Nummer 83
Donderdag 15 October 1914.
37e Jaargang.
Tweede Blad.
BINNENLAND.
Provinciaal Nieuws.
Overzicht.
Iedereen, dfe er naar streeft zich onbe
vooroordeeld rekenschap te geven van
het militair gebeuren, zonder daarbij sym
pathieën of antipathieën te doen gelden,
zal moeten erkennen, dat de laatste dagen
een aanmerkelijke verbetering hebben
gebracht in de toestand van de Duitschers
op het Westelijk en van de Oostenrijkers
op het Oostelijk oorlogsterrein.
Antwerpen gevallen. Przemysl ont
zet in de vier woorden liggen de on
getwijfeld zéér belangrijke voordeelen
opgesloten, welke de Duitschers in het
Westen, de Oostenrijkers in het Oosten
hebben behaald.
Het bezit van Antwerpen al is daar
mee niet saamgegaan de overgaaf van
het Belgische bezettingsleger en zijn
Britsche hulptroepen, welke althans voor
twee-derden in westelijke richting ont
komen zija, (voorloopig I) geeft den
Duitschers verschillende voordeelen, die
voor den onpartijdigen toeschouwer dui
delijk genoeg zijn al tracht men, begrij
pelijkerwijs, vooral in Engeland die voor
deelen zoo gering mogelijk voor te stel
len.
In de eerste plaats is er nu paal en
perk gesteld aan de verontrusting der
étappelijnen, welke in den laatsten tijd
zoo lastig was geworden, dat de Duit
schers zelfs in den omtrek van Maas
tricht niet veilig meer waren voor de
van Antwerpen uitzwermende Belgische
ruiters.
In de tweede plaats de Times wijst
daar ook op is het bezit van de stel
ling voor het Duitsche legerbestuur een
groote defensieve kracht.
En ten derde kan thans van Duitsche
zijde een eind gemaakt worden aan de
steeds dreigende kans van groote ont
schepingen van troepen uit Engeland op
de Vlaamsche kust. Zulke ontschepingen
missen voortaan haar doel, nu de troepen
massa's niet langer veilig opgeborgen
kunnen worden binnen en zoo uitgestrek
te stelling als Antwerpen, waarvan uit
ze bij honderdduizend in de flank ge
worpen konden worden voor dat doen
komt alle verdere hulp uit het Britsche
wereldrijk nu te laat.
Het schijnt ons toe, dat de Duitschers
het hier niet zullen laten bij een vluchtig
achtervolgen der Belgisch-Engelsche
troepen, die thans nog pogingen doen
om zich te vereenigen met de Fransche
strijdmacht tusschen Atrecht en Duinker
ken. Wel zijn deze troepen in den eerst-
volgenden [tijd niet erg te vreezen,
maar zulk een vereeniging moet toch,
met het oog op hun gebruik in de toe
komst zoo mogelijk belet worden, en
wellicht wil men hem tusschen twee
vuren brengende Duitsche troepen,
die reeds westelijk van Kortrijk langs de
Belgisehe grens zijn bezig geweest tot
dicht bij de kust en de andere afdeelin-
gen die thans bij Antwerpen vrijkomen.
Het is aan te nemen dat de streek ten
oosten van een lijn Selzaete Gent
Doornik thans geheel van Belgische troe
pen »gezuiverd< is. Duitsche verkenners
rijden overal de streek ten zuiden van
de Schelde afze zijn gezien te6 Renaix
en te Sottegem, rukken naar Kortrijk
op reeds veel vroeger waren zij bij
de grensstations Meenon en Kjomenin
actie en laten hun vliegers kruisen
over Oudenaarden en Deijnze. Met Gent
is het belangrijkste spoorwegknooppunt
in hun handen gekomen. Het land van
Waes is geheel in hun bezit. West-Vlaan-
deren ligt voor hun open.
Daargelaten de vervolging der uit
Antwerpen geweken Belgische en Engel-
sche troepen, hebben de Duitschers er
toch belang bij, zoo snel mogelijk hun
krijgsverrichtingen uit te strekken tot de
zeekust waarmee het arme België dan
geheel en al in Duitsche macht zal zijn
gekomen. Ostende is nog veel minder
tegen een krachtigen Duitschen aanval
te verdedigen dan de vestingen, ook al
zouden Britsche oorlogsschepen zich er
mee bemoeien. En er schijnt zelfs geen
reden waarom de Duitschers niet een
aanslag zouden doen op Duinkerken
verouderde stelling nu zij zoo moder
ne vestingen als Maubeuge en Antwerpen
binnen korten tijd hebben be
dwongen. Er moet hun veel aan gelegen
zijn, voor den winter aan de kust der
Noordzee en recht tegenover de oorlogs
haven Dover een dreigende positie jegens
Engeland in te nemen.
