Nummer 98
Zondag 7 December 1913
36e Jaargang
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Waalwi|ksche Stoomdrukkerij AntoonTielen,
Eerste Blad.
Middelbare Technische School
te 's Hedogenbosch.
DE RECHTMATIGE ERFGENAAM,
versterkend
smakelijk
goedkoop
Dit nummer bestaat
uit DRIE bladen.
FEUILLETON.
Telefoonnummer 38. Telegram-AdresECHO.
De Echo van net Zuiden,
Waalwpstlie en Laiigstraatsche Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 8 maanden fO.'ö.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieven, ingezonden stukken, gelden ens., franco te zenden aan den
Uitgever.
UITGAVE:
Advjsrtbntibn 1—7 regels f 0.60daarboven 8 cent per regel groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën 8 maal ter plaatsing opgegeven
worden 2 maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeeUge contirr
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
Achter dit opschrift ware misschien
beter op zijn plaats een vraagteeken
dan wel een punt. Zal den Bosch in
afzienbaren tijd in het bezit komen van
een dergelijke inrichting van onderwijs
Gezien den huidigen toestand der ge-
meentefinanciën is het moeilijk hierop
een antwoord te geven. Indien de ge-
Van „DE ECHO VAN HET ZU1DE*!."
13)
Ja, het moest wel iets van belang zijn, dat
de trotsche gravin aanleiding gaf, de huis
houdster op haar kamer te bezoeken. Won
neer zij het meisje anders in huis of in bet
park ontmoette, verwaardigde zy baar ter
nauwernood met een groet en nu Zou er
iets met het bestnur van de hnishonding niet
in orde zijn
De grovin De Ronbaix begon na een korte
aarzeling
Ik weet waarlijk niet, boe ik zal aan
vangen om n duidelijk te zyn. Het is nogal
een teeder punt, dat ik moet aanroeren, want
het betreft de positie, die gij bier in hnis be
kleedt. Ik heb opgemerkt, dat mijn neef Hu
bert op tamelijk gemeenzamen voet met u
omgaat. Hij komt bier dikwijls een uurtje
babbelen, brengt u boeken en bloemeD, kort
om, dat bij u behandelt alsof gy een logé
waart en niet iemand, die bij zijn oom in be
trekking 18
De bloemen ontvielen een voor een aan de
handen van Arline, al het bloed week uit
baar wangen en zij stond als versteend tegen
over de gravin.
Om 's hemelswil, kind, zie mij zoo niet
aan riep Clarice ait, gij brengt mij daarmee
geheel van Btreek, en toch ben ik met de
beste bedoelingen hier gekomeD, dat verzeker
ik u op mijn eerewoord. Het is veel gemak
kelijker lastertongen gaande te maken dan ze
het zwijgen op te leggen en de goede naam
van een meisje is iets zoo kostbaar*, dat bij
nooit genoeg bewaakt kan worden.
Maar wat heb ik dan gedaan? vroeg
Arline, waarvan verdenkt gij mij
Van niets, myn kind, alleen hebt gy een
groote onvoorzichtigheid begaan door een ver-
meenteraad het groote belang eener
dergelijke school, niet alleen voor de
gemeente zelf, doch ook verre daar
buiten, inziet, dan zal zij niet aarzelen
het weliswaar zeer groote bedrag aan de
oprichting daaraan verbonden, op de
begrooting der uitgaven te brengen.
Doch men hoort thans reeds zoovele
stemmen tot bezuiniging opgaan, dat de
vrees niet ongegrond is, dat men de
oprichting zal uitstellen of misschien wel
niet zal aandurven En zulks ware ten
zeerste te betreuren De huidige industrie
vordert bekwame en zeer bekwame
vaklieden. Deze toestand eischt een
goed onderlegde jongelingschap, die
later tot bekwame vaklieden kunnen op
groeien. Waar moet op heden tendage
evenwel de noodige kennis worden op
gedaan Zeker er zijn vakscholen genoeg,
waar gelegenheid tot het verkrijgen van
vakkennis bestaat, doch de hedendaag-
trouwelijkheid aan te knoopen met eeD jongen
man, die door het toeval verre boven u ge
plaatst en die bovendien reeds verloofd is.
