NiAfomer 78
Donderdag 26 September 1912
Jaargang 35
Tweede Blad.
Provinciaal Nieuws.
8e Diocesane Katholiekendag
in het Bisdom 's Bosch.
Zondag is te Tilburg de 8e diocesane
Katholiekendag gehouden voor ons Bis
dom. De deelname was reusachtig groot.
Op het Stationsplein en in de aangren
zende straten was het overdruk en over
vol van deelnemers, die, om hun vaandels
en banieren geschaard, het teeken af
wachtten, om in optocht op te trekken
naar de parochiekerk van ;t Goirke,
waar de Hoogeerw. heer vicaris-generaal,
Mgr. J. Pompen, een H- Mis aan God
zou opdragen tot het welslagen van
dezen dag.
Het was een lange stoet die zich
voortbewoog langs de breede straten en
wegen, en het was weer een prachtig
schouwspel die talrijke vaandels te zien,
symbolen van alle standen. De kerk van
het Goirke was overvol en kon ternau
wernood de deelnemers bevatten.
Na de H. Mis splitste de stoet zich
in vier groepen, die elk naar een eigen
vergaderlokaal trokken tot het houden
der afdeelingsvergadetingeo, le voor den
arbeidersstand in het gebouw van den
R. K. Gildenbond, 2e voor den boeren
stand in de sociëteit Souvenir des Mon-
tagnard, 3e voor den middenstand in de
N. Kon. Harmonie en 4e voor de andere
standen in de sociëteit Philharmonie.
In de eerste afdeeling zaten de arbeiders
Eerste spreker was de heer Cools van
Tilburg, de Voorzitter van den Ned. R. K.
Textielbond.
Dat het onderwijs ook voor den arbei
dersstand van groot belang is, zoo sprak
hij, zal wel niemand betwijfelen, die ziet
daf de strijd om een menschwaardig
bestaan met den dag hoogere eischen
stelt en ook ondervinden wij zelf, dat
het ongeloof en de dwaalleering van
onzen tijd steeds verder de voelhorens
naar ons uitsteken om ons tot zich te
trekken en van God afkeerig te maken
en zoo het volk voor hier en hiernamaals
ongelukkig te maken.
Óm nu te zorgen, dat het onzen arbei
dersstand hier tijdelijk goed zal gaan en
wij later het eeuwig geluk kunnen be
zitten, is het noodig, dat door ons met
groote zorg worde gewerkt aan de
verstandelijke verheffing van den arbei
dersstand, welke verheffing niet bereikt
kan worden dan door een geregeld
voortgezet R. K. Onderwijs :.wij moeten
daarbij ook maken, en vooral maken, dat
de belangstelling daarin bij de ouderen
wordelevendig gehouden. Daarom onder
wijs aan het kind, aan jongens en meisjes,
onderwijs aan mannen en vrouwen,
natuurlijk in verschillende vormen, maar
altijd zoo dat het leven voor beide, n.l.
voor lichaam en ziel meer vruchtbaar
wordt, tot eer en glorie van God en tot
welzijn van ons zeiven.
Spreker verlangde derhalve
a. dat de kinderen, jongens en meisjes
bijwonen en volgen het Bijzonder R. K.
Lager onderwijs en zoo mogelijk Uitge
breid Lager Ónderwijs en Meer Uitge
breid Lager Onderwijs.
b. dat de kinderen deelnemen aan het
herhalingsonderwijs.
c. dat bijzonder de meisjes huishoud-
onderwijs krijgen.
d. dat gelegenheid gegeven worde
om sociale- en apologetische cursussen
te volgen.
Tweede spreker was de heer Weesie
leeraar aan de ambachtsschool te Til
burg.
Hij pleitte voor vakonderwijs.
En wie zou het met hem niet eens
zijn
Maar hij voegde eraan toe
Dat ook bij dit onderwijs de noodige
waarborgen moeten bestaan dat de gods
dienstige en zedelijke belangen der
leerlingen niet worden geschaad
dat de R. K. Vakvereenigingen dit
onderwijs zullen bevorderen en waar
geen gelegenheid tot het volgen van
goed vak- en teekenonderwijs is, zelve
vak- en teekencursussen zullen oprich
ten
dat in de patronaten de leerlingen
tot een goed vakonderwijs worden voor
bereid
dat de werkgevers het bezoek aan de
vakscholen en vakcursussen zullen be
vorderen.
De Tweede Afdeeling was voor de
boeren.
Ur. L. Deckers van Eindhoven vroeg
goed katholiek onderwijs voor den Boe
kenstand.
