jVi/romer 83
Zondag 13 October 19J 2
Jaargang 35.
Tweede Blad.
MONKEY BRAND
TIJD HEELT ALLES!
De Balkan-Oorlog:.
FEUILLETON.
BINNENLAND.
Ingezonden Stukken,
Het Teeken
van
Helderheid.
Maakt blik als Zilver
verroest ijzer als Staal
en wat geverfd is als
Nieuw I
ZE HELPT HET HUIS
SCHOONMAKEN VAN
ONDER TOT BOVEN.
van
(Apen-Zeep)
1571
Nog steeds hebben Bulgarije, Servië en
Griekenland niet den oorlog verklaard,
boewei aan de grenzen reeds gevochten wordt.
De mogendheden doen alle moeite om het
te voorkomen, maar volgsns onze meening
kan daarvan geen kwestie zijn. Het volk
wil den oorlog, alles is gemobiliseerd, alles
staat stil, men wil het uitvechten en zooals
men 't uitdrukt, Turkije met kracht van
wapenen tot rede brengen.
,t Kan een vreeselijke oorlog worden 1
BERLIJN, 11 October. Volgens
een telegram uit Boekarest verhuizen Bul-
gaarscbe gezinnen naar de Roemeensche
grensstreken om de ondragelijke duurte in
Bulgarije te ontloopen.
Op de beurs in Boekarest heerste gisteren
een paniek.
KEULEN, 11 October. Uit Boeka
rest aan de Koln. Ztg. Hier beoor
deelt men den toestand zeer pessimis
tisch. De verdere houding van Roeme
nië hangt van de houding van de groote
mogendheden af en vooral van de vraag
hoe de betrekkingen tusschen Oosten
rijk en Rusland zich ontwikkelen
Uit Cettinje wordt aan de National
Zeitung geseind Volgens berichten
heeft generaal Woekotits in het Oosten
de plaatsen Mojkowak en Berane bezet
Achtien Tutksche bataljons moeten door
de Monten grijnenen en Serven bij de
rivier Lim gesneuveld zijn.
Iu tegenstelling met deze Montene-
grijnsche overwinningsberichten telegra
feert de correspondent van de Frank
furter Zeitung uit KonstantinopelGis
termorgen vond een hevige strijd die
drie uur duurde, bij Berane en Akawa
tusschen Turken en Montenegrijnen
plaats, welke laatste belangrijke verliezen
leden. Des middags drongen de Turken
Montenegrijnsch gebied binnen en sloten
Mojkowak in. Men moet bij de Monte-
negrijnsche overwinningsberichten wel
in het oog houden, dat ook de particu
liere telegrammen uit Podgoritsa aan
Montenegrijnsche censuur onderworpen
zijn.
Overwinning der Montenegrijnen.
Het eerste treffea tusschen Turkije en
Montenegro, en de wapenfeiten dringen
alle conferenties en notawisselingen, die
blijkbaar toch niets uithalen op den achter
grond.
De bijzondere correspondent van Reu
ter te Podgoritsa seint dd. 9 dezer, dat
het Montenegrijnsche leger gisterenmor
gen den oorlog tegen Turkije begonnen
is met een aanval op een sterke Turksche
stelling tegenover Podgoritsa. Na een
artillerieduel van 4 uur ontruimden de
Turken de hoogten van Plavnitza en
rukten de Montenegrijnen vooruit, ten
aanval op Detsjitsj. Onder geestdriftig
gejuich van de inwoners reed koning
Nikolaas met prins Mirko en den gene-
ralen staf vanochtend vroeg naar den
naasten berg bij Podgoritsa om de stelling
te bezien.
Klokke acht uur loste prins Peter, de
jongste zoon van den koning en kapitein
bij de artillerie, het eerste schot op de
Turksche stelling op de tegenovergelegen
heuvel. In het montenegrijnsche hoofd
kwartier speelde de muziek het volkslied.