Begrijp mij goed, ik verwijt u niets, wanneer
ik docht dat de schnld aan u lag, dan zon ik
er niet met u, maar regelrecht met lord Cliffe
over gesproken hebbeD. Ik boud mr. Hubert
in deze voor den eenigen schuldige. Het is
zeer natuurlijk dat zijn attenties u aangenaam
zijn en even natuurlijk is het ook, dat bij u
die bewijst. Hij zegt ook dat het hem een
aangename verstrooiing verschaft, maar ik
bob hem op het verkeerde van zijn gedrag
gewezen en hem gezegd, dat bij a met de
noodige achting moest behandelen.
Hij hij heeft met u over mij gespro-
ken stamelde Arline met stokkende stem.
Ja, en ik heb hem tegen zyn onvoor
zichtigheid gewaar8cbnwd en hem gezegd, dat
bij daarmee niet moest voortgaan. Ik geloof
echter niet, dat by mijn waarschuwing ter
harte neemt en dat zou voor u de onaange.
naamste gevolgen kunnen hebbsD, waarop
men u niet te vroeg opmerkzaam kan maken.
Gij zijt hier door bedienden en lakeien omge-
V6D, die eenigermate nw ondergeschikten zijn
en een bediende is van Dature kwaadsprekend,
vooral wanneer bet iemand geldt, die boven
hem g;plaatst is. Ik voor mij denk in het
minst geen kwaad van n en het is dan ook
in nw belang dat ik zoo spreek, dat znlt gij,
Baar ik hoop, wel inzien.
Ja, mevrouw, zeide Arline werktuigelijk.
De gravin stond op en verliet met het
hoofd trots in den nek de kamer, waar het
meisje als verstomd van droefheid achterbleef.
Haar wangen gloeiden van schaamte en het
was haar alsof de grond onder haar voeten
wegzonk, hoewel er niemand was, die haar
kon zien.
I.angen tijd bleef zij op haar kamer, waar
zij in heftige gemoedsaandoening heen en we
der liep, toen bleef zij eensklaps staan, want
plotseling ging baar een licht op, waarom de
laatste weken baar zoo schoon waren voor
gekomen en zoo snel voorbij gegaan waren,
waarom zij zich had aangewend, naar een
lichten, veerkrachtigen tred te luisteren,
waarom haar de echo van een klankvolle,
mannelijke stem steeds in de ooren klonk en
sche industrie met hare ingewikkelde
machines cn installaties vordert grootere
technische studie en kennis. Én deze
is alleen op een amiddelbare* vakschool
te verkrijgen. Alleen daar kan onder
richt ontvangen worden in bouwkunde
en waterbouwkunde, alsmede in de
eïectro-techniek en werktuigbouwkunde.
Het Middelbaar technisch onderwijs
wekt, in het laatste tiental jaren, groote
belangstelling in de kringen der technici
en niet geheel ten onrechte wordt veron
dersteld, dat de groote vlucht, die de in
dustrie bij onze oostelijke buren genomen
heeft, niet enkel te danken is aan de
producten van den bodem, den ondei-
nemiugsgeest en krachtigen steun van
Rijks- en landsregeeringen, maar ook
aan de talrijke goed ingerichte scholen,
die de onmisbare ontwikkelde krachten
moeten leveren om de industrie, onder
de genoemde gunstige factoren, tot bloei
te brengen. Hier te lande, werd zoo
weinig gedaan voor de ontwikkeling van
personen, die geplaatst worden tusscheu
den werkman en den opperchef. Thans
merkt men evenwel een strooming in
gunstige richting. Uit deze actie blijkt,
dat men ook in Nederland wakker ge
worden is. Er kan niet aan getwijfeld
worden, dat binnen niet te langen tijd
in de leemte, die op dit gebied bestond,
zal voorzien zijn en dat de jongelieden
op de Middelbare technische scholen
gelegenheid zullen inden, zich de kennis
eigen te maken, welke noodig is voor
een goede vakontwikkeling en voor het
verkrijgen van een behoorlijke positie
in de Maatschappij, Omstandigheden ma
ken het dikwijls moeilijk in de praktijk
zelve, dus bij den patroon, tot knap
werkman op te groeien, ook de am
bachtschool kan slechts een grond leggen
om knap werkman te worden. Wan
neer het onderwerp van de regeling van
het vakonderwijs, dat bij den Minister
van Binnenlandsche Zaken in bewerking
is, en waarin ook een regeling van het
leerliagwezen zal worden opgenomen,
tot Wet verheven wordt, dan zal ook de
opleiding bij den patroon onder gunstige
voorwaarden kunnen geschieden en
wederzijdsche belangen, plichten en
rechten, althans eenigen waarborg geven,
dat meer dan tot heden op den leerling
gelet wordt en deze minder voor het
verrichten van boodschappen en hand
zij de woorden, door deze stem gesproken,
maar niet vergeten bon zij beminde Hubert
Cliffe
Ja, thanB lag de waarheid voor haar, en
de volle, onbetwistbare waarheid maakte baar
tegelijk ongekend gelukkig en diep rampzalig.
