in miner
Donderdag 19 Augustus 1909.
32 «Jaargang.
J
Toegewijd aan Handel, industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Blad.
lil
PALJAS
66.
AIT00N TIELEI,
Dit nummer bestaat
uit TWEE Bladen.
Uitgever:
WË&A j'
De
Staatscommissie in
zake werkloosheid.
FEUILLETON
BUITENLAND.
België.
De wasch, U ziet het, is groot,
doch is door de zuivere zeep
het werk gemakkelijk.
Sunlightzeep scliaafjes om zachte
zeep te maken.
Gratis te bekomen bij uwen
winkelier in ruil voor 5 omslagen
(onrint.
Dit Bird verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden f0."5.
Krant o per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieven, ingezonden stuiken, gelden enz., franco te zenden
Uitgever.
.•an
den
WAALWIJK. Telefoonnummer 38.
A.DVKRT2NTIËN 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Adverteutiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
Uow GraoVo WascSa
En
v/aijv Vera
1215
i
Wij lezen in de i-Maasbode* o.m.
Niet eerst nu is het sociale euvel der
werkloosheid de menschelijke samen
leving ingedrongen.
De historie leert, dat het altoos heeft
bestaan, dat er altoos arbeidswilligen
waren, aau wie de maatschappij de ge
legenheid niet bood hun physieke of
geestelijke kracht om te zetten in stof
felijk gewin, teneinde daarmee in eigen
nooddruft en die van hun gezin te
voorzien.
""vla „DE ECHO VAN HET ZUIDEN."
OF
JGcfDeu Itcuuv aan Dm Jbmvcfijln>l>auD.
8)
Ja, sprak hij zonder aarzelen, wij hebben
lieden ontmoet wier beschrijving gansch over
eenstemt met die welke gij daar voorleest,
niet waar Katrien
t Is waar, bevestigde de vrouw van Paljas,
heel ontroerd en niet wel begrijpend met
welk inzicht haar man zoo handelde.
Zij veronderstelde toch geen oogenblik dat
hij den vader van Magdalena zou ver
raden.
De gendarm vroeg verder
Wanneer hebt gij deze lieden ontmoet?
Voor omtrent een paar uren.
Hebben zij u aangesproken
Oh neen, zij schenen zeer haastig.
Langs welken kant zijn zij gegaan
Langs daar zij Paljas, en toonde bun
den gansch tegenovergestelden weg van dien,
welken de vreemdeling ingeslagen was.
Dank aan de vastberaden antwoorden en
juist, treffende inlichtingen van Paljas, had
den de gendarmen geen het minste wantrouwen
aangaande de zuivere waarheid van zijne
verklaringen.
Zij gaven hun paard de sporen en
reden zonder achterdocht den verkeerden weg
op dien Willem hun aangewezen had.
Toen zij verdwenen, waren Paljas en zijne
vrouw van een zwaar pak verlost, want die
mannen der wet hadden hun moed gansch op
hol gebracht.
Zij hadden gevreesd dat de vertegenwoor
digers der wet hun opsporingen verder zouden
•gedreven hebben en dat een misplaatst of
- onvoorzichtig woord hen in deze geheimzinnige
Zóó ging het heel de geschiedenis
door en geen land of tijdsgewricht ont
snapte aan de plaag.
In onzen modernen tijd echter heeft
de werkloosheid schrikbarende verhou
dingen aangenomen, en het is vooral dit
euvel, wat gestadig voedsel geeft aan
het drijven der revolutionaire elementen
en daarom de aandacht der regeeringen
voortdurend bezighoudt.
De moderne industrie om maar
één oorzaak te noemen die ééne
machine maakt of een machine door
een nieuwe uitvinding verbetert en ver
volmaakt, werpt daardoor onmiddellijk
duizenden arbeiders ten prooi aan de
ellende der werkloosheid.
Toch hebben wij niet alle schuld op
de moderne industrie te werpen, daar
immers de werkloosheid uit zoo ver
schillende oorzaak kan opkomen, zoodat
de toestand zoo gecompliceerd is en een
oordeel zoo licht voorbarig en een be-
bcstrijdingsmaatregel zoo weinig doel
treffend en afdoende kan zijn.
Werkeloosheid bv. kan opkomen uit
een buitengewoon sterken groei der
bevolking.
