Nummer 70
Zondag 4 September 1910
J aargang
Tweede Blad
m Landbouwtentoonstelling,
De Staking.
ABDIJSIROOP
Reclame.
Spanje.
Italië.
Marokko.
BUITENLAND.
Frankrijk.
Oostenrijk.
ülNNENLAND.
Tet ongemeenen trots schrijven we
aven >onze Tentoonstelling* want
't is weer eene onderneming,
waardig,
was belangrijk op industrieel
.ed, 1910 is schitterend op landbouw-
bied. We weten niet wat het meest
kernen, de belangrijke, leerzame in-
icingen, de aanleg, de bouwtrant,
vormt een prachtig geheel en geeft
cachet van iets belangrijks, iets
eei rijks, iets prachtigs, maar niet minder
iets zeer smaakvols.
K comité met zijnen wakkeren pre
sident aan 't hoofd, heeft hier iets tot
stand gebracht dat wederom een mooie
bladzijde vult in de geschiedenis van
Waalwijk, de onderneming, de daarstel-
ling is een succes, moge ook het resul
taat een succes zijn, moge duizenden
naar Waalwijk komen, om de belangrijke
inzendingen van machines, ooft- en tuin
bouw, pluimvee, konijnen, voederartike
len, paarden en vee en wat dies meer
zij te bewonderen, en er hun voordeel
mee doen, want er is veel,veel goeds en
zeer veel leerrijks.
Wij behoeven over dit alles niét veel
meer te zeggen, als we eenige brok
stukken geven uit verschillende bladen
waarvan de heeren redacteuren deze
week de in aanbouw zijnde expositie
bezochten.
Aan 't slot een hartelijke oproep aan
alle Langstraters, Brabanters aan allen in
Nederland die belangstellen in den land
bouw om deze expositie te bezoeken en
aan 't comité een goed succes, als re
sultaat Van zijn onvermoeid werken om
hier iets grootsch en goeds tot stand te
brengen.
De Provinciale 's Hertogenbossche Cou
rant schrijft
Aan de vriendelijke uitnoodiging van
het tentoonstellings-comité voor de te
Waalwijk van 4—11 September as. te
houden Prov. Landbouwtentoonstelling
aan de Pers gericht, om reeds nu eens
een kijkje te komen nemen naar het feest
terrein, voldeden wij gaarne en meerdere
pers-mannen met ons. Waren wij over
tuigd Waalwijk heeft dit op gebied
van tentoonstelling reeds meermalen ge
toond dat de zaak met de meesten
ernst zoude zijn aangepakt, wat wij gis
teren omtrent het feestterrein in oogen-
schouw namen, heeft verre onze ver
wachting overtroffen.
Vele landbouwtentoonstellingen hebben
wij reeds medegemaakt, maar het moet
eerlijk gezegd, zoo'n feestterrein, zoo
gezellig en practisch ingericht, zagen wij
nog niet elders.
Het Dagblad van Noordbrabant schrijft
Kijk, dat is nu eens wat anders dan
anders.
Zoo is de eerste indruk, als ge de land
bouwtentoonstelling te Waalwijk zijt
binuengestapt. Hier is met zorg en
met toewijding gewerkt. Niet enkel om
hekjes te bouwen tusschen paarden en
koeien en om te zorgen, dat de land
je. bouwwerktuigen niet tusschen het hoef
beslag inraken, hier is een artistiek
geheel gevormd, dat voor de oogen een
lust is.
En nu is de tentoonstelling nog niet
eens aangekleed. De tenten zijn nog
leeg, de loodsen roepen om hetgeen haar
beloofd is, de bloemperken missen nog
hun kleuren en geuren, de wandelpaden
de bezoekers. vVant pas Zondag wordt
deze landbouwtentoonstelling officieel
geopend en het is een voorzorg geweest
van het pientere bestuur om de pers
uit te noodigen eenige dagen vóór de
opening het terrein te komen bezichtigen.
Dat was min of meer een waagstuk.
Althans in de oogen van hen, die nog
niet te Waalwijk waren geweest. Wat
zal er daar te zien zijn, zoo vroegen wij
ons af Een paar houten tenten, eenige
loodsen, en palen om vee aan te binden.
Hoe kan het tentoonstellingsbestuur ons
uitnoodigen om zoo'n dooie boel te
komen bekijken.
Maar, als gezegd, onze eerste indruk
was er een van verrassing.
