Nummer 102
Zondag 21 December 1913
36e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Waaiwijksche Stooimfrukterij Antoon Tielen,
Van Houten's
Eerste Blad.
De Middelbare Technische
Schooi fe1 Hertogenosch.
Dit nummer bestaat
uit DRIE bladen.
LANDBOUW.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Zij die zich tegen 1
Januari op dit blad abon-
neeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende
nummers GRATIS.
Engeland,
Duitsch) and.
Balkanstaten.
Voor
Dit Blad verschjjnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 8 maanden fO."ö.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukkengelden eis*v franco te zenden aan den
Uitgever.
UITGAVE:
Telefoonnummer 38. Telegram-AdresECHO.
Advkxtbntiën 17 regels f 0.60daarboven 8 cent per regel groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën 8 maal ter plaatsing opgegeven
worden 2 maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer vooideeli^e ciiitisc
gesloten. Reclame* 15 cent per regel.
V
0
0
0
0
Slot.
Zooals wij in ons vorig artikel reeds
zeiden, zullen wij in dit artikel in het
kort uiteenzetten hoe de commissie zich
de inrichting enz. der Middelbare Tech
nische school voorstelt en daaraan eeni-
ge beschouwingen vastknoopen. En dan
doet zich in de eerste plaats de vraag
gelden Wie kunnen tot de Middelbare
Technische school worden toegelaten
Uit den aard der zaak zullen speciale
eischen dienen gesteld te worden, aan
gezien het onderwijs, dat aan de school
zal gegeven worden, zich verre verheft
boven dat gegeven aan de ambachts
scholen en de teekenscholen, en de ia-
gere school. Na het bezoek (vruchtbaar)
der Ambachts-en teekenscholen zullen
de leerlingen willen overgaan naar de
Middelbare Technische Schoolzij zullen
hiertoe eenerzijds geschikt worden be
vonden en toch ontbreekt er nog veel
aan hunne algemeene vorming, aangezien
toch als eisch dient te worden gesteld,
naast practische bekwaamheid, de ken
nis van talen en wiskunde. Een zelfde
euvel doet zich voor bij hen die een
school voor M U.L-O. of een H. B. S.
met 3-jarigen cursus hebben doorloopen.
Bij hen onbtreekt het niet aan kennis
van talen en wiskunde, doch zij op hun
ne beurt missen weer de kennis der
ambachten en der teekenvaardigheid.
Het is dus noodig, dat aan de school
een eerste studiejaar verbonden wordt,
waar de eerstgenoemden onderwijs in
talen en wiskunde en de anderen onder
richt in de technische vakken en de
praktijk in de werkplaats ontvangen.
De commissie komt dan ook tot de
volgende conclusie
Tot de eerste klasse van de M. T. S.
zullen kunnen worden toegelaten jonge
lieden, die met goed gevolg eindexamen
gedaan hebben eener H. B. S. met 3-jari
gen cursus, of tot de vierde klasse van een
H. B. S. zijn toegelaten, mits in beide ge
vallen voldoende cijfers voor wis- en na
tuurkunde, talen en teekenen behaald zijn
en de gediplomeerde leerlingen van de
Ambachtsschool en Avondteekenschool
mits dezen het bewijs leveren, dat zij
de speciale lessen in taal, wis- en na
tuurkunde aan de Avondschool met
succes gevolgd hebben. Voor hen, die
een dezer onderwijsinrichtigen niet ge
volgd hebben, worde een toelatingsexa
men ingesteld.
Voor het volgen van het onderwijs in
de afdeeling kunstnijverheid van de M.
T. S. zullen wel in hoofdzaak in aan
merking komen jongelieden, die de Am
bachtsschool gevolgd hebben of de
Avondteekenschool hebben doorloopen
en in de practijk reeds eenige hand
vaardigheid hebben opgedaan, terwijl
ook zij de speciale klassen op de Avond
teekenschool zullen moeten volgen. Can
didate», die evenwel het onderwijs op
deze scholen niet gevolgd hebben zul
len een toelatingsexamen moeten afleg
gen. Wiskundige kennis wordt in de
kunstambachten niet vereischt, daaren
tegen zooveel te meer kunstvaardigheid
en mocht het in de eerste jaren blijken,
dat een leerling den daartoe noodigen
aanleg mist, dan is beter voor hem tijdig
de school te verlaten, dan zonder uit
zicht op bevredigend resultaat, het on
derwijs te blijven volgen.
