Nummer 100. Zondag IT December 1911. 34 Jaargang Derde Blad. De Handelsschool in de Staten. 9t In het nummer van 1 Januari zal gelegenheid zijn tot het plaatsen van Nieuwjaarswen- schen tegen de geringe som van 30 cent. Geen betere gelegenheid om vrienden, bekenden, begunsti gers een heilgroet te brengen daar een annonce in dit blad, dat in de Langstraat en omgeving door duizenden gelezen wordt, in elke plaats honderden lezers telt. Deze annonces worden tot ZATERDAG 30 December ten 10 uur vm. ingewacht. Zooals wij nog in een gedeelte van onze vorige oplaag konden mededeelen is het adres van Waalwijk inzake sub sidie Handelschool aangehouden. Nadat de Voorzitter, de Commissaris der Koningin. Mr. A. C. J. Baron Van Voorst tot Voorst, mededeeling had ge daan dat Ged. Staten gezien het besluit in 1904, daarna nog eens bevestigd in 1905, geen vrijheid hadden gevonden een besluit te nemen alvorens de vergadering te hebben gehoord, nam mr. Smits van Oijen het woord. Spreker zei, dat toen hij gelezen had rapport no, 33. hij toen twee gewaar wordingen kreeg. De eerste gewaarwor ding was verwondering, niet bewonde ring en de tweede gewaarwording was teleurstelling. Na lezing van al die on samenhangende achter elkaar geplaatste volzinnen, begreep hij er uit. dit de af- deelingen de subsidie-aaavragen met groote meerderheid hadden verworpeD en desondanks brengt de commissie va». Rapporteurs geen conclusie. Een lid van de commissie van rapporteurs is het om een afwijkend voorstel te doen, doch dan mag men een beredeneerd overzicht verwachten van de motieven der afwij zende conclusies. Hier hebben wij echter geen sylabe, zelfs niet eens een tegen spraak van wat in de afdeelingen is aangevoerd. Na eenige zinnen uit het verslag van de commissie van rapporteurs staande op de blaaz. 5 en 6 te hebben besproken zegt spreker de aanvrage van Breda buiten bespreking te zullen laten om alleen over die van het gemeentebestuur van Waalwijk te spreken, die begonnen zijn met te vragen een subsidie van f 1390 en dit nu ineens hebben opge voerd tot een bedrag 2800 En wat is dit voor een school. Feitelijk niet anders dan een amphibie, een school met meer uitgebreid Lager onderwijs met eenige handelsvakken erbij. Bovendien, als zulk een school reeds f 2800 kost, wat moet het dan wel niet kosten als alle groote steden, Breda, 's Bosch, Eindhoven. Til- burg, die scholen in opfima forma heb ben Maar er komt nog meer. Elke M. U. L. O. school en 3- en 5- jarige Hooger Burgerscholen zullen komen om een tegemoetkoming van 25% in de kosten vac leeraars en dan geloof ik dat het de provincie geen f1500 zooals aanvrager zegt, zal kosten, maar toch f 30.000, neen ik geloof dichter bij de waarheid te zijn, als ik zeg dat f 40 a f 50.000 zal kosten. Er komt nog iets bij. Behoort het Handelsonderwijs bij Blnnenlandsche Zaken of bij het departement van Land bouw. Spreker wil het in een hand houden Hij begrijpt ook niet hoe men aan deze vraag gekomen is. Er is een aparte in specteur voor handelsonderwijs. Overi gens meent hij dat de zaak nog te weinig is geregeld om er nu op in te gaan. De minister heeft in uitzicht gesteld sub sidie aan bijzondere handelsscholen. Als men nu deze openbare neutrale handels school subsidieerde, dan zou Waalwijk wel eens bedrogen kunnen uitkomen. Immers in art. 45 bis van de Wet op het m.o. staat, dat de provincie noch gemeente een bijzondere H. B. S, mag subsidieeren. Als dit wordt uitgebreid tot de handelsschool, die ook onder mid delbaar Onderwijs gerekend kan worden zou men dan niet bedrogen uitkomen. Bovendien, men kan een handelscursus bouwen op een 3 jarige H. B, S. en die kan men niet subsidieeren- Voorts'kan spreker geenszins onder schrijven wat de inspecteur Dr. Fockens in zijn rapport beweert, n.l. dat het sub sidieeren van handelsonderwijs in onze provincie slechts peuterwerk Is. Spreker betwijfelt of een dergelijk woord in ee* rapport, een officieel stuk, thuis behoort. Bovendien is de bewering ook geheel