Tweede Blad.
De Oorlog1.
De toestand.
De val van Nowe GeorgiewA is een
nieuwe 'hg voor di- Russen.
Ddze geweldige vesting hadden zij Uien
insluiten,- ongetwijfeld in de hoop, dat zij
lang aanmerkelijke Cuitiche stnjdkrach'en
zou vasthouden en onttrekken aau dsn vei-
dereu opinusch d-.r cen'.ralen naar het Oor-
t»n, vervolgen», als de Russen zouden stand
houden in de Brestlinie, oor hen een d^r-
gelijke rol vervullen, als P z o y 1 vo r d
Oostenrijkers zoolang" bad g daan, eu tea
slotte misschien eeu hervat offensief do^r
uitvallen zou steunen.
Niets vau dit alles is gebauwd. De. in-
slailiog van de vesting heeft niet kunnen
beletten, dat de Duitscbers de Russen op
den voet zyn gevolgd, zij is gevallen, het
garnizoen gevangen, de bewapening tul'ga-
uiaakt, op een oogenblik, dat de Duiische
strijdkrachten, voor de insluiting geb uikt,
nog in de waagschial kunuen gewo pen
vo r den beslissend n strijd tegen de twe-d
verdedigingslinie da.* Russtn.
Hadde do val van de vering slechts
eenige umndan op zich lataa wachten, dan
had zij misschien nog diensten kunnen ver
richten, die mei dc o, fforing van het ga -
nizoen, de bewapening vn de voorrad n.
wellicht niet ai te daar gekocht w»re°.
Maar nu is de vesting, belegerd door *on
Bsselar, den veroveraar van Antwerpen, ge
lijk Antwerpen in 10 d»g-n gevallen. Gelijk
bij Antwerpen drong de aanvaller een wig
tus9chen de fortenlinie in, waaidoor hij in
de gelegenheid gesteld werd zijn artillerie-
én infant rieaanval te laten uPgiau van pac
ten, die binnen den fortenseclor gel gen
waren.
Andor3 dan hij Antwerpen eu bij Kowuo
echter stond bier het garnizoen geen uil-
weg open. De vesting was van te vore»
ingesloten.
Met geheele garnizoeu 85,000 mm, w var-
order 6 generaah en 700 kanonnen wo:drii
buitgemaakt.
Nowo Georgiewsk ligt op het punt waar
de dalen van drie rivieren, de Weieh«pl,
de Narew en Wkra t8 z men komen. De
Wkra valt bovenstiooms van de stad iu de
Narew, De fortengordel om/ t de drie gr-
noemde dalen. De sec.or Wkra en N-oe»,
waar von Beseier het eerst is doorgedion-
g», W'is de eng-te. Ven dit gebied u t
drong bij over di Wkra in den rug van de
verdere forten op den Nooidaecto*.
De Duitsche troepen, tegen Nowo G o -
giewsk geb'uiW, kannen nu worden inge
zet ia den beslissingsstrijd om de tweede
Russische verdedigingslinie.
Deze sti(jd begiat er voor de Raesen hoe
langer boe slechter voor te staa".
Niet zonder eenige verbazing zal mm
hebben gelezen, dat d; Ru«sen ook bonn
en benedenstrooms Wlodawa dm rechter
oever van de Bopg ontruimen. Hie.m de
gerin zij stelling, n op, waarvan men met
reden .verwachten kon, dat zij ze tot h't
uiterste verdedigen zoudm, en het is juisi
de oma'andigheid dat m-n t.lkens de Ra;-
sen ziet tc ugtrekken uit stellingen, die
oogsn'chijohjk sterk en voordselig tijn, cd
dat wel telkens zoo boven verwachtin
»pO'di>, die doet verende stellen dat zij
wel degjlyk met een tekort aan muDi'ie te
worstelen hebben, a! hans dat de g-vech's -
waarde van het leger er op achterui'ge-
gaan i».