Zij wist hoe onmogelijk, hoe hopeloos znlk
sen liefde was, want Hubert Cliffe was im
mers verloofd met de gravin De Roobaix, en
zelfs al was dit nist zoo, dan lag er toch een
onoverkomelijke kloof tnsscben hen, want
bet was toch niet aan te nemen, dat bij baar
de betaalde dienares van zyn oom ooit
anders zon bescbonwen als een aangename
verstrooiing.
Zy vroeg zich af wat zy nu zon beginnen
en allerlei planüen kwamen in haar op.
Zij wilde terstond het kasteel verlaten en
ver, ver weg gaan, waar zij den naam Cliffe
nimfuer meer zou hooren.
Daarna rees evenwol de vraag, waarbeen
zij gaan zou en of het niet een stilzwijgende
erkenning van baar zwakheid zou zijD, wan
neer zij heenging. Bovendien stond zij geheel
alleen op da wereld en had, met uitzondering
van lady Carlyon, niemand tot wien zij zich
zou kunnen wenden. Neen, zij moest blijven
en als voorheen haar plicht betrachten, maar
zij mocht Hubert onder geen voorwaarde meer
toestaan, dat hij zoo vertrouwelijk met haar
sprak als hij tot dusverre had gedaan. Zij
had hem beschouwd als het ideaal van ridder
lijkheid en mannendeugd, voor hem was zy
slechts een „aangename verstrooiing" geweest.
Daar lag nu haar afgodsbeeld aan stukken
op den grond, in het niet verzonken
ELFDE HOOFDSTUK.
De schoone Septemberdagen duurden niet
lang en er volgde weldra een week, waarin
het iederen dag regende en er onafgebroken
een grauwe nevel over de velden lag, die
maar al te duidelijk den naderenden winter
aankondigde.
CarJyon Chase zag er by dit weer tamelijk
somber en onvriendelijk uit en ook van bin
nen was het groote hnis stil en ledigsir
Ascot bad dan ook geen ongelijk, toen hij
verklaarde, dat het boudoir zyner vrouw nog
langersdiensten wordt gebruikt.
Waarvoor dient de Middelbaar Tech
nische school Zoowel door Ambachts
school als Teekenschool wordt in het
onderwijs voor den aanstaanden werk
man voorzien, voor hen, die een hoogeren
trap willen beklimmen op den maat-
schappelijken ladder en toch niet, door
verschillende oorzaken, in de gelegen
heid zijn, hooger technisch onderwijs te
volgen, is de Middelbare Technische
School bestemd, terwijl bovendien hun,
die door natuurlijken aanleg geroepen
zijn in de kunstnijverheid op te
treden, gelegenheid kan gegeven worden
in een speciale afdeeling van de Mid
delbare Technische School kunstnijver-
heids-onöerwijs te volgen.
Het zou daarom jammer zijn, nu de
plannen tot oprichting der school in
zoo'n vergevorderd stadium zijn, dat
deze niet ten uitvoer gebracht zouden
worden. Dubbel jammer, nu Rijk en
provincie het belang eener dergelijke
school inzien en hiervan getuigen door
het in uitzicht stellen van ruime sub
sidies.