onjuist, want het zijn juist die cursussen welke in het belang der kleine luiden zijn terwijl de groote handelsscholen alleen bereikbaar zijn voor meer gegoe den, die hun kinderen daar tot hun 17e jaar of nog langer kunnen laten leeren, wat juist de middenstand niet kan laten doen. Driejarige H. B. S. en dan twee jaar handelsschool kunnen de midden standers niet bekostigen. Intusschen zegt spreker niet afkeerig te zijn van subsidie, mits er maar ge lijkheid komt tusschen bijsonder en open baar onderwijs. Spreker wil geen open baar onderwijs steunen dat later het bijzonder handelsonderwijs zou dood drukken. Is het handelsonderwijs een maal vrij en is de gelijkheid verkregen dan zal bij voor subsidie stemmen mits geen 25 pCt. worde gegeven, want dan zou het een ramp voor onze financiën worden. Die zijn wel schitterend genoemd maar tegen eeo uitgaaf van vermoedelijk een halve ton kunnen wij niet. De heer J.B. Timmermans betreurt het zeer dat het adres van Waalwijk met betrekking tot aanvraag van subsidie voor een op te richten handelsschool èn bij Ged. Staten, èn in de afdeelingen een minder gunstig onthaal heeft ge vonden en nu weet door den geachten afgevaardigde uit Eindhoven, Jhr. Mr. Smits van Oijen, tot zijn groot leedwezen bovendien geheel wordt afgebroken, hierop zal hij echter niet verder ingaan. Zelden werd een onderwerp vóór het ter behandeling de Staten bereikte, zoo van alle zijden bekeken en beoordeeld, als het onderhavige. Hij zou dus kuD- nen volstaan met hier eenvoudig de verklaring af te leggeD dat hij de strek king der adressen Breda en Waalwijk gaarne zal steunen. Maar hij wil de zaak toch nog eveD bespreken naar aanleiding van het verslag der commissie van Rap porteurs. Hij schaart zich aan de zijde van hen, die terecht zeggen, dat het dringend noodig is den steeds meer en meer in 't gedrang komenden midden stand door alle mogelijke en gewettigde middelen ter hulp te komen Tot een dier machtige hulpmiddelen behoort voorzeker goed handelsonderwijs. Nu moge het waar zijn dat er hier en daar kleine cursussen reeds verrezen, dank zij den steun der provincie, en dat die cursussen inderdaad veel nut stichten, dit neemt naar sprekers vaste meenlng ecther niet weg, dat in enkele belang rijke industrieele centia, als Eindhoven, Waalwijk en nog op een paar plaatsen meer, b.v. in het Westen der provincie scholen moeten verrijzen, waar het han delsonderwijs wetenschappelijk in den meest ruimen zin, wordt gegeven. In het rapport wordt terecht gezegd, dat de meeningen zich snel wijzigen, hij stemt dit toe, dus late men dan de bakens verzetten vóór het getij verloopt. Spre ker herhaalt dat hij met overtuiging en klem het verzoek van Waalwijk onder steunt. Indien de meerderheid dezer vergade ring onverhoopt zich daarmede niet kan vereenigen, meent spreker te mogen aanraden de zaak aan te houden tot de zitting van het volgend jaar, dan kan ze nog eens rijpelijk overwogen worden, terwijl er in dien tusschentijd wellicht uitzicht komt dat ook de in het rapport aangehaalde kwestie van subsidieering van het bijzonder handelsonderwijs door de Regeering tot oplossing zal zijn ge bracht. De heer Mr. Loeff alsnu het woord voerend, zegt dat ook hem het rapport verrassingen heeft gebracht. Spreker is lid van een afdeeling geweest, waarin men eenstemming rechtvaardig heeft geacht het afwijken van het besluit van 1904 geen subsidie aan handels scholen, alleen aan cursussen de mo tieven van 1904 zijn anders dan nu. In 1904 waren de Ged. Staten niet onsym pathiek jegens het voorstel EindhoveD. Spreker meent daarom dat Ged. Staten hadden moeten antwoorden op de vraag verleenen om zich te bekwamen, als er Bos. VaD Wijnbergen, Nouweos Meeuw gingen heeft deelgenomen en niet tot. middenstand, het afwekend besluit heeft m egewerk In 1904 was de commissie van Rap porteurs de aanvrage ook sympathiek gezind, wat hij nader uiteenzet. Doch concludeerde die commissie, daier geen subsidie moest worden gegeven. Echter niet