Op enkele tientallen kilometers beneden-
stroomt Brest, dat van het Zaidwesten 'an
nabij wordt bcdfp'gd, zijn de centralen over
de Boeg zij zij", ten Zuiden van Biclsk,
den spoorweg Bi rystok-Brcst-Litowsk op
een 10 K.M, afstand geasderd en die z-lf-
den spoorweg hebben zij ten Noorden van
Bielsk reeds bpreik'. Met het fotceeren vaD
den Narew overgang bij Tikoci» loopt de
spoorwegverbinding van Bi liystok naxr O -
sowieo onmiddellijk gevaar en is laatstg^-
uormdc vestiog vaa het Zuiden omgetrokke».
[ntnsschen hebben ook de Russen ten Noor.
den van Ossowiec, onder d n diukvanden
val van Kowno den teiugtocbt door de m -
reu in bet goevernsment Soswalki aanvaard.
Onder deze omstandigheden is de strijd
aan de Bu^-Hnie reeds als beslist te
beschouwen, en hebben de Russische
legerleiders, alleen van een nieuwen
haastigen terugtocht, die waarschijnlijk
reeds In gang is, de redding van het leger,
of tenminste het grootste deel ervan te
verhopen.
Maar of d!e terugtocht onder de boven
aangegeven omstandigheden en onder
het groote gevaar, dat dreigen blijft uit
het Noorden waar de Duitschers alle
krachten tot een doorbraak wel zullen
samentrekken, zoo zal kunnen verloopen.
dat de organisatie en de samenhang be
waard blijven Of er niet eerder dan
van een >strateglsehe terugtocht* nu
van een echte vlucht gesproken zal
moeten worden
Ook ter zee hebben de Russen een
éebee geleden. De Duitsche vloot heeft
blijkbaar een nieuwe poging gedaan om
de »Rigaer Buse&« te forceer^n en de
operaties tot bezettlog van Riga ook
van zee it te steunen. En het daarbij
zich ontwikkelend gevecht schijnt niet
juist in het voordeel der Russen vei loo-
pen. Deze melden immers in hun com
muniqué, dat zij zich, na het gevecht,
tengevolge van de superioriteit van de
vijandelijke vloot, op een meer nabijge
legen positie terugtrokken.
Van Duitsche zijde zijo omtrent dit
zeegivecht geen nadere bijzonderheden
nog gemeld. Het is echter duidelijk
genoeg, dat de Duitsche oorlogsschepen
een belangrijk succes beh .aid hebben,
en waarschijnlijk er wel in geslaagd zijn
om den toegang tot de golf van Riga
te forceeren.
Het lot van dit deel van dc Russische
vloot, dat zich nog ia de golf bevindt,
zou daarmede dan wel spoedig beslist
zijn, hetgeen de Duitschers het belang
rijke voordeel zou verschaften van zee
uit de land-operaties in Koirland en
Lijfland door troepenlandingen of anders
zins te steunen.
Onder de zeer zele geforpeteerde schapen
valt voorts het torpederen van de *Ab-.bic*
van da White Star Ijae als ee i sensatie-Fn
te onderstrepen. Het is zekere male een
tweede //Lusitania' //geval', met de gunstige
uittOLileriog eene zijds, dat soo good als alle
pafcg'giers zijn gered) maar met de vc.zr:-
rende omstandigh den van deu a dere kant,
dat het schip naar N.w York voer en Irer
dus geeu sprak geweest kan zijn o.°. */an
bet vervoeren van ammunitie.
Onder de vermis'e passsgiers blijken 4
Am rikanen te zijn. Maar ook buiten du
zullen waarscbijulijk wel be'aogrijke Ameri-
ksansche belangen bij, h t schip betrokken
zijn. Eu hoe 'ui d; het ook weer in d«
Ame ikaansche nota aan Daitschland vun
27 Juli? »De vriendschap zelf diingt on*
er to°, da keizerlijke regee?|ng te Z"7gm,
dat de n geering der Vereenigde Statcuc n
he h.li van hmdeli'gen die de commir.-
danten van Duitsche oorlogsschepen bediij/e»
ten nadeele van neutrale rechten, voor be.t
ge/al zij Aracrikaansche burgers betr ff-»,
als een onvriendelijke daad beschouwen z*!..
Het wordt Uucle Sam in deu laatste» tijd
stél motilijk gemaak'. Want de verklein*
van katoen tot contr>b-nd*, hoe lang reed»
dreigende, zal ook haar ern-tige moeilijkheden
voor Amerika medebrengen.