We willen hier eens in het kort de
geschiedenis der oprichting uiteenzetten.
In de vergadering van den Raad dezer
gemeente op 4 November 1911 werd
besloten tot de oprichting van een
nieuwe teeken- en ambachtsschool en
daaraan verbonden middelbare techni
sche school, onder voorwaarden, dat
door het Rijk eene jaarlijksche bijdrage
zou worden verleend van f 36000, en
door de Provincie eene jaarlijksche bij
drage van f 6000 voor het middelbaar
techoisch onderwijs, makende met de
gewone provinciale bijdrage voor het
teeken- en ambachtsonderwijs, de som
van f 9000 alzoo te zamen f45,000;
Op de Staatsbegrooting van 1912 werd
een bedrag van f 10,000, uitgetrokken
voor het middelbaar technisch-en kunst
onderwijs te 's Hertogenbosch, waarbij
de toelichting werd gevoegd, dat te be
ginnen met 1913 dat bedrag tot
f 36.000 zou worden verhoogd, terwijl
door de Provinciale Staten werd besloten
een jaarlijksche bijdrage van f 6000 in
de kosten van het middelbaar technisch
onderwijs te verleenen.
Het mooiste van de zaak nu was dat
men wel bad besloten tot de oprichting
van de school, doch men had zich nog
de gezelligste kamer in het geheele gebouw
was en dat daarom voor haar het beste zon
zijD, die in het geheel niet te verlaten.
Alice had dan ook io het minBt geen ver
langen, dit te doen, want zij gevoelde een
loomheid en afmatting in al haar leden, zoodat
zij vaak dagen achtereen zelfs Diet in den tnin
ging wandelen, omdat het baar te voel ver
moeide.
Dokter West bezocht baar alle dagen en
ondanks haar tegenspraak moest zij voort
durend de medicijnen innemen, die hij voor
haar meebracht en dit, gevoogcl by de om
standigheid dat zij bijna Dooit haar kamer
verliet en ook volstrekt geen bezoeken mocht
ontvangen (want de baronet bad de strengste
bevelen gegeven, niemand, wie bet ook zijn
mocht, bij haar toe te laten) bad onder de
dienstboden de mecniug verspreid, dat zij
ernstig ziek was.
Toevallig had ook, kort voordat haar kind
was weggezonden, haar kamenier om ontslag
nit haar betrekking gevraagd, en sir Ascot
had baar, eenigszins tegen haar wil, een nieuwe
verschaft. Wel beviel deze haar in het geheel
niet, toen zij in dienst kwam zij was een
vrouw vaD middelbaren leeftyd met een bij
zonder stroef en onvriendelijk gelaat maar
lady Carlyon gevoelde zich te ongelukkig om
in een aangflegenheid, waar zij betrekkelijk
weinig gewicht aan hechtte, weerstand te
bieden.
De nieuwe kamenier heette Robson en toonde
zich zeer bekwaam en nauwgezet in baar plicht,
zoodat haar meesteres eigenlijk volstrekt geen
reden tot klagen bad, maar niettemin kon
Alice een onverklaarbaar gevoel van afkeer
jegens die vronw niet van zich afzetten. Zy
gaf zich wel moeite om dit vooroordeel te
overwinnen, maar het baatte baar niets, de
kamenier was en bleef haar een doorn iD het
oog.
Twea menschelijke wezens leefden onafge
broken in haar gedachten voorthet waren
haar kind eD kapitein Staart.
Zij hield zich voortdurend roet hen bezig
en er waren oogenblikken, waarin zij vervuld
werd van een brandend verlangen om te weten
of Stnart naar Indië waB teruggekeerd, dan
wel in Engeland gebleven was.
totaal geen rekenschap gegeven van wat
er feitelijk wel aan de school zou onder
wezen worden, eh ook verkeerde men
in het onzekere betreffende de betrouw
baarheid der voorlichting, waarom men,
op aanraden van den Inspecteur van het
Middelbaar ouderwijs (vakonderwijs) zijn
licht in het buitenland wilde opsteken.