Dit eerste jaar kan dus voor hem,
evenals trouwens voor de leerlingen, die
de technische vakken beoefenen, be
schouwd worden als een proefjaar
Wij hebben op dit punt eeaigszius
uitvoerig stilgestaan, opdat men een
eenigszins duidelijk beeld zou krijgen
van de vereischten voor de toelating tot
de Middelbare Technische School. Een
ieder kan zich dus vooraf afvragen of
hij het onderwijs aan die school willende
volgen, daarvoor wel geschikt is.
Wat betreft de onderwijskrachten aan
de school verbonden, deze zullen uit den
aard der zaak moeten komen uit het
practische leven. Zulke personen zijn zeer
zeker onder de Ingenieurs en bevoegden
voor het geven van Middelbaar technisch
onderwijs te vinden, indien slechts niet
in de eerste plaats gelet wordt op de
kennis van wetenschappen, die met de
vakontwikkeling niets te maken hebben
of daarmede slechts in een zeer ver
wijderd verband staan. Door de Com
missie wordt de wenschelijkheid betoogd
eene vaste Commissie van Toezicht in
het leven te roepen, waarvan de leden,
zooveel mogelijk, bestaan uit deskun
digen op het gebied van de vakken, die
onderwezen worden.
De Commissie heeft zich de vraag
gesteld, hoe lang de cursusduur op de
M. T. School moet zijn om van het on
derwijs voldoende resultaten te kunnen
verwachten. Aan de hand van een voor-
loopig programma van onderwijs komt
zij tot de conclusie, dat daarvoor 3
leerjaren noodig zijn. Overwogen is de
wenschelijkheid den leertijd over semes
ters te verdeelen en den jongelieden in
het zomer-halfjaar gelegenheid te geven
zich in de praktijk te oefenen en hen in
het winter-halfjaar de school te doen
bezoeken. Van zeer groote waarde is
het, dat de jongelieden zich zoo goed
mogelijk met de praktijk van het te be
oefenen vak, door het werken op kar
weien of fabrieken op de hoogte stellen
kan dit geschieden vóór of tijdens den
leertijd, dan zullen zij ontvanklijker zijn
voor het theoretisch vakonderwijs en na
het verlaten der school als zeer bruik
bare krachten worden afgeleverd.
Ongetwijfeld heeft het geven van het
onderwijs gedurende het winter-halfjaar
dit voor, dat ook financieel minder ge
goeden ervan zullen profiteeren, omdat
zij wellicht gedureode den zomertijd
zooveel geld kunnen verdienen, dat zij
in den winter de school kunnen bezoeken.
De exploitatie kosten van de afdeeling
Bouwkunde en Waterbouwkunde worden
geraamd op f 19,160 die van de afdee
ling Werktuigbouwkunde en Electro
techniek f 27,750.
Aan de afdeeling Burgerlijke bouwkunde
en waterbouwkunde stelt de commissie
voor te doceeren de gewone burge-
lijke bouwkunde het opmaken van be
stekken en begrootingen verwarming
ventilatie en woning-hygiëne de kennis
van bouwstoffende waterbouwkunde,
waaronder b.v. worden genoemd over
zicht van wegen en bruggenbouw, aanleg
en exploitatie van voet- en rijwegen,
tram- en spoorwegenlandmeten en
waterpassen mechanica hoogere wis
kunde; beschrijvende meetkunde; alge
bra planimetrie, steriometrie goniome
trie en trigonometrie natuur- en schei
kunde kennis van werktuigen electro
techniek (ac); handteekenenperspectief;
architectonische vormleer; Nederlandsch,
Fransch Duitsch Engelsch boekhou
den en kennis van wetten.
Aan de afdeeling werktuigbouwkunde
en electrotechniek zal het onderwijs
omvatten, volgens k. commissieken
nis van werktuigen werktuigbouwkunde;
hijschwerktuigen stoomketels stoom
machines gas- en oliemotoren pompen
en turbines ijzerconstructiemecha
nische technologie bouwkunde en kennis
van bouwstoffen, wiskunde electrotech
niek, electrische metingen, electrische
machines, electrotechnische toepassingen;
zwakstroomtechniek en de talen.
Wat betreft het kunstnijverheidson
derwijs aan de Middelbare technische
school te geven is de Commissie van
oordeel, dat de Ambachtsschool en
Avondteekenschool ook voor deze af
deeling voldoend voorbereidend onder
wijs geven. Hebben jongelled-.n een
dezer inrichtingeu niet afgeloopen, dan
zal een voorafgaand onderzoek moeten
aautoonen, dat ze de ontwikkeling en de
bekwaamheid bezitten, welke overeen
komt met die, welke op een der voor
noemde inrichtingen kan verkregen wor
den. Het theoretisch vakonderwijs in
deze afdeeling van de Middelbare Tech
nische School zal behalve de kennis en
het onderzoek van materialen ook moeten
omvatten de stijl- ca ornamentleer. De
duur van den cursus wordt gerekend op
3 jaren.