Als curiosum dient nog vermeld, dat
gisteren uit Parijs een officieel telegram
werd gemeld dat Zondag nog 24 forten
stand hielden, ondanks aanhoudend
bombardement en Vrijdag was stad en
vesting reeds overgegeven 11 l
In het westen blijft het gewichtigste
punt de uiterste Noordelijke vleugel.
Daar staan de Duitschers, reeds ten
Westen van Biugge, in de onmiddellijke
nabijheid van Oostende.'^Bij Aarden
burg en Sluis, dicht bij de kust derhalve,
zijn afdeelingen Belgische soldaten de
Nederlansche grens overgevlucht. Als
het niet reeds is geschied, schijnt het
oogenblik niet verre meer, dat de Duit
schers de Noordzeekust zullen hebben
bereikt. Daarlangs zal hun opmarsch
naar het Zuiden zijn gericht, We wezen
reeds op de verandering die de toestand
op het Westelijk oorlogsterrein tengevol
ge van deze verandering moet ondergaan.
Met het uitstrekken van het front
door de Franschen en Engelschen, om
de Duitsche flank te overvleugelen is
het uit; veeleer zullen deze, als de
Duitschers hun opmarsch langs de kust
naar het Zuiden kunnen voortzetten, de
kans loopen in Noord-Frankrijk in
moeilijkheben tekomen.
Op het oorlogsterrein ter zee valt weer
melding te maken van een nieuwe daad van
een Duitschen onderzeeër, die de geweldige
beteikeuis die deze scheepjes voor een zeeoor
log hebben en de groote rol, die zij kunnen
spelen, ten volle weer belicht. Een betrekkelijk
nieuwe kruiser van de Russisehe vloot, de
«Pallade/y is door een Duitschen onderzeeër
getorpileerd en met man en muis vergaan.
Het is weer een nieuwe troef in de handen
der strategen, die de bruikbaarheid van deze
notedopjes boven de geweldige slagschepen
in den zeekrijg bepleiten, maar een nieuwe
eereblad levens in het boek van den
roem, dat de onversaagde Duitsche onder-
zeeërs-bemanning zich reeds geschreven heeft.
LONDEN, JS October. De militaire
correspondent van de Times schat, dat
de Daitschers er in geslaagd zijn op het
westelijke oorlogsterrein tusschen de 80 en 90
divisies samen te trekken., de mariniers,
etappetroepen en cavalerie-divies inbegrepen,
en veronderstelt, dat de oorlogssterkte door
versterkingen is gehaudhaafd.
Hij komt zoo tot een totaal van 2,500,000
man.
A-shmead-Bartlett, in de. Manchester Gu
ardian den militairen toestand besprekend
in verband met den val van Antwerpen,
schat dat ten hoogste 100,000 man van de
Daitsche troepen in België kunnen worden
afgezonderd om Voo Kluck's leger te ver
sterken. Den ernstigsten factor acht bij het
feit dat het zware Duitsche belegeringsge
schut, dank zij zijn merkwaardige bewege
lijkheid, nu op bijna elk deel van het oor-
logsterrein kan worden gebezigd, tenzij het
noodig zal blijken ter vervanging van de
vernielde kanonnen in de Antvrerpsche forten.
Uit Aken wordt aan de Köln. Volkszei-
tung geseind dat luitenant-generaal De
Guise, de Bflgische vestingcommanrlant van
Antwerpen, door de Daitschers is gevangen
genomen en naar Keulen overgebracht.
Opstand in Zuid-Afrika.
LONDEN, 13 October. De Engelsche
minister van koloniën heeft het volgeD-
de telegram ontvangen van den gouver
neur-generaal der Zuid-Afrikaansche li
nie
Sedert het aftreden van generaal Be
yers als bevelhebber der burgermacht
waren er teekenen van onlusten bij de
afdeelingen ia het Noordwesten van de
Kaapkolonie, welke onder bevel stonden
van luitenant-kolonel Maritz. De regee
ring heeft toen besloten hem van zijn
commando te ontheffen. Majoor Hen
Bouwer, door kolonel Brits met die op
dracht afgezonden, is bij aankomst in
het kamp van Maritz gevangen genomen
en daarna weer vrijgelaten met een
ultimatum, waarin gezegd werd dat indien
de Unie-regeering hem, Maritz, niet
voor Zondag 11 October 10 uur, s mor
gens in zijn kamp een onderhoud toe
stond met de generaals Hertzog, De
Wet, Beyers, Kemp en Muller, hij de
troepen van kolonel Brits zou aanvallen
en hij zich meester zou maken van het
gebied der Unie.