De Eng else he pers over den val van
Kowno.
LONDEN, 19 Augustus. (Part. De
militaire medewerker van de Times
schtijft onder het opschrift:
>Een ernstige toestand*, over den va!
vau Kowno, waarbij hij wijst op de-bc-
teekeois van de vesting. Indien zegt hij,
alle forten in handon van de Duitschers
zijn, kan het leger van v. Eichhorn nu
over de Njemen gezet worden en zijn
gewicht in de weegschaal werpen bij de
reeds aanzienlijke strijdmacht onder v.
Hindenburg ten noorden van de rivier.
Steunende op de veroverde veste zal
het nu aan den veldmaarschalk vrij staan
naar Wilna op te rukken, indien hij z'ch
aan het front bij Dwinsk en Riga gedekt
heeft, en de bedreiging van de verbin
dingslijnen van de Russische hoofdmacht
aan de Bobr-en de Boeg-linie zal wer
kelijkheid worden, Ik kan nog niet pre
cies nagaan, hoe ernstig die bedreiging
is, omdat ik niets weet van de sterkte
der strijdkrachten, welke de grootvorst
bij Wilna heeft staan, doch v. Hinden
burg heeft totnogtoe niet veel moeite
gehad met het afweren van aanvallen
uit Riga en Dwinsk enff het Is waar
schijnlijk, dat met de ontplooiing van
zija volle macht gewacht is op het re
sultaat van de bestorming van Kowno.
De toestand van e Russische legers
aan de Bobr-cu de Boeg-linie, vervolgt
schr., is ernstig. Er zijn teekenen, dat
de zes of zeven Oostenrijksche en Duit
sche legers, die; tegenover die Russische
legers staan, reeds doorbraken hebben
volbracht op de linie, welke onze bond-
genooten Innemei, en de aanwezigheid
van een gedeelte van de legers van
Mackensen op den rechteroever van de
Boeg bij Wlodawa is evea onaangenaam
als ouverwach'. De rhler en de Pripet-
moerassen, dacht men, zouden een der
gelijke beweging beletten, indien van
de natuurlijke verdediging van deze
streek op geschikte wijze werd gebruik
gemaakf. Doch indien de flank hier
wordt omgetrokken en indien Biafyslok
zelf bedreigd word', dan zal kunnen blij
ken, dat de grootvorst niet langer in
staat is zich aan .de linie van Brest-Li-
towsk op te houden, doch voor alles zal
trachten zijn legers ia veiligheid te bren
gen. Den vervolgenden vijand zal hij
zooals hij reeds gedaan heep, door moe
dige en bekwaam gelelde achterhoede
gevechten kunnen bezighouden. Doch
de bedreiging door v. Htndenbu'g in
het noorden is nu zoo ernsMf, dat zij
zwaar op de besluiten der Russen moet
drukken. De gebeurtenissen van de eerst
volgende tien dagen beloven van be-
sllssenden aaid te zullen zijn. Men mo-t
veronderttellen, dat ons kabinet zich
volkomen bewust is van wat er kan ge
beuren en er rekening mede gehouden
heeft bij de algemeene beschikkingen
over onze strijdkrachten.
De Dai'y News schrijft De val van
Kowno is de ernstigste ramp, die de Rus
sische legers nog getroffen heeft.
Het hoofdartikel in de Tiuies bezigt den
val van Kowno als tekst voor een her
nieuwd beroep op algemecnen dienst
plicht.
De Duitsche Rijksdag.
BERLIJN, 19 Aug. (Wo'ftBij bei
begin der vergadeiing van den Rijksdag
heeft de voorÉitter de volgende toespraak-
gehouden
Terwijl wij in liet westen het verwor
vene onwrikbaar vasthouden, aan de
Dardaueilen en de Italiaansche grens
de vijandelijke aanvallen door de dap
perheid onzer heldhaftige bondgenoo'en
worden gefnuikt otj brengt ons en
onzen boodgenooten het tweede oor
logsjaar in het oosten successen, die aio
het ongeloofelijke grenzen (levendige
totj Wij danken daarvoor God (<otj.)