De totale kosten verbonden aan de
oprichting der school d. w. z. de M. T. S.
voor bouwkunde, waterbouwkunde, werk
tuigbouwkunde, electrotechniek en af
deeling kunstnijverheid worden geraamd
op f 61,950.
Met de Commissie hopen wij van harte,
dat de pogingen, die reeds aangewend
zijn van tot de stichting van de scholen
te geraken met goeden uitslag zullen
bekroond worden en dat 's Heitogen-
bosch binnen enkele jaren in het bezit
zal zijn van goede inrichtingen voor het
z. g. n. lager vakonderwijs en van de
eerste goed' ingerichte Middelbare Tech
nische school in de Zuidelijke provinciën
van ons land. Zal de stichting toch in
de eerste plaats tot voordeel zijn van
's Hertogenbosch en de omliggende ge
meenten ook andere provinciën zullen
er rijpe vruchten van trekken. Tal van
gegoeden zullen in het bestaan van
goede onderwijs-lnrichtingen aanleiding
vinden zich in den Bosch of in den om
trek daarvan te vestigen, terwijl tevens
de M. T. S. aanleiding kan geven den
opbloei van industrie en kunstnijverheid.
Moge thans voldoende licht ontstoken
zijn tot betere kennis van hetgeen nut
tig en noodig is voor de ontwikkeling
van hen, die tot heden zonder voldoende
leiding moesten trachten de onmisbare
vaardigheid en kennis te verwerven, die
noodig is voor het bekomen van behoor
lijk loonenden arbeid in de technische
Maatschappij.
Chili op Savooien- en Bloemkool.
De groote winst van den winter wordt
gemaakt met de vroege groenten. Wie
in het voorjaar het eerst aan de markt
is met zijn groenten maakt de hoogste
prijzen. Vaak kan men den groei van
enkele gewassen, ook in den tuinbouw
eenigszins dwingen door een kleine be
mesting met chilisalpeter. Zooals bekend
is, worden savooiekool- en bloemkool-
planten den winter overgehouden om in
het voorjaar reeds vroeg Meisavooien
te kunnen leveren. Het zijn vooral
deze gewassen, die men goed moet
verzorgen en voor den vorst zoo krach
tig mogelijk moet maken. In het alge
meen wordt in den tuinbouw in som-
mige streken nog te weinig kunstmest
gebruikt en toch zou men juist met
kunstmest in den tuinbouw bij allerlei
groenten heel wat betere resultaten kun
nen verkrijgen dan men heeft bij het
aanwenden van allerlei faecalien, Straat-
mest e.d. Dat bewijzen de vele proef
tuinen dat bewijzen de proeven, die
hier en daar genomen worden door
vooruitstrevende tuiniers in de streken,
waar men kunstmest in den tuinbouw
reeds veelvuldig gebruikt. Het zijn voor
al de bladgroenten, zooals verschillende
soorten van sla. kool enz- die in den
grond noodig hebben, en welke dus zeer
dankbaar zijn voor een weinig chilisal
peter. Savooiekool en bloemkool be-
hooren hier toe. Hebben deze dus in 't
algemeen een rijke stikstofbemesting noo
dig, hoeveel te meer zullen de overwin
terende koolplanten behoefte hebben
aan chilisalpeter. Wil men daarom in 't
voorjaar flinke, groote gewassen hebben
die vroeg voor het gebruik geschikt zijn,
dan geve men in het Dajaar en anders
heel vroeg in het voorjaar aan deze
beide koolsoorten een weinig chilisalpe
ter. Men kan dit het best doen, door
met een houten lepeltje een weinig om
de stengels op 1 dM. atstands van de
plant te laten uitstrooien. Niet te veel.
Ongeveer 1 DG. om elke plant is vol
doende. In bet voorjaar kan men het
nog eens herhalen.
Het Crystal Palace.
Eindelijk is het dan toch zeker, dat
het bekende Crystal Palace en de prach
tige tuinen rondom te Londen voor af
braak en bebouwing behoed zullen blijven
en voor de natie behouden. Na de
groote inschrijving, voor eenigen tijd,
zooals men zich herinneren zal, door de
Times* gehouden, ontbrak er altijd nog,
ondanks het groote succes der inschrij
ving een beduidende som aan het fonds
noodig voor het overnemen en het
onderhoud van het >paleis*.