Door het tijdelijk wegvallen van een
groote fabriek, een failissement, een
brand, een sluiting van de zaak-
Daar is werkeloosheid tengevolge van
het seizoen, en wel in de bedrijven, waar
's winters weinig of niet kan gewerkt
worden.
Werkeloosheid, omdat het vreemde
product onze markt overstroomt.
Veel werkeloosheid is er en dit
worde vooral niet voorbijgezien door
eigen schuld of luiheid, omdat het ook
de stand van de werklieden, is, die
door den geest der eeuw aangegrepen
en door de begoochelingen van het
socialisme aangehitst, in steê van te
arbeiden en zich in hun vak te be
kwamen, liever redevoeringen houden,
betoogingen opzetten, optochten or-
ganiseeren, hun tijd en hun kracht
verdoen door drank of ongeschikte of
verderfelijke lectuur, krantjes redigeerep
en daarin schrijven, propaganda drijven
voor dit en dat etc.
Wat nu daarenboven het euvel der
werkloosheid zoo pijnlijk maakt is het
feit, dat men in haast alle landen juist
door het wisselende dier oorzaken, in
zaak zou gemengd hebben, waarmede zij heel
toevallig hadden kennis gemaakt.
Zij bezagen elkander en loosden beiden een
diepon zucht van voldoening...
Hue Cadour
Da ezel zette zich weer op stap en schom
melde door het schokken der koels, do twee
kleine schepseltjes die onder het wakend
oog van Katrien, zij aan zij waren ingeslapen.
Spits, die gedurende dit laatste tooneel
grommend wasblijvenstaan, huppelde en sprong
nu weer vóór het rijtuig op.
Hij blafte thans van tevredenheid.
Paljas en zijn trouwe Belphégor stapten
altijd neven do kar verder.
Hij ging nog al vlug over do baan en liet
door zijn vroolijke gelaatstrekkon de inwen-
digen tevredenheid blijken welke hij genoot
omdat bij de gendarmen zoowel om den tnin
had geleid.
O 1 dat was me eono pret
En weldra klonk zijn lastig lied krachtig
en helder over de velden zoodat de echo
het in de verte herhaalde.
IV.
De man, dien wjj op vlucht gezien hebben
en genoodzaakt was het lyk zijner afgestorvene
vrouw achter te laten en zijn oenig dochtertje
aan de zorgen van den goochelaar toe te ver
trouwen, was een afstammeling van eene der
adelijkste families van Frankrijk.
Het was de markies de Montbazon.
Nauwelijks vijf en twintig jaar oud, en
reeds had het nootlot hem diep beproefd en
harde slagen van het ongeluk.
Wij zullen den lezer bekend maken met
de levensgeschiedenis van dien grooten heer
tot op den dag dat hij Paljas ontmoette
Op het tijdstip dat ons verhaal een aanvang
neemt, was het kasteel van Montbazon een der
schoonste bntchten van he2l Normandië ge
legen tusschen Lisieux, dezeekuBt, het rijkste
en vruchtbaarste gedeelte der heele streek.
Flink gebouwd boven op den top van eenen
heuvel en van alle kanton door bosschen om
ringd, staken de hooge muren en torentjes met
kanteelen en schietgaten hoogmoedig boven de
weelderige landerijen uit van de acheone vallei
der Tonques.
volslagen onzekerheid verkeert omtrent
den waren toestand der werkloosheid en
den omvang er van.
Dit nu alleen moet reeds manen tot
voorzichtigheid.
Wil men een kwaad bestrijden dan
dient men toch eerst het kwaad zelf
en zijn omvang te kennen.
En dit is juist onze grief tegen
sociaal- en andere democraten, dat men
in Kamer en gemeenteraad, zonder een
uitgebreid onderzoek te laten voorafgaan,
eenvoudig voorstelde de publieke kassen
voor de werkloozen beschikbaar te stellen,
onnoodige of nog niet noodige rijks- en
gemeentewerken te laten verrichten etc.,
en aldus een druk te leggen op een
ander deel der bevolking, het kwaad
verplaatsen in stee van te voorkomen
of te genezen.
