma Blankers het geheele personeel
van de schoenfabriek in den Haag tegen
Zaterdag 17 Juli heeft ontslagen.
Geincenterund.
Donderdag, 1 Juli a s. is de raad onzer
gemeente ter openbare vergadering op
geroepen tot behandeling van
1. Ingekomen Stukken.
2 Vaststelling van het primitief kohier
van den Hoofdelijken Omslag 1909.
Bij de gisteren gehouden verkie
zing van 4 leden van den gemeenteraad
zijn candidaat gesteld, de heeren
W. v. d. Broek (aftr.
H. v Everdingen
J. A. Houben (aftr.)
E. W. Klijberg (aftr.)
A. Verbunt (aftr)
De steming heeft plaats op Donderdag
8 Juli, en de herstemming zoo noodig
op Dinsdag 20 Juli a.s.
Onjuiste inlichtingen,
Onder onze rubriek ^Ingezonden Stuk
ken4 vindt men een artikeltje van >een
Schoenfabrikant4 over hetgeen door de
Kamer van Arbeid voor het Schoenma
kersbedrijf aan 't Centraal bureau voor
de Statistiek is opgegeven over den
toestand der gedwongen winkelnering te
dezer plaatse.
Zoodra wij de Lecrbeiverker van 1. 1.
Zaterdag in handen kregen, lag het in
onze bedoeling een woordje te zeggen
over deze aangelegenheid, afgescheiden
van het ingezonden stuk in ons blad,
hoewel wij daarmede, laten we 't vooraf
zeggen, volkomen instemmen.
Er wordt geschreven
Gedwongen Winkelnering over 1908.
WAALWIJK (K. v. A. v. h. Schoen
makersbedrijf) De volgende gegevens
werden der Kamer van betrouwbare en
goed ingelichte zijde verstrekt.
WAALWIJK EN BESOIJEN. Er be
staat hier voor de schoenmakersgezellen
zoowel directe als indirecte dwang. De
artikelen, ten opzichte waarvan geen
vrijheid van inkoop bestaat, zijn voor
namelijk kruidenierswaren en manufac
turen. De hoedanigheid der waren is
doorgaans gelijk aan die in vrije winkels4.
Met betrekking tot de prijzen mag wor
den aangenomen, dat een gezin, bestaan
de "uit 5 of 6 personen, zich wekelijks
met f 0,75f 1,zou kunnen bevoor-
deelen, indien geen gedwongen winkel
nering bestond.
Bovenstaande gegevens zijn verstrekt
door de Kamer van Arbeid voor 't
schoenmakersbedrijf te Waalwijk, een
officieel lichaam. Wij willen het hier
hebben uitsluitend over de gemeente
Waalwijk en dan wenschen wij haar
te vragen, welke directe zoowel als in
directe dwang bestaat bij de Waalwijk-
sche Stoomscboenenfabriek van den heer
A. H. van Schijndel, b'j de N. V. E. W.
Klijberg Pernots, Stoomschoenenfabriek
Hollandia4, bij de firma Timmermans
van Turenhout, bij de firma Bern. v. d.
Heijden, bij de fiirma C. G- v. d. Heij
den, bij de firma H. H Hartog, bij de
firma Luctor et Ernergo, bij de firma
Adr. Pulles, de Graaff enz., bij welke
machinale fabriek ook. Misschien dat
nog eenige dwang bestaat bij een en
kel handwerksfabrikant, maar dan ook
al bij zeer weinige, wij zien b v. geen
winkelnering bij de firma's A. en Chr.
de Kort, R. de Ruijter, G. Vrinte, P.
Mazirel, Chr. Trimbach, J Heijhuurs, A.
de Graaff, e. m. a-
Welnu dan, wat blijft er over van het
rapport van de Kamer van Arbeid. Ligt
het op den weg van een officieel lichaam de Commissie adviseerde de groote na-
om een door 't rijk ingesteld bureau van
stastistiek geheel verkeerd in te lichten,
een geheel foutief beeld te geven van
den toestand der industrie eener plaats
en daardoor op die industrie en hare
ondernemers een blaam te werpen, die
weerklinkt over geheel ons land.
Ook onzerzijds daartegen een krachtig
woord van protest. De Kamer van Ar
beid kon en moest anders weten.
Is zij verkeerd ingelicht wat wij niet
kunnen begrijpen, dan wachte zij zich
voortaan om af te gaan op zulke onbe
trouwbare inlichtingen maar 't blijft ons
een onverklaarbare vergissing.
Ook wij verwachten eene openbare
herroepingdat is de Kamer o. i. ver
plicht aan haar naam als betrouwbaar
lichaam, en opdat haar geen nevenmo
tieven kunnen worden toegeschreven
„De Frank".