Er volgde aanstonds een artillerie-strijd
langs de geheele linie. In 21 minuten
werd het vuur van het Turksche geschut
tot zwijgen gebracht. De Turken trokken
vervolgens uit hun eerste stelling op den
berg Planinitsa terug. Om twaalf uur
hadden zij de geheele bergstelllng ont
ruimd.
Om twee uur in den namiddag landden
de Turksche troepen aan den oever vaa
het meer Skoetari, niet ver van de Mon
tenegrijnsche grens. Er volgde een al
gemeen gevecht. Het duurt nog langs
de geheele uitgestrekte linie voort.
Kroonprins Danllo, de opperbevelheb
ber van het Montenegrijnsche leger en
prins Peter zijn juist van het slagveld
het hoofdkwartier van dan koning binnen
gereden om met hun vader te overleggen
en nieuwe bevelen te krijgen.
Een nader telegram zegt
Vanochtend in de vroegte hebben de
Montenegrijnen de beschieting van de
krachtig versterkte Turksche bergstelling
van Detsits herval. Het artilleriegevecht
hield aan tot eli uur, toen de Turksche
batterij op den berg tot stilzwijgen werd
gebracht. Intusschen duurde een hevig
gevecht voor de Turksche stad Toezi
voort. Van dit gevecht is de uitslag nog
onbekend.
Een Montenegrijnsche afdeeling onder
beve van generaal Woukotlts is van
ochtend in de vroegte nabij Berna over
de grens getrokken.
Zoo juist is de stelling van Detsits
gevallen. De bevelhebber van het fort
met zijn officieren en het meerendeel
zijner soldaten is gevangen genomen.
De Montenegrijnen hebben vier kanonnen
veroverd en hun vlag op het veroverde
fort geheschen Aan beide kanten zijn
groote verliezen. Onder de Montenegrij
nen heerscht uitbundige vreugde over
deze eerste overwinning.
sommen van in magazijn gehouden be
hoeven te worden, geeft m.i. aanleiding
tot het koopen van goederen op andere
plaatsen. Indien hier niet voorradig of
te leveren, is men gedwongen elders te
koopen eD, eenmaal in de stad zijnde,
is men van zelf genegen, meer te koo
pen dan men prirnitif van plan was.
Laat dus de winkelier er op uit zijn,
de klanten zoo vlug en accuraat moge
lijk te bedienen en indien er gevraagd
wordt naar artikelen, die men niet in
voorraad heeft, niet rusten vooraleer
men deze, zij het dan ook in beperkte
hoeveelheid, ingeslagen heeft. Is het dan
geen direct voordeel wat hieruit voort
komt, dan heeft dit zeer zeker zijn goede
indirecte gevolgen.
Hoogachtend
Een Waalwijker in tnerg en been.
Van „DE ECHO VAN HET ZUIDEN."
ROMAN DOOR
O- ELSTER.
2)
Het was hem, alsof de kennis ook lange
jaren geleden gemaakt was. Als een
langvergeten droom, als een beeld uit lang
vervlogen tijden trad de herinnerirg aan dit
ernstige gezicht voor zijne ziel.
In gedachte verzonken zag hij verder. Bijna
was bij tegen een ouden officier aangeloopen,
die hem bij den arm nam en lachend riep
Alle drommels, jongen 1 Dat is tegen alle
regelen
Koenraad zag in het lachende gelaat van den
onden heer, groette streng milhtair en zeide
Vergeef tne generaal. Ik had n niet
gezieD.
Ja, jongen, ging generaal van Brunken
lachend voort, ge zijt eerst vier weken hier
en nog niet aan de Metzer straatsteenen gewoon.
Hier in Metz moet men voor zich zien, anders
struikelt men over generaals...
Maar waar gaat ge heen
Licht blozend zag Koenraad om zich heen
Jnist verdween bet gezelschop Franschen in
de Priester8traat.
Ik wilde naar buis oom, stotterde de jonge
officier.
Nu ge zilt thuis wel niets te verzuimen
hebben. Kom begeleid my een eindje. We
drinken dan in 't hotel Nordeen glasSpiiten-
bran. 't Is warm vandaag.