Dit is werkelijk een andere landbouw
tentoonstelling, dan wij gewoon zijn. En
de opvolgers van de kommissie in
Waalwijk zullen groote moeite hebben
om het volgend jaar deze expositie te
evenaren Zié, er zit karakter in deze
gebouwtjes. Oorspronkelijke voornaam
heid.
De Tijd schrijft
Van 4 tot 11 September as. zal in
het levenskrachtige Noord-Brabantsche
dorp Waalwijk een Provinciale Land
bouwtentoonstelling worden gehouden.
Door de voorkomendheid van het Ten
toonstellingscomité daartoe in staat ge
steld konden gisteren reeds een aantal
vertegenwoordigers der Nederlandsche
Pers de in wording verkeerende tentoon
stelling in oogenschouw nemen, die
waarlijk iets zeer bijzonders belooft te
worden. Want wat onmiddelijk opvalt is
de groote zorg, die hier besteed wordt,
ten einde het tentoongestelde goed te
doen uitkomen in een passende smaak
volle omgeving. Te vaak wordt dit bij de
meeste landbouwtentoonstellingen over
het hoofd gezien en daarom mag allereerst
hier dit wel worden gereleveerd Het
comité had dan ook zeer deskundige
hulp. De bekende Bossche kunstenaar
Dorus Hermsen had zijn medewerking
verleend, om aan het tentoonstellings
terrein ingang, gebouwtjes enz. een
schilderachtig aanzien te doen geven,
en hij is, voor zoover wij er gisteren reeds
over konden oordeelen gelukkig geslaagd.
Maar ook de tentoonstelling zelf
afgezien van de aanleg belooft een
succes. Door den grooten steun, dien
het comité allerwegen mocht ondervinden
zoowel van autoriteiten Z. K- H. de
Prins is beschermheer en minister Talma,
die de tentoonstelling komt bezoeken,
eere-voorzitter als door den steun
van inzenders op 't gebied van machi
newezen, ooft- en tuinbouw, kunstmest
stoffen, voederartikelen, zaaizaden,
pluimvee, vee, paarden enz. enz. zijn
zeer zeker de verw ichtingen gerechtigd,
welke men in deze expositie heeft.
De Avondster schrijft
De commissie te Waalwijk heeft de
zeer >pientere« reclame opvatting gehad
om de redacties van onderscheidene
dagbladen tot een voorloopig bezoek
aan de tentoonstellingsterreinen uit te
noodigen, om op die manier te trachten
door een enkel welwillend artikeltje of
een enkel optimistisch berichtje de lezers
hunner couranten op te wekken om de
landbouwtentoonstelling, die te Waalwijk
tusschen 4 en 11 September georgani
seerd is, een bezoek te brengen.
Wij zijn daartoe gisteren te Waalwijk
geweest en al had de echt zuidelijke,
echt Noord-Brabantsche vriendelijkheid
de commissie ons niet eenigszins
van
zedelijk verplicht tot eenige lofuiting
over die tentoonstelling, dan nog hadden
wij over dit voorloopige gezicht er op
niets dan welwillende woorden over
kunnen brengen-
Onze lezers, die zich de vrijheid en
de weelde kunnen veroorlooven een der
aangekondigde dagen aan deze tentoon
stelling eens een bezoek te brengen,
raden wij zulks ten zeerste aan. Vooral
diegenen, die nu al zooveel gelezen
hebben van de Brusselsche tentoonstel
ling en daar om verschillende redenen,
niet naartoe kunnen of wenschen te
gaan.
Natuurlijk dat dit voorloopig bezoek
ons niet in staat gesteld heeft nauw
keurig te schrijven, wat er te zien zal
zijn dat moeten trouwens onze lezers
zelf maar gaan zien. Maar toch de eersten
indruk is aller gunstigst geweest, en men
zegt wel eens, dat die ook altijd de beste is
ertAut, borst - lows.: t»>&ti-AAftpo£n inofctiy
Prijs per flacon van 230 «ram f 1—van
550 gram f 2.en van 1000 gram f 3 50.
Hoe grooter flacon, hoe voordeeliger dus.'
Verkrijgbaar bij de bekende verkoopera en
de meeste Drogisten en Apothekers.
Centraal Depót
L. I. AKKER, Rotterdam.
Nadat »de Tijd» een uitvoerig relaas
heeft gegeven over het vroegere conflict
en over de aanleiding \an deze staking,
zooals een der redacteuren zelf van
beide partijen vernam, zegt het blad
ten slotte
Ziedaar dus de voorgeschiedenis en
het verloop van dit conflict.