Het is te bejammeren, dat de pogin
gen van gezelschappen om in den zo
mer bij goed weder en een aangenaam
zitje in een lommerijke tuin, het publiek
iets goeds te bezorgen, zoo weinig wor
den op prijs gesteld. Zoo ook Zondag.
De openlucht uitvoering gegeven door
de gynamastiek vereeniging de Frank
in den tuin van den heer A. Gerris, met
opluistering door de >Nieuwe Harmonie
van Drunen was slecht bezocht. Dubbel
jammer, want allen die er waren hebben
genoten van goede, afwisselende gym
nastiek en niet 't minst van puike muziek
Het ligt niet in onze bedoeling elk
der gymnastieknummers hier met name
te noemen, bijzonder bevielen ons echter
de werkzaamheden aan rek en brug,
zoodat de Fïank, laat het dan zijn een
klein, doch een keurcorps genoemd
mag worden, ook de jongens-afdeeling
kweet zich verdienstelijk van hare taak
't geheel gaf duidelijk blijk van oefening
ernstige wil, ambitie en de goede leiding
van den verdienstelijken leider den heer
L- van Drunen.
Niet het minst heeft tot het welslagen
van deze uitvoering bijgedragen, de
medewerking van de >Nieuwe Harmonie4
van Drunen, wij hebben werkelijk ver
wonderd gestaan over hetgeen dit mu
ziekgezelschap presteert.
Wij hebben het bewonderd in zijn
marschen, in zijn fantaisie, in zijn polka
pour piston la Ralinette, in zijn Pot
pourri's werkelijk hier werd uitstekende
klankvolle, goed genuanceerde muzi;k
gegeven, die gepaard met een zuivere
en krachtige uitvoering, een goed geheel
vormde en het publiek te genieten gaf.
Drunen mag trotsch zijn op zoo'n
gezelschap en wij vertrouwen dat wij
het hier nog wel eens op een Volks
concert te hooren zullen krijgen. »Waal-
wijks Belang4 mag haar wel eens op
haar lijstje zetten, zij verdient het gehoord
te worden.
Wat eensgezindheid, goeden wil, am
bitie en goede leiding, ook in kleinere
gemeenten vermogen, daarvan hebben
wij gisteren te Besoijen een schitterend
bewijs gezien.
Evenals in bijna alle plaatsen van
Nederland had men ook daar kort na
de geboorte van Prinses Juliana dit feit
reeds feestelijk herdacht. Door de goede
zorgen echter van het feestcomité en
door de toezegging van den musicus den
heer A. Hurkmans Lzn.zou het heugelijke
feit later op een nog schitterender wijze
worden hei dacht.
Men was besloten om alle dames en
heeren uit te noodigen teneinde een
gemengd koor voor die gelegenheid op
te richten. En aan de uitnoodiging
hadden circa 200 personen gehoor ge
geven.
Om van die 200 menschen, waarvan
er slechts weinigen muzikaal onderlegd
zijn, een goed geheel te krijgen mocht
zeer zeker een reuzentaak genoemd
worden.
De heer Hurkmans, die daarvoor niet
is teruggedeinsd, heeft door dagelijk
sche repetitie, door onvermoeiden arbeid
weten te verkrijgen, wat men niet heeft
kunnen denken.
Gisterenmorgen wapperde van vele
woningen het nationale dundoek. Het
oranje-zonnetje, dat alles deed schitteren
had de commissie-leden reeds vroeg uit
de veeren gehaald om nog een laatste
hand te leggen aan de regeling der fes
tiviteiten.
's Middags echter deden onheilspellen
de wolken de zon verdwijnen en om
2 uur brak er een onweder los gepaard
met zulke hevige stortregens, dat men
tionale uitvoering maar uit te stellen.
Tegen 4 uur werd het echter gelukkig
droog en hoewel het zonnetje geen me
dewerking meer wilde verleenen, zag
men toch gestaag de vreemdelingen
onze gemeente binnenstroomen.
Reeds lang voor het uur van aanvang
had een groote menigte voor het Raad
huis zich een goed plaatsje gezocht.