den keizer, onze geniale legeraanvoer
der en die onzer bondgenooten (toej.),
officieren en manschappen (foej.) en de
leiding der rijksregeering, die de op
haar rustende taak met beleid vervuil
(toej
Aaa de stemming en de gevoelens van
het volk heeft de keizer in zijn orde van
den 3isteo Juli ultting gegeven. Zijn
ernstige, plechtige woorden, gedragen
door den geest au Duitsche oprechtheid,
door vast vertrouwen op de innerlijke
kracht van een eensgezinden volkswil,
hebben overal, waar Duitschers wonen,
wceiklank gevon len. Een jaar geleden
heeft het Duitsche volk, in vertrouweD
op God en de kracht van het rijk, zich
als ééa man geschaard om den keizer
eu de regeeringen zijner bondgenooten
ten einde In dezen voor eiken Duitsche'
heiligen oorlog een vrede te bevechteD,
die allen volken den weg zal banen naar
vrije ontwikkeling en beschaving en de
toekomst van het Duitsche volk tegen
alle vijanden, tegen alle gevaren zal
beveiligen, (toejuichingen.)
Daarna heeft de rijkskanselier de vol
gende rede gehouden
Sedert de laatste vergadering zijn wee»
groote dingen gebeurd, Alle met .doods
verachting en met de uiterste o offering
van menschenlevens ondernomen pogin
gen der Franschen om door oas weste-
ftjk front heen te breken zijn door de
taaie volharding van onze dappere troe
pen mislukt (toej.)
Italië, dat het begeerde reemde bezit
gemakkelijk dacht te veroveren, is tot
dusver met goed gevolg afgeweerd, on
danks zijn overmacht in getalsterkte en
roekelooze opoffering van menschenle
vens.
Het Turksche leger staat onwrikbaar
aan het Dardanelleufront (torj.)
Overal waar wij tot het offensief zijn
overgegaan, hebben wij den vijand terug
gedreven (toej.) In samenwerking met
onze bondgenooten hebben wij bijca
geheel Galicië, Pole", Lithauen en Koer-
land van de Russen bevrijd (toej Ver
iD het vijaadthjke laad vormen overal
onze linies een vusien wal; wij hebb d
sterke legers voor nieuwe slagen vrij
gekregen (toejTrotsch en onbevreesd
vertrouwend op onze prachtige troeper,
kunnen wij de toekomst tegemoet zieo
(levendige toej.).
Te midden der verschrikkingen van
den oorlog, gedenken wij dankbaar de
dadeu van menschenliefdr, ons door de
naburige onzijdige staten bewezen bij
den terugkeer van burgers uit het vij
andelijke buitenland en bij de uitwisse
ling van krijgsgevangenen (toej.). Ne
derland heeft reeds tweemaal voor de
uit Engeland terugkeerende zwaar ge
wonden hulpvaardig zorg gedragen
(toej.). Ik betuig dit volk den diepge-
voelden dank van het Duitsche rolk
('oej.) en verbind daaraan een woord
van bizonderen dankbaarheid voor den
pau°, die de uitwisseling van gevange
nen en zoovele werken van menschen-
liefde tijdens den oorlog onvermoeid
het ft bevorderd en zich voor hun tot
standkoming zoo verdienstelijk heeft
gemaakt (levendige toej.)
Na deze inl.idlng giog de rijkska nse-
lier over tot een beschouwing, omtreut
de houding van Duitschland In dezen
oorlog. Hij begon met te herin
neren aan de uitdagende fanfaronades
van Frankrijk in de laatste ja'eo, aau de
Fransche leeningen aan Ruslaod, die
steeds grootendeels voor ooilogsdoel-
einden moesten worden gebruikt en ten
slotte aan het gezegde van Grey in he'
Eogrlsche parlement op den 3den Au
gustus 1914: „Wij met onze machtige
vloot, zullen, wanneer wij aan den oorlo.-
deelnemen, maar weinig meer schade
lijden, dan wanneer wij er buiten blijven."
Uit dit gezegde, aan den vooravond van
de inmenging in den ootlog, blijkt, dat
Engeland en de verbondenen reeds voo;
den ooilog gereed waren.