Een aanslag op de R. K. Vakorgani
satie, zooals die te Eindhoven heeft plaats
gehad, is hier niet geschied. We be
vonden den toestand heel anders hier
dan dien te Eindhoven bij ons onderioek
aldaar.
Van een openlijken aanslag is
geen sprake hier 1
Er zou echter een indirecte be
strijding van de organisatie door de
patroons hebben plaats gehad.
Tegenover de besliste ontken
ning van de patroons staat de
even besliste overtuigingder
arbeiders.
Een uiterst subjectieve quaestie
dus. In hun laatsten hierboven afge-
drukten brief schrijven de arbeiders dan
ook »de georganiseerde arbeidsters en
arbeiders schijnen instinctmatig
uwe bedoelingen begrepen te hebben,
om de katholieke organisatie een
nekslag toe te brengen Instinctmatig
begrijpen hier dus de arbeiders 1 En
hunne meening gronden ze op vele feiten,
waarvan we de ons opgegevene hier
boven hebben gereleveerd Het zijn
meest feiten, die op subjectieve
wijze kunnen bezien worden en het is
uiterst lastig voor een buitenstaander
hier een oordeel objectief te vellen.
Zoo lijkt b.v- het ontslag van K. voor
de meening der werklieden te pleiten,
daar het moeilijk aan te nemen is, dat
een goed werkman door zijn lidmaatschap
der organisatie zoo spoedig geheel om
keert Van den anderen kant zijn er
feiten, die wellicht door de werkliedeii
te zeer in het licht van het vermeende
vooroordeel der patroons jegens de or
ganisatie worden bezien.
De beweringen omtrent de boeten zijn
moeilijk te controleeren, daar er geen
aoetebriefjes bestaan, De patroons be
weren wel, dit de boete niet veel hooger
zijn gegaan in den laatsten tijd, hetgeen
door de werklieden ook niet ontkend
wordtmaar deze zeggen dat de boeten
onregelmatiger waren ten nadeele van
de georganiseerden Boetebriefjes hadden
de zaak misschien kunnen uitwijzen.
En of een verscherpt toezicht door de
patroons noodig was Welke buiten
staander kan het zeggen De patroons
achten het toezicht nog niet voldoende
zelfs 1 Zij wijzen er op, dat voor de
Waalwijksche kermis 600 stuks meer
werden gemaakt dan anders. Men
bedenke evenwel, dat in deze week voor
de kermis zoo kernig de >pers» week
genoemd volgens oude gewoonte alle
krachten zeer worden ingespannen om
kermisgeld over te verdienen en voorts
om het in de kermisweek te lijden pro
ductie-verlies te equivaleeren 1
Wat de staking zelf betreft dat ze
onorganisatorisch is uitgebroken, wie zal
het ontkennen De meisjes hadden
allereerst het bondsbestuur en hare mede
arbeidsters in kalme vergadering moeten
kenneD in deze zaak en niet op eigen
houtje een beslissing mogen nemen.
Hoe luttel en onbeduidend de aanleiding
ook zij we toonden reeds aan, hoe
moeilijk het is uit te maken, of de voor
gaande gebeurtenissen niet ernstiger
waren en gegrondheid aan de meening
der werklieden gaven en of die
voorafgaande feiten dan wel van zóó
ernstigen aard waren, dat zij het ultimum
remedium, het alleruiterste middelde
staking volkomen rechtvaardigen 1 Was
er dan volstrekt geen andere wijze van
handelen meer mogelijk, om tot een
beteren toestand te geraken? 't Is waar,
het antwoord der patroons op het
allereerste schrijven was niet zeer be
moedigend maar was het uiterste
middel der staking gemotiveerd? En weet
men nu wel goed, wat men wil
Nogmaals, het conflict te Waalwijk
bewijst weer, hoe onmogelijke zaak het
is van een redactie steeds te willen
eischen een eigen oordeelvelling bij elk
arbeidsconflict
Te hopen is intusschen, dat er een
vreedzame oplossing kome 1 Met eenigen
goeden wil en tact, van beide z ij den
lijkt ons dit niet zoo onmogelijk 1
Het Dagblad van Noord-Brabant dat
eveneens ter plaatse een onderzoek
instelde schrijft, Da eene weergave der
oorzaken enz
Overigens is het moeilijk zich in dit
geschil een oordeel te vormen. Van
arbelderszijde wordt verzekerd, dat het
voor de georganiseerden in de fabriek
niet langer te houden was dat zij er op
alle mogelijke manieren werden gekweld,
getaquineerd en achteruitgezetdat de
meisjes op verschillende vergaderingen
hebben gezegdwij gaan uit de ver-
eeniging, als er geen verandering komt
in de faoriek, dat het kleine incident van
24 Augustus slechts de droppel is ge
weest, die den beker heeft doen over-
loopen.