op principieelc, doch op opportunï- teitsgronden, wijl men geen middel baar onderwijs ooit had gesubsidieerd en het ook niet wilde. Spreker acht dit theorie. Wat is een naam. Men noemt het middelbaar onderwijs, vakonderwijs, practisch onderwijs of gefingeerd m. a hoofdzaak echter is, dat er een groot, een zeer groot te kort is in dezen. Bo vendien, de Regeering noemt ook het ambachtsonderwijs middelbaar en dan hebben wij reeds de eerste stap gezet toen wij dit subsidieerden. Maar wat doet dit alles er toe, de vraag is maar, is er behoefte aan de handelsschool en dan antwoord ik volmondig ja. De mid denstand heeft er behoefte aan, de kern, het ruggemerg der maatschappij. Talrijk zijn degenen die vroeger een zelfstandig bedrijf hadden en nu werklieden zijn geworden. Als wij dien middenstand kunnen releveeren, zijn wij daartoe ver plicht. Er komt ook een groote aandrang in die richting, wat blijkt uit de verschillende adressen van s'eun. Dus de omstandig heden leiden er toe om terug tekomen op de beslissing van 1904. Dat is geen inconsequentie maar het verzetten van de bakens als het getij verloopt. In 1904 was de toestand der financiën onzeker. De Voorzitter van mijn afdeeling, de heer Bressers de trouwe waker over de provinciale schatkist, heeft in een vorige vergadering erkend, dat de finantieele toestand der provincie gezond is In 1904 was dat anders, toen was de toestand tier financiën onzeker. Het Wilhelmina kanaal was er toen waarvan men niet wist waarmede men af zou zijn, maar nu, is de toestand in verhouding schit terend. In 1904 was de paardenbelas ting aan 't -verdwijnen en wist men niet wat er voor in de plaats zou komen. Nu is er een weggeld dat f 35000 meer opbrengt en al moet men nu daarom niet goedgeefs worden, wél moet wor den gedaan wat hoogst wenschelijk, wat noodig is. Wil spr. nu daarom dadelijk de aan vraag van Waalwijk inwilligen, neen met het oog op het groot aantal te ver- wachtrn aanvragen $n omdat wij aan het bijzonder onderwijs niet de pas moeten afsnijken, wil spreker reglemen teeren onder welke voorwaarden en tot welke grens een subsidie kau worden verleend. Daarom w'l hij de aanvrage van Waalwijk renvoijeeren naar Ged. Staten ten einde een algemeene regeling voor te bereiden Spreker stelt daarom de volgende motie voor. De Provinciale Staten, vergaderd enz. Overwegende, dat het in het alge meen wenschelijk is, dat aan het han delsonderwijs in onze provincie een meerdere subsidie worde verleend dan thans wordt gegeven io den vorm van sub*idie aan de handelscursussen; Overwegende, dat het gewenscht kon zijn, alvorens meerdere subsidie te geven te onderzoeken of de gren zen waarbinnen, de voorwaarden waar onder en de omstandigheden waarin het subsidie verleend zal worden niet behooren te worden vastgelegd in een reglement Overwegende, dat over de aanvrage Waalwijk niet eerder behoort te worden beschikt, dan wanneer met eenige ze kerheid blijken kan, welke aanvragen om subsidie van bizonder onderwijs cn particulieren te wachten zijn, Besluit de aanvrage van Waalwijk te ren- voyeeren naar Ged Staten opdat na bovenbedoelde zekerheid verkregen te hebben in een volgende zitting op de aanvrage Waalwijk nader van ad vies kunnen dienen. Ter staving van deze motie wijst spre ker er op, dat voor landbouw onderwijs f 25000 subsidie wordt gegeven, voorts wordt ruime subsidie verleend aan het ambachts en teekenonderwijs. Dus de De heer van Hout, afgevaardigde van Helmond zegt dat de taal, door de vo rige sprekers gevoerd, hem uit het hart is gegrepen omdat zij verdedigden den middenstand- Hij brengt hun daarvoor zijn oprechten dank. Edoch, met de aanhandige adressen kan hij niet ten volle meegaan omdat daarin geen rekening is gehouden met het standpunt dat de middenstand om trent het handelsonderwijs heeft inge nomen. Spreker wijst er op dat deze stand, daar even door Mr. Loeff nog zoo juist de kern genoemd, op een vergadering nog kort geleden hier te 'sBosch gehouden met algemeene stemmen