Dat Engeland aan den oorlog deel-
am t wl 11 e van België, gelooft niemand
meer, verzekerde de rijkskanselier. De
houding van Engeland tegenover de klei
ne naties is daarvan het bewijs Engeland
beheerscht den handJ der onzijdige»,
het bezet eenvoudig een paar Grieksche
eilanden, omdat dit voor de operaties
geschikt is en tracht thans Griekenland
grondgebied af te persen, otn Bulgarije
op zijn hand te krijgen.
In Polen worden dorpen en oogst
verwoest eu de bevolking aan ontbering
prijsgegeven. „Zoo zien de vrijheid en
de beschaving er uP, waarvoor onze
vijanden strijden", riep Bcthman Hollweg
uit.
Hoe Engeland ia de voorafgaande
perioden handelde, is bekend. In 1902
lijfde het de Boerenrepublieken in, daarna
kwam Eoypte aan de beurt bij bet ver-
drag, dat Marokko aan Frankrijk bezorg
de. In 1907 we d Zuid-Perzië een Er.-
gelsche belang, ngcbhd, terwijl 't noorden
van dit land aan een regiment Kozakken
werd overgelaten. Zoo handelde hetzelfde
Engeland, dat op ons aanbod om de
onschcndbaaiheid van België te waarbor
gen, indien dit zelf onzijdig bleef, trotsch
autwoordde Engeland kan zijn verplich
tingen betreffende de onzijdigheid van
België niet tot een handelszaak maken''.
Wie een dergelijke politi-k voert,
zeide de rijkskans lier, heeft niet het
recht een land, dat 44 jaar den Euro-
peeschen vrede beschermde, van zucht
naar oorlog en gebiedsuitbreiding te be
tichten. Een goeden kijk op de strekking
van de politiek geven de brieven en
bescheiden van den Belgischen gezant
'e Londen, die wij publiceerden, maar
deze worden in Engeland verdonkere
maand.
Bethmann HolUveg gaat dan nt>, welke
pogingen hij heeft aangewend om niet
Engeland op goeden voet te komen d;i
den dood van Eduard, die persoonlijk
de insluitingspolitiek van Duitschland
dreef. De ondeihandelingen, reeds In
1909 aangeknoopt, bleven slapen tot
1911, toen bij de Agadh-kwestie opeens
het Engelsche publiek begreep, aan den
rand eener wereldoorlog tehebbeD gestaan
en het daarvoor verantwoordelijke mi
nisterie deed vallen. De eigenlijke onder
handelingen begonnen met de zending
van Haldane in 1912.
Deze was voor een overeenkomst te
vinden, maar vroeg den rijkskanselier, of
Duitschland zich niet op Frankrijk zou
werpen, Indien Engeland het met vrede
Het. De rijkskanselier antwoordde daarop
dat men in het geheel geen plannen
tegen Fiankrijk koesterde, anders had
men de gelegenheid van den Boeren-
ooilog en van den Russisch Jipanschen
oorlog niet voorbij laten gaan. Na het
vertrek van Haldane werden de onder
handelingen te Londen voortgezet. Ver
schillende formules werden daarbij vast
gesteld. Duitschland stelde voor de meest
onvoorwaardelijke belofte Van weder-
zijdsche onzijdigheid, maar Engeland
wilde daar uitt aan, vond de formule te
ver ui'gestrekf. Daarop stelde Engeland
voor zich te verbinden, geen nietui'gc-
lokten aanval te doen op Duitschland,
geen aanvallende politiek te voeren tegen
dit land en niet toe te treden tot een
verbond van naties, die zulk een aanval
tegen Duitschland in den zin hadden.
Bethman Hollweg had daar aan willen
toevoegen, dat Engeland zich dus tot
een welwillende onzijdigheid zou bepalen,
indien aan Dui'schland een oorlog werd
opged'ongen, maar dit weigerde Grey
ronduP, omda', naar hij zeidr, hij de
vriendschap met andere mogendheden
uiet verspelen wilde. Hierop werden de
onderhandelingen afgebroken. Engeland
hield het dus voor een teeken van bij
zondere vriendschap, door een plechtig
verdrag te verzekeren, dat het ons niet
zonder reden wilde aanvallen, behield
zich de vrije hand voor, ingeval zijn
vrienden dat wilden doen.