Men vergete toch nooit, dat de sociale
wetenschap met haar hulpmiddeldn van
enquête en statistiek nog heel in de
ten de voorstellen, waartoe dit onderzoek
haar eventueel aanleiding mocht geven,
terwijl elk lid der Commissie de bevoegd
heid zal hebben van zijn zienswijze, voor
zooveel die van de meerderheid der
Commissie afwijkt, in een afzonderlijke
aan het verslag toe te voegen nota te
doen blijken.
Het bovenstaande nu geldt het eerste
nl. het zakelijke deel der opdracht.
Wij kunnen niet anders dan deze op
dracht aldus geformuleerd voortreffelijk
noemen.
Zij is algemeen, beheerscht het geheele
vraagstuk, en is, indien wij het zoo noe
men mogen, radicaal.
Door geen enkele grens te stellen dan
de limieten van het land en aan ieder
lid de grootste vrijheid te waarborgen
voor het uitbrengen van zijn opinie en
zijn sociale inzichten, heeft de Regeering
een voorbeeld gegeven, hoe dergelijke
vraagstukken, die toch niet door lap
windselen ligt, en dat men dus in een\ middelen kunnen worden opgelost, moe
tijd van overgang van gisting en woeling ten worden aangepakt en behandeld,
gelijk de onze, zich beslist hebbe te Nog meer zal dit blijken, als wij letten
wachten voor onberaden stappen, die op
heel het sociaal terrein zoo jammerlijke
gevolgen na zich kunnen sleepen.
Nog eens, vooraleer het sociale me
dicijn toe te passen, dient men eerst den
patiënt te kennen en de diagnose te
maken.
De regeering heeft dit goede beginsel
voor oogen gehad en zooals wij onder
Binnenland nu melden, een Staats
commissie ingesteld, die de opdracht
heeft te onderzoeken
a. in hoeverre de Regeering over
de middelen beschikt om snel en vol
doende ingelicht te worden over den
stand van de binnenlandsche arbeids
gelegenheid en den omvang en den
aard van werkloosheid in de verschil
lende vakken en welke aanvulling deze
middelen behoeven
b. wat de Regeering kan doen,
hetzij door steun van personen of cor-
poratiën, hetzij zelfstandig, zoowel tot
voorkoming of bestrijding van werk
loosheid als tot leniging van de ge
volgen daarvan.
Bepaald wordt dan ten slotte, dat de
Commissie verslag zal uitbrengen aan
gaande de uitkomsten van haar onder
zoek, welk verslag dan tevens zal bevat-
Het middengedeelte van het gebouw be
hoorde tot de middeleeuwen. Maar in de XVI«
en XVII0 eeuw had men er verscheidene vleu
gels bijgebouwd, die tamelijk het algemeen
uitzicht veranderden en weinig verfraaiden.
Het was nog altijd wel het oude, ridderlijke
slot mot zijne grachten en versterkingen en
zijne ophaalbrug, die aan menige heldendaad
herinnerde en vooral aan de langdurige be
zetting welke het te onderstaan had van wege
de Engelschen, gedurende don oorlog van
Honderd jaar.
Maar sedert de XVIII0 oeuw was het kasteel
nog enkel een zomer vorbl ij f, voor de rustige,
vredelievende afstammelingen van den ouden
krijgsznehtigen heer de Montbazon.
Sedert lang was de brng noch bij dag, noch
bij nacht meer opgehaald geen schildwacht
wandelde meer boven op de breede mnren, en
in de uitgedroogde grachten groeiden alle
soorten van planten vrij en welig op.
Onder Lodewijk XVI, behoorden het kasteel
en de aanpalende eigendommen aan den hertog
van Montbazon.
De hertog Sosthenes, die een onschatbaar
fortuin bezat, had, meer nog voor de eer dan
wel voor het profijt dat hij er uit trok, de
plaats var. opperintendant dor koninklijke
jacht, aangenomen.
Des winters bewoonde hij te Parijs een groot
en prachtig hotel in de Oerisaiestruat.
Hij had bovendien een buitengoedje te Ver
sailles, waar hij telkenmale afstapte als de nood
wendigheden van zijn ambt zulks vereischten.
Maar zijn liefste verblijf was bij voorkeur
het kasteel van Normandië
De hertog hield zich bovendien veel bezig
met landbouw en laiidbouwersleven.