Van de zijde der firmanten echter
wordt op eerewoord verzekerd, dat zij
nauwelijks weten, wie er bij de organisatie
behoor endat zij geen mensch voor
trekken of zoekendat zij weliswaar
immer sterk aandringen op doorwerken,
omdat er onder het vrouwelijk personeel
steeds wordt gepraat en tijdverknoeid,
maar dat zulks zoowel bij de georgani
seerden als de ongeorganiseerden ge
schiedt.
Er wordt te veel boete geheven van
de georganiseerden, zegt men van ar-
beiderdszijde.
De firma verzekert, dat er 10 weken
vóór het eerste conflikt aan boeten ge
heven is een som f 4.40: 10 weken
erna f 5.10 dat is slechts 7 cent per
week meer op de 60 meisjes.
Ja maar, beweren de georganiseerden,
bij het heffen van boeten worden wij
eruit gepikt.
De firma ontkent dit en is bereid de
boetelijsten over te leggen.
Ten bewijzen van het zoeken der ge
organiseerden wordt hunnerzijds gewezen
op het ontslag, verleend aan de meisjes
Maria van Huiten, Fr. Proveniers en aan
den werkman Chr. Kroot- Die ontslagen
zouden ongemotiveerd zijn. Hetgeen
wederom door de firma wordt geloochend.
De meisjes zouden weggezonden zijn,
omdat zij niet goed voor haar werk
waren, de werkman wegens brutaliteit.
Wat deze ten stelligste wederom loochent.
De firma wijst er voorts op, dat er sinds
het eerste conflikt ook een ongeorgani
seerde ontslagen is.
De vakvereeniging beweert verder,
dat tijdens het eerste conflikt door den
bemiddelaar loonsverhooging is toege
zegd aan de georganiseerden zooals dat
is verleend aan de ongeorganiseerden.
De firma staat hierbuiten voert echter
aan, dat er sinds het eerste conflikt loons
verhooging is toegestaan aan zes geor
ganiseerden dit ten bewijze, dat ze geen
onderscheid maakt-
De vakvereeniging een zekere Strik-
kers heeft ontslag genomen als lid van
de vakvereeniging en 14 dagen daarna
is zijn loon verhoogd.
De firma Wij hebben niet geweten, dat
deze man uit de organisatie getreden is
De vakvereeniging Om aan te toonen
hoe onze leden gezocht worden diene
dat er op een Zaterdag 6 meisjes stonden
te praten4 van deze waren georgani
seerd. Een van de georganiseerden werd
beboet drie anderen berispt, de twee
ongeorganiseerden, die het hardst babbel
den, werden met rust gelaten.
De firma weet zich van dit geval niets
te herrinneren, doch meent in 't algemeen
dat zij in zulke gevallen op een personeel
van 200 man de geoiganiseerden er niet
zou kunnen uitpikken.
Hiermede meenen wij zoo onpartijdig
mogelijk te hebben meegedeeld het voor
en tegenidoor beide partijen aangevoerd.
Er zit veel subjectiefs in deze staking,
dat zal men hebben gemerkt, en een
eindoordeel is moeilijk- Niettemin dringt
zich deze meening naar vorën, dat er
geen reden is om dit arbeidsconflikt tot
het uiterste door te zetten indien'beide
partijen maar eens met elkander zouden
willen praten konden de moeilijkheden
zich wellicht oplossen. Hopen wij, dat
het zoo geschiede. In een conflikt als
dit zit immer een ondergrond als een
vaste kern doch daaromheen zijn ge
woonlijk door allerlei misverstanden aan
hangsels gegroeid, welke door bespre
kingen kunnen worden verwijderd. Is
men eenmaal zóóver, dan is de moeilijk
heid tot het wegwerken van den onder
grond alvast veel geringer.
Over de staking is niets naders te
vermelden. Alles is rustig en van eenige
onderhandeling of i. d is zoover ons
bekend geen sprake.
stakers in de Arbeidsbeurs gaat het vroolijk
toe en soms lijkt het meer op een danszaal
daar dan op een plaats, waar de vakbelan
gen worden besproken. Maar gisteren wa9
het ineens meenens. lu optocht togen de
midinetjes van de Arbeidsbeurs naar een
groot magazijn, waarvan de directeur gewei
gerd had een deputatie uit haar midden te
ontvangen. Het tramverkeer stond er van
stil, en toen de agenten ruim baan wilden
maken, kregen zij het met de dames aan
den stok. Met geweld moesten sommige
dames losgescheurd worden van de hekken,
waaraan zich krampachtig vastklampten.