Asqulth heeft deze onderhandelingen
besproken in zijn rede te Cardiff, den
2den October 1914, maar daarbij de
laatste voorstellen van Duitschland ver
zwegen en dus de waarheid verdraaid.
De geschiedenis zal later uitmaken, aan
wie de schuld is van den tegeowoordigen
oorlog.
Spoedig na het afbreken der onder
handelingen werden die lusscheQ Enge
land en brankrijk geopecd en kwam het
Lngelsch-I-ransche defensieve verbond
tot stand. Door iadcre verdragen tus-
schen de admiraliteiten en generale staven
der beide landen, werd dit tot een
offensief verbond. In het vooijaar van
1914 werden ook de onderhandelingen
met de Russische admiraliteit begonnen,
teneinde tezamen ingeval van oorlog
een inval in de Provincie Pommeren te
kunnen doen.
De betrekkingen met Rusletd waren
steeds correct geweest (de rijkskanselier
herinnert bierbij aan de overeenkomst
van Potsdam), maar de algemeene toe
stand werd niet verbeterd, tengevolge
van de revanche-politiek van Frankrijk
en de pauslavlstische neigingen van Rus
land ztlf. Zco kwam de zomer van 1914.
Ia Engeland beweert men, dat de ooi-
log vermeden ware, indien Duitschland
ware iegegaan op het voorstel van Giey
om deel te nemen aan de conferentie
die ten doel had het Oostenrijksch-Rus-
slsche geschil bij te leggen. Dit voorstel
kwam den 27sten Juli. Inmiddels was
bekend geworden, Sasonof geneigd was
onmiddellijk mtt Becht ld te onderhan
delen en Engeland was het met Duitsch
land eens, dat deze weg een betere was.
Zoo werd dus door Duitschland en En
geland het plan voor een conferentie uit
gesteld. Den 2-sten Juli bleek, dat Wee-
nen de directe bespreking met Petrograd
beslist geweigerd had, dus moest men
weer op het voorstel van Grey terug
komen en 'n conferentie houden. Echter
kwam iotusschen bericht uit Weener,
dat het w èl voor onmiddellijke onder
handeling te vinden was waaruit duidelijk
blijkt, dat er een misverstand In het spel
was. De rijkskanselier telegrafeerde naar
Weenen aan den Duit«chen gezantWij
kunnen van Oo.-tenrijk-Hongarije uiet
aannemen, d;>t het onderhandelt met
Servië, waarmede het in oorlogstoestand
is. Het weigeren van alle gedach'.envvis-
seling met Rusland zou echter een groote
fout zijn. Weliswaar zijn wij bereid onze
plichten als bondgenoot te vervullen,
doch moeten weigeren ons door Oosten-
rijk-Hongarij'*, tengevolge van door ne-
geeren onzer raadgevingen, iu een we
reldoorlog te laten betrekken. Thans
beweert men in Engeland, dat dit tele
gram aan den Deenschen gezant een
gefingeerde instructie zou zijn geweest I
Na opheldering van het misverstand
begon en de besprekingen tusschen
Weenen en Petiograd, totdat de a'ge-
meene mobilisatie van het Russi che
leger daaraan een einde maakte. Deze
was de schuld van den oorlo.2, dien
Duitschland trachtte te voorkomen, be
tuigt de rijkskanselier.
Daarna gaat hij over het Poolsche
vraags'uk spreken. Aan Duitschland en
Oostenrijk Hongarije valt thans de taak
ten deel het bevriende Polen te besturen.
Eeuwenlang heeft het Duitsche element
tegen het Poolsche gestreden. Thans is
het oogenblik gekomen, waa'in Polen,
bevrijd van het Russische juk, waartegen
het zich vol vaderlandsliefde steeds ver
zette, een eigen bloei en ontwikkeling
tegemoet kan gaan. Duitschland 2al
trachten het land te besturen met mede
werking der eigen bevolking en zoo goed
mogelijk de onvermijdelijkemoeilijkheden
van den oorlogstoestand op te losser.
De rijkskanselier gaat dan n", wat de
vrede brengen moet. Duitschland moet