Ko nraad kon die nitnoodiging niet afslaan
Generaal von Brunken was hem tot een
tweede vader geweest, nadat zijn vader in den
slag by St-Privat gevallen was en zijne moe
der eenige jaren na den oorlog stierf. Koen-
raad was ten huize van zijn oom opgegroeid.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
Mijnheer de Redacteur
Mag ik beleefd verzoeken een plaatsje
in te ruimen voor onderstaande. Bij voor
baat besten dank.
Mijn schrijven beoogt, indien mogelijk,
eenigszins de vereeniging Waalwijks Be
lang bij te staan, om tot het doel te
komen, dat deze energieke vereeniging
zich voorstelt te bereiken »Het bevor
deren van den Waalwijkschen winkel
stand*, door het publiek aan te moedigen
de inkoopeD te Waalwijk te doen. Door
het plaatsen van eene geregelde weke-
lijksche advertentie en het uitschrijven
van een etalage-wedstrijd heeft zij den
eersten stoot gegeven. Laat ons hopen,
dat de winkeliers het nut van zulk een
wedstrijd inzien en in flinken getale daar
aan deelnemen.
>Laat ons hopen" zeg ik, want als het
een beetje moeite geeft of wat kosten,
dan zijn, gelukkig niet allen, daarvoor
niet te vinden.
Ik wenschte daarom op het volgende
speciaal den nadruk te leggen n.l.
Al getroost de vereeniging W. B. zich
nog zooveel moeite en opoffering als
eenigszins mogelijk is, dan blijft alles toch
zonder nut, indien de betrokken personen
zelf niet medewerken. In hoofdzaak wil
ik hier de aandacht vestigen op het
eenigszins nonchalante, waarmede hier
ter plaatse de orders worden genoteerd
en uitgevoerd. De goeden natuurlijk
niet te na gesproken. Ik zelf heb bij
ondervinding, dat men om b.v. het be
stelde proeforder geleverd te krijgen
den leverancier om zoo te zeggen moet
naloopen en men na verschillende malen
er naar te hebben gevraagd op slot van
rekening nog niets thuis krijgt, en men
zich elders moet voorzien. Ook het niet
in voorraad hebben van sommige kleine
doch practische huishoudelijke artikelen,
waar toch zeer zeker voor geen groote
Handels-onderwijs.
M. de Redacteur
Zooals ik in uw vorig nummer las,
werd door de Vereeniging van leeraren
aan de handelscursussen der Hanze
o. m. besloten bij de regeering stappen
te doen om 3-jarige Handelscursussen
in het leven te roepen, waardoor dan
eenigszins het herhalingsonderwijs wordt
geleid in de banen van het handelson
derwijs.
Werkelijk een uitnemend idee 1
In verband hiermee zou ik willen vra
gen, wat heeft de gemeente Waalwijk
anders beoogd, dan het «handels-onder-
wijs* te bevorderen, toen zij op aan
moediging van hoogerhand zelfs plannen
ontwierp voor een te stichten volledige
handelsschool hier ter plaatse.
Op een plaats vraagt men, wat men
anderzijds laat varen, want werkelijk de
eminente plannen der gemeente Waalwijk
hebben ook van den middenstand en
de toonaangevende mannen in deze or
ganisatie, niet dien steun ontvangen, dien
zij in 't belang van dien stand en den
handel moesten hebben geschonken.
Integendeel 1
X.
den toestand werd hij naar het Zieken
huis overgebracht.
Dat is een ongeluk, zal men zeggen.
Maar de Volk-redactie ziet veel die
per; zij speurt het verband der dingen
na en zet erboven: Het onderkruipers-
gevaar*.
Het is een kostelijke vondst, die aan
redacteuren van de rubriek «Allerlei4
schitterende diensten zal kunnen bewij
zen.
Wanneer Iemand wordt omvergereden
door een dokter op een fiets kan men
spreken van »het medisch gevaar*.