Hij hield er vooral van in het dorpje te
heerschen, het werk zijner pachters en veefok
kers zelf na te zien het kappen en beplanten
zijner bosschen zelf te regelen de weiden waar
melkkoeien en ossen en paarden stonden te
grazen, van 's morgeDSvroeg te doorwandelen.
Hij had weinig lust inde wereldsche vermaken
en zou volgaarne het hof verlaten hebben om
hier in vrede te leven, badde hij niet aan de
toekomst van zijnen zoon Gaston gedacht.
Streng hangende aan de onde gedachten van
alleenheerschappij, zag hij met onrast hoe da
op de samenstelling der Commissie, n.l.
op de personen, aan wie de opdracht
door de Regeering is gegeven.
Zij zijn 39 in getal met den voorzitter
en secretaris inclusive, welke personen
wij met een generieken naam Neder
landers zouden willen noemen, daar zij
zijn van allerlei qualiteit en levenspositie,
ontwikkeling, politieke en sociale gezind
heid, godsdienst enz.
Iets wat wij ook daarom willen aan
stippen, omdat de Regeering in schril
contrast met de handelwijze van
bewindslieden in vroeger jaren, met het
aldus samenstellen dezer Commissie een
schitterend blijk heeft gegeven van eer
lijke onpartijdigheid, die niet zal nalaten
ook bij den tegenstander indruk te maken.
Geen partij of religie zal hier iets te
beknibbelen hebben.
Naast mannen als Troelstra, Aalberse,
Hermans, Hudig, Wesseling, Reinders,
e. a. die den werkmansstand en zijn
nooden kennen uit boeken of door uiter
lijk contact, staan anderen als Hendrix,
van Heek, Verveld, Mulder, Haitink, van
Muyden, e. a. die als patroon of als hoof
den van organisaties in dagelijksch ver
keer met den werkman leven of in
voortdurende persoonlijke betrekking tot
hem staan.
Zoo heett kapelaan Poell tegelijk zit
ting met de predikanten dr. van Gheel
Gildemeester en dr. Klap, de oud-liberaal
Plate met den stevigen democraat Treub
als voorzitter en zoo wijders.
Ieder, die dus maar eenigszins zich
met den werkman occupeert of in eeni-
gerlei betrekking tot hem staat, is alzoo
in deze Commissie vertegenwoordigd en
dit zoo onpartijdig mogelijk.
Wij hebben nu het resultaat van dit
Commissoriaal onderzoek af te wachten,
waarvan wij intusschen niet behoeven te
meenen, dat het, als loopende over een
zóó ingewikkeld en uitgebreid en hoogst
moeilijk vraagstuk, binnen de eerste
veertien dagen zal zijn afgeloopen, even
min als wij ons mogen vleien, dat het
probleem zelf der werkloosheid in al zijn
diepte en omvang zal worden opgelost.
Echter wat in de huidige economische
toestanden en verhoudingen verkregen
kan worden, zal nu wel bereikt worden.
En daarom zullen allen, die het wèl
meenen met den werkman en beseffen
hoeveel bittere ellende er voor hem met
dit probleem gemoeid is, het in de Re
geering ten hoogste waardeeren, dat zij
het vraagstuk commissoriaal heeft ge
maakt en dit gedaan heeft op een wijze,
die zelfs de strengste critiek kan door
staan.
nieuwe gedachten moer en meer bij de lieden
van het Hof binnendrongen en nadeele der
oude overleveringen, die hem nauw aan 't
harte lagen, en zonder eeDigszits de naderen
de omwenteling te voorzien, voolde hij wel,
dat de invloed van den edelman, van dag tot
dag veld verloor.
Hij was van ouden stempel en men luisterde
niet veol meer naar hetgeen hij zeide. Daarom
had hij besloten zoo haastig mogelijk af te
breken met de personen wier handel-en spreek
wijzen voor hem aanstootelijk waren en zijne
overtuiging krenkten.
Zoodra zijn zoon twee-en-twintig jaar §oud
geworden was, zocht de vader hem zoo goed
mogelijk te plaatsen.
Misschien zon het hem gelnkkeu, zoo hij
bij den koning nog genoeg invloed bezat, aan
Gaston zijn ambt van opper—intendant over
te laten.
Daarna zon hij zich in kasteel opsluiten
en in pais en vrede leven met zijne vassalen
Een droeve gebeurtenis bevestigde hem
in zijn besluit.