Meer doen aan herhalingsonderwijs.
Land- of Tuinbouwcursussen.
En verder algemeene ontwikkeling
van den boerenzoon en de boeren
dochter in allerlei daartoe geschikte
inrichtingen.
Vooral de patronaten moeten de
jongelui klaar maken voor het leven.
Vooral bij deze nuttige instellingen
staat spreker lang stil. Hij schetst de
gevaren waaraan de jeugd bloot staat,
vooral ook de gevaren, die de jonge
mannen en dochters bedreigen, als ze
straks het dorp verlaten. Spreker toont
aan, dat herhalingsonderwijs en land
bouwonderwijs zeer goed aan de patro
naten verbonden kunnen worden en be
toogt, dat in elke parochie een jongens
en meisjes-patronaat behoort te zijn.
Ook maatschappelijk onderricht en de
beginselen der staatsinrichting wil spre
ker op deze patronaten onderwezen
zien.
't Is voor de meisjes even hard noodig
als voor de jongens. Over elk punt in
nadere beschouwing tredend, betoogt
spreker achtereenvolgens, dat de boerin
moet leeren boekhouden, naaien, breien,
stoppen, verstellen, wasschen, koken en
vooral ook haar zuigelingen verzorgen.
De zuigelingensterfte in ons Zuiden is
verschrikkelijk. Van 1900 1910 stierven
in Noord-Brabant per 1000 geborenen
gemiddeld 177 kinderen beneden het
jaar. Zoo slecht is het nergens. In Lim
burg, dat op Brabant volgt, is dit getal
172. Als allen medewerken kan dit getal
op 80 worden teruggebracht, evengoed
als in Groningen b. v. Maar dan moeten
de flesschen en elastiekenslangen de
wereld uit en de moeders waar 't kan
haar kinderen weer zelf gaan voeden
De derde afdeeling heetteMidden
stand en Onderwijs. Daarin trad als spre
ker op de heer Joh. A. Schoenmakers
van Raamsdonksveer.
Natuurlijk kon deze spreker niet van
wal steken, zonder de Middenstand de
kern der Maatschappij genoemd te heb
ben. Dat hoort er nu eenmaal bij. De
Middenstand de kern, de Boerenstand het
ruggemerg der maatschappij. Brrravo
De heer Schoenmakers verwerkte het
veelgebruikte beeld heel handig.
De Middenstand is de kern, zeide hij.
De kern moet gezond zijn.
Dus ontwikkeling en onderwijs voor
de kern.
Hoe is het nu, vroeg spreker verder,
in ons Bisdom met het onderwijs gesteld
Op de 261 parochiën worden 19 inrich
tingen gevonden, waar handelsonderwijs
wordt gegeven dus ongeveer 7°/o* En
het ambachtsonderwijs Hiervoor vindt
men in ons Bisdom één openbare in
richting en de avondambachtsschool te
Oss meegerekend vijf bizondere, terwijl
voor schoenmakers twee vakscholen be
staan en in uitzicht is gesteld eene man-
denmakersschool en nog een vakschoo
voor schoenmakers en leerlooiers. Spre
ker noemt dit aantal beslist onvoldoende
spoort krachtig aan verbetering in
en
dien toestand te brengen. Er moet meer
gelegenheid worden gegeven tot het vol
gen van handels- en ambachtsonderwijs.
In elke plaats van beteekenis moet een
handelscursus zijn en ambachtsscholen
daar waar de middenstandskinderen uit
de omliggende gemeenten op gemakke
lijke en niet kostbare wijze, die school
kunnen bezoeken.
Spreker ging dan in bizonderheden
na hoe het ambachts- en handelsonderwijs
moest zijn de eerste conclusie van spre
ker werd een beetje gewijzigd na een
opgewekt en prettig debat, zoodat nu
wordt verlangd
le. om bij de betrokken regeerings-
lichamen en schoolbesturen de nood
zakelijkheid te betoogen van >voorberei-
dend vakonderwijs4, waardoor eenerzijds
wordt verkregen eene natuurlijke over
gang der lagere school tot het ambachts-
en handelsonderwijs
2e. om er krachtig op aan te dringen,
dat het sub. 1 bedoelde ambachts- en
handelsonderwijs zoo spoedig mogelijk
worde gebracht binnen het bereik van
iederen middenstander, en dat met name
worde gezorgd, dat ook de midden
standskinderen van het platteland op
gemakkelijke en niet kostbare wijze van
dat onderwijs kunnen genieten.