Majoor Bouwer heeft nog meegedeeld
dat Maritz, behalve over zijn eigen troe
pen, beschikking had over een afdeeling
Duitsche troepen en dat hij alle officie
ren en soldaten die weigerden zich bij
de Duitschers aan te sluiten had doen
arresteeren.
Majoor Bouwer heeft een overeen
komst gezien, geteekend door Maritz
en den gouverneur van Duitsch Zuid-
west-Afrika, waarin de onafhankelijkheid
van de Z.-A. Unie als republiek wordt
gewaarborgd in ruil voor den afstaod
van de Walvischbaai en andere deelen
van het Duitsche grondgebied, en waar
in staat aangeteekend dat de Duitschers
zich alleen op verzoek van Maritz van
de Unie zullen meester maken.
Maritz heeft beweerd, over een vol
doende hoeveelheid munitie, wapens en
geld van de Duitschers te beschikken,
De regeering der Z.-A. Unie neemt
de krachtigste maatregelen en heeft de
krijgswet afgekondigd voor het geheele
gebied van Zuid-Afrika.
Nederlandsche uitgewekenen uit België
In den loop van deze week zal een
delegatie, bestaande uit de heeien Ei-
seudrath, Daniels eD \Vaalwijk. wederom
naar België vertrekken tot voortzetting
van de aan het comité door dqn minis
ter van Buitenlandsche zaken opgedrage
taak. De toegevoegde rechtskundige, mr.
Rutgers, zal de delegatie vergezellen.
De bestemming is voorloopig bepaald
tot Brussel en Antwerpen. Er zal een
onderzoek ingesteld worden naar aard
en omvang der verwoestingen van de
goederen, bezittingen, enz. van uitgewe
ken Nederlanders. Met nadruk wordt er
op gewezen, dat alleen de aan het comité
bekende woningen gecontroleerd kunnen
worden, zoodat zij, die nog niet inge
schreven zijn, buiten het onderzoek moe
ten vallen, wijl de plaats hunner wonin
gen onbekend is. Daar het mogelijk is,
dat eerlang het geheele comité in België
moet wezen ter spoedigste afhandeling,
is^het waarschijnlijk, dat de inschrijvings-
dlenst, alsmede de verschaffing om in
lichtingen Vrijdag of Zaterdag gesloten
zal worden tot na den terugkeer van het
comité. Het in te stellen onderzoek zal
slechts eenmaal plaats vinden. Het comi
té zal daarna van de aangerichte schade
een uitvoerig rapport samenstellen en
middelen beramen om hen, wiens bezit
tingen in verband met den oorlog ver
woest zijn, schadeloos te stellen.
Belgische vluchtelingen.
Uit goede bron wordt vernomen, dat
de uit de gevangenis te Antwerpen los
gelaten Belgen zich bijna allen te Boxtel
bevinden en dat zij dus niet naar de
noordelijker gelegen plaatsen zijn geko
men. Zij zullen van regeerlngswege wor
den vervoerd naar een veilige plaats.
Nederland en de oorlog.
Uit Oss wordt ons gemeld, dat een
industrieel aldaar f 100,000 heeft geschon
ken aan het steuncomité voor Belgische
vluchtelingen.
Waalwijk, 14 Oct. 1914.
Koopt niet in den rreemdc, wat gij
in Waalwtyk even goed en even
goedkoop kunt vinden.
2651 W. B.
Bekendmaking
In den laatsten tijd zoeken vele vluch
telingen uit België ook een verblijfplaats
in onze gemeente. Om naleving van
wettelijke voorschriften mogelijk te ma
ken is het noodzakelijk, dat van het ver
blijf dier vluchtelingen kan worden ken
nis genomeD.
In verband hiermede wordt ieder, die
vreemdelingen in zijne woning opneemt,
gelast, ook in het belang van de vluch
telingen zelf, daarvan terstond kennis te
geven ter secretarie.
De Burgemeester
Th. L. D. de Surmont de Bas Smeele.
Plaatselijk comité tot het verlee-
nen van hulp aan naar Neder
land uitgeweken vluchtelingen
te Waalwijk.