Als er in de auto te Schiedam een
burgemeester had gezeten, was het ge-
zagsfanatisme geweest.
En wanneer iemand onder den trein
geraakt, waarin de heer Roodhuizen zit,
dan spreke men van liberale verdrukking.
Alleen als iemand wordt geraakt door
een rijtuig, waarin de heer Troelstra heeft
plaats genomen, staat de zaak anders dan
zou men kunnen gewagen van het alles
op zij dringend socialisme of zoo iets.
Eofin, de journalistiek moge er haar
krachten eens aan beproeven de weg
is nu gewezen.
En het socialistisch hoofdorgaan heeft
de eer, dien te hebbeD ontdekt.
C e n t r.
De vacanties gednrende zyn kadettentijd, 't
verlof als jong officier had bij steeds in het
huis van oom Brunken doorgebracht eerst
de laatste jaren was hij niet meer zoo druk
by den generaal geweest, daar deze naar Metz
was verplaatst en Koenraad in Pommeren in
garnizoen was. Toenu was de reis te ver ge
weest.
Koenraad beïat slechts een klein vermogen
en oom, de generaal, was ook jnist niet met
rijkdommen gezegend. Sedert vier wekon wa9
Koenraad naar Metz verplaatst en verkeerde
nu weer veel meer in 't huis van den gene
raal.
Wilt ge mij morgen op een rit over de
slagvelden begeleiden vroeg de generaal na
een oogenblik.
Zeer gaarne, beste oom, lk heb nog
geen tijd gehad er heen te ga&D.
Ik geloof u. Zoo dicht bij de manoeuvres
is er steeds veel dienst. Wanneer komt uw
bataillon op wacht.
Overmorgen, oom.
Nu, dan hebt ge tijd namelijk als ge geen
nachtdienst hebt
Neen, oom ik ben nog niet aaD de
benrt.
Dus overmorgen. Wees dan om 9 nre
bij mij. Ik zal u ook de plaats wijzen, waar
uw vader zwaar gewond werd en het slot
waar hij eenigen tyd later gestorven en begra
ven is.
Het was reeds lang mijn wensch deze
plaats te bezoekeD.
Ja, ja, hei ige herinneringen duiken op
als men over die velden rydt... Maar we zyn
hier in het 't hotel du Nord
Door de donkere poort van 't oude gebouw
gingen de beide officieren naar den schaduw
rijken hot waar reeds meer officieren by een
koel glas spatenbrün vereenigd waren. Wel
dra zat men in den kring der kameradon.
Koenraad echter nam weinig deel aan het ge
sprek, voor zijne oogen stegen opniew de
slanke geBtalte der Fransche met hare donkere
oogen en 't ernstige gezicht der blonde gou
vernante op.
II.
I Generaal von Brunken en Koenraad von
Holtensen stonden op het hoogste pnnt der
bergvlakte van St-Privat naast het gedenk-
teeken van de Garde; eenigszins verder terng
naar het dorp stond de ordonnans van den
generaal.
Vóór hen, naar het westen en bet zuiden
breidde zich de landstreek uit, waarop vóór
twintig jaar de Duitsche troepen de bloedig
ste overwinningen in den geweldigen oorlog,
na moedig kampen, bevochten hadden. Achter
hen de boschrijke, van diepe dolen doorsneden
bergen, aan welker hellmg zich de dorpen
vertoonden, die vestingen geleken en die het
Fransche leger tot steunpunten en bijna on
neembare stellingen hadden gediend.
Da&r in het uiterste noorden lagen Non-
conrt, de vestiDg St.-Privat-la-Montago, het
op eene kale hoogte liggende Almanvillars
met het kleine gehucht Montigny-la-Grange-
Chateau en La-Fole-Ferme. Iu het zuiden ver
hief zich het bosch van Genivaur met de
veelgenoemde plaatsen Moscon, Leipzig en
•st-Hubert.