3e. om die stappen te doen, welke
noodig blijken, om voor jeugdige mid
denstanders wier latere zelfstandige
maatschappelijke positie een breedere
dan de sub. 1 en 2 bedoelde algemeene
en vakkundige ontwikkeling elscht, te
verkrijgen, dat op die plaatsen, welke
hiervoor in aanmerking kunnen komen,
de gelegenheid worde geopend, om zich
die breedere ontwikkeling eigen te
maken door het volgen eener school
met meer uitgebreid lager onderwijs (de
z'g. M. U. L. O.-School) ofwel eene
Handelsschool, belde met een zoodanig
leerprogram, als voor een meer directe
vooibereiding tot een nauwere aanslui
ting aan het practische middenstands
leven gewenscht blijkt.
De slotconclusie is, dat het genoemde
onderwijs zooveel mogelijk katholiek zij.
In de vierde afdeeling vergaderden de
hoogere standen.
De president der Bosschen Rechtbank,
Mr. P. Loeff drong er in een mooie
rede op aan, dat bemiddelde katholieke
ouders meer dan tot nu toe hun kin
deren naar de Universiteiten moeten
sturen.
Geen overdreven vrees voor de ge
varen, zei spreker.
Eenige debaters toonden aan, dat er
wel degelijk gevaren aan de Universi
teiten bestaan en groote ook.
Mr. Loeff ontkende dat niet, maar,
zeide hij men moet niet overdrijven en
dat is slechts door spreker afgekeurd.
Om een beeld te geven van het over
stelpende druk bezoek aan deze katho
liekendag zij meegedeeld, dat in de eerste
afdeeling de sprekers tweemaal hebben
moeten redevoeren. Eerst in de zaal,
waar een 1000 man zaten opeengepakt
en toen in den tuin, waar nog 1800
man wachtten.
De algemeene vergadering werd ge
houden in de zaal van den R. K. Gilden
bond.
Tegen vijven schetterden de fanfares
en trad terwijl een goed koor het Wil
helmus zong, de vertegenwoordiger van
H. M. de Koningin Z.E. Mr. A. Baron
van Voorts tot Voorts de zaal binnen.
Op het podium vond hij rechts het Eerste
Kamerlid, zijn oud-griffier Mr. W. M. van
Lanschot, Voorzitter der Commissie van
Advies van den Bosschen Katholieken
dag, en links de Burgemeester van
Tilburg de heer G R. C. M. Raupp,
lid van het eere-comitée van den Katho
liekendag.
Ook de andere leden van het Eere
comité de leden der Tweede en Eerste
Kamer uit bet Bisdom van Den Bosch
zagen wij op het podium.
Even na Z. E. de Commissaris der
Koningin klonken opnieuw de fanfares
en werd het »Ecce Sacerdos» ingezet:
Mgr. Van de Ven, Bisschop van 's Her
togenbosch beklom het podium. De zaai
rees op, de wereldlijken autoriteiten
bogen, Monseigneur gaf den Commis
saris en Burgemeester een hand en nam
plaats tusschen beiden.
Hij is wel oud geworden onze geliefde
Bisschop en rap gaat het lichaam niet
meer. Maar levendig is nog de geest
die sterk spreekt in de intelligente oogen,
welke rustig over de vergadering gaan
en aan welk scherplettende bewegingen
maar weinig ontgaat.
Nu de redevoeringen.
Een is er gehouden door Mg. A. F.
Diepen van 's Hertogenbosch, een door
den bekenden zulvelkonsulent den heer
Wintermans en een door den directeur
der Nijmeegensche H. B S., den heer
Poelhekke.
Alle drie redevoeringen verdienen af
gedrukt, maar er is nog niet plaats voor
één. Wij zullen uit hetgeen Mgr. Diepen
zeide enkele voorname passages laten
spreken.
Allerheerlijkst, zoo vangt spreker aan,
sluit zich deze Katholiekendag in plechtig
feestbetoon aan bij onze reeds gehouden
wapenschouwingen.
Zijn hoogste waarde en zijn geheel bij
zondere beteekenis ligt echter in de
eenstemmige aanvaarding van het diep
doorwerkend grondbeginsel van elke
vruchtbare Katholieke opvoeding en
levensvernieuwingAan het Katholieke
kind, Katholiek onderwijs.»
Alleen de openlijke erkenning van dat
beginsel ware reeds een heerlijk succes
voor een Katholiekendag.