Kort na de verloving van Gaston met eene
rijke weeze Snzanna de Levignac, stierf de
hertogin.
Door dit ongeluk werd het huwelijk een jaar
uitgestald, gedurende hetwelk de hertog
alleen in Normandië verbleef.
De jonge markies was in Parijs en nam de
gelegenheid te baat om nog gedurende eenige
maanden met zijne vrienden te kunnen feesten
en brassen, zonder nochtanB zijno verloofde te
vergeten aan wie hij alle Donderdagen een
bezoek bracht aan het blooster der Ursulinen
St. Jakobusstraat, onder toezicht der kanonikes
Bertranda de Nangis, tante der jonge dochter.
Na het verloop van eenige maanden drukte
de hertog het verlangen uit het huwelijk op
het dorp te zien vieren.
Hij zou aldus vermijden terug in Parijs te
komen, waar alles naar zijnen zin al slechter
en slechter ging (het was in 1789) en de
plechtigheid zou veel inniger zijn.
De zoon, die het minste verlangen van zijnen
vader als een bevel eerbiedigde, wilde ook
tegen dien wensch niet ingaan. Vandenande-
ran kant hadden de kanonikes en de voogd van
Snzanna, graaf de Bressigny, er ook niets tegen#
Prins Albert's terugkomst.
Prins Albert is gisteren terugkeerende
uit den Contrn Brussel aangekomen waar
hem een indrukwekkende ontvan werd
bereid.
In zijn toespraak in het stadhuis te Ant
werpen zei de prins, dat de geschiedenis'
nimmer het onvergelijkelijke werk deskoniuga
in den Congo zal vergeten. Er zullen wellicht
uitgaven voor noodig zijn, maar die zullen
vruchten dragen. Wij zullen aldus verder
prins Albert de toekomst verzekeren van
die prachtige streken en daarbij de verhef
fing; van het zedelijke en stoffelijke peil der
inboorlingen nastreven. Ik was reeds vol
hoop ten aanzien van de toekomst van den
Congo, maar wat ik heb gezien heeft mijn
verwachting overtroffen.
Het huwelijk van markies Gaston de Moat-
bazon met SuzannadeLévignac, werd ingezegend
op 16 Juli 1789.
In tegenstelling met hetgeen men had kunnen
verwachten, was het feest niet minder lniBterrijk
dan het in Parijs zoude kunnen geweest zijn.
De hertog stond er op alles op zijn prach
tigst te schikken.
Allo groote grondeigenaars uit het ronde:
Freueuses, de Houdenvilles, do Blancmesnils
en anderen had bij uitgenoodigd.
Bovendien had hij geheel zijne bezittingen
door, het volgende bericht doen ophangen
„De Hertog van Montbazon,
„Heer van Pomeraie, Chateliers, Amau—
„ville en andere streken,
„Brengt ter kennis van zijne vassalen,
„huurlingen, pachters en over 't algemeen
„aan allen die van zijn landgoed afhangen
„of op zijne landen werken, welke ook hun
„stand of staat zij,
„Dat het huwlyk van zijnen zoon Gaston
„de Montbazon met Mejuffer Snzanna de
„Levignac, dochter van wijlen graaf Ber—
„trand de Lèvingnac en wijlen gravin
„Adelaide geboren de Nangis, op het
„kasteel van Montbazon zal ingezegend
„worden den zestienden der maand Jnli van
„het jaar Onzes Heeren, zeventien honderd
negen—en —tachtig,
„En dat alwie, dien dag, op het kasteel zal
„aanwezig zijn er zal ontvangen en geherbergd
„worden, hij en de zijnen, en zijne paarden
„en zijne muilezels gedurende twee achtereen
volgende dagen
Dit bericht werd niet alleen in da omlig
gende gemeenten en gehuchten, opgehangen,
maar ook 's Zondags na de hoogmis aan de
kerkdenr afgelezen, en had een buitengewoon
goed gevolg gehad.
Geene hoeve, geene hut, of zij was op bet
feest vertegenwoordigd.
Den 16 Juli, zag men reeds bij 't krieken
van den dag het volk langs alle paden en
wegen uit alle hoeken van de vallei der
Tonques, toestroomen.
(Wordt vervolgd.)