Zes midinettes werden gearresteerd.
In Bilbao is de staat van beleg afgekon
digd en de koning heeft de grondwettelijke
waarborgen geschorst voor de geheele pro
vincie. Dit naar aanleiding van de geweld
plegingen door de stakers, die de militairen
mei steenen hebben geworpen,
Terwijl men uitzag naar berichten,
die de voor enkele dagen ontvangen van het
afkondigen der algemepne staling te Bilbao
bevestigen en aanvullen, meldt een gisteren
van daar aan de Koln. Ztg. afgezonden
telegram, dat de arbeid bijna algemeen
hervat is. Er zouden acht personen aange
houden zijn, om dat ze werkwilligen van
den arbeid trachten of te houden.
In de jongste 24 «ren zijn in Apulië25
nieuwe gevallen van cholera voorgekomen
en zijn 13 patiënten overleden. Aldus een
telegram vau gisteren.
Een Engelsche berichtgever hangt een
treurig tafereel op van den toestand in
Marokko. l)e kuststeden, zegt hij, staan
feitelijk geheel onder Franschen invloed.
Doch een paar mijlen van de kust af begint
de janboel, De sultan durft zelfs met u t
Fez te komen. Het heele land is onveilig.
De berichtgever ziet er nog van komen dat
de mogendheden den boel maar zullen
deelen, Frankrijk het leeuwenaandeel,
Duitschland een kolenstation en mijnrechten
in de provincie Mogador, Spanje uitbreiding
in het Rifgebied en de haven van Santa
Cruz, en Engeland de haven vau Tanger,
een gewichtig strategisch punt.
Sedert eenigen tijd staken in Parijs eeB
aantal naaisters van groote ateliers de zoo
genaamde midinettes. Die staking heeft al
tot beel wat vroolijke tooneeltjes aanleiding
gegeven. Op sommige vergaderingen van de
Een verleden jaar te Boedapest overleden
zonderling blijkt thans zijn geheele vermo
gen, te weten 20 millioen kronen, beschik
baar te hebben gesteld voor een stichting
tot ondersteuuing van middenstanders, die
buiteu hun schuld in de ellende zijn ge
raakt.
Beter benijd dan beklaagd.
Het »Berl Tageblatt* slaakt een ver
zuchting van spijtigheid over het wel
varen van onzen nederlandschen scheeps
bouw. Wat ons natuurlijk slechts van
harte verheugen kan, die welvaart, dus
ook de spijtigheid, dus ook de verzuch
ting.
Nog altijd niet, zoo lezen we,
aan den duitschen scheepsbouw gelukt
de nederlandsche werven een deel af
handig te maken van de opdrachten,
welke jaarlijks aan die werven gegeven
worden door de duitsche scheepvaart
kringen, met name van de binnenvaart
en in 't bizonder door de Rijnscheepvaart.
Het blad somt dan op, wat in de laatste
jaren ten onzent voor het buitenland
werd gebouwd, voor Duitschland, België,
Engeland, Argentinië, Italië, Brazilië,
Frankrijk, Bulgarije enz. en rekent dan
,uit, dat de duitsche bestellingen 60
procent van die orders uitmaken (naar
tonneninhoud).
Kon men die hollandsche mededinging
maar keeren, aldus de slotzin, dan
zou er op de duitsche werven voor re
kening van Duitschers wat meer werk
aan den winkel zijn.
Mllitierudcn.
Bij Kon. besluit van 30 Aug. zijn tot
voorzitters en burgerlijke leden van de
onderscheidene militieraden en tot hunne
plaatsvervangers voor de lichting der
nationale militie van 1911 benoemd:
Voor de provincie Noordbrabant
in het 1ste militiedistrict: tot Voor
zitter M. Ummels, lid der Prov Staten.
tot zijn plaatsvervanger L, M. A. Nie-
wenhuyzen, lid der Prov Staten.
tot lid Jos. J. van de Ven, lid van den
gemeenteraad van 's-Hertogenbosch
van
Zuiden
7 mDER£ 5TAD - \QAT*1
MCT C&niö APOOtdD OtntESAJMODEL '3 Ttöefl ASTri/T^,