besloten heeft dat het particulier initiatief in deze den voorrang hebben moet. En dit is ook het juiste standpunt, want richt de mid denstand die zelf in dan worden ze ge maakt volgens de behoeften van de practijk. Doet Regeering of gemeente het dan is men afhankelijk gesteld aan een leerplan dat niet altijd aan de prac tijk voldoet. Bij het ambachtsonderwijs is het noodig gebleken, dat er vakmen- schen bij waren, doch ook bij het han delsonderwijs is zulks noodig. Spreker wijst er verder op, dat door mr. Loeff er op gewezen is, dat er schoen makerspatroons afgezakt zijn naar het proletariaat, doch of dit nu een gevolg is dat die measchen geenhandelsonder- wijs hebben genoten betwijfelt hij zeer Veeleer zou hij het willen toeschrijven aan gebrek van goed vakonderwijs. Goed vakonderwijs hebben ze noodig zooals c?Je de Hanze in Drunen en Oisterwijk geeft. De subsidie gegeven aan derge lijke vak- en ambachtsscholen komt niet alleen ten goede aan den werkman doch ook vooral aan den middenstand. Spreker zegt het overigens eens te zijn met de motie Loeff, die thans gelegenheid geeft de zaak nog eens grondig te onderzoe ken. Hier zou ik kunnen eindigen zei spreker ware het niet dat ik nog even wilde neerkomen op het schrijven van den inspecteur Fockens. Hij betreurt het dat deze het werken in die richting in Noord brabant peuterwerk durft noemen, want daarmede heeft hij aan zeer velen die met groote toewijding hun krachten geven aan de handelscursussen, een slag in het aangezicht gegeven. Hij noemt het peuterwerk, maar dat peuterwerk komt dan toch maar ten goede van duizenden, die het 't meest noodig hebben, terwijl hij den inspecteur durft zeggen, dat de Handelsschool te Waalwijk slechts voor enkele meerge goeden van nut kan zijn. Neen, mijnheer de Voorzitter peuter terwerk is 't zooals de inspecteur Mr Fockens de handelscursussen van de R K. Hanze tegenwerkt- Peuterwerk is het, dat zij een aanvrage om subsidie voor een handelscursus te Goirle heeft afgewezen onder voorwendsel van on voldoende voorbereiding, terwijl de cur sus al twee jaren liep en de aanvrage verzonden was op 23 Maart, terwijl de termijn 1 Mei is. Peuterwerk is het, dat de inspecteur de aanvrage om subsidie van de R- K Hanze te Loon op Zand en Kaatsheuvel plaatsen gelegen onder den rook van Waalwijk heeft afgewezen, wijl er geen behoefte aan handelsonderwijs zou zijn. Is het niet vermakelijk te zien hoe diezelfde inspecteur, die in Kaatsheuvel en Loon op Zand, plaatsen in de onmid delijke omgeving van Waalwijk, geen handelsonderwijs noodig acht, dit wel noodzakelijk acht in Waalwijk, In een neutrale school. Spreker protesteert daarom tegen de woorden van den heer Fockens en zegt dat het hem genoegen heeft gedaan eenige grieven tegen dien ambtenaar te luchten. De heer mr. van den Biezen bespreekt het handelsonderwijs als bizonder onder wijs. Het moet bizonder onderwijs zijn steunen op het particulier initiatief. Ten bewijze daarvan voert spr. het Rapport aan van de Staatscommissie voorden mid denstand, een gemengde commissie, met aan het hoofd Tutein Nolthenius en als I deren over de te steilen eischen kunnen (Applaus.) oordeelen middenstand wordt zeer karig bedeeld, j secretaris mr. Anne Anneraa. Verder had Wat zal het dan baten aan al die instellin- den er zitting in menschen van erkende dat het particulier initiatief moet ge handhaafd en gesteund worden en dat het de voorrang moet hebben Het is niet, zegt de commissie, te doen om de enkele guldens, welke de particulieren bijeenbrengen, doch meer omdat op deze wijze de noodlge voeling blijft bestaan theorie en praktijk, de natuurlijke belangstelling van het publiek gaande wordt gehouden en tevens toe zicht en controle wordt uitgeoefend door de direct belanghebbenden, omdat aldus de eenvormigheid vermeden wordt, die zoo licht ontstaat, waar een centraal gezag voorschriften geeft, voorschriften, die dikwijls getuigen van een te groot vertrouwen in eigen inzicht. Dat het vooral hierom