En toen om 6 uur de president de
heer L Groenen, met de zangeressen
en zangers op de kiosk verscheen toen
was de compacte massa niet meer te
overzien. Meer dan 5000 menschen waren
opgekomen om te hooren een ge
mengd koor zoo groot, als nog nooit
wellicht in de geheele Langstraat heeft
Destaan-
Nadat de zangeressen en zangers allen
geplaatst waren, nam de Burgemeester
het woord en sprak vanaf het balkon
van het raadhuis ongeveer het volgende:
Dames en Heeren.
liet ïb mij een waar genoegen en een groote
eer U heden hier to begroeton en van harte
welkom te hoeten. We gaan thans vieren
hot vervolg van het oji 3 Mei zoo schitterend
geslaagde feest, ter herdenking van de geboorte
van H. K. H. Prinses Juliana. We hebben
dien dag het genoegen gehad de kindereu te
hooren in hun lof— en dankliederen, thans
zal door U het schoono programma worden
afgewerkt, aangevoerd door uwen energieken
leider, uwen geachten directeur met mede
werking van de zoo gunstig bekende harmonie
oEuphonia« van Kaatsheuvel. Die schoone
stukken zullen ons oor strooien, en ons dank
doen brengen aan God, voor het groote geluk
ons dierbaar vaderland geschonken. Ik wensch
u een goed -succes on verklaar hiermede de
feestelijkheden geopend.
Aanstonds, nadat den heer Burge
meester zijne rede had geëindigd die
warm werd toegejuicht zong het koor
met begeleiding der Harmonie >Eupho-
nia" het machtige Wilhelmus.
Die inzet was prachtig, was overwel
digend. Zoo'n goed geheel te krijgen,
dat was kerels-werk.
Ook de bij ons zoo reeds gunstig en
hoog aangeschreven harmonie »Eupho-
nia" van Kaatsheuvel voerde op onbe
rispelijke wijze een zestal nummers uit.
Vooral nummer 5 van het programma
Fantaisie sur L'opéra Lucie de Lammer-
moor van Donnizetti viel bijzonder in
den smaak.
Na Blij Nederland", dat eveneens
uitstekend werd gezongen, beklom den
groot Ed. Achtb. Heer Zeegers, lid van de
Prov. Staten, vooraf gegaan door eenbruid
je een krans dragend, de kiosk en sprak
trots de groote drukte, zeer goed ver
staanbaar, ongeveer het volgende
Mij?iheer de directeur
Namens het bestuur met wieu gij dit groote
feest hebt samengesteld is mij verzocht eenige
woorden van waardeering tot U te spreken
en gelijktijdig een bewijs van hulde namens
hen aan te bieden.
Ik heb gemeend aan hun verzoek te moeten
voldoen, omdat Besoijen naast Waalwijk mij
zeer ter harte gaat en ik o. k plichten ten
opzichte van Besoijen te vervullen heb.
Mocht ik het genoegen hebben U in het
jaar 1898, tijdens de inhuldigingsfeesten van
H M. onze geëerbiedigde Koningin op Musis
Sacrum te Waalwijk eenige woorden van te—
redenheid, waardeeriug en aanmoediging, toe
te spreken, toen gij daar optradt als jeugdig
dirigent, van het jongenskoor uit deze ge
meente, onder den naam van »het Rozenknopje"
thans richt ik tot U ala man «enige woorden
van lof, nu gij staat 10 jaren na dien tijd aan
het hoofd van eon groot zangkoor, welk ten
doel stelt hulde te brengen ter gelegenheid
van de geboorte van II. K. II. prinses Juliana
en welk koor in omvaDg vele andere overtreft.
Gij, geachte Heer Hurkmans, zyt voort
gesproten uit eene achtenswaardige familie
die beRaafd met muzikale kennis, hiermede
kerkelijken en wereldlijken lof hebben vor
kondigd en verschillende vereenigingen ge
diend.
Gij als Zoon en familielid zijt met Uw
muzikulen aanleg de toonkunst getrouw ge
bleven, ik hoop, dat voor U nog vele lauweren
op het moeilijke pad der muze zullen zijn weg
Ik spreek van het moeilijke pad der muze.
Zeer zeker is dit zoo, want steeds zullen uw
werken en uw streven op dit gebied aan de
sterkste critiek onderworpen zijn.
Moge uw levenskracht U ten goede komen
om nog vele jaren op dit gebied nuttig werk
zaam te zijn, is mijn hartelijken wensch.
Na deze woorden van aansporing en wanr-^-
deeriDg heb ik de eer U namens de commissie
eenen uit eenvoudige bladeren en bloemen
gevlochten krans aan te bieden.
Wil dezen krans welwillend aanvaarden uit
de bauden vau dit onschuldig, lief, kinderlijk
bruidje, den wensch daarbij uitende, het U
gegeven zij, hem geruimen tijd met zelfvol
doening te aanschouwen.
Moge dan steeds het beeld van het lieve
bruidje dat U dezen aanbood voor den geest
zweven als zinnebeeld van onschuld en liefde,
wil U dan ook de Commissie herinneren die
hem U liet aanbieden, vergeet nimmer, dat
hij U werd aangeboden bij het groote hulde
betoon der herdenking van de geboorte van