Doch hier blijke die erkenning tevens
te zijn een zeer strijdleuze en een krach
tige oproep tot onverwijld optrekken
voor de heilige zaak van het Katholiek
onderwijs.
Die kamp vordert een strijdplan. Dat
strijdplan moet, wat de Katholiciteit van
het onderwijs betreft vooral gericht zijn
op inwendige vernieuwing en versterking
want het hoofddoel is breeder kennis
van den godsdienst en meer alzijdige
invloed van den godsdienst op elk an
der onderwijs onzer Katholieke jeugd
De godsdienstige kennis en ontwik
keling moet van ouderen tot het kind
komen, evengoed als elke andere rede
lijke kennis, en zij moet aan het kind
gegeven worden, geëvenredigd aan ieders
behoeften en in overeenstemming met
zijn leeftijd, zijn verdere ontwikkelings
periode. De godsdienst is bovendien de
grondslag van het geheele gebouw der
opvoeding. Hij moet maat- en lijnlndee-
ling en versiering van dien geheelen
bouw steunen en regelen.
In die overtuiging vroegen wij ons
heden ernstig af: neemt onze opgroei
ende jeugd der verschillende standen
voldoende godsdienstkennis mede in het
leven
Het antwoord is helaas ontkennend.
Spreker doet een beroep op zijn mede
priesters en vooral op de ouders. De
vrijmetselarij verklaart ronduit, dat ze
het bizonder onderwijs bestrijd om den
godsdienst in de harten der jeugd te
verstikken.
Spreker vraagt ook om goede onder
wijzers.
De commissaris der koningin in dit
gewest, baron Van Voorst tot Voorst,
wees er op dat de conclusiën die heden
behandeld zijn en de hier gehouden
redevoeringen van Mgr. Diepen en den
heer Poelhekke, zaken zijn die weer een
keer te meer bewijzen dat naar het rijk
der legende verwezen behoort te worden
het beweren dat de katholieken de men-
schen dom willen houden. Hij wil er nog
eens op wijzen dat de katholieke Kerk
de draagster der wetenschap is geweest
en het »Mlserlor super turbam4 van voor
20 eeuwen ook nu nog in haar mond
past.
Onderwijl de vergadering nog warm
applaudiseerde na deze woorden, trad
Z. D. H. Mgr. W. v. d. Ven naar voren
en zei dat het hem een behoefte des
harten is, om hier allen dank te brengen.
Ten eerste een woord van dank aan den
Allerhoogste, aan Hem alleen alle eer
onder Wiens zegen deze dag een zoo
waardig ve'rloop gehad heeft. Ten tweede
een woord van dank aan allen die dit
succes bewerkt en bevorderd hebben.
Vervolgens geeft hij allen zijn Bisschop-
pelijken zegen.
Geestdriftig was de ovatie die de
vergadering den kerkvorst hierna bracht.
Met het zingen van >Aan U o koning
der eeuwen4, werd den goedgeslaagden
Katholiekendag besloten.
Waalwijk, 25 Sept. 1912.
Koopt niet In den vreemde, wat gij
in Waalwijk even goed en even
goedkoop kunt vinden.
2051 W. B.
telde deelgenomen. Op eene andere
plaats vindt men over deze grootsche
betooging eenige nadere bizonoerheden.
Circus Semay.
Wij hebben in ons vorig nummer niet
te hoog opgegeven van het circus Semay,
neen, de recensies die we aanhaalden
uit andere bladen waren niet overdreven,
integendeel.
Een beschrijving te gaan geven, om
te doen uitkomen dat hier op elk gebied
lest goeds gepresteerd wordt, behoeft
bijna niet, want wat wel h*t sterkst
spreekt is. dat eiken avond het circus
is uitverkocht, neen dat eiken avond
een paar honderd personen moeten
worden teruggezonden bij gebrek aan
plaatsruimte, dat zegt meer dan genoeg.
Niet alleen uit Waalwijk, maat uit den
geheelen omtrek ziet men avond op
avond drommen derwaarts trekken
Men amuseert er zich dan ook uitne
mend, 't ziet er alles gezellig en netjes
uit, practisch ingericht, helder vei licht,
goede ventilatie, in 't kort alles is uit
stekend in orde.
De proeven die hier door dames zoowel
als heereu, op 't gebied van dressuur
worden gegeven, de frischheid en netheid
der costumes, de leuke grappen van den
echten, moppigen Sandro.de krachttoeren
van de gebroeders Peary met den per-
che, de prachtige prestaties van den heer
Semay, de alleraardigste en behendige
koortdanseressen, de gezusters Semay,
de jockey, de heer Arthur, de twee
acrobaten, Sandro met z'n ponny, de
jongleur, de onbegrijpelijke proeven van
hondendressuur, kortom het geheel dat
lier wordt vertoond, geeft direct den
indruk dat men hier te doen heeft met
een prima circus, zoowel wat het gepres
teerde als de costumeering, de regeling
enz. betreft.