nog noodig is, dat onaf hankelijke deskundigen door hunne on dervinding, het vakonderwijs behoeden kunnen tegen vervreemding van het practisch leven. Wanneer wij dat lezen, mag er geen twijfel bestaan of het handelsonderwijs moet zijn bitonder onderwijs. Dan alleen kan het vertrouwen wekken bij den mid denstand. Hoe kan het vertrouwen wek ken, als handelscursussen worden opge richt door den zeergeleerden heer dr. P. Fockenshoe vertrouwen wekken, als op een handelsschool als die te Breda worden benoemd twee onderwij zers van het Nut, twee uitstekende on derwijzers overigens, doch waar de ka tholieke middenstand van Breda moeilijk vertrouwen in stellen kan. Neen, het handelsonderwijs moet in handen der particulieren blijven De heer De Vlam zegt voorstander van middelbaar onderwijs te blijven, maar nu er een ander licht op is geval len- nu hij hoort dat openbaar onder wijs den pas afsnijdt aan bijzonder on derwijs, nu is zijn meening gewijzigd, hij vraagt of mr. Loeff met zijn motie bedoelt, dat Ged. Staten zullen wachten met hun advies, totdat subsidie aan bij zonder onderwijs mogelijk is. De heer Mr. Loeff merkt op dat dit indirect al in de motie staat, maar wil er gaarne, als men ze niet duidelijk genoeg acht, er nog aan toevoegen en of ook aan deze laatsten subsidie van het Rijk zal kunnen worden ver leend. De heer Beerends, Voorzitter van de commissie van Rapporteurs dankt voor de mooie verdediging van haar rapport (gelach) en zegt dat de commissie ook met de motie Loeff kan meegaan. Op de bewering van het lid, den heer van Hout, die het adres o.a. bestreed op grond dat een handelschool zooals Waalwijk wenscht op te richten, niet genoegzaam ten goede zou komen aan den middenstand, antwoordde onze af gevaardigde de heer Timmermans, dat hij met bevreemding kennis nam van deze verklaring en dat de middenstand evenals de kleine burgerstand in onze streek er heel anders over denken. Verder maakte de heer Timmermans den heer van Hout, die meer schijnt te voelen voor vakscholen zooals te Drunen en Oisterwijk zijn tot stand gekomen, opmerkzaam dat Waalwijk zijn Rijks vakschool krijgt voor het schoenmakers en leerlooiers bedrijf met een daaraan verbonden proe station, dat de gemeente Waalwijk daaraan een offer brengt tot de kapitale som f 40.000, zonder eenige subsidie uit de Provinciale kas, en dat, indien Waalwijk deze belangrijke som niet had aangeboden, hoogstwaarschijn lijk de vakschool niet zou zijn tot stand gekomen. De Voorzitter zegt uit de gevoerde besprekingen de gevolgtrekking voor Ged. Staten te kunnen maken, dat de Staten willen terugkomen op hun ziens wijze van 1904 en 1905 en het handels onderwijs willen steunen zoowel ten plattelande als overal waar geen vol doende scholen bestaan om in het on derwijs te voorzien en dat daar een reglement voor moet worden gemaakt. Hierna wordt de motie Loeff zonder Hoofdelijke stemming aangenomen. Hiermede is de zaak een stadium van rust ingetreden, maar wij meenen hulde te moeten brengen aan de Statenleden de heeren Timmermans en Mr. Loeff voor hunne zakelijke en warme verde- of er niet moet worden afgeweken van het besluit van 1904, nu zij dit niet hebben gedaan wil spreker dit alsnog doen en kan dit met de meer vrijheid, wijl hij in 1904 niet aan de beraadsla gen voor den werkman subsidie te gaan bekwaamheid en au'ortieitA^.lberse, diging der belangen onzer gemeente en omgeving. Den hevigen strijd die voor en na de indiening van de adressen is gevoerd in aanmerking genomen, kunnen we voorloopig te*vreden zijn. Laten wij in goed vertrouwen en in hope leven voor de naaste toekomst. niet is een goede middenstaad die aan sen. c.a. dien werkman een goede werkplaats kan Deze commissie verleenen. Daarom mag niet meer worden ge wacht met subsidie te verleenen aan de komt tot de con clusie dat het vakonderwijs de taak is van het particulier initiatief dat de middenstander beter dan an- N I

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1911 | | pagina 9