Als 't verst onzichtbare puut. verheft Point-
du-Jour zich tot den wolkenloozen hemel en
daar achter ligt 't plateau van Norzerienlles
Voor die verdedigingslinie der Fransche» lig
gen op den voorgrond de door de Dnitschers
bezette dorpen Saintc-Marie-acx-Chénes,Ha-
bonvilles, Berneville en Gravelotte, terwijl
het uitzicht naar het westen en het Zuiden
door het boschrijke. Moezelgebergte begrensd
wordt, -
Ernnstig en bewogen rnst bet oog van bei
de officieren op den met bloed gedronken
grond, waarnit hier en daar gedenkteekens
verryzen van eenige troepenafdeelingeD, ter
wijl eene massa kleinere gedenkteekens en
zwarte kruisen bewijzen, welken ryken oogst
de dood over twintig jaren heeft gehad. De
graven der dapperen waren vol eerbied ver
zorgd, fri8sche en verwelkte kransen hingen
aan de kruisen eu lagen naast de gedenk-
steenen en de versierende hand had geen
onderscheid gomaakt tnssohen de graven der
Dnitschers en Franschen allen waren op de-
zélfde wijze met bloemen getooid.
Een nieuiv argument!
Het Volk, «Dagblad voor de Arbei
derspartij* andere arbeiders dan roode
zijn geen arbeiders l heeft een nieuw
wapen gevonden om onderkruipers te
bevechten.
Het laat zich seinen uit Schiedam
Hedenmorgen werd op de Koemarkt
alhier de 71-jarige K. L. V. die voor
een rijtuig wilde uitwijken, aangereden
door een in volle vaart aankomende auto,
waarin onderkruipende glasblazers ver
voerd werden. Een der voorwielen ging
hem over de borst. In deeruiswekken-
Zonder naam rosten die dapperen in de
koele aarde. Hoe dikwijls las het oog wee
moedig Hier rnst een dappere Pruis hier
een dappere Sakser hier een dappere
Fran8chman 1 —Hier meten gemeenschappelijk
tien dappere Franschen die den heldendood
stierven - Ilier rusten in hetzelfde graf
vijf dappere Dnitschers en zeven dappt re
Franschen l— Hoeveel bloed—hoeveel smart
hoeveel tranen bij die krijgsmansgraven
Rnst stil en vredig, gy dappere krijgers
Gij zijt niet vergeten de lauwe westenwind,
die met het gras en de bloemen op uwe graven
speelt, hij brengt de groeten nit bet schoone
vaderland Frankrijk, en de scherpe verfris-
schende oostenwind, die van do n Rijn af
waait, die brengt u de vereereode groeten
uit de vaderlandsche Dnitsche boBBchen, van
het Btrand der Elbe, nit de golvende koren-
vlakten van 't oosten vun den voet der Alpen
en van de grenzen van het bohemerbosch.
Moeiten toch uwe volken elkander over
uwe graven de hand tol den eeuwigen vrede
reiken. Mocht gij de laatste offers van den
bloedigen tweedracht geweest zijn, welke als
een somber Bpook in de ravijnen en rotssple
ten der Vogezen loerend huist, de volkeD
tot een verdervenden strijd aanhitsende Rnst
stil en vredig, gy dappere krijgers 1 Gy znlt
g- niet vergeten zyn.
-Het was eeD vreeselyke, geweldige stryd
op den heeten namiddag van den 18 Augustus
sprak met diepe stem de generaal.
„Ons regiment, ik bedoel 't regiment, waarin
nw vader en ik als kapiteins stonden bevond
zich in de tweede stelling achter de garde,
die zich zuidelyk en noordelijk van den
straatweg gereed maakte om St-Privat te
bemachtigen. Id vrij gied gedekte stelling
zagen we die brave regimenten het verderf te
gemoet gaan. Daar znidelijk van den uitgang
van Saint Marie anx Chénes ging het koizer-
Fransregiment voor, rechts daarvan reed het
regiment «KoningiD. u
„Nauwelijks had het keizer IraDS regiment
zich in beweging gezet, of verscheidene
stafofficieren vielen zwaar gewond neer. Ma
joor van Linzingen sleepte zich op een
geweer leunend nog verder voort, tot hy door
een tweede schot getroffen werd.