Het programma geeft iederen avond
een zeer groote variatie, en het heeft
ons en allen zeer voldaan. Ja, wij mogen
vrij uit zeggen, dat wij ons niet herin
neren zulk een circus voor deze in onze
gemeente te hebben gehad. Men brengt
er werkelijk een interessanten maartevens
ook vroolijken, gezelligen avond door.
Sen prachtig slotnummer werd gegeven
door de troupe Alexandriums, twee dames
en twee heeren, die ons de stoutste toeren
aan de vliegende trapéze deden genieten.
Gisteravond werd voor 't eerst de pan
tomime »de Boschman4 in twee be
drijven, gegeven dat ook een groot
succes had.
Met gerustheid en met genoegentevens
kunnen wij allen aanraden, de dagen die
't circus Semay hier blijft er zeker of
nogmaals heen te gaan. De gemeente
Zaltbommel die nu aan de beurt komt,
kan zich" bij voorbaat feliciteeren, met
de aangename avonden, die 't circus
Semay haar weldra zal komen bezorgen.
Kamer van Koophandel.
Bij de Dinsdagmorgen gehouden ver
kiezing van twee leden voor de Kamer
van Koophandel alhier (uitbreiding) wer
den uitgebracht 170 stemmen. Blanco 2
Hiervan bekwamen de heeren
E. W. Klijberg-Pernot 124 stemmen
M. A. van Loon 97
Jan Quirijns 59
A. G. Rubbens 9 stemmen en voorts
nog verschillende anderen 1 stem.
Gekozene onze felicitaties.
Gemeente-klok.
Met genoegen hebben onzeingezetenen
zeker gezien, dat de klok, de officieele
gemeente-klok, in ons raadhuis is aan
gebracht.
't Geheel, geleverd door de bekende
firma Eysbouts te Asten ziet er uitstekend
uit met z'n groote plaat en dito cijfers
en wijzers. Des avonds is 't geheel goed
verlicht, zoodat ze dan even goed
dienst doet als overdag.
Als we nu maar de juiste tijd behouden
en dat gelooven wij volkomen, dan za
deze nieuwigheid een zeer groote ver
betering voor onze gemeente blijken te
zijn.
Kaiholi ekendag
Zooals we in ons vorig nummer mel
den was de deelname aan den Katho
liekendag te Tilburg, uit onze en aan
grenzende gemeenten zeer groot. De
extra-tram vervoerde des morgens pl-m
500 personen, en bracht hen des avonds
10 uur weer terug.
Met de harmonie aan 't hoofd werd
door de verschillende vak- en andere
vereenigingen uit onze plaats aan den
optocht die omstreeks 5000 menschen
Hedenavond heeft lederen man die
het circus bezoekt het recht een dame
te introduceeren. Van die gunstige be
paling zullen wel velen gebruik maken.
Tot en met Donderdagavond blijft 't
circus hier.
Waalwijk heeft zeer genoten van 't geen
dit circus biedt, en alles gaat door de
technische bemoeiingen der politie goed
en rustig, al stroomt het er 's avonds
nog zoo druk. Wij hopen en velen met
ons, dat ons hoofd der gemeente, in
navolging van thans, nog eens meer
verlof zal geven, aan een goede uitspan
ning als deze, 't brengt tevens heel wat
drukte in de gemeente.
Zeer toe te juichen noemen we de maat
regelen die genomen waren tegen brand
gevaar.
Een W. V Combinatie
behaalde Zondag 1.1. te Dongen een
schitterende overwinning nl- U—0 op
de aldaar gevestigde Dongensche Voet
balclub.
De geel-zwarten speelden heel wat
beter dan tegen Helmond. Vooral de
center-voor en linksbinnen waren in
prachtconditie.
Deze wedstrijd bracht ons de over
tuiging dat W. V. dat pittige doortastende
spel van het vorig seizoen nog niet ver
leerd is, zoodat wij de komende wed
strijden met een gerust gemoed tegemoet
zien.
Competitie-indeeling.
Zuidelijke 3e Klasse N. V. B.
Wilhelmina III 's Bosch.
vVillem II2 Tilburg,
't Zesde II Breda.
Zuilen.