Lord Plymouth, die reeds zooveel ge
daan heeft voor het behoud van het
reusachtige gebouw en die het o.m.
voor eenigen tijd door eigen aankoop
voor een publieke veiling'redde, in de
verwachting van het bijeenbrengen van
een fonds tot overneming van het ge
bouw, heeft nog eens in zijn zak getast
en de laatste noodige bijdrage van
30.000 pond geschonken. Daardoor is
nu de zaak geregeld.
Zabern.
Luitenant baron von Forstner de
man van de relletjes te Zabern, heeft
thans voor den krijgsraad terecht gestaan,
omdat hij den kreupelen schoenmaker
Brand te Dettweller met z'n sabel ver
wondde. Hij werd liefst tot 43 dagen
gevangenisstraf vroordeeld.
Kolonel von Reutter heeft o.a. als ge
tuige verklaard: ik heb de officieren
gelast, zoo kranig (schneidig) mogelijk
op te treden. Een Pruisisch officier mag
zich niets laten welgevallen 1 Luitenant
von Forstner heb ik geraden, altijd een
pistool bij zich te hebben en zoo noodig
van zijn pistool of zijn sabel gebruik te
maken.
Verder heb ik onderofficieren en man
schappen opgedragen om, ingeval zij
werden aangevallen, flink van hun wapens
gebruik te maken en zoo noodig hun
aanvallers neer te slaan.
Naar de National Zeltung verneemt
zal kolonel von Reutter in de laatste
week van December voor een krijgsraad
verschijnen om zich te verantwoorden
over zijn houding bij de gebeurtenissen
te Zabern.
BERLIJN, 19 December. Het vonnis,
over luitenant von Forstner geveld, is
een volkomen genoegdoening voor de
openbare meening. Het is streng, daar
gevangenisstraf voor officieren hetzelfde
beduidt als ontslag. Er heerscht dan
ook eenig medelijden met den onbe-
kookten jongenman, want het is niet zoo
zeer de strengheid van het vonnis, als
wel standpunt, waarop de krijgsraad zich
gesteld heeft, dat voldoening wekt.
De kwestie der eilanden.
Volgens een bericht uit Rome aan de
>Temps« heeft de ItaÜaansche regeering
de gezanten gelast de regeeringen te
polsen over een voorstel van Italië be
treffende de eilandeD, om namelijk na
het vertrek der ItaÜaansche troepen van
die eilanden, aldaar ItaÜaansche adviseurs
en gendarmerie aan te stellen.
De regeering zou tevens pogingen
aanwenden om een compensatie voor
den afstand van de eilanden te krijgen
in de streek van Aidin en AdaÜa (Klein-
Azië).
Volgens een ander bericht zou de
ItaÜaansche regeering zich verbonden
hebben om bij de mogendheden voor
Turkije de teruggave van Chios en
Mytllene te bewerken. Men houdt het
er echter voor dat Italië daarvoor weinig
kans zal hebben in verband met het voor
stel van Engeland. Deze laatste mogend
heid beschouwt de ontruiming door Italië
van de 12 eilanden, eenvoudig als een
plicht, voortvloeiende uit het verdrag van
Ouchy waarvoor geen enkele compensatie
noodig is.
eerste
klas
Overnachten buiten de karzerne.
De Minister van Oorlog heeft bepaald
dat de gunst betreflende overnachten
buiten de kazerne ook kan worden ver
leend aan het voor oefening onder de
wapenen komend personeel der land
weer.
Staatscommissie Onderwijs.
Naar wij vernemen, is het de bedoe
ling van minister Cort van der Linden,
om in de staatscommissie voor het on
derwijs vraagstuk op te nemen de lijders
der verschillende politieke fracties in de
Tweede Kamer. Verschillende van zijn
door den minister reeds voorloopig ult-
genoodigd in de commissie zitting te ne-
meti. Als deze samenstelling slaagt, zal
vermoedelijk dr. Bos voorzitter der com
missie worden.
Volkspetitionnement voor plaatselijke
Keuze
Het Bestuur van Sobriëtas heeft in
zijne den 17 December gehouden Ver
gadering, zijn houding in zake het verder
meedoen aan de beweging voor Volks
petitionnement voor Plaatselijke Keuze
besproken.
De Echo van het Zuiden,
Ha al wij li se he en Lticslritlsrke Courant,
Cacao
i ""lil WllHli TirnnfHI n I-
KUNSTSPELenELE£W-.Tr.
16WXESSl45rK0N.FABRIEK.
I/RAAGT CATALOGUS OOK TTRMÜNBETAlING
10 JAAR
GARANTIE