Tot heden kwamen in de volgende
giften in geld
f 2.50 - 1.-2.- 0.50 2.50 - 25.-
2.25 10.- 10.— 4.— 5.- 2.50 - 2.50
2,50 1 - 1.— 1.— 0.25 1.- 1.—
2,50 0 50 - 0,50 0,25 0,10
0,10 0 03 0,10 0,02'/2 0.25
0,10 0,05 - 0,25 0,50 0,50 - 0,25
0,10 - 0,10 - 0,10 0,10 0,10
0,50 - 0,10 0.10 0,10 - 0,05 - 0,25
0,25 0,50 0,10 0,10 0,50
0,50 0,50 0,10 25.— 50.—
10.— 2,50 5.- - 25.- 10.— 10.— 10 -
11 03 5.- 1.— 0,97 2,50 2 -
5— 0,25 - 10— 25.- 50.-
Met dankbaarheid vermeldt het comi
té bovenstaande giften.
Uit de vermelde bedragen blijkt dat
uit alle kringen belangstelling en steun
wordt geloond voor de hulp aan de
vluchtelingen te verschaffen
Ook voor de vele giften welke zoo van
particulieren als van vereenigingen wer
den ontvangen brengt het comité gaarne
dank
Talrijk en mild warende giften. Toch
blijft het comité zich warm aanbeve
len. Er is zooveel te doen. Zoovelen zijn
te kleeden en te verzorgen. Moge het
comité in staat gesteld worden zooveel
mogelijk de bestaande nood te lenigen.
Verwezen wordt tevens naar de ad
vertentie in dit blad.
Bij de redactie van dit blad kwam in
Van N. N. f 1
Uit medelijden 0.50
Alles helpt „0 25
N. N. 0.25
Wij bevelen ons gaarne voor giften
aan.
(Red)
Belgische vluchtelingen.
Konden we beschikken over voldoen
de plaatsruimte, we zouden in navol
ging der groote bladen, kolommen en
kolommen kunnen vullen over den
droeven uittocht, de panische vlucht
van de honderdduizenden uit België ons
land in, wij zouden de droeve verhalen
kunnen geven van de velen, die alles
verloren hebben, niet alleen hun huis
en goed, maar vaders, moeders, kinde
ren, inaar we zouden dan tevens uit
voerig beschrijven en mede voor 't na
geslacht bewaren hoe ontzaggelijk goec
door Nederland is gedaan.
Wij die hier onder ons eenige hon
derden vluchtelingen herbergen en alles
doen om 't die menschen goed en aan
genaam te maken, kunnen ons niet voor
stellen wat er omgaat in de grensplaat
sen, waar honderdduizenden per trein,
per voertuig, te voet zijn aangekomen,
waar tienduizenden van hen niet verder
't land in konden en dus hier en overa
moesten worden ondergebracht. In Put
ten Roosendaal, Bergenopzoom enz
was geen huis waar niet een aanta
werden geborgen, in scholen, kloosters
kerken, overal; daarbij kwamen nog de
lange treinen met geinterneerde militai
ren, en ook met gewonde militairen
welke laatste in Roosendaal en elders
in de ziekenhuizen werden onderge
bracht. Is het wonder dat in weerwi
van alle officieele hulp, van particuliere
liefdadigheid, nog aan vele zaken be
hoeften bleef, is 't wonder dat velen in
de bosschen op de grenzen den nacht
moesten doorbrengen, is 't wonder dat
brood en andere levensmiddelen te kort
kwamen en in Zeeland en Oostelijk
Brabant was het al evenzoo.
Maar er is ontzaglijk vlug en vee
geholpen treinen brachten dag en nacht
vluchtelingen verder Holland in, waar
ze in de grootste steden en kleinste
dorpen een goed onderkomen vonden
Ieder kreeg z'n deel groot en klein, zoo
waren er spoedig eenige honderddui
zenden verplaatst; brood en levensmid
delen, dekens, kleederen werden op alle
mogelijke manieren aangevoerd. H. M
de Koningin en de Prins hebben een
auto-colonne met kleederen en proviand
uitgestuurd, de groote bladen volgden
particulieren bleven niet achter, overa
werd zooveel mogelijk geholpen en ge
geven, maar daar in 't Zuiden was geen
doorkomen aan, omdat steeds maar
meer en meer aankwamen. Na Antwer
pen is Gent bezet en ook daarvandaan
komen nog steeds vluchtelingen. Toen
wij Maandag te Tilburg waren, zagen
we daar in korten tijd zes extra-treinen
passeeren. In Roosendaal, Bergenopzoom
en omgeving is 't dan ook dikwijls een
toestand geweest, die onhoudbaar leek
vooral met het oog op ziekte en hon
gersnood.
Ook in den Bosch en Tilburg is zeer
veel gedaan, trouwens heel Noord-Bra
bant heeft in deze geschitterd, de Msb
geeft daarvan een prachtige getuigenis
Maar niet 't minst de Langstraat en
omgeving mag met eere genoemd. In
alle dorpen zijn een groot aantal men
schen gehuisvest en allen zijn ten zeerste
over voorkomendheid, behandeling en
voeding tevreden.