Spoedig werd eene motie aangeoomen,
die de bepaling inhield dat eerst een
begrooting van kosten enz. zou worden
overgelegd, aleer men tot verdere be
handeling der zaak zou overgaan. Aan
eeD commissie van deskundigen zou nu
een volgende vragenlijst worden over
gelegd Hoe moet het onderwijs worden
ingericht en hoever behoort dit, zoowel
theoretisch als praCtisch te gaan in elk der
onderdeelen Welke raming van kosten
kan gemaakt worden wat betreft de instal
latie, de leerkrachten en de leermiddelen
voor het geheele complex en voor elk
der onderdeelen afgescheiden van de
gebouwen alsmede, wat betreft de
middelbare technische school, voor elk
der drie vakkende bouw- en water
bouwkunde, de electro-techniek en de
werktuigbouwkunde en tenslotte Hoe
behooren de nieuwe gebouwen 'te wor
den ingericht? Kan dit in groote lijnen
wordea aangegevea met eene raming
van kosten voor elk der onderdeelen
Als leden der Commissie van des
kundigen werden aangewezen de heeren
G. J. van Swaaij, professor tc Delft, K.
de Groot, te Dordrecht en Th. A. H-
van Harderwijk te 's Gravenhage namen
die klinken in de vakooderwijs-wereld.
Toen de Commisie evenwel wat te
lang naar 's Ministers' meening met de
oprichting getalmd had, verzocht hij in
lichtingen of het zich liet aanzien, dat
de te stichten middelbaar technische
school en de verdere in het reorgani
satie-plan begrepen vakscholen reeds in
den loop van het jaar 1913 zouden kun
nen worden geopend, zulks natuurlijk in
verband met het al of niet op de Staats
begrootiog brengen van het toegezegde
Rijks' subsidie. Het antwoord moest even
wel ontkennend luiden, daar men zelf
nog op het rapport wachtte.
De commisie schijnt aan de haar op
gelegde taak een aardig kluifje gehad
te hebben, te oordeelen naar den tijd
dien zij noodig heeft gehad om haar
rapport in een te zetten. Zij schijnt haar
Beroofd van haar kind, als *'jn was,Bcheen
het leven haar soms ondrn ;glijk toe. Het
knaapje was tot dusverre de eenige baDd
geweest, die baar aan het leven hechtte en nu
zij het kind moest ontberen, kropen de dagen
langzaam en eentonig haar voorbjj.
Op zekeren dag stond zij iD aan vertwij
feling grenzende droefheid aan het venBter
van haar kamer en znebtte diep, terwijl zy
naar den regen keek. die bij stroomen neerviel
en mompelde
O hemel, waarom moet ik toch zoo
ellendig en zoo ongelukkig zyn Hoe gaarne
zou ik sterven, wanneer het Diet voor mijn
kind noodzakelyk was, dat ik bleef leven.
Zy werd door 6en plotselinge onrast over
vallen en overwoog of het niet goed voor
haar zon zyn, als zij eens naar bniten giog.
Zy had in geen weken het huis verloten en
het verlangen naar de vrije lucht welde plot
seling zoo machtig in haar op, dat zy bot op
h&ar kamer niet langer nithonden kon. Zy
bedacht zich dan ook niet lang, maar sloeg
een waterdichten mantel om, die haar tot aan
de voeten reikte, Dam een paraplnie en Bcclde
door den tnin den straatweg op.
Zy h&d geen bepaald doel, waarheen zy
haur schreden richtte, zij wilde slechts zoo—
l&Dg loopen, totdat zy flink vermoeid was,
dan zon zy misschien dien nacht eens rustig
slapen.
De nachten vooral waren in den laatsten
tijd zoo verschrikkelijk voor haar geweest.
Zy had nog niet ver geloopen, toen de lucht
van een sigaar haar waarschuwde dat er ie
mand in haar Dabybeid moest zijn en eenige
seconden daarop hoorde zij een welbekende
stem, die haar toevoegde:
Lady Carlyon, ik ben verrast u te zien.
Het was kapitein Staart.
Zy was zoo ontroerd, dat zij niet «preken
kon, zij bleef staan, keerde zich om, en stak
hem eenigszins bedeesd de hand toe.
(Wordt vervolgd.)