Nederland in den Balkan.
Het ligt voor de hand, dat bij het
dreigen van een oorlog zoo als nu op
het balkanschiereiland waarschijnlijk te
wachten is, zich ook de vraag voordoet,
welke Nederlandsche belangen bij de
bestendiging van den vrede op den
Balkan betrokken zijn, en welke door
een oorlog geschaad zouden worden.
In het volgende wordt die zijde van
het Balkanvraagstuk in vogelvlucht over
zien.
In Rumenië heeft Nederland groote
belangen bij de Petroleumindustrie, aan
gezien de Geconsolideerde Hollandsche
Petroleum Cie., een creatie van de
„Koninklijke", hare productieterreinen
gróotendeels in Rumenië heeft, terwijl
ook de Orion Petroleum Cy-, de Inter
nationale Rumeensche Petroleum Cy.
ondernemingen zijn, met Hollandsch
kapitaal opgericht.
Behalve in de Petroleum-industrie is
veel Nederlandsch kapitaal gestoken in
den mijnbouw, in het bijzonder steen
kolen. Desgelijks in Nederland (o. a. een
Haagsche Maatschappij) voor vrij belang
rijke bedragen betrokken in den houd»
aankap en houthandel in Rumenië.
Overigens is het bekend, dat een groot
aantal Nederlanders in Rumenië op han
delskantoren werkzaam zijn, hetgeen
vooral verband houdt met den belang
rijken uitvoer van Rumenië naarNederlad
(vooral Rotterdam) ;dlt zijn in hoofdzaak
granen, tarwe, rogge, mais, gerst haver)
en artikelen als kool- en raapzaad zeme-
n Toen het regiment die omheining daar
bereikte, bad het bijna alle officieren verloren
en de compagniën waren tot een klein hoopje
samengesmolteD. Evenzoo verging het regiment
der Koningin Bet vnnr vernielde do companion
en velde gftDsche rijen dapperen neder. Na een
gevecht van een uur bleven de regimenten
uitgeput in den hollen weg liggon. Majoor yon
Bern was de eenige stafofficier in beide
regimenten, die ni&t gewond was.
Noordelijk van den straatweg ging de
garde brigade voor 't eerste en derde garde
regiment. Ook onze regimenten moesten den
aanval opgeven zij ordorhieldon, evenals do
regimenten ten zuideD van den straatweg, een
hevig vuurgevecht met de overmacht der
vijanden.
Eerst toen de Saksen van Nougoor hier
aankwamen, volgde de laatste beslissende
stormloop tegen St-Privat. Tot ondersteooiDg
van den aanval was ook onze brigade welke
reeds lang in reserve was, bestemd.
Over het mot doodan en gewonden bedekte
veld ging ODZr marsch bijna gelijktijdig
met de garde en de Saksen kwamen wij bij
St-Privat, dat een brandende puinhoop was
gewordeD.
De verpletterende battaillons der garde
juichten ons toe en voort ging 't in dien chaos
van bloed en vlammen, om den vijand zyne
stelling geheel te ontnemen.
In dit wilde straatgevecht, waarover zich
reeds avondduister verspreidde, viel nw vader,
llij werd zwaar gekwetsts uit bet gevecht
gedragen wij hebben hem later naar zijne
laatste rustplaats gebracht en naast hem onzen
besten vriend, kapitein Martens, die in een
gevecht tegen franctireurs viel.
Wanr zijn de graven, oom
Niet hier' op 't slagveld, maar daaronder
in het dal, in hot park van een kaBteel. dat
als veldlazaret wos ingericht en dat ons
bataillon later als hoofdkwartier diende.
Chateau Ladonchamp is de naam. Op den
terngweg zullen w'y de graven bezoeken.
(Wordt vervolgd.)