Zaterdagavond kwamen ten omstreeks
twaalf uur nog een 200 tal vluchtelingen
in onze gemeente aan (ze waren om 8
uur verwacht)een 40 tal gingen naar
Besoijen, welks Burgemeester zelf de
menschen kwam afhalen. Na in 't sta
tion ingedeeld te zijn, ging het naar de
vakschool en naar de zaal Fransen,
waar alles uitstekend in orde was, zoo
wel ligging als voeding. Alles was hier
nog in de weer om de menschen van
't noodige te voorzien en de stakkers
waren blij na goed gegeten te hebben,
wederom eens fatsoenlijk te kunnen
rusten. Ze waren allen uiterst dankbaar.
In de Vakschool wordt thans door de
dames gekookt en daar komen allen
eten en 't pofje wat ze krijgen is
varieerend en ziet er smakelijk uit.
't Beroep wat 't comité op de in
woners gedaan heeft, is niet tevergeefs
geweest, er is zeer veel ondergoed en
kleeding gegeven en ook aardappelen,
groenten, melk wordt in groote hoeveel
heden geschonken. Het comité is zeer
dankbaar, niaar blijft zich aanbevelen voor
de mildheid der ingezetenen, ook geld
is er begrijpelijkerwijze zeer veel noodig.
Ook dringen wij er op aan, dat bij het
geven van versnaperingen, 't zij voor
mannen, vrouwen of kinderen, dat zulks
geschiedt aan 't comité (liefst aan het
bureau Grootestraat A 265), dat dan
voor goede verdeeling zorg draagt.
Wij deelen nog mede dat op dit
bureau aanwezig is een lijst van be
schikbare kamers enz. voor verblijf in
hotels en bij particulieren.
Wij vernemen dat aan 't correspon
dentschap le klasse der Ned. Bank al
hier thans voor Belgische vluchtelingen
gelegenheid is Belg geld in te wisselen
de francs tegen f 0.4775met dien ver
stande dat per dag en per persoon, ten
hoogste voor een bedrag 20 francs kan
worden gewisseld.
Bakercursus
Gaarne vestigen wij de aandacht op
de in dit nummer voorkomende adver
tentie van de Vereeniging „Algemeen
Groene Kruis" voor Waalwijk, Besoijen
en Baardwijk, waarbij het begin van den
Bakercursus wordt aangekondigd.
Het vorige jaar had deze cursus veel
succes en dit moedigde én Dr. van
Gils èn het Bestuur aan, den ingesla
gen weg te blijven volgen.
Voor hen, die ten vorigen jare de
lessen volgden zal eene herhaling niet
dan goed werken en krachtig sporen
wij allen, die den cursus nog niet volg
den of die baker willen worden, aan
van de geboden gelegenheid gebruik
te maken.
Het Bestuur heeft thans de beschik
king over eene kist met leermiddelen,
zoodat nu ook kan worden gezien, hoe
kraamvrouw en kind moeten worden
gekleed en behandeld. Zij komen nu,
in verkleinden vorm, zelf op het too-
neel, vergezeld van alle kleederen, in
strumenten enz. die bij de moderne be
handeling noodig zijn.
Dat niemand achterblijve Er valt vooi
bakers en aanstaande moeders eer
schat van nuttige kennis op te doen
Examen.
Binnenkort zal het uitgesteld examen
voor adspirant-opzichter der telegrafie
worden gehouden. Zij, die zich daar
voor nog wenschen aan te melden
kunnen dit alsnog doen voor 16 Octo
ber 1914
Inlichtingen zijn te verkrijgen bij der.
directeur van het post- en telegraafkan
toor alhier.
De Katholieke Illustratie
van deze week bevat de volgende
PLATEN Foto's van het oorlogsvelc
in België (2). Een tijdelijk lazaret ondei
vuur, De strijdende generaals (7). Hoe
de Russen in Oost-Pruisen huishlelder
(3). Van onze militair-bewaakte Zuid
grens (2). E. A. M. van der Kun. Daan
Fockema. Klein-Nederland mobiliseert
Van de Engelsche schipbreukelingen
De Duitschers te Brussel. Een schilderij
transport. Een Fransche houwitser. De
ondergang van den >Pathfinder«. De
kozakken. Foto's van het Belgische oor
logsveld. (3)- Kiekjes van het verwoeste
Namen (9). Een Nederlandsche mitrail
leuse. Brussel en de Duitschers (4). Eec
van het Zuilen
DeTorlïg.
